Akpata Jeŋ Muu Fɛɛ ko Hiɛ!
Kwɛmɔ jeŋ ni ebɔle ohe kɛkpe lɛ, kɛ emli maji, ehiŋmɛigbelemɔ nifeemɔ, ehiɛyaa yɛ jeŋ nilee mli, kɛ emli bii ni shɛɔ akpekpei toi akpei abɔ lɛ. Ewaaa kwraa akɛ shihilɛ mli ni eyɔɔ daa ni anaa faŋŋ lɛ aaaná onɔ hewalɛ, aloo jeee nakai? Ani obaanyɛ osusu he akɛ gbi ko baaba ni anaŋ jeŋ nɛɛ dɔŋŋ?Ekolɛ ewa akɛ abaanyɛ afee enɛ he mfoniri. Shi kɛlɛ, ani ole akɛ taakɛ jɛɛhe ko ni anyɛɔ akɛhe fɔ̃ɔ nɔ waa lɛ tsɔɔ lɛ, jeŋ ko hi shi kɛtsɔ enɛ hiɛ ni akpata ehiɛ kwraa?
JEEE jeