Nibii Ni Haa Miishɛɛ Hiɔ Weku Mli
Bɔ ni Ooofee Otsɔ Ogbalashihilɛ Klɛŋklɛŋ Afi lɛ Mli
Nuu lɛ kɛɛ akɛ: “Eefee mi naakpɛɛ akɛ esoro mi yɛ miŋa he kwraa! Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, misumɔɔ ni mate shi mra, shi lɛ lɛ eteee shi mra. Minuuu bɔ ni kɛfee lɛ efeɔ basaa lɛ shishi kwraa! Ni nɔ kroko hu ji enɛ—kɛ́ mihoo nii lɛ, ebaawie he aahu, titri kɛji mikɛ tako ni akɛtsumɔɔ tsɛŋsii lɛ ahe lɛ tsumɔ midɛ̃.”
Yoo lɛ kɛɛ akɛ: “Miwu sumɔɔɔ wiemɔ. Shi mi lɛ, mitamɔ miwekumɛi lɛ nɔŋŋ. Amɛwieɔ fe akoo, titri lɛ kɛ́ aaye nii. Ni kɛ́ miwu hoo nii lɛ, ekɛ tako ni akɛtsumɔɔ tsɛŋsii lɛ ahe lɛ nɔŋŋ tsumɔɔ edɛ̃! Enɛ woɔ mimli la! Mɛni hewɔ hii kɛ shihilɛ wa kwraa nɛkɛ? Te mɛi feɔ tɛŋŋ ni amɛgbalashihilɛ yeɔ omanye lɛ?”
KƐ́ NYƐSƐƐ nɛɛ nɔŋŋ obote gbalashihilɛ mli lɛ, ani okɛ naagbai ni tamɔ enɛɛmɛi ekpe pɛŋ? Ani eeenyɛ efee akɛ shwuaa nɛɛ nɔŋŋ lɛ, ohefatalɔ lɛ ená gbɔjɔmɔi komɛi ni beni nyɛnyiɛɔ kɛtsɔɔ nyɛgbalashihilɛ lɛ hiɛ lɛ ebɛ ehe? Te ooofee tɛŋŋ oba “heloo gbɛfaŋ amanehulu” ni mɛi ni ebote gbalashihilɛ mli lɛ naa lɛ shi lɛ?—1 Korintobii 7:28.
Klɛŋklɛŋ lɛ, kaasusu akɛ ni nyɛbote gbalashihilɛ mli lɛ hewɔ lɛ, okɛ ohefatalɔ lɛ baanyɛ atsu gbalashihilɛ mli naagbai ahe nii jogbaŋŋ. Ekolɛ beni oboteko gbalashihilɛ mli lɛ, okase sui kpakpai komɛi yɛ shihilɛ mli, ni onyɛ ojie sui nɛɛ akpo jogbaŋŋ beni nyɛnyiɛɔ kɛtsɔɔ nyɛgbalashihilɛ lɛ hiɛ lɛ. Shi, gbalashihilɛ lɛ baaha okɛ shihilɛi srɔtoi akpe ni baaka bɔ ni ojieɔ sui nɛɛ akpo ohaa lɛ, ni ekolɛ ebaabi ni okase sui hei ofata he. Ani obaatɔ̃? Hɛɛ. Ani obaanyɛ oná sui ni he hiaa bo lɛ? Hɛɛ, obaanyɛ aahu!
Gbɛ ni hi fe fɛɛ ni obaanyɛ otsɔ nɔ ofee nɔ ko jogbaŋŋ ji ni oyabi mɔ ko ni le nakai nii lɛ mli jogbaŋŋ lɛ ŋaawoo, ni okɛ eŋaawoo lɛ atsu nii. Yehowa Nyɔŋmɔ ji mɔ ni le gbalashihilɛ mli fe fɛɛ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, lɛ ji Mɔ ni kɛ shwelɛ akɛ wɔbote gbalashihilɛ mli lɛ bɔ wɔ. (1 Mose 2:22-24) Kadimɔ bɔ ni e-Wiemɔ ni ji Biblia lɛ baanyɛ aye abua bo ni oye naagbai anɔ ni okase sui ni baanyɛ aha onyɛ otsɔ ogbalashihilɛ klɛŋklɛŋ afi lɛ mli sɔkee.
SU 1. NYƐKASEA BƆ NI NYƐAAFEE EKOME KƐSUSU NII AHE
Mɛni ji naagbai lɛ?
