Yehowa Waje Mi Yɛ Shia Ŋã Nɔ Tsuŋwoo He Ko Mli
TAAKƐ lSAlAH MNWE GBA
Ayeko misane yɛ kojomɔ he ko, ni mifeko efɔŋ ko hu. Ni kɛlɛ, abu mi fɔ akɛ mahi tsuŋwoo mli ni matsu nitsumɔ dɛŋdɛŋ yɛ toigbalamɔ hé ko yɛ Afrika Sahara Shia Ŋa ni nɔ dɔɔ waa lɛ teŋgbɛ he ko. Nɔ ni fite sane lɛ kwraa ji akɛ, minanemɛi lɛ ateŋ mɔ ko kwraa leee he ni miyɔɔ. Enɛ ba mli nɔ ni fe afii kpaanyɔ ni eho nɛ, yɛ 1984 latsaa be mli. Ha matsɔɔ bo bɔ ni fee ni miyaje nakai jaramɔ shihilɛ lɛ mli.
YƐ 1958 mli, beni miye afii 12 pɛ lɛ, minyɛminuu onukpa lɛ batsɔ Yehowa Odasefoi ateŋ mɔ kome. Shi kɛlɛ, mitsɛ kɛ minyɛ tee nɔ amɛja akutseiaŋ nyɔŋmɔi ni ayɔɔ yɛ Abia State, yɛ Nigeria, he ni wɔhi lɛ.
Yɛ 1968 mli lɛ, miyafata Biafra asraafoi lɛ ahe. Beni wɔyɔɔ ta ŋa nɔ lɛ, misusu bɔ ni Yehowa Odasefoi kɛ amɛhe wooo maŋ saji amli lɛ he, ni misɔle miha Nyɔŋmɔ ni eye ebua mi. Miwo shi akɛ kɛ eŋmɛ gbɛ ni miyi na wala yɛ ta lɛ mli lɛ, matsɔ e-Dasefoi lɛ ateŋ mɔ kome.
Ta lɛ sɛɛ lɛ, mitsu he nii oya koni mikɛye mishiwoo lɛ nɔ. Abaptisi mi yɛ July 1970 ni mikɛ mihe wo be-fɛɛ sɔɔmɔ lɛ mli amrɔ nɔŋŋ akɛ gbɛgbalɔ. Yɛ be ni sa mli lɛ, ahala mi akɛ onukpa yɛ Kristofoi asafo lɛ mli. Etsɛɛɛ ni minine shɛ ninefɔɔ nɔ kɛjɛ Nigeria nitsumɔ he nine lɛ akɛ abaaha mi maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛmɔ nitsumɔ yɛ maŋ ko ni bɛŋkɛ wɔ, he ni akpɛlɛko Yehowa Odasefoi anitsumɔ lɛ nɔ yɛ mla naa lɛ mli. Mikpɛlɛ nɔ, ni January 1975 mli lɛ, miyi gbɛ, ni mihiɛ mi-gbɛfaa wolo yɛ midɛŋ.
Amɔ Mi
Yɛ 1978 mli lɛ, aha mi nitsumɔ ni miyasara Odasefoi ni yɔɔ maŋ lɛ mli lɛ fɛɛ. Akɛni amɛyi faaa hewɔ lɛ, mifa gbɛ kɛtee hei pii, ni mitee maŋtiasei ni asafoi yɔɔ mli lɛ fɛɛ mli, kɛ hei krokomɛi ni mɛi ni yɔɔ wiemɔ lɛ he miishɛɛ yɔɔ jɛmɛ lɛ hu. Bei pii lɛ, abibiɔ mi saji yɛ hei ni polisifoi waa tsɔnei amɛkwɛɔ mli yɛ lɛ. Atsĩ minaa gbii ejwɛ ni abibii mi saji yɛ wɔnitsumɔ lɛ he, nakai shii enyɔ sɔŋŋ.
