Gbɛhe ni Sa Yehowa Jamɔ yɛ Wɔshihilɛ Mli
“Majie oyi gbi fɛɛ gbi, ni mala majie ogbɛi lɛ yi daa kɛaatee naanɔ!”—LALA 145:2.
1. Yɛ jamɔ gbɛfaŋ lɛ, mɛni Yehowa taoɔ?
“MI, Yehowa, o-Nyɔŋmɔ lɛ, miji Nyɔŋmɔ awuŋayelɔ.” (2 Mose 20:5) Mose nu nakai wiemɔi lɛ kɛjɛ Yehowa ŋɔɔ, ni sɛɛ mli lɛ, lɛ hu esaa etĩ mli beni ekɛ Israel maŋ lɛ wieɔ lɛ. (5 Mose 5:9) Ŋwanejee ko bɛ Mose jwɛŋmɔ mli akɛ Yehowa Nyɔŋmɔ miikpa E-tsuji agbɛ akɛ amɛja Lɛ ekoome pɛ ni mɔ kroko fataaa he.
2, 3. (a) Mɛni ha Israelbii lɛ nu shishi jogbaŋŋ akɛ nɔ ni ba yɛ Sinai Gɔŋ lɛ masɛi lɛ ji nɔ ko ni efɔɔɔ kaa kwraa lɛ? (b) Mɛɛ sanebimɔi wɔbaasusu he yɛ Israelbii lɛ ajamɔ kɛ nɔ ni Nyɔŋmɔ tsuji hu kɛhaa ŋmɛnɛ lɛ he?
2 Beni amɛyabɔ ŋsara yɛ Sinai Gɔŋ lɛ he lɛ, Israelbii lɛ kɛ “futufutu gbɔmɛi babaoo” ni fata amɛhe kɛshi Mizraim lɛ ye nɔ ko ni efɔɔɔ kaa kwraa he odase. (2 Mose 12:38) Etamɔɔɔ Mizraim nyɔŋmɔi lɛ, ni nakai beaŋ lɛ, akɛ amanehului, loo haomɔi nyɔŋma eba amɛ shi lɛ ajamɔ lɛ kwraa yɛ gbɛ ko nɔ. Beni Yehowa jieɔ ehe kpo etsɔɔ Mose lɛ, nibii komɛi ni yɔɔ gbeyei diɛŋtsɛ ba: nugbɔshiimɔ, sarawa-gbamɔ, kɛ tɛtrɛmantrɛ gbɛɛmɔ ni naa wa waa ni tsimɔɔ mɔ toi, ni ha ŋsara muu lɛ fɛɛ he kpokpo kɛ gbeyeishemɔ. No sɛɛ lɛ, la kɛ lasu hu ba beni gɔŋ muu lɛ fɛɛ kpokpoɔ lɛ. (2 Mose 19:16-20; Hebribii 12:18-21) Kɛ Israelnyo ko miitao odaseyeli babaoo lolo ni tsɔɔ akɛ nɔ ni yaa nɔ lɛ yɛ naakpɛɛ waa lɛ, etsɛŋ ni no baaba. Etsɛɛɛ kɛkɛ ni Mose kpeleke shi kɛjɛ gɔŋ lɛ nɔ beni enine shɛ Nyɔŋmɔ mlai lɛ anɔ, nɔ ni ji shii enyɔ nɔ lɛ. Taakɛ sane ni ajɛ mumɔŋ aŋma lɛ tsɔɔ lɛ, “[Mose] hiɛ miikpɛ́; ni [gbɔmɛi lɛ] she gbeyei akɛ amɛaabɛŋkɛ lɛ.” Lɛlɛŋ, eji niiashikpamɔ ko ni hiɛ kpaŋ nɔ kɔkɔɔkɔ, ni fe adesai ahewalɛ hu!—2 Mose 34:30.
3 Ŋwanejee ko bɛ gbɛhe ni Yehowa jamɔ yɔɔ lɛ he, kɛha nakai Nyɔŋmɔ maŋ krɛdɛɛ lɛ. Lɛ ji amɛ Kpɔlɔ. Amɛwala diɛŋtsɛ jɛ lɛ, ni edamɔ enɔ. Lɛ nɔŋŋ hu ji amɛ Mlawolɔ. Shi ani amɛha Yehowa jamɔ ye klɛŋklɛŋ gbɛhe be fɛɛ be? Ni Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ lɛ hu? Mɛɛ gbɛhe Yehowa jamɔ yɔɔ yɛ amɛshihilɛ mli?—Romabii 15:4.