Bei komɛi lɛ, wu ko ni yɔɔ Japan ni atsɛɔ lɛ Keijia lɛ hiɛ kpaa ehe nɔ akɛ yiŋ ni ekpɛɔ lɛ saa eŋa he. Ekɛɛ akɛ: “Mikpɛlɛɔ ninefɔi anɔ beni mikɛ miŋa susuko he. Sɛɛ mli lɛ, minaa akɛ be lɛ ehiii haaa lɛ.” Wu ko ni yɔɔ Australia ni atsɛɔ lɛ Allen lɛ kɛɛ akɛ: “Minuɔ he akɛ, kɛ́ mikɛ miŋa susu nɔ ko he dani mikpɛ miyiŋ lɛ belɛ jeee nuu ji mi.” Shihilɛ mli ni ejɛ lɛ ha ebawa kɛha lɛ akɛ eeefee nakai. Shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ nɔŋŋ Dianne ni jɛ Britain lɛ hu kɛkpe. Dianne kɛɛ akɛ: “Mifɔɔ miwekumɛi lɛ ŋaawoo bimɔ. No hewɔ lɛ, shishijee mli lɛ, kɛ́ miikpɛ miyiŋ lɛ amɛ ji mɛi ni mikɛsusuɔ nii ahe, shi jeee miwu.”
Mɛni ji enaa tsabaa?
Kaimɔ akɛ Yehowa Nyɔŋmɔ buɔ mɛi ni ebote gbalashihilɛ mli lɛ akɛ “heloo kome.” (Mateo 19:3-6) Yɛ ehiɛ lɛ, wekukpaa ni kã wu kɛ eŋa teŋ lɛ he hiaa fe wekukpai krokomɛi fɛɛ! Bɔni afee ni wekukpaa nɛɛ mli awa lɛ, ehe miihia ni nyɛkɛ nyɛhe agba sane jogbaŋŋ.
Kɛ́ wu kɛ eŋa susu bɔ ni Yehowa kɛ Abraham gba sane eha lɛ he lɛ, amɛbaanyɛ amɛkase nibii babaoo kɛjɛ mli. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ofainɛ kanemɔ sanegbaa ni tee nɔ yɛ amɛteŋ ni aŋma he sane yɛ 1 Mose 18:17-33 lɛ. Kadimɔ akɛ Nyɔŋmɔ kɛ woo ha Abraham yɛ gbɛi srɔtoi etɛ anɔ. (1) Yehowa tsɔɔ lɛ nɔ ni eto eyiŋ akɛ ebaafee lɛ. (2) Beni Abraham tsɔɔ ejwɛŋmɔ lɛ, ebo lɛ toi. (3) Yehowa fee bɔ fɛɛ bɔ ni eeenyɛ koni etsu saji ahe nii bɔ ni kɛ Abraham nibimɔ lɛ baakpa gbee. Te ooofee tɛŋŋ onyiɛ nɔkwɛmɔnɔ nɛɛ sɛɛ beni okɛ ohefatalɔ lɛ susuɔ nii ahe lɛ?
KAA ENƐ OKWƐ: Kɛ́ okɛ ohefatalɔ lɛ miisusu nɔ ko ni baasa ehe lɛ he lɛ, (1) tsɔɔmɔ lɛ bɔ ni obaasumɔ ni otsu sane lɛ he nii oha, shi wiemɔ akɛ mɔ ko ni miitsɔɔ ejwɛŋmɔ, shi jeee mɔ ko ni ekpɛ eyiŋ momo loo mɔ ko ni kɛ́ ewie lɛ belɛ naagbee; (2) ha ohefatalɔ lɛ atsɔɔ ejwɛŋmɔ, ni yɔsemɔ akɛ esusumɔ baanyɛ afee srɔto yɛ onɔ lɛ he; ni agbɛnɛ (3) kɛ́ eeehi lɛ, kpɛlɛmɔ nɔ ni ohefatalɔ lɛ tsɔɔ lɛ nɔ ni okɛtsɔɔ akɛ ‘omli jɔ.’—Filipibii 4:5.
SU 2. NYƐKASEA BƆ NI AKƐ HIƐSHIKAMƆ TSUƆ NII
Mɛni ji naagba lɛ?
Ekolɛ weku loo maŋ mli ni ojɛ lɛ baaha owie kɛ gbee ni wa, loo kpookpoo po. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Liam ni jɛ Yuropa lɛ kɛɛ akɛ: “He ni mijɛ lɛ, mɛi wieɔ ni amɛsusuuu he. Bei pii lɛ, bɔ ni miwieɔ kpookpoo lɛ woɔ miŋa mli la. Ehe bahia ni makase bɔ ni awieɔ kɛ mlijɔlɛ.”
Mɛni ji enaa tsabaa?