Kɛkɛ ni, yɛ June 1984 mli, beni wɔsaa wɔhe kɛha shiɛmɔyaa Hɔgbaa ko lɛ, onukpa ko ni sumɔɔ wɔ sane batswa wɔ adafi akɛ polisifoi lɛ miitao ni amɛmɔmɔ Yehowa Odasefoi. Otsi sɛɛ lɛ, amɔ mi kɛ Djagli Koffivi, ni jɛ Togo lɛ. Akɛ wɔ tee polisifoi anitsumɔ he yitso fe fɛɛ lɛ, ni amɛkɛɛ wɔ akɛ wɔtsɛ Yehowa Odasefoi fɛɛ ni yɔɔ maŋtiase lɛ mli lɛ agbɛi wɔha amɛ. Amɛkɛɛ wɔ akɛ: “Ja nyɛtsɛ amɛgbɛi nyɛha wɔ dani wɔbaaŋmɛɛ nyɛhe.”
Ni mijie naa akɛ: “Nyɛ ji polisifoi lɛ. Nyɛ nyɛnitsumɔ ji nyɛtao mɛi ni nyɛtaoɔ. Jeee nyɛ najiaŋdamɔlɔ ji mi.” Wɔkɛ amɛ tao sane lɛ naa aahu aaafee minitii 30, ni polisifoi lɛ wo wɔhe gbeyei kɛ yii. Kɛlɛ, wɔtsɛɛɛ wɔnyɛmimɛi Kristofoi lɛ agbɛi wɔhaaa amɛ kɔkɔɔkɔ. Kɛkɛ ni amɛkpɛ amɛyiŋ akɛ amɛbaatsi mi-Biblia kasemɔ he woji babaoo ni miyɔɔ lɛ fɛɛ naa kwraa.
Beni Atsĩ Wɔnaa yɛ Tsuŋ Lɛ
Beni wɔku wɔsɛɛ kɛtee polisifoi anitsumɔ he lɛ kɛ woji lɛ, mikɛ Djagli jie wɔshwie shi. Beni wɔjieɔ lɛ, wolo ko jɛ mi-Biblia agbo lɛ mli egbee shi. Eji kpokpaa wulu nɔ kpee he gbɛjianɔtoo ni miŋmala Kristofoi onukpai fɛɛ ni yɔɔ maŋ lɛ mli lɛ agbɛi yɛ nɔ. Oya nɔŋŋ ni mikɔ ni mikota miwo mikotoku lɛ mli. Shi, polisifoi lɛ ekome na mi, ni ekɛɛ mi akɛ mikɛ wolo lɛ aha lɛ. Anɔkwale, mitsui fã diɛŋtsɛ.
Akɛ wolo lɛ yafɔ okpɔlɔ ko nɔ yɛ tsu mli he ni mikɛ Djagli looɔ woji lɛ kɛyaa lɛ. Beni mitee tsu lɛ mli kɛ woji lɛ eko lɛ, mitee okpɔlɔ lɛ he, ni mikɔ wolo lɛ, ni mikota miwo mikotoku mli ekoŋŋ. Kɛkɛ ni mikɛɛ akɛ miitao maya niiaŋ. Ni polisifonyo ko nyiɛ misɛɛ kɛtee niiaŋyaa he lɛ masɛi. Ni mibote mli ni miŋa shinaa lɛ pɛ kɛkɛ ni mitserɛ wolo lɛ mli dukuduku ni mikɛwo niiaŋyaa nɔ lɛ mli ni nu lɛ loo fɛɛ kɛtee.
Beni polisifoi lɛ na amɛle nɔ ni eba lɛ, amɛmli fu waa diɛŋtsɛ. Shi amɛmiishe gbeyei hu akɛ amɛaafee he nɔ ko, ejaakɛ amɛ onukpai lɛ baafolɔ amɛnaa akɛ amɛfee anyagba, yɛ gbɛ ni amɛŋmɛ ni minyɛ mitsɛrɛ wolo lɛ mli lɛ hewɔ. Beni amɛtsĩ wɔnaa yɛ tsuŋ aahu gbii 17 sɛɛ lɛ, polisifonyo onukpa ko kɛɛ wɔ akɛ wɔbua wɔnibii anaa ejaakɛ abaajie wɔ kɛjɛ jɛmɛ kɛya he kroko. Mikɛ atadei fioo ko wo rɔba baagi ko mli, ni mikɛ Biblia bibioo ko ni saralɔ ko ju shi ekɛbaha wɔ lɛ wo nibii lɛ ashishi tɔŋŋ.
Wɔnyɛ wɔtswa Odasefoi lɛ adafi akɛ aajie wɔ kɛmiiya he kroko, shi wɔleee he ni akɛ wɔ yaa. Enɔ jetsɛremɔ leebi mra, yɛ July 4, 1984 lɛ, polisifonyo onukpa lɛ batsiɛ wɔ. Ebakwɛ wɔnibii lɛ amli, ni ekɛɛ wɔjie atadei lɛ kɛjɛ baagi lɛ mli ni wɔkɛtsotsoro wɔniji anɔ. Shi beni miyashɛ naagbee shɛɛt lɛ he lɛ, ekɛɛ mikɛ atadei lɛ aku sɛɛ awo baagi lɛ mli ekoŋŋ, no hewɔ lɛ enaaa Biblia lɛ.
Shia Ŋã nɔ Tsuŋwoo he Ko
Polisifoi lɛ kɛ tsɔne hole wɔ kɛtee kɔɔyɔŋ lɛji adaamɔ he lɛ, ni wɔyatara asraafoi akɔɔyɔŋ lɛlɛ ko mli. Ŋmɛlɛtswai saŋŋ sɛɛ lɛ, wɔyashɛ maŋ ko ni mɛi aaafee 2,000 yɔɔ mli lɛ mli, ni tsuŋwoo he ko yɛ emasɛi nɔŋŋ. Maŋ ni bɛŋkɛ jɛmɛ fe fɛɛ lɛ jɛkɛmɔ aaafee shitoi 400 kɛ okɛ tsɔne miiya. Ajie wɔ kɛjɛ kɔɔyɔŋ lɛlɛ lɛ mli kɛtee tsuŋwoo he lɛ ni akɛ wɔ yaha gboklɛfoi anɔkwɛlɔ nukpa fe fɛɛ lɛ. Wɔwekumɛi loo wɔnanemɛi lɛ ateŋ mɔ ko kwraa leee he ni akɛ wɔ etee.
Maŋ nɔ he ni akɛ wɔ etee lɛ ji nu hiŋmɛi ko yɛ Sahara shia ŋa lɛ nɔ. Jwɛi fioo, kɛ tsei komekomei yɛ jɛmɛ, ni amɛmamɔ sũ tsui komɛi hu. Kɛ otsa shi aaafee ninetalɔi ejwɛ loo enumɔ nɔŋŋ pɛ kɛkɛ lɛ nu ebɔi baa. Kɛlɛ, maŋ lɛŋ nyo ko ni eye afii 31 kɛɛ wɔ akɛ kɛjɛ be mli ni afɔ lɛ nɛɛ, ena nugbɔnɛmɔ shi koome pɛ yɛ ewala mli! Ni nakai kpokpaa lɛ nɔ dɔɔ waa fe nine. Gboklɛfonyo ko wie akɛ gbi ko lɛ tsɔne ni akɛsusuɔ jeŋ dɔlɛ, ni yɔɔ gboklɛfoi atsu lɛ mli lɛ tsɔɔ dɔlɛ ni naa shɛɔ 140 degrees Fahrenheit! Kɔɔyɔɔ ni naa wa tswaa be fɛɛ be, ni elooɔ shia kɛshooɔ mɔ hewolo nɔ ni ekɛwoɔ mɔ hiŋmɛiaŋ hu.
Mɔ fɛɛ mɔ ni shɛɔ nakai he lɛ baayoo amrɔ nɔŋŋ akɛ ebashɛ maŋ lɛŋ he ni agbalaa mɔ toi waa fe fɛɛ yɛ. Afo gbogbo ni kwɔ waa kɛbɔle tsuŋwoo he lɛ he fɛɛ, ni etsĩɔ kɔɔyɔɔ kɛ hulutsoo lɛ naa fioo. Shi kɛlɛ, jeee gbogboi ahe hiaa ni akɛtsĩ mɛi anaa ni amɛkajo foi, ejaakɛ he ko kwraa bɛ ni mɔ baaya. Yɛ nu hiŋmɛi lɛ sɛɛ lɛ, tso kome folo po, no ji, nɔ ko kwraa bɛ ni baaha mɔ ko ni taoɔ ajo foi lɛ ana hɔlɔ bibioo po.
Dani wɔɔbote mli lɛ, gboklɛfoi anɔkwɛlɔ nukpa fe fɛɛ lɛ saa ekwɛ wɔnibii amli. Ekɛɛ wɔ akɛ wɔjie nɔ fɛɛ nɔ kɛjɛ wɔbaagii lɛ amli. Mibɔi shɛɛt lɛ anɔ holemɔ ekomekome. Beni nɔ pɛ ni eshwɛ yɛ mli ji shɛɛt kome lɛ ni eha Biblia lɛ he lɛ, ni mikpã baagi lɛ mli ni mikɛ shɛɛt lɛ tsɔɔ lɛ ni mikɛɛ lɛ akɛ: “Nɔ ni amɛha wɔkɔlɔ nɔŋŋ pɛ nɛ.” Etsui nyɔ emli, ni ekɛɛ wɔbote yale lɛ mli. Biblia lɛ pɛ ji wolo ni wɔhiɛ.
Shihilɛ yɛ Tsuŋwoo he Lɛ
Kɛ abua wɔ fɛɛ wɔnaa lɛ, wɔyi aaashɛ gboklɛfoi 34. Amɛ ji awuiyelɔi ni ale amɛ waa akɛ amɛhiii fe fɛɛ yɛ maŋ lɛ mli. Amɛteŋ mɛi pii ji gbɔmɔgbelɔi ni abuɔ amɛ akɛ amɛnyɛŋ amɛtsake kɔkɔɔkɔ. Wɔ fɛɛ wɔwɔɔ tsũi agboi enyɔ mli, ni akɛ hejuuhe agbo ni naa kã efo teŋ. Bale agbo ko ni ahako nɔ ma hejuuhe lɛ mli, ni no ji nɔ ni ayaa niiaŋ awoɔ mli. Eyɛ mli akɛ gboklɛfoi lɛ jieɔ kɛyaa daa leebi moŋ, shi etamɔ nɔ ni adɔdɔji ni yɔɔ shia ŋa lɛ nɔ lɛ fɛɛ baa amɛbanaa bɔ ni bale lɛ mli ejɔ ni emli ewo muji hu lɛ mli ŋɔɔmɔ.
Niyenii pɛ ni wɔyɔɔ ji akpatramɔ. Gboklɛfonyo kome wiɛɔ, ni ehoɔ, ni asusuɔ awoɔ plɛtei amli, kɛkɛ lɛ akɛtee akɛyamamɔ shi, ekome yɛ gboklɛfonyo fɛɛ gboklɛfonyo saa nɔ. Ahaaa niyenii lɛ nɔ. No hewɔ lɛ, beni wɔbaaku wɔsɛɛ kɛjɛ nitsumɔ lɛ, no mli lɛ adɔdɔji ohai abɔ sɔmɔ akpatramɔ niyenii nɛɛ nɔ yɛ plɛte lɛ mli. Kɛ wɔhole wɔplɛtei lɛ, kɛkɛ lɛ adɔdɔji lɛ efiliki kɛ gbɛɛmɔ ko. Klɛŋklɛŋ gbii enyɔ lɛ, wɔyeee nɔ ko nɔ ko. Yɛ naagbee lɛ, yɛ gbi ni ji etɛ lɛ nɔ lɛ, wɔshwie adɔdɔji lɛ kɛjɛ niyenii lɛ nɔ ni wɔkpɔ ehiɛ akaka ni ewa lɛ, ni wɔbɔi akpatramɔ niyenii nɛɛ yeli. Wɔsɔle ni Yehowa abu wɔgbɔmɔtsoŋ hewalɛnamɔ he.
Wɔtsuɔ nii yɛ hulu nɔ, ni wɔkumɔɔ gboklɛfoi atsu momo lɛ gbogboi lɛ ni wɔtswaa gbogboi heei. Nitsumɔ lɛ wa waa diɛŋtsɛ. Wɔgboɔ deŋme aahu ni wɔjɔɔɔ wɔhe, kɛjɛ leebi 6:00 kɛyashiɔ shwane, ni wɔyayeɔ nii, kɛkɛ lɛ wɔtsu nii aahu kɛyashi gbɛkɛ 6:00. Gbi ko kwraa bɛ ni akɛjɔɔ he. Jeee jeŋ dɔlɛ lɛ pɛ mli wɔna amanehulu yɛ, shi moŋ kɛ eshɛ fɛ̃i be lɛ, wɔnaa nɔ waa hu. Ni wɔna nɔ hu yɛ bulɔi yiwalɔi lɛ adɛŋ.
Wɔhe ni Aaawa yɛ Mumɔŋ Be Fɛɛ Be
Mikɛ Djagli kaneɔ Biblia lɛ yɛ teemɔŋ, ni wɔgbaa nɔ ni wɔkase lɛ he sane. Wɔnyɛɛɛ wɔkane nii yɛ faŋŋ mli, ejaakɛ no lɛ, abaahe Biblia lɛ yɛ wɔdɛŋ, ni abaagbala wɔtoi hu yɛ he. Gboklɛfonyo ko ni mikɛ lɛ je Biblia mli nikasemɔ shishi lɛ yɛ glasin kane ko ni ekɛmaa mi. Bei pii lɛ, miteɔ shi nyɔɔŋ ŋmɛlɛ kome loo ŋmɛji enyɔ ni mikaneɔ nii aahu kɛyashiɔ ŋmɛji enumɔ. Minyɛ mitsɔ nakai gbɛ nɔ mikane Biblia muu lɛ fɛɛ migbe naa.
Wɔshiɛɔ wɔtsɔɔ gboklɛfoi krokomɛi lɛ, ni amɛteŋ mɔ kome kɛ bulɔ nukpa fe fɛɛ lɛ wie wɔhe. Trukaa ni wɔkpaaa gbɛ, ni bulɔ lɛ ha gboklɛfonyo lɛ Awake! wolo tɛtrɛɛ ni eyɔɔ lɛ eko, ni gboklɛfonyo lɛ kɛbaha wɔ. Mikane wolo muu lɛ fɛɛ shii abɔ. Wɔ nikanemɔ kɛ shiɛmɔ lɛ ye ebua wɔ ni wɔtee nɔ wɔhe wa yɛ mumɔŋ.
Wɔkɛ Wɔnanemɛi Na Sharamɔ
Aŋmɛɛɛ wɔ gbɛ ni wɔŋmala woji aloo wɔkɛmaje. Shi kɛlɛ, mɔ ko ni kɛ mi fee naanyo lɛ kɛɛ mi akɛ ebaaye ebua mi. Yɛ August 20, aaafee wɔ jɛmɛ shɛɛ otsii ekpaa sɛɛ lɛ, miŋmala woji enyɔ yɛ teemɔŋ, ekome kɛtee Nigeria maŋ najiaŋdamɔlɔi anitsumɔ he lɛ, kɛ ekroko lɛ kɛha minanemɛi Odasefoi. Mifũ yɛ shia mli, ni mikɛ tɛ agbo ko fɔ jɛmɛ kɛkadi he ni eyɔɔ lɛ. Ni wɔnaanyo lɛ ba yɛ sɛɛ mli ni ebatsa ni ekɛtee.
Otsii saŋŋ ho, ni minuuu nɔ ko. Fiofio lɛ, mihiɛnɔkamɔ fɛɛ ta akɛ ekolɛ akɛ wɔwoji lɛ eyaaa. Shi akɛtee kɛ̃, ni wɔnanemɛi Odasefoi lɛ tswa amɛfai shi akɛ amɛbaabɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni amɛaanyɛ ni ajie wɔ. Nigeria Nitsumɔ He ni Kwɛɔ Maŋsɛɛ Saji Anɔ lɛ kɛ ehe wo sane lɛ mli ni ebi nɔyeli ni yɔɔ maŋ nɔ he ni awo mi tsuŋ yɛ lɛ nɔ hewɔ ni ayawo mi tsuŋ yɛ tsuŋwoo he ni tamɔ nakai mli lɛ.
Yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli, yɛ November 15, 1984 leebi lɛ, akɛ wɔ je kpo koni wɔyasaa hei komɛi. Bulɔi lɛ kɛ mi tee nɔtsamɔ skul ko niiaŋyaa he, ni gbɔmɛi etee niiaŋ yɛ mli aahu otsii babaoo, tsɛbelɛ emli etsĩ hu. Sɛbo eyi jɛmɛ fɛɛ obɔ. Bulɔi lɛ kɛɛ mi akɛ minitusmɔ ji ni misaa mli. Nɔ pɛ ni mikɛbaatsu nii lɛ ji miniji. Beni misusuɔ bɔ ni mafee maje nitsumɔ ni wa nɛɛ shishi pɛ kɛkɛ ni bulɔ nukpa lɛ ba ebakɛɛ mi akɛ onukpa ni kwɛɔ nakai kpokpaa lɛ nɔ lɛ miitao ni ena mi.
Beni miyashɛ jɛmɛ lɛ, kpokpaa lɛ nɔ onukpa lɛ kɛɛ mi akɛ etsɛko tsɔ ni ekɛ maŋ lɛ nɔkwɛlɔ lɛ wie, ni ena ele mimanehulu lɛ. Maŋ onukpa lɛ tsɔɔ mli akɛ kɛji mikɛ Yehowa Odasefoi ni yɔɔ maŋ lɛ mli lɛ agbɛi baaha lɛ, no lɛ abaajie mi amrɔ nɔŋŋ, ni manyɛ mikɛ kɔɔyɔŋ lɛlɛ ni baaya yɛ nakai beaŋ lɛ aya. Mikɛɛ amɛ shikome ekoŋŋ akɛ kɛ amɛmiitao Yehowa Odasefoi lɛ, polisifoi lɛ anitsumɔ ji ni amɛyatao amɛ. Kpokpaa nɔ onukpa lɛ kɛɛ mi akɛ misusu hegbɛ ni amɛhaa mi lɛ he kɛ hiɛdɔɔ. Ebaaha mi gbii ejwɛ loo enumɔ ni mikɛyasusu he jogbaŋŋ. Kɛkɛ ni aha mitee, ni heniianaa lɛ, bulɔi lɛ nyiɛ mihiɛ kɛtee tsuŋwoo he lɛ, shi jeee nakai niiaŋyaa he lɛ dɔŋŋ!
Gbii enumɔ sɛɛ lɛ, kpokpaa nɔ onukpa lɛ tsɛ mi ni ebi mi bɔ ni mikpɛ miyiŋ. Mikɛɛ lɛ akɛ yiŋtoo hewɔ ni miyɔɔ amɛtsuŋwoo he lɛ ji, akɛni miye anɔkwa Nyɔŋmɔ lɛ he odase lɛ hewɔ, shi jeee ni mifee efɔŋ ko. Migbala mli mitsɔɔ lɛ akɛ miyɛ mla naa gbɛfaa wolo kɛ maŋ lɛŋ hilɛ gbɛŋmɛɛ wolo hu. Miwoji fɛɛ eshɛ, ni be fɛɛ be ni mifaa gbɛ kɛyaa maŋ ko mli lɛ, miyaa polisifoi lɛ aŋɔɔ ni mikwɛɔ akɛ minɔ fɛɛ nɔ ja pɛpɛɛpɛ. Akɛni mifeko efɔŋ ko hewɔ lɛ, mibi akɛ: “Mɛni hewɔ agbalaa mitoi lɛ? Kɛji ataooo mi yɛ maŋ nɛɛ mli lɛ, mɛni hewɔ nyɛshwieee mi? Mɛni hewɔ abu mi fɔ ni akɛ mi ebawo biɛ lɛ?”
