Mɛi Ni Sumɔɔ Heyeli Ni Nyɔŋmɔ Kɛha Lɛ Ni Wɔkɛ Amɛ Aaakpe
YEHOWA ODASEFOI yɛ sɔrɔto yɛ gbɛi pii anɔ. Amɛ pɛ amɛwieɔ “wiemɔ krɔŋŋ” lɛ. (Zefania 3:9) Amɛ pɛ amɛfee ekome, ni amɛhiɛ suɔmɔ kadimɔ nii ni feɔ mɔ sɔrɔto ni Yesu Kristo tsɔɔ mli lɛ. (Yohane 13:35) Ni amɛ pɛ amɛnaa heyeli ni Yesu Kristo kɛɛ akɛ anɔkwale lɛ kɛbaaba lɛ mli ŋɔɔmɔ, taakɛ aŋma afɔ shi yɛ Yohane 8:32 lɛ: “Ni nyɛaale anɔkwale lɛ, ni anɔkwale lɛ aaaha nyɛye nyɛhe.”
Nakai wiemɔi ni Yesu Kristo, Nyɔŋmɔ Bi lɛ wie etsɔɔ ekaselɔi lɛ eba mli anɔkwale. Ni Yehowa Odasefoi fɛɛ ni tee “Mɛi Ni Sumɔɔ Heyeli” Kpokpaa Wuji anɔ Kpeei lɛ ahiɛ sɔɔ enɛ babaoo fe be fɛɛ. Kpee lɛ shishi wiemɔi lɛ eha amɛle amɛ heyelii sɔrɔtoi lɛ amli, bɔ ni esa akɛ amɛkɛtsu nii amɛha, gbɛnaa nii ni fata amɛ heyeli lɛ he, kɛ bɔ ni ajɔɔ amɛ aha akɛ gbɔmɛi ni amɛye amɛhe.
Kpeei ni eba yɛ ebe naa pɛpɛɛpɛ ni anyɛɔ atsuɔ emli wiemɔi ahe nii nɛɛ je shishi yɛ Kooyigbɛ yɛ June 7, 1991, yɛ Los Angeles, California, U.S.A. Kpee lɛ je shishi yɛ leebi 10:20, kɛ lalai ni amɔmɔ awo kpaai anɔ, ni nɔ ni nyiɛ sɛɛ ji lala kɛ sɔlemɔ. Shishijee wiemɔ lɛ ji wiemɔ ko ni gbuɔ mɔ waa ni damɔ Yakobo 1:25 nɔ. Taakɛ The Jerusalem Bible lɛ tsɔɔ lɛ kuku nɛɛ kaneɔ nɛkɛ: “Gbɔmɔ ni kwɛɔ heyeli mla ni yeɔ emuu lɛ mli jogbaŋŋ ni ekɛ enɛ feɔ esubaŋ—ni ebooo toi ni ehiɛ aaakpa nɔ, shi moŋ ekɛtsuɔ nii diɛŋtsɛ lɛ—ebaana miishɛɛ yɛ nɔ fɛɛ nɔ ni efeɔ lɛ mli.” Taakɛ bɔ ni wɔkwɛɔ ashwishwɛ mli koni wɔna he ni ehe hiaa akɛ wɔjaje yɛ wɔhesaamɔ mli lɛ, nakai nɔŋŋ esa akɛ wɔya nɔ wɔkwɛ Nyɔŋmɔ heyeli mla ni yeɔ emuu lɛ mli daa koni wɔkase he ni ehe hiaa ni wɔfee tsakemɔi yɛ wɔ su kɛ baŋ mli lɛ yɛ. Ni esa akɛ wɔya nɔ wɔkwɛ nakai ashwishwɛ lɛ mli be fɛɛ be.
Nɔ ni nyiɛ sɛɛ ba ji sɛinɔtalɔ lɛ wiemɔ lɛ, “Nyɛ Heyeli Suɔlɔi Fɛɛ, Wɔmiihere Nyɛ Atuu.” Yehowa Odasefoi sumɔɔ heyeli, ni amɛmiisumɔ ni amɛhi shi akɛ mɛi ni eye amɛhe. Wielɔ lɛ tsɛ nilelɔi ni le mla lɛ awiemɔi ni tsɔɔ akɛ heyeli nyɛŋ ahi shi ni mla bɛ he. Hɛɛ, Kristofoi bɛ hegbɛ akɛ amɛfeɔ nɔ fɛɛ nɔ ni amɛsumɔɔ shi amɛye amɛhe akɛ amɛaafee Yehowa suɔmɔnaa nii. Amɛmiisumɔ ni amɛkɛ amɛheyeli lɛ fɛɛ atsu nii kɛmɔ shi, shi jeee ni amɛfite lɛ. Kɛjɛ 1919 titri Yehowa Odasefoi etee nɔ amɛna heyeli ni fa mli ŋɔɔmɔ. Wielɔ lɛ tsɔɔ bɔ ni ama heyeli nɔ mi aha kɛjɛ jeeŋmɔ yɛ kpeei ashishi saneyitsei kɛ Kristofoi awoji amli lɛ. Mɛi fɛɛ ni eba kpee lɛ baakase babaoo yɛ heyeli ni Nyɔŋmɔ kɛha lɛ kɛ gbɛ ni aaatsɔ nɔ akɛtsu nii lɛ he.
Nɔ ni nyiɛ nakai wiemɔ ni aha yɛ ebe naa pɛpɛɛpɛ lɛ sɛɛ ji saji ni abibii mɛi ni sumɔɔ heyeli ni amɛmli efili amɛ akɛ amɛaaha kpee lɛ shishi lɛ. Nɛkɛ kpee bei nɛɛ ji mliflimɔ bei, taakɛ bɔ ni miishɛɛ babaoo kadiɔ Israel daa afi gbijurɔyelii etɛ lɛ. Saji ni abibii babaoo lɛ tsɔɔ akɛ kpeei wuji ji mlifilimɔ bei ni tswaa mɔ emaa shi yɛ mumɔŋ.
Kɛkɛ ni wiemɔ titri, “Yiŋtoo kɛ Wɔ Heyeli ni Nyɔŋmɔ Kɛha lɛ kɛ Nitsumɔ” lɛ ba. Mɛi ni eba kpee lɛ kase kɛjɛ wiemɔ nɛɛ mli akɛ Yehowa pɛ ji mɔ ni yɔɔ heyeli fɛɛ ejaakɛ lɛ ji Hegbɛ ni Fe Fɛɛ ni eji ofe. Shi, yɛ egbɛ́i lɛ hewɔ kɛ ebɔɔ nii asɛɛnamɔ hewɔ lɛ, ebaa eheyeli lɛ shi kɛtsɔɔ emlifu shi ni ebaa kɛ henɔyeli ni ekɛtsuɔ nii lɛ nɔ. Ebɔɔ nii ni yɔɔ jwɛŋmɔ lɛ fɛɛ yɛ heyeli kɛyashi he ko, ejaakɛ amɛhɔ Yehowa shishi ni egbɔmɔtsoŋ kɛ jeŋba he mlai tsiɔ amɛnaa. Yehowa eha amɛ hegbɛ ni amɛna heyeli mli ŋɔɔmɔ shi titri lɛ koni amɛkɛ woo kɛ miishɛɛ abaha lɛ kɛtsɔ jamɔ ni amɛkɛaaha lɛ lɛ nɔ. Akɛni amɛkɛ amɛheyeli lɛ etsu nii yɛ gbɛ kpakpa nɔ hewɔ lɛ, Yehowa Odasefoi ena gbɛi kpakpa yɛ jeŋ fɛɛ yɛ jeŋba kpakpa kɛ ekãa ni amɛkɛtsuɔ nii yɛ amɛsɔɔmɔ lɛ mli lɛ hewɔ.
Sohaa Shwane
“Obɛ Deka—Yɛ Nitsumɔi Gbohii Amli aloo yɛ Yehowa Sɔɔmɔ Mli?” ji saneyitso ni kanyaa jwɛŋmɔ ni akɛgbele Sohaa Shwane kpee lɛ naa. Jeee heloo lɛ nitsumɔi pɛ ji nitsumɔi gbohii shi moŋ ekrokomɛi ni egboi yɛ mumɔŋ, yaka ni sɛɛnamɔ bɛ he—tamɔ shika-taomɔ nitsumɔi. Anɔkwayeli mli ni mɔ aaajɛ apɛi lɛ diɛŋtsɛ emli he miihia yɛ enɛ gbɛfaŋ, koni wɔkɛle kɛji akɛ wɔkɛ Maŋtsɛyeli lɛ miiye klɛŋklɛŋ gbɛhe.
Nɔ ni hiɛ yiŋtoo ni tamɔ nakai nɔŋŋ ji wiemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ, “Wɔ Nitsumɔ akɛ Nyɔŋmɔ Sɔɔlɔi lɛ He Nitsumɔ.” Wielɔ lɛ tsɔɔ mli akɛ esaaa akɛ Kristofoi haa amɛtsui nyɔɔ amɛmli kɛ sɔɔmɔ fioo ko aloo ni amɛnine aaashɛ ŋmɛlɛtswaa oti ko nɔ kɛkɛ. Esa akɛ amɛfee mɛi ni he esa yɛ Kristofoi asɔɔmɔ nitsumɔ lɛ fai lɛ fɛɛ eko mli. Amamɔ nɛkɛ saji otii nɛɛ anɔ mi aha toibolɔi lɛ kɛtsɔ nɔkwɛmɔ nii kɛ saji abimɔ nɔ. Awo amɛ fɛɛ ŋaa ni amɛtsu amɛsɔɔmɔ lɛ he nii kɛmɔ shi kwraa bɔ ni amɛaanyɛ.
Yɛ wiemɔ ni ji “Gbɔmɛi ni Eye Amɛhe Shi Amɛbuɔ Amɛhe Akɔntaa Amɛtsɔɔ” lɛ mli lɛ, wielɔ lɛ ma nɔ mi akɛ eyɛ mli akɛ Yehowa webii sumɔɔ heyeli ni anɔkwale lɛ kɛbaha amɛ lɛ moŋ, shi esa akɛ amɛkai akɛ nɔ ni fata he ji amɛhe akɔntaa ni amɛbaabu. Amɛkɛ amɛheyeli lɛ akatsu nii amɛkɛmiiba jeŋ gbonyo, shi moŋ kɛha Yehowa yijiemɔ. Akɛ Kristofoi lɛ, amɛbaabu amɛhe akɔntaa amɛha “hegbɛi ni yeɔ nɔ lɛ” ni esa akɛ amɛkɛ asafoŋ onukpai lɛ hu afee ekome. (Romabii 13:1) Amɛbaabu amɛhe akɔntaa hu yɛ amɛ atadewoo, hesaamɔ, kɛ jeŋba mli. Esaaa akɛ amɛhiɛ kpaa nɔ kɔkɔɔkɔ akɛ “wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ baabu lɛ diɛŋtsɛ ehe akɔntaa eha Nyɔŋmɔ.”—Romabii 14:12; 1 Petro 2:16.
Kɛkɛ ni sanegbaa ni kɔɔ bɔ ni ehe hiaa ni Kristofoi fɛɛ afee “Mɛi ni Sheee Gbeyei Beni Je Nɛɛ Naagbee Bɛŋkɛɔ Lɛ” he lɛ nyiɛ sɛɛ. Yɛ be mli ni adesai sheɔ nɔ ni baaba yɛ wɔsɛɛ be mli lɛ gbeyei lɛ, esa akɛ Kristofoi afee mɛi ni sheee gbeyei akɛ amɛaatsu amɛ sɔɔmɔ lɛ he nii. Gbeyei ni asheee jɛ Yehowa mli hekɛnɔfɔɔ, ejaakɛ babaoo ni Kristofonyo lɛ sheɔ gbeyei akɛ eeefee nɔ ni esaŋ Nyɔŋmɔ hiɛ lɛ, belɛ gbeyei ni esheŋ bɔɔ nii kwraa ji no. Ŋmalɛi ni shɛjeɔ mɔ mii ni aaakase awo yitsoŋ lɛ baanyɛ awaje mɔ ko koni ekashe gbeyei. Kɛ Nyɔŋmɔ tsuji aaafee mɛi ni he wa yɛ mumɔŋ ni sheee gbeyei lɛ, belɛ ehe miihia ni amɛkɛ hegbɛi fɛɛ ni amɛnaa akɛ amɛkɛ amɛnanemɛi heyelilɔi aaabɔ lɛ atsu nii jogbaŋŋ. Esa akɛ mɔ fɛɛ mɔ hu akai nɔ ni sɔlemɔ tsuɔ yɛ mɔ ni sheee gbeyei ni mɔ ko feɔ lɛ mli. Kɛ Kristofoi hi shi akɛ mɛi ni sheee gbeyei lɛ, amɛbaahiɛ amɛkɛ Yehowa Nyɔŋmɔ teŋ wekukpaa kpakpa mli.
Wiemɔi ahe gbɛjianɔtoo kɛha klɛŋklɛŋ gbi lɛ ba naagbee kɛ drama ni tsɔɔ mɔ nii waa, Aha Aye He Koni Aha Anɔkwa Jamɔ Ashwere. Etsɔɔ bɔ ni ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ weku ko kase nii kɛjɛ Ezra kɛ ekuu ni feɔ gbɔmɛi 7,000 ni ŋmɛɛ nibii ahe loo amɛkɛsha afɔle koni amɛku amɛsɛɛ amɛya Yerusalem lɛ adɛŋ. Eye ebua koni mɔ fɛɛ mɔ apɛi nibii ni he hiaa lɛ fe fɛɛ lɛ amli ni mɔ lɛ akwɛ bɔ ni eeefee eha esɔɔmɔ hegbɛi lɛ aya hiɛ. Drama nɛɛ yɛ nɔ ko kɛha onukpai kɛ gbekɛbii fɛɛ.
Hɔɔ Leebi
Beni atswa lalai ni amɔmɔ awo kpaai anɔ, ni akɛ lala kɛ sɔlemɔ kɛ daa gbi Biblia mli ŋmalɛ lɛ hesusumɔ eje shishi sɛɛ lɛ, Hɔɔ leebi gbɛjianɔtoo lɛ tsu wiemɔ “Heyeli kɛ Gbɛnaa Nii yɛ Weku Kɔkrɔɔ lɛ Mli” ni mɛi sɔrɔtoi wieɔ he lɛ he nii. Yɛ klɛŋklɛŋ fa ni ji “Bɔ ni Tsɛmɛi Baanyɛ Akase Yehowa Aha” lɛ mli lɛ, awo tsɛmɛi aŋaa yɛ gbɛi sɔrɔtoi ni amɛaanyɛ amɛtsɔ nɔ amɛkase amɛŋwɛi Tsɛ lɛ he. Klɛŋklɛŋ Timoteo 5:8 biii ni amɛha heloo naa nibii pɛ, shi moŋ mumɔŋ nibii hu. Amɛkaseɔ Yehowa kɛtsɔɔ tsɔɔlɔi kpakpai ni amɛfeɔ amɛhaa amɛwekui lɛ kɛ tsɔsemɔ ni he hiaa ni suɔmɔ yɔɔ mli ni amɛkɛhaa lɛ nɔ. Atsɔ sanebimɔi babaoo nɔ afee saji otii nɛɛ ahe nɔkwɛmɔ nɔ.
“Ŋa lɛ Nitsumɔ akɛ Sɛɛfilɔ” ji nɔ ni nyiɛ sɛɛ ba yɛ wiemɔi ni tsara nɔ mli. Aje shishi atsɔɔ mli akɛ ŋa lɛ yɛ gbɛhe ko ni woo yɔɔ mli yɛ Kristofoi aweku lɛ mli, akɛ yelikɛbualɔ loo sɛɛfilɔ. Mɛni enɛ biɔ yɛ edɛŋ? Akɛ eba ehe shi jogbaŋŋ, ekanyɛ ewu lɛ nɔ ni efee nɔ ni lɛ yoo lɛ pɛ sumɔɔ. Esa akɛ etsu gbɛnaa nii ni ka enɔ kɛha ewu kɛ ebii lɛ ahe nii jogbaŋŋ, ni etsui baanyɔ emli diɛŋtsɛ kɛjɛ eshia ni ehaa jɛmɛ tseɔ ni efeɔ falefale lɛ mli. Ni akɛ Kristofonyo sɔɔlɔ lɛ, ebaana hegbɛi pii ni baaha ekɛ ehe awo sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli. Saji ni abi weku ko lɛ ma nilee ni yɔɔ Ŋmalɛ naa ŋaawoo ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ nɔ mi.
Agbala jwɛŋmɔ kɛtee obalaŋtai hu nɔ yɛ fa ni ji “Gbekɛbii ni Boɔ Sane Toi ni Kaseɔ Nii” lɛ mli. Kɛ fɔlɔi tsɔse amɛbii koni amɛbo sane toi ni amɛkase nii lɛ, amɛkɛ woo bahaa Yehowa ni amɛjieɔ suɔmɔ kpo amɛtsɔɔ amɛmumɔŋ nyɛmimɛi kɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛshwiei lɛ. Tsakpaa ni mli wa baaka fɔlɔi kɛ amɛbii ateŋ kɛ amɛfee ekome kɛtsu be he nii yɛ gbɛ ni sɛɛnamɔ yɔɔ he lɛ nɔ. Esa akɛ fɔlɔi asaa amɛhe ni amɛha amɛbii asanebimɔi ahetoo ni amɛkanya amɛ ni amɛtao nilee. Saji ni abibii lɛ tsɔɔ gbɛ ni aaatsɔ nɔ afee enɛ aha ekoŋŋ.
Nɔ ni nyiɛ sɛɛ ba ji ŋaawoo kpakpa “Hii Shi akɛ Mɔ ni Yeɔ Ehe Koni Osɔmɔ Yehowa.” Te afeɔ enɛ ahaa tɛŋŋ? Kɛtsɔ ohe ni oootsi kɛjɛ je lɛŋ nitsumɔi asɛɛdii, hiɛtserɛjiemɔi ni fiteɔ be, kɛ heloo gbɛfaŋ otii asɛɛdii ahe lɛ nɔ. Yesu kɛ bɔfo Paulo to okadi kpakpa amɛfɔ shi amɛha wɔ kɛtsɔ mɛi ni kɛ amɛhe shaa afɔle ni amɛji lɛ nɔ. Ehe miihia ni Yehowa webii ahiŋmɛi afee mlɛo, ni akɛma Maŋtsɛyeli lɛ he nibii anɔ. Kɛ eba heloo gbɛfaŋ nibii ahemɔ lɛ, jwɛŋmɔ yɛ mli ákɛ akɛ nɔ ko aaato bianɛ ni akɛhe nii yɛ sɛɛ mli, fe ni aaahe bianɛ ni awo nyɔmɔ yɛ sɛɛ mli. Esa akɛ obalaŋtai lɛ akwɛ amɛhe nɔ jogbaŋŋ yɛ bɔlɛnamɔ mli miishɛɛnamɔ kɛ je lɛŋ nitsumɔi ni amɛsusuɔ he yɛ amɛjwɛŋmɔ mli lɛ he. Gbɛgbalɔ ko ni boteko gbalashihilɛ mli ni abibii lɛ saji lɛ tsɔɔ jɔɔmɔi ni baa kɛ mɔ ko ye ehe koni esɔmɔ Yehowa lɛ.
Hɔɔ leebi gbɛjianɔtoo lɛ ba naagbee kɛ wiemɔ, “Botemɔ Heyeli Mli kɛtsɔ Henɔjɔɔmɔ kɛ Baptisimɔ Nɔ.” Akai mɛi ni abaabaptisi amɛ lɛ akɛ, eyɛ mli akɛ akɛ bɔɔ nii ewo nyɔŋyeli shishi kɛtsɔ Adam atuatsemɔ lɛ nɔ moŋ, shi Kpɔ̃lɔ kpele lɛ, Yesu Kristo, tsɔ efɔleshaa lɛ nɔ egbele gbɛ ni kɛ mɔ yaa heyeli mli. Wielɔ lɛ tsɔɔ nɔ ni yɔɔ he ni aaaye koni afee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii lɛ mli, ni ema gbɛnaa nii kɛ jɔɔmɔi ni baafee mɛi ni abaptisiɔ amɛ lɛ anɔ̃ lɛ nɔ mi.
Hɔɔ Shwane
Hɔɔ shwane gbɛjianɔtoo lɛ je shishi kɛ sanebimɔ ni pɛiɔ mɔ mli, “Namɔ Sɛɛnamɔ Otaoɔ?” Je lɛ jieɔ Abonsam hesuɔmɔ mumɔ lɛ kpo. Shi esa akɛ Kristofoi akase Yesu Kristo he kɛ afɔleshaa mumɔ lɛ. Mɛɛ nɔkwɛmɔ nɔ po efee efɔ shi nɛkɛ! Eshi ŋwɛi anunyam mli ni ekɛ egbɔmɔtso akɛ adesa lɛ sha afɔle kɛha wɔ sɛɛnamɔ. Kaai ni kɔɔ mɔ ni esɛɛnamɔ wɔtaoɔ lɛ he lɛ jeɔ kpo kɛ shishinumɔ yabaaa Kristofoi ateŋ yɛ amɛ nitsumɔi loo shika he saji amli, kɛ amɛkɛ amɛhe yeee kɛ nibii krokomɛi. Nibii ni tamɔ nɛkɛ kaa Kristofoi asuɔmɔ lɛ ekwɛɔ. Shi kɛ amɛtao mɛi krokomɛi asɛɛnamɔ lɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni eji lɛ, mɔ lɛ baayoo nihamɔ mli jɔɔmɔ ni fa lɛ, ni ebaana Yehowa nɔkpɛlɛmɔ.
Kɛkɛ ni saneyitso ni tamɔ enɛ, “Ni Aaayoo ni Aye Mumɔŋ Gbɔjɔmɔi Anɔ Kunim,” lɛ nyiɛ sɛɛ nɔŋŋ. Wiemɔ nɛɛ ma bɔ ni ehe hiaa ni ayoo mumɔŋ gbɔjɔmɔi ahe okadii lɛ ni atsu he nii amrɔ yɛ ta ni awuɔ koni aye Satan kɛ eŋaatsɔɔi lɛ anɔ kunim lɛ mli. Esa akɛ Yehowa tsuji ana suɔmɔ ni mli kwɔ amɛha lɛ ni amɛnyɛ efɔŋ. Enɛ biɔ ni amɛle Yehowa kɛtsɔ teemɔŋ kɛ weku Biblia mli nikasemɔ ni akɛ yiŋtoo kpakpa feɔ daa lɛ nɔ. Esa akɛ amɛkwa hiɛtserɛjiemɔ fɛɛ ni woɔ awuiyeli kɛ bɔlɛnamɔ he jeŋba shara hiɛ nyam lɛ. (Efesobii 5:3-5) Daa sɔlemɔ kɛ kpeei ni aaaya lɛ hu ji shishitoo nii kɛha omanyeyeli yɛ mumɔŋ gbɔjɔmɔi ni ayeɔ nɔ kunim lɛ mli.
Ekolɛ kpee lɛ shishi wiemɔ ni awie he babaoo ji nɔ ni eyitso ji, “Ani Gbalashihilɛ Ji nɔ ni Kɛ Miishɛɛ Baa?” Obalaŋtai babaoo susuɔ nakai! Shi wielɔ lɛ fee lɛ faŋŋ akɛ mumɔŋ bɔɔ nii anɔkwafoi babaoo ni anyɛŋ akane amɛ yɛ ni naa miishɛɛ eyɛ mli akɛ amɛboteee gbalashihilɛ mli, taakɛ bɔ ni Kristofoi babaoo ni amɛjɔɔ amɛhe nɔ hu yɔɔ miishɛɛ babaoo ni kɛlɛ amɛkɛ amɛhe woko gbalashihilɛ kɔŋtso lɛ shishi lɛ ji lɛ. Kɛfata he lɛ, gbalashihilɛ mli hefatalɔi babaoo bɛ miishɛɛ taakɛ gbalamlitsemɔ ni efa lɛ tsɔɔ lɛ. Nɔ ni he hiaa nɔŋŋ ji ni mɔ ko asusu jɔɔmɔi babaoo ni Kristofoi ni amɛjɔɔ amɛhe nɔ lɛ fɛɛ naa mli ŋɔɔmɔ lɛ he koni eyoo akɛ, tsɛ gbalashihilɛ baanyɛ afee jɔɔmɔ moŋ, shi ejeee nɔ ni kɛ miishɛɛ baa.
No sɛɛ lɛ wiemɔ, “Kristofoi Aheyeli yɛ Wɔgbii nɛɛ Amli” ni wielɔi sɔrɔtoi wie he lɛ nyiɛ sɛɛ ba. Klɛŋklɛŋ wielɔ lɛ wie “Wɔ Kristofoi Aheyeli lɛ Fai Sɔrɔtoi ni Wɔɔŋmɛ Wɔkwɛ” lɛ he. Nɔ ni fata enɛ he ji heyeli kɛmiijɛ apasa jamɔ tsɔɔmɔi tamɔ Triniti, adesa susuma ni gbooo, kɛ naanɔ piŋmɔ lɛ mli. Agbɛnɛ heyeli kɛmiijɛ esha nyɔŋyeli lɛ mli lɛ hu yɛ. Eyɛ mli akɛ Kristofoi yeee emuu moŋ, shi amɛye amɛhe kɛjɛ sui gbohii tamɔ zigaret shɛremɔ, asɔshwɛmɔ, daatɔɔ, kɛ bɔlɛnamɔ mli jeŋba shara lɛ mli. Amɛye amɛhe kɛjɛ hiɛnɔkamɔ ni feɔ yaka lɛ he ejaakɛ amɛyɛ Paradeiso ni kanyaa amɛ koni amɛgba he sane amɛtsɔɔ mɛi krokomɛi lɛ he hiɛnɔkamɔ kpakpa lɛ.
Wielɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ bi sane akɛ, “Ani Bo Diɛŋtsɛ lɛ Obuɔ Heyeli ni Tamɔ Nɛkɛ lɛ Waa?” Ni aaabu nɔ ko lɛ tsɔɔ akɛ abuɔ nii lɛ akɛ ejara wa, akwɛɔ nɔ jogbaŋŋ. Kɛ Nyɔŋmɔ tsulɔ ko aaafee nakai lɛ, belɛ ebiɔ ni ekwɛ koni akaka lɛ ni eteke Kristofoi aheyeli husui lɛ. Je lɛ heyeli lɛ ji amale ni lakaa mɔ, ejaakɛ nɔ ni jɛɔ mli baa ji esha kɛ fitemɔ mli nyɔŋyeli.
Naagbee wielɔ yɛ nɔ ni tsara nɔ nɛɛ mli lɛ wie saneyitso “Heyeli Suɔlɔi Nyɛdamɔa Shi Shiŋŋ” lɛ he. Kɛ Kristofoi aaafee nakai lɛ, belɛ ebiɔ ni amɛkɛ amɛhe akpɛtɛ amɛŋwɛi fɔlɔi, Yehowa kɛ egbɛjianɔtoo ni tamɔ ŋa lɛ ahe gbagbalii. Yehowa webii eŋmɛŋ gbɛ ni hemɔkɛyeli kwamɔ kɛ lakamɔ wiemɔi agbala amɛ kɛya; esa akɛ amɛkpoo mɛi ni kɛ jeŋba shara susumɔi baa lɛ. Kɛ Kristofoi aaanyɛ adamɔ shi shiŋŋ yɛ heyeli ni Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ yɔɔ mli lɛ mli lɛ, belɛ ebiɔ ni amɛfee mɛi ni “hiɛ ka yɛ mumɔ . . . mli.”—Galatabii 5:25.
Gbi lɛ naagbee wiemɔ lɛ ji nɔ ni haa mɔ naa miishɛɛ waa. Eyitso ji “Gbɔmɔ ni Fe Mɔ Fɛɛ Mɔ ni Ehi Shi Pɛŋ.” Yesu Kristo ji gbɔmɔ ni fe mɔ fɛɛ mɔ lɛ, ejaakɛ ena adesai ashihilɛ nɔ hewalɛ babaoo fe asraafoi ni wuɔ ta yɛ shikpɔŋ nɔ fɛɛ, yɛ ŋshɔ hiɛ lɛ fɛɛ, mlawoo gwabɔɔi fɛɛ, kɛ maŋtsɛmɛi fɛɛ ni abua amɛnaa. Eji Nyɔŋmɔ Bi ni hi shi yɛ ŋwɛi dani eba shikpɔŋ nɔ. Yesu kase eŋwɛi Tsɛ lɛ jogbaŋŋ yɛ nɔ ni ewie ni etsɔɔ kɛ bɔ ni ehi shi eha lɛ mli akɛ ebaanyɛ ekɛɛ akɛ: “Mɔ ni ena mi lɛ, ena Tsɛ lɛ.” (Yohane 14:9) Kwɛ bɔ ni Yesu fee bɔ ni “Nyɔŋmɔ lɛ, suɔmɔ ji lɛ” lɛ he nɔkwɛmɔ nɔ jogbaŋŋ eha! (1 Yohane 4:8) Yɛ be mli ni ewie Yesu sui kpakpai lɛ ahe babaoo sɛɛ lɛ, wielɔ lɛ kɛɛ aŋmala saji komɛi atsara nɔ yɛ Buu-Mɔɔ lɛ mli ni eyitso ji “Yesu Shihilɛ kɛ Esɔɔmɔ Nitsumɔ” kɛjɛ April 1985 mli. Akɛni mɛi pii ebi hewɔ lɛ, agbɛnɛ Asafo lɛ miijie wolo hee, Gbɔmɔ ni Fe Mɔ Fɛɛ Mɔ ni Ehi Shi Pɛŋ lɛ kpo. Ehiɛ yitsei 133 ni akala yɛ sui lɛ fɛɛ mli. Akwɛ nɔ ni aŋmala atsara nɔ lɛ mli asaa lɛ jogbaŋŋ ni fɛɛ yɛ wolo lɛ baafai 448 lɛ mli. Eji anɔkwale akɛ kpee gbi nɛɛ ba naagbee kɛ miishɛɛ babaoo diɛŋtsɛ!