Bɔ ni Israel Ja Yehowa Eha
4. Te ato Israel ŋsara lɛ he gbɛjianɔ aha tɛŋŋ yɛ amɛgbɛfaa yɛ ŋa lɛ nɔ lɛ mli, ni mɛni yɔɔ ŋsara lɛ teŋ tuuŋtu?
4 Eji obaanyɛ ojɛ ŋwɛi okwɛ Israel ni ebɔ ŋsara yɛ ŋa lɛ nɔ lɛ tamɔ bɔ ni loofɔlɔ jɛɔ ŋwɛi ekwɛɔ nii lɛ kulɛ, mɛni obaana? Buui babaoo, ni ato amɛ gbɛjianɔ jogbaŋŋ, ni ekolɛ gbɔmɛi aaashɛ akpekpei etɛ loo nɔ ni fe nakai yɔɔ mli, ni afee amɛ kui-kui yɛ akutsei etɛ-etɛ ni yɔɔ kooyigbɛ, wuoyigbɛ, boka, kɛ anai lɛ naa. Kɛ obɛŋkɛ ni okwɛ lɛ, no lɛ ekolɛ obaana kuu kroko hu ni abua amɛnaa kɛmiibɛŋkɛ ŋsara lɛ teŋ gbɛ. Nɛkɛ buui akui bibii ejwɛ nɛɛ amli Levi akutso lɛ mli wekui lɛ yɔɔ. Yɛ ŋsara lɛ teŋ tuuŋtu lɛ, anaa nɔ ko ni ama ni esoro lɛ kwraa, yɛ he ko ni akɛ mama efo he fɛɛ kɛkpe. No ji “kpee buu,” loo shihilɛ he ni Israelbii ni “le ŋaa” lɛ ma yɛ ehe gbɛjianɔtoo ni Yehowa kɛha lɛ naa lɛ.—4 Mose 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; 2 Mose 35:10.
5. Mɛɛ yiŋtoo he nii kpee buu lɛ tsu yɛ Israel?
5 Israel ma kpee buu lɛ, yɛ hei aaashɛ 40 ni amɛbɔ ŋsara yɛ lɛ fɛɛ, yɛ amɛ ŋa lɛ nɔ nyiɛmɔ lɛ mli, ni no bafee nɔ titri ni he hiaa fe fɛɛ yɛ amɛ ŋsarabɔɔ lɛ mli. (4 Mose, yitso 33) Eja gbɛ jogbaŋŋ akɛ Biblia lɛ wieɔ Yehowa he akɛ ehi ewebii lɛ ateŋ, yɛ amɛ ŋsara lɛ teŋ tuuŋtu. Enunyam lɛ yi kpee buu lɛ obɔ. (2 Mose 29:43-46; 40:34; 4 Mose 5:3; 11:20; 16:3) Wolo ko ni atsɛɔ lɛ Our Living Bible lɛ wie akɛ: “Nɛkɛ jamɔ he krɔŋkrɔŋ bibioo nɛɛ he hiaa fe fɛɛ, ejaakɛ efee jamɔ mli henaabuamɔ he kɛha akutsei lɛ. Etsɔ nakai gbɛ nɔ efee amɛ ekome yɛ afii babaoo ni amɛkɛnyiɛ shia ŋa lɛ nɔ lɛ fɛɛ mli, ni eha amɛnyɛ amɛfee amɛ nii fɛɛ yɛ ekomefeemɔ mli.” Nɔ ni fe enɛ lɛ, kpee buu lɛ bafee kaimɔ nɔ ko ni yɔɔ daa, ni tsɔɔ akɛ jamɔ ni Israelbii lɛ jaa amɛ-Bɔlɔ lɛ ji nɔ titri fe fɛɛ yɛ amɛshihilɛ mli.
6, 7. Mɛɛ jamɔ gbɛjianɔtoo ko baye kpee buu lɛ najiaŋ, ni mɛɛ gbɛ nɔ enɛ sɔmɔ Israel maŋ lɛ yɛ?
6 Beni Israelbii lɛ yashɛ Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ sɛɛ lɛ, kpee buu lɛ tee nɔ ehi shi lolo akɛ nɔ titri ni he hiaa fe fɛɛ yɛ Israel jamɔ mli. (Yoshua 18:1; 1 Samuel 1:3) Yɛ be ni sa mli lɛ, Maŋtsɛ David kɛ susumɔ ko ba akɛ ebaama nɔ ko ni baahi shi daa. Enɛ bafee sɔlemɔtsu, ni ebinuu Salomo bama yɛ sɛɛ mli lɛ. (2 Samuel 7:1-10) Beni agbeleɔ naa lɛ, atatu ko kpeleke shi kɛjɛ ŋwɛi kɛba ni ekɛtsɔɔ akɛ Yehowa ekpɛlɛ nakai tsu lɛ nɔ. Salomo sɔle akɛ: “Agbɛnɛ mima tsu mihao ni ohi mli, shihilɛ he ni ohi jɛi kɛya naanɔ!” (1 Maŋtsɛmɛi 8:12, 13; 2 Kronika 6:2) Agbɛnɛ sɔlemɔtsu hee ni ama nɛɛ batsɔ nɔ ni yɔɔ maŋ lɛ jamɔ kɛ ehetuumɔ nifeemɔi lɛ teŋ tuuŋtu.
7 Daa afi lɛ, Israel hii fɛɛ yaa Yerusalem shii etɛ, ni amɛkɛ miishɛɛ yayeɔ gbijurɔ yɛ sɔlemɔwe lɛ, ni amɛkɛkpɛlɛɔ Nyɔŋmɔ jɔɔmɔi ni eba amɛnɔ lɛ nɔ. Eja gbɛ jogbaŋŋ akɛ atsɛ nɛkɛ ekomefeemɔ henaabuamɔi nɛɛ akɛ “Yehowa gbii juji,” ni akɛgbalaa jwɛŋmɔ kɛbaa Nyɔŋmɔ jamɔ nɔ. (3 Mose 23:2, 4) Yei ni etuu amɛhe amɛha Nyɔŋmɔ jamɔ lɛ hu fataa weku lɛ mli bii krokomɛi ahe kɛyaa.—1 Samuel 1:3-7; Luka 2:41-44.
8. Te Lala 84:2-13 yeɔ bɔ ni Yehowa jamɔ he hiaa waa ha lɛ he odase ehaa tɛŋŋ?
8 Lalatsɛ ni akɛ mumɔ tsirɛ lɛ lɛ kɛ naatselɛ kpɛlɛ bɔ ni abuɔ jamɔ akɛ ehe hiaa waa yɛ amɛshihilɛ mli lɛ nɔ. Korabii lɛ lá akɛ: “Kwɛ bɔ ni oshihilɛ hei lɛ yɔɔ akɔnɔ ha, Yehowa Zebaot!” Eka shi faŋŋ akɛ jeee tsu folo ko kɛkɛ yi amɛjieɔ lɛ. Shi moŋ, amɛwó amɛgbeei anɔ amɛjie Yehowa Nyɔŋmɔ yi, ni amɛjaje akɛ: “Mitsui kɛ miheloo miinyá kɛyakpee Mawu hiɛkalɔ lɛ.” Levibii lɛ asɔɔmɔ lɛ ha amɛna miishɛɛ kpele diɛŋtsɛ. Amɛjaje akɛ: “Ajɔɔ mɛi ni yɔɔ owe lɛ; amɛaakã he amɛjie oyi.” Yɛ anɔkwale mli lɛ, Israel fɛɛ nyɛ amɛlá akɛ: “Ajɔɔ gbɔmɔ ni ehewalɛ yɔɔ omli lɛ; gbɛjegbɛi lɛ yɛ amɛtsuii amli. . . . Amɛjɛɔ hewalɛ mli kɛyaa hewalɛ mli kɛbapueɔ yɛ Nyɔŋmɔ hiɛ yɛ Zion.” Eyɛ mli akɛ ekolɛ Israelnyo gbɛfaa kɛmiiya Yerusalem lɛ baafee gbɛfaa kakadaŋŋ ni tɔlɛ hu yɔɔ mli moŋ, shi kɛ eyashɛ maŋtiase lɛ, esaa enaa hewalɛ hee ekoŋŋ. Miishɛɛ yiɔ etsui mli obɔ beni ewoɔ hegbɛ ni ena akɛ eeeja Yehowa lɛ hiɛ nyam lɛ: “Ejaakɛ gbi kome too ni aaaye yɛ okpoi lɛ anɔ lɛ ehi fe gbii akpe; miisumɔ ni makã mi-Nyɔŋmɔ we lɛ shinaa lɛ shi moŋ fe nɔ ni mahi shi efɔŋ feemɔ buui lɛ amli lɛ. . . . Yehowa Zebaot, ajɔɔ gbɔmɔ ni ŋɔɔ ehiɛ efɔɔ onɔ lɛ!” Wiemɔi ni tamɔ nɛkɛ tsɔɔ bɔ ni Israelbii lɛ ha Yehowa jamɔ ye klɛŋklɛŋ gbɛhe amɛha.—Lala 84:2-13.
9. Mɛni ba Israel maŋ lɛ nɔ beni ekɛ Yehowa jamɔ yeee klɛŋklɛŋ gbɛhe dɔŋŋ lɛ?
9 Dɔlɛ sane ji akɛ, Israel eyaaa nɔ ehaaa anɔkwa jamɔ aye klɛŋklɛŋ gbɛhe. Amɛŋmɛ gbɛ ni jamɔ ni amɛkɛhaa apasa nyɔŋmɔi lɛ fite ekaa ni amɛyɔɔ kɛha Yehowa lɛ kwraa. Nɔ ni jɛ mli ba ji akɛ, Yehowa ŋmɛɛ amɛhe kwraa ewo amɛhenyɛlɔi adɛŋ, ni eŋmɛ gbɛ ni aŋɔ amɛ nom kɛtee Babilon. Beni esaa ekɛ amɛ ba amɛ diɛŋtsɛ amɛshikpɔŋ nɔ ekoŋŋ yɛ afii 70 sɛɛ lɛ, Yehowa kɛ ŋaawoo ni kanyaa mɔ waa ha Israel kɛtsɔ gbalɔi anɔkwafoi Hagai, Zakaria, kɛ Maleaki nɔ. Osɔfo Ezra kɛ Amralo Nehemia kanya Nyɔŋmɔ webii lɛ ní amɛsaa amɛma sɔlemɔtsu lɛ ekoŋŋ, ni amɛto anɔkwa jamɔ shishi ekoŋŋ yɛ jɛmɛ. Shi beni afii ohai abɔ lɛ hoɔ kɛyaa lɛ, anɔkwa jamɔ batsɔ nɔ ni he ehiaaa kwraa yɛ maŋ lɛ mli.
Klɛŋklɛŋ Afii Oha lɛ Mli Ekaa Kɛha Anɔkwa Jamɔ
10, 11. Mɛɛ gbɛhe Yehowa jamɔ ná yɛ gbɔmɛi anɔkwafoi lɛ ashihilɛ mli beni Yesu yɔɔ shikpɔŋ nɛɛ nɔ lɛ?
10 Yɛ Yehowa be ni eto mli lɛ, Mesia lɛ pue. Anɔkwafoi aŋkroaŋkroi kɛ amɛhiɛ fɔ̃ Yehowa nɔ kɛha yiwalaheremɔ. (Luka 2:25; 3:15) Luka Sanekpakpa lɛ mli sane lɛ wieɔ Hana ni eye afii 84 lɛ he jogbaŋŋ akɛ yoo okulafo “ni ejeee sɔlemɔwe lɛ kwraa, shi ejaa Nyɔŋmɔ kɛ buadayeli kɛ faikpamɔ nyɔɔŋ kɛ shwane.”—Luka 2:37.
11 Yesu kɛɛ: “Miŋmaa ji akɛ mafee mɔ ni tsu mi lɛ suɔmɔnaa nii, ni magbe enitsumɔ lɛ naa.” (Yohane 4:34) Kaimɔ nɔ ni Yesu fee beni eyanina shika tsakelɔi lɛ yɛ sɔlemɔtsu lɛ mli lɛ. Ebutu amɛ okpɔlɔi lɛ, kɛ jarayelɔi hu ni hɔ̃ɔ okpoi lɛ asɛii lɛ fɛɛ. Marko gbaa wɔ akɛ: “[Yesu] eŋmɛɛɛ gbɛ akɛ mɔ ko atere nɔ ko kɛtsɔ sɔlemɔwe lɛ. Ni etsɔɔ amɛ akɛ: ‘Ani aŋmako akɛ, “Aaatsɛ miwe lɛ jeŋmaji fɛɛ asɔlemɔ we”? Shi nyɛ lɛ nyɛkɛfee ojotswalɔi abuu.’ ” (Marko 11:15-17) Hɛɛ, Yesu eŋmɛɛɛ gbɛ ni mɔ ko atsɔ sɔlemɔtsu lɛ kpo lɛ nɔ po kɛho ni ekɛfo enyiɛmɔ nɔ kuku yɛ be mli ni etere nii kɛmiiya maŋtiase lɛ mli he kroko lɛ. Yesu nifeemɔi nɛɛ wo ŋaawoo ko ni ekɛha momo kɛtsɔ hiɛ lɛ mli hewalɛ, akɛ: “Nyɛtaoa Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ kɛ [Nyɔŋmɔ] jalɛ lɛ tsutsu.” (Mateo 6:33) Yesu fee nɔkwɛmɔ nɔ fɛfɛo efɔ shi eha wɔ yɛ ehetuu-kɛhamɔ fɛɛ ni ekɛha Yehowa lɛ mli. Etsu nɔ ni eshiɛɔ lɛ he nii lɛlɛŋ.—1 Petro 2:21.
12. Te Yesu kaselɔi lɛ fee bɔ ni amɛkɛ Yehowa jamɔ yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe lɛ he nɔkwɛmɔ nɔ amɛha tɛŋŋ?
12 Yesu fee nɔkwɛmɔ nɔ hu efɔ shi eha ekaselɔi lɛ ni amɛnyiɛ sɛɛ, kɛtsɔ gbɛ ni etsɔ nɔ etsu nitsumɔ ni aha lɛ lɛ he nii, akɛ ejie Yudafoi anɔkwafoi, ni anaanaa amɛnɔ lɛ kɛjɛ apasa jamɔ mli nifeemɔi ni tamɔ jatsui yɛ amɛnɔ lɛ ashishi lɛ nɔ. (Luka 4:18) Yɛ Yesu famɔ ni ekɛha akɛ afee kaselɔi ni abaptisi amɛ lɛ toiboo mli lɛ, mra be mli Kristofoi lɛ kɛ ekaa jaje Yehowa suɔmɔnaa nii ni kɔɔ amɛ-Nuntsɔ ni atee lɛ shi lɛ he lɛ amɛtsɔɔ. Yehowa ná bɔ ni amɛkɛ E-jamɔ ye klɛŋklɛŋ gbɛhe lɛ he miishɛɛ waa. Enɛ hewɔ lɛ, Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ ŋwɛibɔfo ko jie bɔfo Petro kɛ Yohane kɛjɛ tsuŋwoo mli ni efã amɛ akɛ: “Nyɛyaa sɔlemɔwe lɛ nyɛyadamɔa shi nyɛjajea nɛkɛ wala nɛɛ wiemɔi lɛ fɛɛ nyɛtsɔɔa maŋ lɛ!” Hewalɛ ni ewo amɛ nɛɛ hewɔ lɛ, amɛbo toi. Ni daa gbi lɛ, “amɛfɔ̃ɔɔ nitsɔɔmɔ kɛ Yesu Kristo shiɛmɔ,” yɛ Yerusalem sɔlemɔwe lɛ kɛ shia kɛ shia hu.—Bɔfoi lɛ Asaji 1:8; 4:29, 30; 5:20, 42; Mateo 28:19, 20.
13, 14. (a) Mɛni Satan eka akɛ ebaafee Nyɔŋmɔ tsuji, kɛjɛ mra be mli Kristofoi lɛ abeaŋ tɔ̃ɔ kɛbaa? (b) Mɛni Nyɔŋmɔ tsuji anɔkwafoi lɛ etee nɔ amɛfee?
13 Beni amɛ shiɛmɔ lɛ he shitee-kɛ-woo lɛ tee nɔ emli wa lɛ, Nyɔŋmɔ kudɔ etsuji anɔkwafoi lɛ ni amɛŋmala ŋaawoo ni sa yɛ ebe naa amɛshwie shi. Petro ŋma yɛ afi 60 Ŋ.B. lɛ sɛɛ nɔŋŋ akɛ: “Nyɛŋɔa nyɛhaomɔ fɛɛ nyɛfɔa [Yehowa] nɔ, ejaakɛ lɛ ejwɛŋɔ nyɛnɔ. Nyɛhiɛ akãa shi, nyɛsaraa; ejaakɛ nyɛhenyɛlɔ, Abonsam lɛ, nyiɛ tamɔ jata ni hũuɔ eetao mɔ ni eeemi; nyɛdamɔa shi shiŋŋ yɛ hemɔkɛyeli lɛ mli nyɛtsia lɛ gbɛ, ejaakɛ nyɛle akɛ nakai amanehului lɛ nɔŋŋ nyɛnyɛmimɛi ni yɔɔ je lɛŋ lɛ hu naa.” Ŋwanejee ko bɛ he akɛ mra be mli Kristofoi lɛ ná hewalɛwoo kɛjɛ nakai wiemɔi lɛ amli. Amɛle akɛ yɛ be mli ni amɛna amanehulu be fioo sɛɛ lɛ, Nyɔŋmɔ baagbe amɛtsɔsemɔ lɛ naa. (1 Petro 5:7-10) Yɛ nakai Yudafoi anibii agbɛjianɔtoo lɛ naagbee gbii lɛ amli lɛ, anɔkwa Kristofoi wó Yehowa jamɔ ni tsɔɔ suɔmɔ lɛ nɔ gojoo ni amɛha ehiɛ ba nyam.—Kolosebii 1:23.
14 Taakɛ bɔfo Paulo egba efɔ̃ shi momo lɛ, hemɔkɛyeli kwamɔ, ni ji he ni atsiɔ kɛjɛɔ anɔkwa jamɔ he lɛ, ba. (Bɔfoi lɛ Asaji 20:29, 30; 2 Tesalonikabii 2:3) Odaseyeli ni jɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ naagbee afii nyɔŋmai lɛ amli lɛ bua enɛ he odaseyeli babaoo naa. (1 Yohane 2:18, 19) Satan kɛ omanyeyeli dũ amale Kristofoi ewo anɔkwale nɔ̃ lɛ mli, ni eha ewa waa akɛ aaayoo nɛkɛ “jwɛi” nɛɛ kɛjɛ Kristofoi ni tamɔ ŋmaa lɛ ahe. Shi kɛlɛ, yɛ afii ohai abɔ ni ho lɛ mli fɛɛ lɛ, aŋkroaŋkroi komɛi kɛ Nyɔŋmɔ jamɔ ye klɛŋklɛŋ gbɛhe, ni amɛkɛ amɛwala wo oshara mli po kɛfee enɛ. Shi Nyɔŋmɔ mɛ aahu kɛyashi “jeŋmaji abei” lɛ naagbee afii nyɔŋmai lɛ amli dani esaa ebua etsuji anaa ekoŋŋ koni amɛwó anɔkwa jamɔ nɔ.—Mateo 13:24-30, 36-43; Luka 21:24.
Áwo Yehowa Jamɔ nɔ Ŋmɛnɛ
15. Kɛjɛ 1919 kɛbaa nɛɛ, gbalɛi ni yɔɔ Yesaia 2:2-4 kɛ Mika 4:1-4 lɛ eba mli yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
15 Yɛ 1919 mli lɛ, Yehowa ha shwɛɛnii ni afɔ amɛ mu lɛ hegbɛ ni amɛkɛ amɛhe wo jeŋ muu fɛɛ odaseyeli nitsumɔ ko ni ewó anɔkwa Nyɔŋmɔ lɛ jamɔ nɔ gojoo lɛ mli. Kɛjɛ be mli ni mfoniri-feemɔŋ “tooi krokomɛi” lɛ bɔi baa babaoo kɛjɛ 1935 kɛbashi amrɔ nɛɛ, gbɔmɛi babaoo ni hoɔ yuu, ni kwɔɔ “Yehowa we lɛ gɔŋ lɛ” yɛ mumɔŋ lɛ etee nɔ eshwere aahu kɛtsara nɔ. Yɛ 1993 sɔɔmɔ afi lɛ mli lɛ, Yehowa Odasefoi 4,709,889 jie eyi kɛtsɔ nine ni amɛfɔ mɛi krokomɛi ni amɛbafata amɛhe yɛ ejamɔ ni awo nɔ gojoo lɛ mli lɛ nɔ. Mɛɛ sɔrɔto-feemɔ anaa nɛkɛ, kɛ akɛto jeŋ apasa jamɔ maŋtsɛyeli lɛ je lɛŋ “gɔji” lɛ amumɔŋ shihilɛ ni efite kwraa lɛ he, titri lɛ nɔ ni yɔɔ Kristendom lɛ!—Yohane 10:16; Yesaia 2:2-4; Mika 4:1-4.
16. Mɛni ehe hiaa ni Nyɔŋmɔ tsuji fɛɛ afee, yɛ nɔ ni agba afɔ shi yɛ Yesaia 2:10-22 lɛ hewɔ?
16 Mɛi ni nyiɛɔ apasa jamɔ sɛɛ lɛ buɔ amɛ sɔlemɔi kɛ amɛ sɔlemɔtsui wuji, kɛ amɛ osɔfoi lɛ po akɛ amɛnɔ kwɔlɔ “gojoo,” ni amɛkɛ sabalai ni tsɔɔ anunyam kɛ woo kpele haa amɛ. Shi kadimɔ nɔ ni Yesaia gba efɔ shi lɛ: “Gbɔmɛi ahewoo hiŋmɛii lɛ aaaba shi, aaadɔ adesai ahenɔwomɔ lɛ kɛaaba shi, ni aaawo Yehowa kometoo nɔ yɛ nakai gbi lɛ nɔ!” Mɛɛ be enɛ baaba mli? Yɛ amanehulu kpeteŋkpele ni bɛŋkɛɔ oyayaayai lɛ mli, be mli ni “yakayaka wɔji lɛ asɛɛ aaafo kwraa” lɛ. Yɛ bɔ ni nakai be ni yɔɔ gbeyei lɛ bɛŋkɛɔ oyayaayai ehaa lɛ hewɔ lɛ, esa akɛ Nyɔŋmɔ tsuji fɛɛ asusu gbɛhe ni Yehowa jamɔ yɔɔ yɛ amɛshihilɛ mli lɛ he kɛ hiɛdɔɔ.—Yesaia 2:10-22.
17. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa tsuji ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ feɔ bɔ ni amɛkɛ Yehowa jamɔ yeɔ klɛŋklɛŋ gbɛhe lɛ he mfoniri yɛ?
17 Ákɛ majimaji ateŋ nyɛmifeemɔ lɛ, ale Yehowa Odasefoi jogbaŋŋ yɛ ekaa ni amɛkɛshiɛɔ Maŋtsɛyeli lɛ amɛtsɔɔ lɛ hewɔ. Amɛ jamɔ lɛ jeee nifeemɔ folo ko kɛkɛ ni ato aha ŋmɛlɛtswaa kome loo nɔ yɛ otsi mli. Dabi, shi moŋ eji amɛshihilɛ gbɛ kwraa. (Lala 145:2) Yɛ anɔkwale mli lɛ, nyɛsɛɛ afi lɛ, Odasefoi fe 620,000 to amɛ shihilɛ mli nibii ahe gbɛjianɔ ni amɛnyɛ amɛkɛ amɛhe wo Kristofoi asɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli kɛ amɛbe fɛɛ. Ni eka shi faŋŋ akɛ mɛi ni eshwɛ lɛ hu ekuuu amɛhiɛ amɛfɔ̃ɔɔ Yehowa jamɔ nɔ. Ejeɔ kpo jogbaŋŋ akɛ nɔ ni he hiaa waa yɛ amɛ daa gbi sanegbaai kɛ amɛ maŋ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ hu mli, kɛji akɛ amɛweku mli gbɛnaa nii biɔ ni amɛtsu nii waa yɛ heloonaa nitsumɔ hei po.
18, 19. Tsii hewalɛwoo ni ona kɛjɛ Odasefoi ashihilɛ he saji akanemɔ mli lɛ he nɔkwɛmɔ nii komɛi atã.
18 Odasefoi ashihilɛ he saji ni aŋmalaa yɛ Buu-Mɔɔ lɛ mli lɛ haa wɔ sɛɛyoomɔ yɛ gbɛi ni nyɛmimɛi hii kɛ yei sɔrɔtoi etsɔ nɔ amɛha Yehowa jamɔ etee nɔ eye klɛŋklɛŋ gbɛhe yɛ amɛshihilɛ mli lɛ mli. Nyɛmiyoo fioo ko ni jɔɔ ewala nɔ eha Yehowa beni eye afii ekpaa lɛ kɛ maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛmɔ fee oti ni ekɛma ehiɛ. Nyɛ, nyɛmimɛi obalahii kɛ obalayei bibii, mɛɛ oti nyɛbaanyɛ nyɛhala, ni baaye abua nyɛ ni nyɛha Yehowa jamɔ aye klɛŋklɛŋ gbɛhe yɛ nyɛshihilɛ mli?—Kwɛmɔ sane ni yitso ji “Oti ni Akɛma Mihiɛ Beni Miye Afii Ekpaa lɛ Sɛɛtiumɔ,” yɛ Buu-Mɔɔ ni je kpo yɛ March 1, 1992, baafai 26-30.
19 Nyɛmiyoo okulafo ko ni eda saŋŋ lɛ hu feɔ Yehowa jamɔ ni ahaa eyeɔ gbɛhe ni sa lɛ he nɔkwɛmɔ nɔ kpakpa. Nyɛmiyoo lɛ na hewalɛwoo ni ekɛaaŋmɛ etsui shi kɛjɛ mɛi ni eye ebua amɛ ni amɛkase anɔkwale lɛ aŋɔɔ. Amɛji “eweku.” (Marko 3:31-35) Kɛ ona ohe yɛ shihilɛi ni tamɔ nakai mli lɛ, ani obaakpɛlɛ sɛɛfimɔ kɛ yelikɛbuamɔ ni asafo lɛ mli bii ni darako yɛ afii amli lɛ kɛbaaha bo lɛ nɔ? (Ofainɛ kadimɔ bɔ ni Nyɛmiyoo Winifred Remmie diɛŋtsɛ tsɔɔ mli eha yɛ sane ni yitso ji “Mihere nɔ Yɛ Nikpamɔ Be Mli,” ni aŋma yɛ Buu-Mɔɔ ni je kpo yɛ July 1, 1992, baafai 21-3 lɛ mli.) Nyɛ be-fɛɛ sɔɔlɔi, nyɛhaa anaa faŋŋ akɛ Yehowa jamɔ baa klɛŋklɛŋ yɛ nyɛshihilɛ mli lɛlɛŋ, ni nyɛkɛ heshibaa asɔmɔa yɛ he fɛɛ he ni aaaha nyɛ, ni nyɛjɛ nyɛsuɔmɔ mli nyɛba nyɛhe shi nyɛha teokrase gbɛtsɔɔmɔ. (Ofainɛ kadimɔ Nyɛminuu Roy Ryan nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, taakɛ agba yɛ sane ni yitso ji “Wɔhe ni Wɔkɛaakpɛtɛ Nyɔŋmɔ Gbɛjianɔtoo lɛ He Gbagbalii,” ni yɔɔ Buu-Mɔɔ ni je kpo yɛ December 1, 1991, baafai 24-7 lɛ.) Kaimɔ akɛ kɛ wɔha Yehowa jamɔ ye gbɛhe ni he hiaa fe fɛɛ lɛ, wɔyɛ nɔmimaa akɛ ebaasusu wɔhe. Ehe ehiaaa ni wɔhao wɔhe yɛ he ni wɔ shihilɛ mli hiamɔ nii baajɛ kɛba he. Nyɛmimɛi yei Olive kɛ Sonia Springate niiashikpamɔi lɛ feɔ enɛ he nɔkwɛmɔ nɔ.—Kwɛmɔ sane ni yitso ji “Wɔtao Maŋtsɛyeli lɛ Tsutsu,” ni yɔɔ Buu-Mɔɔ ni je kpo yɛ February 1, 1994, baafai 20-5.
20. Mɛɛ sanebimɔi ni he hiaa waa esa akɛ wɔbi wɔ diɛŋtsɛ wɔhe?
20 Belɛ, akɛ aŋkroaŋkroi lɛ, ani esaaa akɛ wɔbiɔ wɔhe saji komɛi ni wɔtaoɔ wɔmli wɔkwɛɔ? Mɛɛ gbɛhe Yehowa jamɔ hiɛ yɛ mishihilɛ mli? Ani miihi shi yɛ mihenɔjɔɔmɔ akɛ mafee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii kɛyashi he ni minyɛmɔ fɛɛ baashɛ lɛ naa? Mɛɛ shihilɛ mli hei komɛi manyɛ maya hiɛ yɛ? Sane ni aŋma kɛtsa enɛ nɔ lɛ he jwɛŋmɔ jogbaŋŋ baaha wɔna hegbɛ wɔkɛsusu bɔ ni wɔkɛ nibii ni wɔyɔɔ lɛ tsuɔ nii wɔhaa, yɛ nɔ ni wɔhala akɛ ehe hiaa wɔ fe fɛɛ yɛ wɔshihilɛ mli—ni ji Nuntsɔ Maŋtsɛ Yehowa, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ jamɔ kɛ gbeekpamɔ naa lɛ he.—Jajelɔ 12:13; 2 Korintobii 13:5.
Yɛ Emlitii Mli Lɛ
◻ Mɛni Yehowa biɔ, yɛ jamɔ gbɛfaŋ?
◻ Kpee buu lɛ tsu nii akɛ mɛni he kaimɔ nɔ?
◻ Namɛi fee ekaa ni ayɔɔ kɛha anɔkwa jamɔ lɛ he nɔkwɛmɔ nɔ ni sa kadimɔ waa, yɛ Ŋ.B. klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli, ni yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
◻ Awo Yehowa jamɔ nɔ gojoo, kɛjɛ 1919 kɛbaa yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?