Kaasusu akɛ ohefatalɔ lɛ baasumɔ ni okɛ lɛ awie tamɔ bɔ ni afeɔ yɛ he ni ojɛ lɛ. (Filipibii 2:3, 4) Ŋaawoo ni bɔfo Paulo kɛha maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔ ko lɛ hu baanyɛ aye abua mɛi ni kpaako amɛbote gbalashihilɛ mli lɛ. Eŋma akɛ: “Nuŋtsɔ lɛ tsulɔ lɛ, esaaa akɛ ebéɔ, shi moŋ emli ajɔ aha mɛi fɛɛ.” Abaanyɛ atsɔɔ Hela wiemɔ ni atsɔɔ shishi akɛ “emli ajɔ” lɛ shishi akɛ “ehiɛ akã shi.” (2 Timoteo 2:24) Hiɛshikamɔ ji nyɛmɔ ni akɛnaa bɔ ni ebiɔ ni akwɛ jogbaŋŋ yɛ shihilɛ ko he ni akɛ mlihilɛ atsu he nii, ni akawo mɔ ko mli la.
KAA ENƐ OKWƐ: Kɛ́ omli fu ohefatalɔ lɛ, kɛ́ okɛ lɛ miiwie lɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ okɛ onaanyo kpakpa ko loo onitsumɔtsɛ miiwie. Ani nakai obaafee ogbee loo nakai wiemɔi okɛbaatsu nii? Agbɛnɛ, susumɔ yiŋtoi ahewɔ ni esa akɛ okɛ ohefatalɔ lɛ moŋ awie yɛ bulɛ kɛ hiɛshikamɔ mli fe onaanyo loo onitsumɔtsɛ lɛ he.—Kolosebii 4:6.
SU 3. NYƐKASEA BƆ NI NYƐBAATSAKE NYƐHE NYƐWO SHIHILƐ NI NYƐYAJE MLI AMRƆ NƐƐ MLI
Mɛni ji naagba lɛ?
Ekolɛ shishijee mli lɛ nuu lɛ kɛ eyitsoyeli lɛ tsuɔ nii yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ loo ekolɛ yoo lɛ leee bɔ ni akɛ hiɛshikamɔ tsɔɔ jwɛŋmɔ yɛ sane ko he. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, wu ko ni yɔɔ Italy ni atsɛɔ lɛ Antonio lɛ kɛɛ akɛ: “Kɛ́ mitsɛ miikpɛ eyiŋ lɛ, ekɛ minyɛ susuuu he. No hewɔ lɛ, shishijee mli lɛ, miye miweku lɛ nɔ tamɔ maŋtsɛ.” Ŋa ko ni yɔɔ Canada ni atsɛɔ lɛ Debbie lɛ kɛɛ akɛ: “Mifãa miwu daa akɛ eha ehe atse. Shi bɔ ni mikɛ lɛ wieɔ tamɔ nɔ ni miiye enɔ lɛ fite sane lɛ moŋ kwraa.”
Te wu baatsu enɛ he nii tɛŋŋ?
Wumɛi komɛi leee srɔtofeemɔ ni yɔɔ Biblia mli wiemɔ akɛ ŋamɛi aba amɛhe shi amɛha amɛwumɛi, kɛ Biblia mli wiemɔ akɛ bii afee toiboo amɛha amɛfɔlɔi lɛ teŋ. (Kolosebii 3:20; 1 Petro 3:1) Kɛlɛ, Biblia lɛ kɛɔ akɛ, wu ‘aaakpɛtɛ eŋa he, ni amɛyi enyɔ lɛ fɛɛ amɛaatsɔ heloo kome’; shi ekɛɛɛ nakai nɔŋŋ yɛ fɔlɔ kɛ ebi he. (Mateo 19:5) Yehowa wie ŋa lɛ he akɛ eji wu lɛ yelikɛbualɔ loo ehefatalɔ. (1 Mose 2:18) Ewieee bi ko he kɔkɔɔkɔ akɛ eji efɔlɔ lɛ yelikɛbualɔ loo ehefatalɔ. Te osusuɔ tɛŋŋ—kɛ́ wu ko kɛ eŋa ye tamɔ bɔ ni ekɛ ebi yeɔ lɛ, ani eewo gbala lɛ hiɛ nyam?
Yɛ anɔkwale mli lɛ, Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ biɔ ni okɛ oŋa aye tamɔ bɔ ni Yesu kɛ Kristofoi asafo lɛ yeɔ lɛ nɔŋŋ. Obaanyɛ oha efee mlɛo kɛha oŋa lɛ akɛ eeena bo akɛ eyitso kɛ́ (1) okpaaa gbɛ amrɔ nɔŋŋ akɛ eba ehe shi eha bo ni etɔ̃ɔɔ kɛ (2) osumɔɔ lɛ tamɔ bɔ ni osumɔɔ bo diɛŋtsɛ ogbɔmɔtso, yɛ shihilɛ ni mli wawai amli po.—Efesobii 5:25-29.
Te ŋa baatsu enɛ he nii tɛŋŋ?