Miwie aaashɛ minitii 15. Ni migbe naa lɛ, amɛkɛɛ mi akɛ miŋma nɔ ni mikɛ amɛ wie lɛ yɛ wolo nɔ, ni akɛɛ mi akɛ akɛ nɔ ni miwie lɛ baaha maŋ nɔkwɛlɔ lɛ. Ni aha mi wolo, ni miŋmala nii baafai ejwɛ.
Yɛ Naagbee lɛ, Ajie Mi Kɛ̃!
Minuuu sane lɛ he nɔ ko dɔŋŋ aahu kɛyashi January 1985 mli, aaafee be mli ni awo mi tsuŋ lɛ sɛɛ nyɔji kpawo. Nakai beaŋ lɛ, bulɔ nukpa lɛ ba ni ebabi mi akɛ ani miŋma wolo kɛtee Nigeria maŋ najiaŋdamɔlɔi anitsumɔ he lɛ lo. Ni miha hetoo akɛ: “Hɛɛ.”
Ni ebi akɛ: “Mɛni hewɔ ofee nakai? Mɛni hewɔ ohaaa male?”
Ni mikɛɛ lɛ akɛ sane lɛ kɔɔɔ ehe eko. Shi mima nɔ mi miha lɛ akɛ miŋmako nɔ ko mishiko lɛ, ejaakɛ eleee bɔ ni fee ni akɛ mi bawo tsuŋ lɛ he no ko kwraa. Mikɛɛ lɛ akɛ: “Minyɛ awo po leee he ni miyɔɔ.” Kɛkɛ ni ebi mi ni mitsɔɔ lɛ bɔ ni mifee ni mikɛ wolo lɛ maje, shi mitsɔɔɔ lɛ kɔkɔɔkɔ.
Enɔ jetsɛremɔ lɛ, bulɔi lɛ fee Land-Rover tsɔne ko klalo ni amɛkɛɛ mi akɛ abaajie mikɛ Djagli kɛya. Akɛ wɔ ba agbo naa, ni ajie wɔhe atadei, ni akwɛ wɔ nɔ fɛɛ nɔ mli. Mra mli lɛ, mikɛ mi-Biblia lɛ ha gboklɛfonyo ni mikɛkaseɔ nii lɛ, ejaakɛ mile akɛ kɛ bulɔi lɛ na ni mihiɛ lɛ, amɛbaahe yɛ midɛŋ kwraa. Nuu nɛɛ kɛɛ wɔ akɛ kɛ ajie lɛ kɛjɛ tsuŋ lɛ, ebaatsɔ Yehowa Odasefoi ateŋ mɔ kome. Wɔsɔle akɛ enyɛ ebalɛ nakai.
No sɛɛ etsɛɛɛ lɛ, atswa minane shishi tũ kɛtee Nigeria, ni yɛ February 1985 mli lɛ, mije misɔɔmɔ nitsumɔ akɛ nɔkwɛlɔ gbɛfalɔ lɛ shishi yɛ nakai maŋ lɛ mli. Kɛjɛ 1990 kɛbaa nɛɛ, miisɔmɔ akɛ kpokpaa wulu nɔkwɛlɔ yɛ Nigeria. Amrɔ nɛɛ Djagli miisɔmɔ akɛ Odasefonyo anɔkwafo yɛ Cote d’Ivoire.
Mi diɛŋtsɛ mikase kɛjɛ nɛkɛ niiashikpamɔ nɛɛ mli akɛ Yehowa Nyɔŋmɔ baanyɛ awaje wɔ yɛ nɔnyɛɛ ni mli wa fe fɛɛ po shishi. Yɛ be kɛ bei amli lɛ, wɔna akɛ enine miibu wɔhe yɛ tsuŋwoo he lɛ. Wɔjiemɔ lɛ ha mina akɛ jeee le kɛkɛ Yehowa le he ni etsuji yɔɔ kɛ amanehulu ni amɛnaa yɛ jɛmɛ, shi moŋ ele bɔ ni efeɔ ejieɔ amɛ kɛjɛɔ kaa mli.—2 Petro 2:9.