Nyɔŋmɔ Shiwoi Srɔtoi Lɛ Amli Hemɔkɛyeli Ni Wɔɔhi Shi Yɛ naa
“Mi nɔŋŋ mi ji Mawu, ni mɔ ko bɛ sɛɛ dɔŋŋ, mi ji Nyɔŋmɔ, ni mɔ ko mɔ ko tamɔɔɔ mi; mi ni mijɛɔ shishijee lɛ mijajeɔ naagbee nii lɛ, ni mijɛɔ blema beebe mijajeɔ nii ni anako afee lɛ.”—YESAIA 46:9, 10.
1, 2. Mɛni ji susumɔi komɛi ni yɔɔ srɔto yɛ Nyɔŋmɔ he ni ekɛaawo shikpɔŋ nɔ saji amli lɛ he?
NƐGBƐ Nyɔŋmɔ kɛ ehe ewo shikpɔŋ nɔ saji amli kɛyashɛ? Ahiɛ susumɔi srɔtoi. Susumɔi lɛ ateŋ ekome ji akɛ ekɛ ehe woko mli kwraa. Akɛni etsɔ adebɔɔ nɔ eto nibii ahe gbɛjianɔ hewɔ lɛ, ekolɛ esumɔɔɔ loo enyɛɛɛ etsu nɔ ko yɛ wɔhe. Yɛ susumɔ nɛɛ naa lɛ, Nyɔŋmɔ tamɔ tsɛ ko ni kɛ ebinuu taa baisikel hee nɔ, ejajeɔ lɛ, kɛkɛ lɛ etsi yisɛɛ koni ekɛje shishi eha ebinuu lɛ yɛ gbɛ lɛ nɔ. No sɛɛ lɛ, tsɛ lɛ shĩɔ lɛ eyaa. Gbekɛ nuu lɛ kome ta nɔ kɛmiiya agbɛnɛ; ekolɛ ebaagbee shi, aloo egbeŋ shi. Nɔ ni baajɛ mli aba lɛ jeee tsɛ lɛ he sane ko dɔŋŋ.
2 Susumɔ kroko hu ji akɛ, Nyɔŋmɔ kɛ ekãa miikudɔ wɔshihilɛ mli nɔ fɛɛ nɔ, ni ákɛ ekɛ ehe ewo nɔ fɛɛ nɔ ni baaba lɛ mli yɛ enibɔɔ lɛ fɛɛ mli. Shi kɛ́ nɛkɛ sane lɛ ji lɛ, belɛ mɛi komɛi baamu sane naa akɛ, jeee nibii kpakpai ni baa lɛ pɛ Nyɔŋmɔ haa ebaa, shi efɔŋfeemɔ kɛ amanehulu ni baa adesai anɔ lɛ hu fata he. Anɔkwale ni kɔɔ Nyɔŋmɔ nifeemɔi ahe ni wɔɔle lɛ baaye abua wɔ ni wɔle nɔ ni esa akɛ wɔkpa gbɛ kɛjɛ edɛŋ. Ebaawaje wɔhemɔkɛyeli yɛ eshiwoi ni baaba mli anɔkwale lɛ hu mli.—Hebribii 11:1.
3. (a) Te wɔfeɔ tɛŋŋ wɔleɔ akɛ Yehowa ji Nyɔŋmɔ ni toɔ eyiŋ? (b) Mɛni hewɔ awieɔ Yehowa he akɛ ‘etoɔ’ ni ‘eshɔ̃ɔ’ eyiŋtoo lɛ?
3 Nɔ ni he hiaa titri yɛ sanebimɔ ni kɔɔ Nyɔŋmɔ he ni ekɛwoɔ adesai asaji amli lɛ he ji anɔkwale ni eji akɛ, Yehowa ji Nyɔŋmɔ ni toɔ eyiŋ. Enɛ jeɔ kpo ni ŋwanejee ko bɛ he yɛ egbɛi lɛ diɛŋtsɛ shishinumɔ naa. “Yehowa” shishi ji “Ehaa Ebaa Mli.” Yehowa nifeemɔ ni yaa hiɛ be fɛɛ be lɛ haa lɛ diɛŋtsɛ lɛ, ebafeɔ mɔ ni haa eshiwoi fɛɛ Baa Mli. Enɛ hewɔ lɛ, awieɔ Yehowa he akɛ ‘etoɔ,’ loo ‘eshɔ̃ɔ’ eyiŋtoo ni kɔɔ saji ni baaba wɔsɛɛ loo nifeemɔi ahe lɛ ahe gbɛjianɔ. (2 Maŋtsɛmɛi 19:25; Yesaia 46:11) Nɛkɛ wiemɔi nɛɛ jɛ Hebri wiemɔ ya·tsar, ni eshishinumɔ tamɔ “gbɛshɔ̃lɔ” lɛ mli. (Yeremia 18:4) Bɔ ni gbɛshɔ̃lɔ ni he esa lɛ baanyɛ ekɛ sũ ashɔ̃ tɔ fɛfɛo ko lɛ, nakai Yehowa baanyɛ ashɔ̃ loo ekudɔ nibii koni ekɛtsu esuɔmɔnaa nii ahe nii.—Efesobii 1:11.
4. Te fee tɛŋŋ ni Nyɔŋmɔ saa shikpɔŋ lɛ koni adesai ahi nɔ?
4 Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Nyɔŋmɔ to eyiŋ akɛ shikpɔŋ lɛ baafee he ko ni yɔɔ fɛo waa koni adesai ni yeɔ emuu, ni feɔ toiboo ahi nɔ. (Yesaia 45:18) Jeeŋmɔ beebe dani Yehowa aaabɔ klɛŋklɛŋ nuu kɛ yoo lɛ, etsɔ hiɛ eto gbɛjianɔ ni suɔmɔ yɔɔ mli eha amɛ. Mose Klɛŋklɛŋ wolo lɛ shishijee yitsei lɛ tsɔɔ bɔ ni Yehowa to jetsɛremɔ kɛ jenamɔ, shikpɔŋ kɛ ŋshɔ he gbɛjianɔ. No sɛɛ lɛ, ebɔ kwɛ̃ɛ nii kɛ kooloi. Shikpɔŋ lɛ saamɔ yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ koni adesai ahi nɔ lɛ hé afii akpei babaoo. Agbe nitsumɔ lɛ naa yɛ omanyeyeli mli. Klɛŋklɛŋ nuu kɛ yoo lɛ je amɛshihilɛ shishi yɛ Eden, ni ji paradeiso ni yɔɔ fɛo ni ásaa nɔ jogbaŋŋ lɛ mli, koni amɛná shihilɛ mli ŋɔɔmɔ. (1 Mose 1:31) No hewɔ lɛ, Yehowa kɛ ehe wo shikpɔŋ lɛ nɔ saji amli tɛ̃ɛ, ni etee nɔ eshɔ̃ enitsumɔi lɛ jogbaŋŋ koni ekɛha eyiŋtoo ni nɔ kwɔ lɛ akpã gbee. Ani adesa weku lɛ ayifalɛ tsake ehe ni ekɛwoɔ mli lɛ?
Yehowa Jeɔ Husu Ewoɔ Bɔ ni Ekɛ Adesai Yeɔ Haa lɛ He
5, 6. Mɛni hewɔ Nyɔŋmɔ je husu ewo bɔ ni ekɛ adesai yeɔ haa lɛ he lɛ?
5 Eyɛ mli akɛ Yehowa yɛ hewalɛ ni ekɛaafee nakai moŋ, shi ekudɔɔɔ ni eyeee adesa nitsumɔ fɛɛ nitsumɔ nɔ. Yiŋtoi komɛi yɛ kɛha enɛ. Ekome ji akɛ, abɔ adesai yɛ Nyɔŋmɔ subaŋ nɔ, amɛyɛ heyeli, ni amɛhalaa nɔ ni amɛsumɔɔ. Yehowa enyɛɛɛ wɔnɔ koni wɔfee nɔ ni efãa; ni asaŋ wɔjeee koliko ni akɛjieɔ hiɛtserɛ. (5 Mose 30:19, 20; Yoshua 24:15) Eyɛ mli akɛ Nyɔŋmɔ baaha wɔbu wɔnifeemɔi ahe akɔntaa moŋ, shi ejɛ esuɔmɔ mli eha wɔ heyeli ni fa saŋŋ koni wɔkɛkpɛ wɔyiŋ yɛ bɔ ni wɔɔkudɔ wɔshihilɛi wɔha lɛ he.—Romabii 14:12; Hebribii 4:13.