Hɔgbaa Leebi
Nɔ ni ba yɛ Hɔgbaa leebi ji Wiemɔ, “Ni Wɔɔsɔmɔ akɛ Gbɔmɛi ahe Wolɛi,” ni wielɔi pii tsu he nii. Wiemɔ, “Looi ni Ahɛɔ—Pɔtɛɛ kɛ Okadi Gbɛ Nɔ” lɛ saa gbɛ kɛha wiemɔi ni nyiɛ sɛɛ lɛ. Wielɔ lɛ tsɔɔ akɛ beni Yesu eha asha loo yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ lɛ sɛɛ lɛ, efɔ nine etsɛ wolɛi ni yɔɔ jɛmɛ lɛ koni amɛbatsɔmɔ gbɔmɛi ahe wolɛi. Yesu kɛ be saŋŋ tsɔse ekaselɔi lɛ koni amɛtsɔmɔ gbɔmɛi ahe wolɛi, ni kɛjɛ Pentekoste afi 33 Ŋ.B. lɛ sɛɛ kɛyaa lɛ amɛye omanye yɛ hii kɛ yei babaoo ni amɛye amɛbua amɛ koni amɛbatsɔmɔ kaselɔi lɛ mli.
Wielɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ wie yaa lɛ he abɛbua ni aŋma afɔ shi yɛ Mateo 13:47-50 lɛ he. Etsɔɔ mli akɛ Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ kɛ Kristendom fɛɛ fata okadi yaa lɛ he, yɛ sɛɛkpee bii nɛɛ anitsumɔ yɛ woji ashishitsɔɔmɔ, efeemɔ, kɛ Bibliai ajaa mli lɛ hewɔ, eyɛ mli akɛ amɛ mɔdɛŋbɔɔ lɛ bua looi babaoo ni ehiii naa. Shi mligbalamɔ nitsumɔ ko etee nɔ, titri lɛ kɛjɛ 1919, ni ashɛrɛ looi ni ehiii lɛ fɛɛ ashwie, ni aabua nɔ ni hi lɛ anaa aawo asafoi ni tamɔ tsɛnsii ni amɛye amɛbua ni abaa anɔkwa Kristofoi lɛ ayi kɛha sɔɔmɔ krɔŋkrɔŋ lɛ amli.
Wiemɔ ni ji etɛ, “Gbɔmɛi ni Ashaa Amɛ yɛ Jeŋ Muu Fɛɛ Nui Amli” lɛ ma gbɛnaa nii ni ka Kristofoi ni amɛjɔɔ amɛhe nɔ lɛ fɛɛ nɔ akɛ amɛkɛ amɛhe awo jeŋ muu fɛɛ wuoyaa nitsumɔ nɛɛ mli lɛ nɔ mi. Amrɔ nɛɛ gbɔmɛi fe 4,000,000 miina nitsumɔ nɛɛ mli gbɛfaŋnɔ yɛ shikpɔji fe 200 nɔ, ni abaptisiɔ gbɔmɛi fe 230,000 daa afi yɛ nyɛsɛɛ afii nɛɛ amli. Awo Yehowa webii fɛɛ hewalɛ ni amɛha amɛhesaa yɛ wuoyaa mli lɛ aya hiɛ, ni abibii “wolɛi” ni eye omanye babaoo lɛ ateŋ mɛi pii saji.
Yɛ wiemɔ ni nyiɛ sɛɛ ni ji “Wɔhiɛ ni Aaatsɛ yɛ ‘Naagbee Be lɛ Mli’” lɛ, wielɔ lɛ tsi yelikɛbuamɔ nibii kpawo ni baaye abua Nyɔŋmɔ webii koni amɛhiɛ aka lɛ ata: nibii ni gbalaa jwɛŋmɔ ni aaawu ashi, sɔlemɔ, kɔkɔbɔɔ ni kɔɔ nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee he lɛ ni aaajaje, Yehowa gbɛjianɔtoo lɛ he ni akɛ he aaakpɛtɛ, ni mɔ aaapɛi lɛ diɛŋtsɛ emli, gbalɛi ni eba mli lɛ anɔ ni aaajwɛŋ, kɛ ha ni amɛaaha ahi jwɛŋmɔ mli akɛ amɛ yiwalaheremɔ ebɛŋkɛ fe be mli ni amɛbatsɔmɔ heyelilɔi lɛ.
Leebi gbɛjianɔtoo lɛ ba naagbee kɛ wiemɔ, “Namɔ Baaje ‘Jaramɔ Be’ lɛ Mli?’” Wielɔ lɛ tsɔɔ bɔ ni Yoel gbalɛ lɛ ba mli kɛyashi he ko yɛ bɔfoi lɛ agbii lɛ amli, bɔ ni ebaa mli bianɛ, kɛ bɔ ni ebaaba mli kwraa kɛgbe naa yɛ wɔsɛɛ be ni ebɛŋkɛ lɛ mli.
Hɔgbaa Shwane
Shwane gbɛjianɔtoo lɛ je shishi kɛ maŋshiɛmɔ wiemɔ, “Nyɔŋmɔ Heyeli Jeŋ Hee lɛ ni Aaajie Yi!” Wiemɔ nɛɛ tsa kpee lɛ saneyitso ni ji heyeli lɛ nɔ. Atsɔɔ mli akɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ gbaa jeŋ hee ko ni heyeli kɛmiijɛ nɔnyɛɛ ni apasa jamɔ, maŋkwramɔ, shika helɛtemɔ kɛ weku mligbalamɔi kɛbaa lɛ mli lɛ he sane efɔɔ shi. Heyeli kɛmiijɛ esha kɛ gbele mli hu baaba. Abaaku sɛɛ akɛ gbɔmɔtsoŋ hewalɛnamɔ ni yeɔ emuu aba ekoŋŋ koni gbɔmɛi anyɛ ahi shi kɛya naanɔ yɛ miishɛɛ mli yɛ paradeiso shikpɔŋ nɔ. No hewɔ lɛ mɛi ni sumɔɔ jalɛsaneyeli lɛ yɛ nɔ fɛɛ nɔ ni amɛaadamɔ nɔ amɛjie jeŋ hee lɛ Feelɔ lɛ yi kɛtsɔ wiemɔi nɛɛ anɔ: “Wɔmiidao shi, Yehowa, yɛ anɔkwa heyeli ni yɛ naagbee lɛ eba agbɛnɛ lɛ hewɔ!”
Nɔ ni nyiɛ maŋshiɛmɔ lɛ sɛɛ ba ji nɔ ko hee kɛha kpokpaa wuji anɔ kpeei—otsi lɛ mli Buu-Mɔɔ nikasemɔ lɛ he susumɔ. Kɛkɛ ni kpee lɛ ba naagbee kɛ wiemɔ ni kanyaa mɔ kɛ ŋaawoo, “Mɛi ni Sumɔɔ Heyeli, Nyɛyaa nɔ Nyɛyaa Nyɛhiɛ.” Wielɔ lɛ wie kpee lɛ shishi saneyitso ni ji heyeli lɛ mli saji otii lɛ ahe kuku. Ema bɔ ni Yehowa webii ena miishɛɛ amɛha yɛ amɛheyeli lɛ hewɔ lɛ nɔ mi, ni etsi gbɛi sɔrɔtoi ni Kristofoi ena nɔyaa lɛ ata, ni ewo amɛ hewalɛ ni amɛya nɔ amɛya amɛhiɛ yɛ ekomefeemɔ mli koni amɛkpa jɔɔmɔi babaoo lolo. Ekɛ wiemɔi nɛɛ mua naa: “Yɛ be mli ni wɔfeɔ enɛ lɛ, eba akɛ Yehowa aaaya nɔ ajɔɔ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ koni wɔya nɔ wɔya wɔhiɛ akɛ mɛi ni sumɔɔ heyeli.”
“Aŋɔ bɔɔ nii lɛ awo yakayaka nii ashishi, jeee amɛ diɛŋtsɛ amɛsuɔmɔ naa, shi moŋ yɛ mɔ ni ba amɛ shi lɛ hewɔ, yɛ nɔhiɛkamɔ mli; akɛ bɔɔ nii lɛ diɛŋtsɛ hu baaye amɛhe kɛjɛ fitemɔ nyɔŋyeli lɛ mli kɛya Nyɔŋmɔ bii lɛ anunyam heyeli lɛ mli.”—Romabii 8:20, 21.
[Mfonirii ni yɔɔ baafa 25]
Obalaŋta ko ni ba kpee lɛ shishi yɛ Prague, Czechoslovakia
[Mfonirii ni yɔɔ baafa 26]
1. Mɛi ni abaabaptisi amɛ lɛ eto kɛmiiya he ni abaafee yɛ lɛ, yɛ Prague, Czechoslovakia
2. Aabaptisi mɔ ko akɛ Yehowa Odasefoi lɛ ateŋ mɔ ko, yɛ Tallinn, Estonia
3. Woji heei ni ajie amɛ kpo lɛ ha kpeeyalɔi lɛ na miishɛɛ yɛ Usolye-Sibirskoye, Siberia
4. Aajie “New World Translation of the Holy Scriptures “ lɛ kpo yɛ Czech kɛ Slovak wiemɔi amli yɛ kpee ni afee yɛ Prague lɛ shishi