Yɔsemɔ akɛ amrɔ nɛɛ owu lɛ ji mɔ ni Nyɔŋmɔ ehala lɛ akɛ oyitso. (1 Korintobii 11:3) Kɛ́ okɛ woo haa owu lɛ, belɛ okɛ woo miiha Nyɔŋmɔ. Kɛ́ okpoo eyitsoyeli lɛ, no haa anaa bɔ ni obuɔ owu lɛ kɛ Nyɔŋmɔ kɛ agbɛnɛ hu Nyɔŋmɔ taomɔ nii ohaa.—Kolosebii 3:18.
Kɛ́ okɛ lɛ miisusu naagbai ahe lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ akɛ obaawie naagba lɛ he—shi jeee ni obaawie oshi owu lɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, be ko lɛ Maŋnyɛ Ester bi ni ewu Maŋtsɛ Ahashwerosh atsu jalɛ sane ko ni ayeee he nii. Yɛ nɔ najiaŋ ni eeewie eshi ewu lɛ, ekɛ hiɛshikamɔ wie. Ewu lɛ kpɛlɛ enibimɔ lɛ nɔ, ni yɛ naagbee lɛ ewu lɛ fee nɔ ni ja. (Ester 7:1-4; 8:3-8) Nakai nɔŋŋ owu lɛ hu baasumɔ bo jogbaŋŋ kɛ́ (1) oha lɛ be ni ekɛle bɔ ni ebaatsu hegbɛ hee ni ená akɛ weku yitso lɛ he nii kɛ (2) ojie bulɛ kpo otsɔɔ lɛ, beni etɔ̃ po.—Efesobii 5:33.
KAA ENƐ OKWƐ: Yɛ nɔ najiaŋ ni oookadi nibii ni esa akɛ ohefatalɔ lɛ afee tsakemɔi yɛ mli lɛ, ŋmalamɔ nibii ni esa akɛ bo moŋ ofee tsakemɔi yɛ mli lɛ oshwie shi. Wumɛi: Kɛ́ gbɛ ni otsɔɔ nɔ otsuɔ oyitsoyeli lɛ he nii loo oyitsoyeli lɛ he nii ni otsuuu lɛ woɔ oŋa mli la lɛ, bi lɛ ni etsɔɔ bo tsakemɔi ni esa akɛ ofee, ni oŋma nɔ ni ebaatsɔɔ bo lɛ ofɔ̃ shi. Ŋamɛi: Kɛ́ owu lɛ nuɔ he akɛ ojieee bulɛ kpo otsɔɔɔ lɛ lɛ, bi lɛ ni etsɔɔ bo tsakemɔi ni esa akɛ ofee lɛ, ni oŋma nɔ ni ebaatsɔɔ bo lɛ ofɔ̃ shi.
Kaakpa Babaoo Fe Nine Gbɛ
Abaanyɛ akɛ mɔdɛŋ ni abɔɔ koni aha miishɛɛ ahi gbalashihilɛ mli daa lɛ ato mɔ ko ni miibɔ mɔdɛŋ ekase bɔ ni ataa okɔɔkpe he. Obaanyɛ okpa gbɛ akɛ obaagbee shi fiofio dani ohe baasa kɛ etamɔ. Nakai nɔŋŋ esa akɛ okpa gbɛ akɛ nyɛbaatɔ̃ tɔ̃mɔi komɛi dani nyɛhe baasa akɛ gbalashihilɛ mli hefatalɔi.
Okɛ nibii komɛi afee ŋmɔlɔ. Kɛ́ nɔ ko miigba ohefatalɔ lɛ naa lɛ, okɛ hiɛdɔɔ asusu he, shi kɛ bo diɛŋtsɛ otɔ̃ lɛ kɛfee ŋmɔlɔ. Bɔɔ mɔdɛŋ akɛ obaaha ohefatalɔ lɛ mii ashɛ ehe yɛ nyɛgbalashihilɛ klɛŋklɛŋ afi lɛ mli. (5 Mose 24:5) Nɔ ni fe fɛɛ lɛ, nyɛhaa Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ atsɔa nyɛ gbɛ yɛ nyɛgbalashihilɛ lɛ mli. Kɛ́ nyɛfee nakai lɛ, nyɛgbalashihilɛ lɛ baasɔ daa.—w10-E 08/1.
a Atsake gbɛi lɛ ekomɛi.
BI OHE AKƐ . . .
Ani mihefatalɔ lɛ ji minaanyo ni mikɛ lɛ gbaa miteemɔŋ sane, loo misumɔɔ ni mikɛ mɛi krokomɛi moŋ asusu nii ahe?
Mɛni tuuntu mifee ŋmɛnɛ gbi nɛɛ ni tsɔɔ akɛ misumɔɔ mihefatalɔ lɛ ni mibuɔ lɛ jogbaŋŋ?