6 Yiŋtoo kroko hewɔ ni Nyɔŋmɔ kudɔɔɔ nɔ fɛɛ nɔ ni baa lɛ kɔɔ sane ni Satan tée lɛ shi yɛ Eden lɛ he. Satan tswa Nyɔŋmɔ nɔyeli lɛ mpoa. Ekɛ nɔ ko ni tamɔ hegbɛ ni Hawa aaaná ni ekɛye ehe ha lɛ—nɔ ko ni Hawa kɛ sɛɛ mli lɛ ewu Adam, kpɛlɛ nɔ. (1 Mose 3:1-6) Yɛ ehetoohamɔ mli lɛ, Nyɔŋmɔ eŋmɛ adesai agbɛ koni amɛye amɛ diɛŋtsɛ amɛhe nɔ kɛyashi be ko, koni akɛna kɛji akɛ Satan mpoatswaa lɛ ja lo. Nɛkɛ yiŋtoo nɛɛ hewɔ lɛ, anyɛŋ akɛ nibii ni ejaaa ni gbɔmɛi feɔ ŋmɛnɛ lɛ he shwamɔ afɔ̃ Nyɔŋmɔ nɔ. Mose ŋma yɛ gbɔmɛi atuatselɔi ahe akɛ: “Amɛye lɛ sane fɔŋ, jeee [Nyɔŋmɔ] bii ni, amɛ diɛŋtsɛ amɛhe kpa ni.”—5 Mose 32:5.
7. Mɛni ji Yehowa yiŋtoo kɛha shikpɔŋ lɛ kɛ adesai?
7 Shi kɛlɛ, yɛ be mli ni eŋmɛɔ nihalamɔ mli heyeli kɛ nɔyeli mli heyeli ni akaa akwɛɔ lɛ gbɛ lɛ, kɛlɛ Yehowa ejieko ehe kɛjɛko shikpɔŋ nɔ saji amli, nifeemɔ ni baashi wɔ kɛ hiɛnɔkamɔ bibioo yɛ eshiwoi ni eeeha aba mli lɛ he. Eyɛ mli akɛ Adam kɛ Hawa tse atua amɛshi Nyɔŋmɔ nɔyeli moŋ, shi kɛlɛ Yehowa tsakeee eyiŋtoo ni suɔmɔ yɔɔ mli kɛha shikpɔŋ lɛ kɛ adesai. Ebaatsake shikpɔŋ lɛ kɛ̃, ni efee lɛ paradeiso ni gbɔmɛi ni yeɔ emuu, ni amɛfeɔ toiboo, ni yɔɔ miishɛɛ hiɔ nɔ. (Luka 23:42, 43) Nɔ ni aŋma afɔ̃ shi yɛ Biblia lɛ mli kɛjɛ Mose Klɛŋklɛŋ Wolo lɛ kɛyashi Kpojiemɔ lɛ tsɔɔ bɔ ni Yehowa etee nɔ etsu nii kɛtee hiɛ koni eha nakai oti lɛ aba mli lɛ mli.
Nyɔŋmɔ Feɔ Nii Koni Eha Esuɔmɔnaa Nii Aba Mli
8. Mɛni ebiɔ ni afee koni akɛ Israelbii lɛ aba Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ?
8 Yɛ be mli ni ekɛ Israel maŋ lɛ yeɔ lɛ, Nyɔŋmɔ tsɔɔ akɛ ebaatsu eyiŋtoo lɛ he nii. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Yehowa ma nɔ mi kɛha Mose akɛ E-baajie Israelbii lɛ kɛjɛ Mizraim koni ekɛ amɛ aba Shiwoo Shikpɔŋ, shikpɔŋ ni fufɔ kɛ wo hoɔ yɛ nɔ lɛ nɔ. (2 Mose 3:8) Enɛ ji sanejajemɔ ko ni he hiaa ni kɛ hekɛnɔfɔɔ haa. Ebaakɔ Israelbii lɛ—ni amɛ kɛ amɛnanemɛi lɛ ayifalɛ shɛɔ aaafee gbɔmɛi akpekpei etɛ lɛ—akpɔmɔ kɛmiijɛ maŋ ni he wa ni te shi wo amɛ jɛmɛ shimɔ lɛ waa lɛ dɛŋ lɛ he. (2 Mose 3:19) Maji ni he wa waa ni baate shi awo amɛshishɛɛ, yɔɔ shikpɔŋ ni akɛ amɛ baa nɔ lɛ nɔ. (5 Mose 7:1) Nɔ ni kã teŋ ji ŋã kpataa ni niyenii kɛ nu he baahia Israelbii lɛ yɛ jɛmɛ. Enɛ ji shihilɛ ni ha Yehowa jie ehewalɛ ni fe fɛɛ lɛ kɛ e-Nyɔŋmɔyeli lɛ kpo.—3 Mose 25:38.
9, 10. (a) Mɛni hewɔ Yoshua nyɛ eye odase akɛ anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ Nyɔŋmɔ shiwoi anɔ lɛ? (b) Te hekɛnɔfɔɔ ni wɔɔná yɛ Nyɔŋmɔ nyɛmɔ ni ekɛaawo enɔkwafoi lɛ anyɔmɔ lɛ mli lɛ he hiaa ha tɛŋŋ?
9 Nyɔŋmɔ nyiɛ Israelbii lɛ ahiɛ kɛje kpo kɛjɛ Mizraim kɛtsɔ nifeemɔi wuji anɔ. Klɛŋklɛŋ lɛ, ekɛ haomɔi nyɔŋma ní kpataa nii ahiɛ ba Mizraim maŋ lɛ nɔ. No sɛɛ lɛ, egbá Ŋshɔ Tsuru lɛ mli, ni enɛ ha Israelbii lɛ jo foi ni Mizraim asraafoi ni tiuɔ amɛ lɛ ahiɛ kpata. (Lala 78:12, 13, 43-51) Yɛ enɛ sɛɛ lɛ, ekwɛ Israelbii lɛ anɔ yɛ afii 40 ni amɛye yɛ ŋã kpataa lɛ nɔ lɛ nɔ, ekɛ mana lɛ amɛ, eha amɛ nu, ni ekwɛ po koni amɛ atadei lɛ akasuu ni amɛnaji hu akafũu. (5 Mose 8:3, 4) Beni Israelbii lɛ bote Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ sɛɛ lɛ, Yehowa nyiɛ amɛhiɛ kɛye amɛhenyɛlɔi lɛ anɔ kunim. Yoshua ni ná Yehowa shiwoi amli hemɔkɛyeli waa lɛ kɛ ehiŋmɛi na nɛkɛ nibii nɛɛ fɛɛ. No hewɔ lɛ, enyɛ ekɛ hekɛnɔfɔɔ kɛɛ egbii lɛ amli onukpai lɛ akɛ: “Nyɛle yɛ nyɛtsui mli fɛɛ kɛ nyɛsusuma mli fɛɛ akɛ nibii kpakpai fɛɛ ni Yehowa, nyɛ-Nyɔŋmɔ lɛ, wie yɛ nyɛhewɔ lɛ, emli ekome folo ekaaa shi, fɛɛ eba mli eha nyɛ.”—Yoshua 23:14.
10 Taakɛ blema Yoshua ji lɛ, Kristofoi ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ yɛ hekɛnɔfɔɔ ni yeɔ emuu kwraa akɛ Nyɔŋmɔ miisumɔ, ni ebaanyɛ efee nii yɛ mɛi ni sɔmɔɔ lɛ lɛ agbɛfaŋ. Nɛkɛ yiŋtsɔmɔ nɛɛ ji wɔhemɔkɛyeli lɛ fã ni he hiaa. Bɔfo Paulo ŋma akɛ: “Shi kɛ hemɔkɛyeli bɛ lɛ, anyɛŋ Nyɔŋmɔ hiɛ asa; ejaakɛ mɔ ni baa Nyɔŋmɔ ŋɔɔ lɛ, ja ehe eye akɛ . . . eji mɛi ni taoɔ esɛɛgbɛ lɛ anyɔmɔwolɔ hu.”—Hebribii 11:6.
Nyɔŋmɔ Tsɔɔ Hiɛ Enaa Wɔsɛɛ Be
11. Mɛɛ nibii yɔɔ ni haa Nyɔŋmɔ nyɛɔ ehaa eshiwoi baa mli lɛ?
11 Kɛbashi he ni wɔshɛ nɛɛ, wɔna akɛ yɛ be mli ni Nyɔŋmɔ ŋmɛɔ suɔmɔ mli ni ajɛɔ afeɔ nii kɛ adesa nɔyeli ni yeɔ amɛhe lɛ gbɛ lɛ, kɛlɛ eyɛ hewalɛ kɛ suɔmɔnaa nii fɛɛ ni ekɛaatsu eyiŋtoo he nii. Kɛlɛ, nɔ kroko yɛ ni haa Nyɔŋmɔ shiwoi baa mli anɔkwale. Yehowa baanyɛ atsɔ hiɛ ana wɔsɛɛ be. (Yesaia 42:9) Nyɔŋmɔ tsɔ egbalɔ lɛ nɔ ekɛɛ akɛ: “Nyɛkaia blema nii ni jɛ teteete lɛ, akɛ mi nɔŋŋ mi ji Mawu, ni mɔ ko bɛ sɛɛ dɔŋŋ, mi ji Nyɔŋmɔ, ni mɔ ko mɔ ko tamɔɔɔ mi; mi ni mijɛɔ shishijee lɛ mijajeɔ naagbee nii lɛ, ni mijɛɔ blema beebe mijajeɔ nii ni anáko afee lɛ; mikɛɔ akɛ: Miyiŋtoo lɛ aaaba mli, ni nibii fɛɛ ni sa mihiɛ lɛ mafee!” (Yesaia 46:9, 10) Okwaafonyo kpakpa le be kɛ he ni esa akɛ edu dumɔwu yɛ, shi yiŋkɔshikɔshifeemɔ baanyɛ ahi shi lolo yɛ bɔ ni nibii baaba lɛ aha he. Shi kɛlɛ, “naanɔi a-Maŋtsɛ lɛ” (NW) yɛ anɔkwale nilee ni baaha enyɛ etsɔ hiɛ ena be kɛ he ni sa pɛpɛɛpɛ ni esa akɛ efee nii ni ekɛtsu eyiŋtoo he nii.—1 Timoteo 1:17.
12. Yehowa tsɔ hiɛ ekɛ enilee tsu nii yɛ Noa gbii lɛ amli yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
12 Susumɔ bɔ ni Nyɔŋmɔ kɛ nii ni etsɔɔ hiɛ eleɔ lɛ tsu nii yɛ Noa gbii lɛ amli lɛ he okwɛ. Yɛ efɔŋfeemɔ babaoo ni egbɛ eshwã shikpɔŋ lɛ nɔ hewɔ lɛ, Nyɔŋmɔ kpɛ mli akɛ ebaakpata adesai toigbolɔi lɛ ahiɛ. Eto be ni ekɛbaafee enɛ, yɛ wɔsɛɛ afii 120 mli. (1 Mose 6:3) Yɛ nakai be pɔtɛɛ ni Yehowa to lɛ mli lɛ, esusu nɔ ni fe efɔŋfeelɔi ahiɛkpatamɔ lɛ kɛkɛ he, nɔ ko ni ebaanyɛ efee be fɛɛ be. Be ni Yehowa to lɛ hu to gbɛjianɔ kɛha jalɔi lɛ ayibaamɔ. (Okɛto 1 Mose 5:29 he.) Nyɔŋmɔ tsɔ hiɛ ele be ni ekɛ nitsumɔ ni kɛ naagbee ni tamɔ nɛkɛ baaba lɛ yɛ enilee mli. Ekɛ sane mlitsɔɔmɔ ni yɔɔ fitsofitso bɔ ni sa ha Noa. Noa baakpɛ adeka “eha ewe lɛ yiwalaheremɔ” ni jeŋ muu fɛɛ nu afua ko baakpata efɔŋfeelɔi lɛ ahiɛ.—Hebribii 11:7; 1 Mose 6:13, 14, 18, 19.
Tsũmaa Nitsumɔ Ko ni Da Naakpa
13, 14. Mɛni hewɔ adeka lɛ kpɛɛ ji nitsumɔ ni kaa mɔ waa lɛ?
13 Okɛ jwɛŋmɔ ni Noa ná lɛ asusu nitsumɔ nɛɛ he okwɛ. Akɛni Noa ji Nyɔŋmɔ gbɔmɔ hewɔ lɛ, ele akɛ Yehowa baanyɛ akpata mɛi ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ ahiɛ. Shi, dani no aaaba lɛ, nitsumɔ yɛ ni esa akɛ atsu—nitsumɔ ni biɔ hemɔkɛyeli. Adeka lɛ kpɛɛ baafee nitsumɔ ko ni da naakpa. Nyɔŋmɔ etsɔɔ bɔ ni edalɛ baaji. Adeka lɛ baakɛ fe ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ akaŋshiihei komɛi ni ekwɔlɛ tamɔ ŋwɛitsu nsɔdoi enumɔ. (1 Mose 6:15) Mɛi ni kpɛɔ adeka lɛ ahe esako ni amɛyi faaa. Amɛbɛ ŋaa nitsumɔ dadei kɛ nibii ni atsɔ jeŋ nilee nɔ aná ni akɛtsuɔ nii ŋmɛnɛ lɛ eko. Agbɛnɛ hu, akɛni Noa bɛ Yehowa nyɛmɔ ni ekɛtsɔɔ hiɛ eleɔ wɔsɛɛ be he nɔ ko hewɔ lɛ, ebɛ gbɛ ko ni eeetsɔ nɔ ele shihilɛi ni baaba yɛ afii lɛ amli ni baanyɛ aye abua loo etsĩ adekakpɛɛ nitsumɔ lɛ naa. Eeenyɛ eba akɛ Noa jwɛŋ sanebimɔi babaoo he. Te eeefee tɛŋŋ ebua nibii ni ekɛbaakpɛ adeka lɛ anaa? Te eeefee tɛŋŋ ebua kooloi lɛ anaa? Mɛɛ niyenii ahe baahia ni te efalɛ baatamɔ aha tɛŋŋ? Mɛɛ be mli pɛpɛɛpɛ Nu Afua ni ágba afɔ̃ shi nɛɛ baaba?
14 Agbɛnɛ shihilɛi ni gbɔmɛi yɔɔ mli lɛ yɛ. Efɔŋfeemɔ fá. Nefilim asaabui—ni ji ŋwɛibɔfoi yiwalɔi lɛ kɛ yei abii ni adebɔɔ eŋmɛɛɛ gbɛ lɛ kɛ yiwalɛ ewo shikpɔŋ lɛ nɔ obɔ. (1 Mose 6:1-4, 13) Agbɛnɛ hu—adekakpɛɛ lɛ efeŋ nitsumɔ ni baaya nɔ yɛ teemɔŋ. Gbɔmɛi baasusu nɔ ni Noa feɔ lɛ he, ni ebaakɛɛ amɛ. (2 Petro 2:5) Ani abaakpa gbɛ akɛ amɛbaakpɛlɛ nɔ? Dabida! Afii komɛi ni tsɔ hiɛ lɛ, no mli lɛ Henok anɔkwafo lɛ ejaje efɔŋfeelɔi ahiɛkpatamɔ efɔ̃ shi. Bɔ ni eshɛɛ sane lɛ eŋɔɔɔ mɛi anaa sɔŋŋ hewɔ lɛ, Nyɔŋmɔ “ŋɔ lɛ kɛtee,” aloo efo ewala nɔ kuku, ekã shi faŋŋ akɛ koni E-henyɛlɔi lɛ akagbe lɛ. (1 Mose 5:24; Hebribii 11:5; Yuda 14, 15) Jeee akɛ Noa baajaje shɛɛ sane ko ni eŋɔɔɔ ni tamɔ nakai nɔŋŋ kɛkɛ, shi ebaakpɛ adeka hu. Beni akpɛɔ nakai adeka lɛ, ebaafee Noa anɔkwayeli he kaimɔnɔ kpeteŋkpele yɛ efɔŋfeelɔi ni eyɔɔ amɛteŋ lɛ ahiɛ!
15. Mɛni hewɔ Noa yɔɔ hekɛnɔfɔɔ akɛ ebaanyɛ etsu enitsumɔ lɛ he nii lɛ?
15 Noa le akɛ Nyɔŋmɔ Ofe lɛ sɛɛfimɔ kɛ jɔɔmɔ yɛ nitsumɔ lɛ nɔ. Ani jeee Yehowa diɛŋtsɛ kɛ nitsumɔ lɛ hã? Yehowa ema nɔ mi kɛha Noa akɛ lɛ kɛ eweku lɛ baabote adeka ni ágbe naa lɛ mli, ni abaabaa amɛyi kɛtsɔ jeŋ muu fɛɛ Nu Afua lɛ mli. Nyɔŋmɔ po kɛ kpaŋmɔ ko ni hiɛdɔɔ yɔɔ mli ma anɔkwale ni enɛ ji lɛ nɔ aduatsɔ. (1 Mose 6:18, 19) Ebaanyɛ eba akɛ, Noa yɔse akɛ Yehowa kpa nɔ ni kɔɔ enɛ he lɛ fɛɛ gbɛ, ni ebu fɛɛ he akɔntaa dani ekɛ nitsumɔ lɛ ha. Agbɛnɛ hu, Noa le akɛ Yehowa yɛ hewalɛ ni ekɛ ehe aaawo mli koni eye ebua lɛ kɛ ehe miihia. No hewɔ lɛ, Noa hemɔkɛyeli tsirɛ lɛ ni etsu he nii. Taakɛ eseshinyo Abraham ji lɛ, Noa “yɛ hewalɛ yɛ nɔ jogbaŋŋ, akɛ, nɔ ni [Nyɔŋmɔ] ewo he shi lɛ, eeenyɛ efee hu.”—Romabii 4:21.
16. Beni adeka lɛ kpɛɛ yaa nɔ lɛ, te enɛ waje Noa hemɔkɛyeli eha tɛŋŋ?
16 Beni afii lɛ hoɔ ni anaa adeka lɛ faŋŋ lɛ, ewaje Noa hemɔkɛyeli. Ana adeka lɛ kpɛɛ kɛ nibii ni he baahia lɛ ahe naagbai lɛ anaa. Aye kaai anɔ kunim. Shitee-kɛ-woo ko bɛ ni baanyɛ atsĩ nitsumɔ lɛ naa. Noa weku lɛ nine shɛ Yehowa sɛɛfimɔ kɛ hebuu nɔ. Beni Noa yaa ehiɛ lɛ, ‘ehemɔkɛyeli kaa lɛ ná tsuishiŋmɛɛ.’ (Yakobo 1:2-4) Yɛ naagbee lɛ, agbe adeka lɛ naa, Nu Afua lɛ ba, ni Noa kɛ eweku lɛ je mli shweshweeshwe. Noa nine shɛ Nyɔŋmɔ shiwoi lɛ amlibaa nɔ, taakɛ eba mli yɛ Yoshua nɔ yɛ sɛɛ mli lɛ. Awo Noa hemɔkɛyeli lɛ he nyɔmɔ.
Yehowa Fiɔ Nitsumɔ lɛ Sɛɛ
17. Wɔgbii nɛɛ tamɔ Noa gbii lɛ pɛpɛɛpɛ yɛ mɛɛ gbɛ̀i anɔ?
17 Yesu egba efɔ̃ shi akɛ wɔgbii nɛɛ baatamɔ Noa gbii lɛ pɛpɛɛpɛ. Nyɔŋmɔ ekpɛ eyiŋ ekoŋŋ akɛ ebaakpata efɔŋfeelɔi ahiɛ ni eto be ni ekɛbaafee enɛ. (Mateo 24:36-39) Agbɛnɛ hu, eto gbɛjianɔ kɛha jalɔi lɛ ayibaamɔ. Yɛ be mli ni esa akɛ Noa akpɛ adeka lɛ, esa akɛ Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ ajaje Yehowa yiŋtoi, amɛtsɔɔ mɛi e-Wiemɔ lɛ, ni amɛfee mɛi kaselɔi.—Mateo 28:19.
18, 19. Te wɔfeɔ tɛŋŋ wɔleɔ akɛ Yehowa sɛɛfimɔ yɛ sanekpakpa lɛ ni wɔshiɛɔ lɛ sɛɛ?
18 Eji jeee Yehowa kɛ Noa yɔɔ ni eeefi esɛɛ ni eye ebua lɛ kulɛ, anyɛŋ akpɛ adeka lɛ. (Okɛto Lala 127:1 he.) Nakai nɔŋŋ hu kɛ́ Yehowa sɛɛfimɔ bɛ lɛ, anɔkwa Kristojamɔ nyɛŋ ahi shi, aahu ni eeeba akɛ eeeshwere. Gamaliel, Farisifonyo kɛ Mla lɛ tsɔɔlɔ ni abuɔ lɛ waa lɛ yɔse enɛ yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli. Beni Yudafoi Akuashɔŋ lɛ taoɔ ni amɛgbe bɔfoi lɛ, ebɔ nakai bɛgwafoi lɛ kɔkɔ akɛ: “Nyɛŋmɛɛa nɛkɛ gbɔmɛi nɛɛ ahe ni nyɛkadia amɛsɛɛ; ejaakɛ kɛ́ gbɔmɛi adɛŋ nɛkɛ yiŋtoo nɛɛ loo nɛkɛ nitsumɔ nɛɛ jɛ lɛ, ebaafite; shi kɛ́ Nyɔŋmɔ dɛŋ ejɛ lɛ, nyɛnyɛŋ nyɛfite.”—Bɔfoi lɛ Asaji 5:38, 39.
19 Omanye ni shiɛmɔ nitsumɔ lɛ ye, yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli kɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ fɛɛ lɛ eye odase akɛ, enɛ jeee nitsumɔ ni jɛ gbɔmɛi aŋɔɔ, shi moŋ Nyɔŋmɔ nitsumɔ ni. Nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ baagba shihilɛi ni yɔɔ miishɛɛ kɛ nibii ni ba ni ye ebua ni ha nitsumɔ nɛɛ ye omanye babaoo yɛ gbɛ ni da babaoo nɔ nɛkɛ lɛ he sane.
Kaaŋmɛɛ He Kɔkɔɔkɔ!
20. Namɛi fiɔ wɔsɛɛ yɛ be mli ni wɔshiɛɔ sanekpakpa lɛ?
20 Eyɛ mli akɛ “jaramɔ bei” amli wɔyɔɔ moŋ, shi wɔbaanyɛ wɔná nɔmimaa akɛ Yehowa miikudɔ nɔ̃ fɛɛ nɔ̃. Eefi ewebii lɛ asɛɛ ni eewaje amɛ yɛ be mli ni amɛtsuɔ nii koni amɛkɛgbe sanekpakpa lɛ shiɛmɔ naa dani be ni Nyɔŋmɔ eto ni ekɛbaaha yiwalɛ nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee aba lɛ ashɛ shi. (2 Timoteo 3:1; Mateo 24:14) Yehowa fɔ̃ɔ wɔ nine koni wɔbafee ‘ehefatalɔi nitsulɔi.’ (1 Korintobii 3:9) Áma nɔ mi aha wɔ hu akɛ, Kristo Yesu fata wɔhe yɛ nitsumɔ nɛɛ mli, ni ákɛ wɔbaanyɛ ni wɔkɛ wɔhe afɔ̃ ŋwɛibɔfoi asɛɛfimɔ kɛ gbɛtsɔɔmɔ nɔ.—Mateo 28:20; Kpojiemɔ 14:6.
21. Mɛɛ yiŋtsɔmɔ esaaa akɛ wɔŋmɛɔ he kɔkɔɔkɔ lɛ?
21 Akɛni Noa kɛ eweku lɛ ná Yehowa shiwoi amli hemɔkɛyeli hewɔ lɛ, ahere amɛyiwala kɛtsɔ nu afua lɛ mli. Abaahere mɛi ni jieɔ hemɔkɛyeli ni tamɔ nakai nɔŋŋ kpo lɛ ayiwala kɛtsɔ “amanehulu kpeteŋkpele” ni baa lɛ mli. (Kpojiemɔ 7:14) Bei ni yɔɔ miishɛɛ lɛɛlɛŋ mli wɔyɔɔ lɛ. Saji ni he hiaa waa jwere wɔhiɛ! Etsɛŋ kwraa, ni Nyɔŋmɔ baafee nii koni ekɛ anunyam ŋwɛi hee kɛ shikpɔŋ hee ni jalɛ baahi mli aba. (2 Petro 3:13) Kaaŋmɛɛ he kɔkɔɔkɔ, kaaŋmɛɛ oyiŋtsɔmɔ akɛ nɔ̃ fɛɛ nɔ̃ ni Nyɔŋmɔ kɛɔ lɛ, ebaanyɛ efee hu lɛ he kɔkɔɔkɔ.—Romabii 4:21.
Saji Otii ni Sa Kaimɔ
◻ Mɛni hewɔ Yehowa kudɔɔɔ adesai anifeemɔi fɛɛ lɛ?
◻ Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ nyɛmɔ ni Yehowa yɔɔ akɛ eeetsu eyiŋtoo he nii lɛ je kpo yɛ bɔ ni ekɛ Israel ye ha lɛ mli?
◻ Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ afee nyɛmɔ ni Yehowa yɔɔ ni ekɛaana wɔsɛɛ be lɛ he nɔkwɛmɔnɔ yɛ Noa gbii lɛ amli?
◻ Mɛɛ hekɛnɔfɔɔ wɔbaanyɛ wɔná yɛ Nyɔŋmɔ shiwoi amli?