Sanebimɔi Ni Jɛ Kanelɔi Adɛŋ
◼ Ani afii komɛi yɛ ni esa akɛ Kristofonyo nuu aye dani ajie eyi akɛ asafoŋ sɔɔlɔ yɛ asafo Iɛ mli?
Dabi, Biblia Iɛ kɛ afi ko emaaa shi.
Yɛ blema Israel lɛ, Nyɔŋmɔ kɛ afii komɛi mamɔ shi yɛ saji lɛ ekomɛi amli. Esa akɛ hii aye afii 20 dani amɛkɛ amɛhe awo asraafoi anitsumɔ mli; ahaaa gbekɛbii hii aya ta, taakɛ bɔ ni eyaa nɔ ŋmɛnɛ lɛ. Akɛ afii hu tsuɔ nii yɛ Levibii agbɛfaŋ. Esa akɛ Kahat bii ni sɔmɔɔ yɛ kpee buu Iɛ mli lɛ aye kɛjɛ afii 30 kɛyashi 50. Mɛni hewɔ? Atsi enɛ ta akɛto “mɔ fɛɛ mɔ ni eshɛ kpee buu Iɛ he nitsumɔ loo jatsu teremɔ” he. (4 Mose 4: 3, 27) Etamɔ nɔ ni Levibii Iɛ baanyɛ aje nitsumɔ ni waaa shishi kɛjɛ afii 25, shi esa akɛ amɛye afii 30 dani amɛkɛ amɛhe awo nitsumɔi ni wa babaoo Iɛ amli kɛ hegbɛi ni ji kpee buu lɛ fãamɔ, eteremɔ kɛ emaa ekoŋŋ Iɛ he. (4 Mose 8:24-26) Nitsumɔ ni wa nɛkɛ he ebahiaŋ yɛ sɛɛ mli yɛ sɔlemɔwe Iɛ, no hewɔ Iɛ Levibii lɛ je shishi amɛsɔmɔ yɛ be mli ni amɛye afii 20.—1 Kronika 23:24.
Shi beni Yehowa kpa heloo naa Israel kɛ nitsumɔ ni eje shishi akɛ ekɛ mumɔŋ Israel aaatsu nii lɛ, ani ekɛ afi ko ma shi eha asafoŋ sɔɔlɔi yɛ Kristofoi asafo lɛ mli?
Mɔ ko baanyɛ asusu nakai, yɛ nɔ ni aŋma afɔ shi yɛ sɛɛ mli afii ohai abɔ lɛ amli lɛ hewɔ. Yɛ Roma Katolek Sɔlemɔ Iɛ mli lɛ, osɔfo sɛɛmɔ ji mɔ ni “ahala lɛ akɛ sɔɔlɔ, eshɛɛɛ osɔfo, yɛ bɔ ni ajɛ ŋwɛi ato Sɔlemɔ lɛ mli onukpai lɛ anaa aha Iɛ naa.” Bingham wolo Antiaquites of the Christian Church Iɛ kɛɛ: “Ahalaaa osɔfonukpai kɛ asafoŋ onukpai . . . kɛ amɛyeko afii nyɔŋmai etɛ; shi ahalaa osɔfo sɛɛbii beni amɛye afii nyɔŋmai enyɔ kɛ enumɔ, shi jeee be mli ni amɛyeko nakai. Enɛ ji bɔ ni maŋ lɛ kɛ sɔlemɔ Iɛ mla tsɔɔ . . . Wɔkɛ mɔ ni ahala lɛ dani ena afii nyɔŋmai enyɔ kɛ enumɔ ekpeko da, yɛ Sɔlemɔ Iɛ yinɔsane be fɛɛ mli.”
Shi mɛni ji hesai ni anaa yɛ Biblia Iɛ mli? Nɔ ni akɛha pɛ ji nɔ ni atsi ta yɛ 1 Timoteo 3:8-10, 12, 13 lɛ: “Asafoŋ sɔɔlɔi lɛ hu esa akɛ amɛfee gbɔmɛi ni hiɛ tsii, jeee lilɛi ŋta tsɛmɛi, jeee daatɔlɔi, jeee hiɛjoolɔi, shi mɛi ni hiɛɔ hemɔkɛyeli Iɛ teemɔŋ sane Iɛ yɛ henilee ni he tse mli. Shi mɛnɛɛmɛi hu aka amɛ akwɛ fɛɛ da; no sɛɛ lɛ. kɛ sane ko bɛ amɛhe lɛ, amɛsɔmɔ. Asafoŋ sɔɔlɔi Iɛ amɛfee ŋa komekomei tsɛmɛi, mɛi ni yeɔ amɛbii kɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛmɛi anɔ jogbaŋŋ. Ejaakɛ mɛi ni sɔmɔɔ jogbaŋŋ lɛ amɛnaa sɛɛtso kpakpa amɛhaa amɛhe kɛ ekaa babaoo yɛ hemɔkɛyeli ni yɔɔ Kristo Yesu mli Iɛ mli.”
Wɔbaanyɛ wɔna yɛ biɛ akɛ atsɔɔɔ afi ko ni esa akɛ mɔ ko aye dani ahala lɛ akɛ asafoŋ sɔɔlɔ. No hewɔ Iɛ kɛ onukpai kpe koni amɛsusu hii ni yɔɔ asafo lɛ mli Iɛ ateŋ mɛi ni sa Iɛ ahe lɛ. esa akɛ amɛha ahi amɛjwɛŋmɔ mli akɛ nɔdaamɔ nɔ ko bɛ Biblia lɛ mli ni biɔ ni Kristofonyo nuu ko aye afii 20, 25 loo 30 dani ajie eyi nakai ni esɔmɔ. Biblia Iɛ wieɔ mɛi ni hiɛ gbɛhe nɛɛ ahe akɛ “hii ni sɔmɔɔ,” no hewɔ Iɛ wɔkpaŋ gbɛ akɛ amɛbaafee mɛi ni yeko kɛjɛ afii nyɔŋmai enyɔ kɛyaa. Akɛni nɛkɛ sane Iɛ ji hewɔ Iɛ, Biblia Iɛ kɛɔ akɛ asafoŋ sɔɔlɔi nɛɛ ateŋ mɛi komɛi baanyɛ afee mɛi ni amɛbote gbalashihilɛ mli ni amɛyɔɔ bii.
Agbɛnɛ, esa akɛ hii ni ajieɔ amɛyi akɛ asafoŋ sɔɔlɔi Iɛ “aka amɛ akwɛ fɛɛ da,” koni no aye odase akɛ amɛbaanyɛ amɛtsu amɛgbɛnaa nii ahe nii. Enɛ etsɔɔɔ akɛ esa akɛ akɛ nitsumɔ ko awo amɛdɛŋ kɛyashi be ko da. Shi moŋ, no mli lɛ esa akɛ amɛjie amɛhe kpo amɛtsɔɔ akɛ amɛji Kristofoi ni amɛdara yɛ mumɔŋ yɛ be kpalaŋŋ ko mli (kɛ hooo Iɛ abaptisi amɛ nɛɛ eye afi kome) ni amɛji hii ni sumɔɔ ni amɛnyɛɔ amɛtsuɔ saji ni akɛwoɔ amɛdɛŋ lɛ ahe nii. Kɛ obalanyo ko kɛ “hiɛdɔɔ” jie sui ni tamɔ nɛkɛ kpo, ni eji heshibalɔ ni anaa taomɔ nii krokomɛi Iɛ yɛ ehe lɛ, onukpai Iɛ baanyɛ ajie eyi ni ahala Iɛ kɛji akɛ eyeko afii 20 po. Hii krokomɛi hu baanyɛ ada jogbaŋŋ diɛŋtsɛ dani amɛbaanyɛ amɛjie amɛhe kpo yɛ faŋŋ mli akɛ anaa nɛkɛ taomɔ nii nɛɛ yɛ amɛhe akɛ ‘asafoŋ sɔɔlɔi ni miisɔmɔ yɛ gbɛ kpakpa nɔ, ni kɛ wiemɔ mli heyeli babaoo miina shidaamɔ kpakpa kɛmiiha amɛhe.’