Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w93 11/15 bf. 3-4
  • Obaanyɛ Ohi Shi Kɛyashi Mɛɛ Be?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Obaanyɛ Ohi Shi Kɛyashi Mɛɛ Be?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Wala Shihilɛ Be ni Akpã Mli?
  • Mɛni Hewɔ Wala Sɛɛ Yɔɔ Kuku Nɛkɛ?
  • Mɛɛ Gbɛ Nɔ Wɔɔtsɔ Wɔye Omanye yɛ Wala Sɛɛkɛlɛ Sɛɛtiumɔ lɛ Mli?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
  • Yehowa Tsɔɔ Wɔ Wɔgbii lɛ Kanemɔ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2001
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
w93 11/15 bf. 3-4

Obaanyɛ Ohi Shi Kɛyashi Mɛɛ Be?

WƆTEŊ mɛi pii baakpɛlɛ nɔ amrɔ nɔŋŋ akɛ naagbai yɛ wala shihilɛ gbɛ lɛ nɔ. Ni kɛlɛ, wɔyɛ miishɛɛ akɛ wɔyɛ wala mli. Wɔmii shɛɛɛ wɔ gbekɛbiiashi loo wala sɛɛ kuku lɛ he; wɔbaasumɔ ni wɔhi shi afii babaoo. Ni kɛlɛ, etamɔ nɔ ni gbele baaba kɛ̃ ni anyɛɛɛ ajo naa foi. Ani nakai eji?

Ani abaanyɛ aha gbele agbala shi loo emɛ fioo? Ani abaanyɛ akpã wɔwala shihilɛ be lɛ mli?

Wala Shihilɛ Be ni Akpã Mli?

Adafitswaa wolo ko bɔ amaniɛ yɛ 1990 akɛ abaanyɛ akpa adesa wala shihilɛ be mli kɛyashɛ afii “oha kɛ nyɔŋma.” Ŋwanejee ko bɛ he akɛ Biblia mli lalatsɛ Mose wiemɔ: “Wɔfii amli gbii lɛ, afii nyɔŋmai kpawo ni, ni kɛ efa aahu lɛ, afii nyɔŋmai kpaanyɔ, ni amɛmli shwãanii lɛ, tɔlɛ kɛ yakayakanii ni; ejaakɛ ehoɔ oya, ni wɔfilikiɔ kɛyaa” lɛ ni akɛmiitsu nii yɛ gbɛ kroko nɔ nɛ. (Lala 90:​10, King James Version) No hewɔ lɛ Biblia lɛ kɛ afii 70 loo 80 haa akɛ adesa wala sɛɛ kɛlɛ afii kɛ aja mli. Shi afii enyiɛ mɔ ko kpaa gbɛ akɛ ekolɛ ebaanyɛ ekɛhi shi ŋmɛnɛ?

Amaniɛbɔɔ ko ni WHO (World Health Organization) ni ji Jeŋ Hewalɛnamɔ Gbɛjianɔtoo lɛ kɛ afii 65 ha yɛ 1992 akɛ gbɔmɔ wala sɛɛ kɛlɛ yɛ jeŋ fɛɛ. Taakɛ WHO tsɔɔ lɛ, “aakpa enɛ gbɛ akɛ ebaaya hiɛ kɛ nyɔji ejwɛ daa afi yɛ afii enumɔ ni baa lɛ amli, titri lɛ yɛ gbekɛbii agbele ni baa shi lɛ hewɔ.” Kɛji akɛ tsofafeemɔ mli naakpɛɛ nii ko haaa mɔ ko ni yeko afii 50 agbo po lɛ, kɛlɛ Time wolo tɛtrɛɛ lɛ kɛɔ akɛ “wala shihilɛ kɛlɛ ni akpaa gbɛ ni haa efaa lɛ ji afii 3 1/2 pɛ” yɛ U.S. Amerika.

Mɛni Hewɔ Wala Sɛɛ Yɔɔ Kuku Nɛkɛ?

Dr. Jan Vijg, Netherlands’ Institute of Experimental Gerontology ni kaseɔ gbɔlɛ he nii lɛ tsɔɔ mli akɛ taakɛ bɔ ni helai komɛi kɛ fatɔɔi komɛi ni yɔɔ adesa gbɔmɔtso lɛ mli wala yibii amli yɔɔ tsakpaa lɛ, nakai nɔŋŋ ebatamɔɔ akɛ genes loo wala yibii ni tswaa gbɔmɔtso lɛ naa gbɔlɛ ni baa lɛ nɔ hewalɛ. Nibii amlipɛilɔi komɛi heɔ yeɔ akɛ wɔbaanyɛ wɔtsɛ yɛ jeŋ eji aaanyɛ akɛ eko ato “gene wala yibii kpakpai fioo ko lɛ” anajiaŋ yɛ be mli ni wɔdaraa kɛyaa hiɛ lɛ. Mɛi krokomɛi tsɛɔ nɛkɛ susumɔ nɛɛ yɛ blɔfo mli akɛ “simplistic.”

Yɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, Time wolo tɛtrɛɛ lɛ bɔ amaniɛ akɛ jeŋ nilelɔi kpɛlɛɔ nɔ akɛ “etamɔ nɔ ni ato wala shishijee nɔyaa he gbɛjianɔtoo kuku ko awo adesa gbɔmɔtso lɛ mli wala yibii amli.” Mɛi ni kɛɔ akɛ “ato wɔhe gbɛjianɔ koni wɔhi wala mli” lɛ po kpɛlɛɔ nɔ akɛ “nɔ ko tɔ̃tɔ̃ɔ yɛ he ko.” Eji anɔkwale akɛ yɛ afii 65, 70, loo 80 loo no sɛɛ afii fioo ko lɛ, “etsɛɛɛ ni afoɔ” wɔ wala sɛɛ yɛ gbele mli, taakɛ Biblia lɛ kɛɔ lɛ.

Ni kɛlɛ, Kristofonyo bɔfo Paulo ni hi shi yɛ Ŋ.B. klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli lɛ kɛ hekɛnɔfɔɔ gba akɛ: “Naagbee henyɛlɔ ni abaafo esɛɛ ji gbele.” (1 Korintobii 15:26) Te aaafee tɛŋŋ afo gbele sɛɛ? Ni kɛ eeeba lɛ nakai hu lɛ, te ooofee tɛŋŋ odamɔ suɔlɔi ní gboɔ ŋmɛnɛ lɛ naa?

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje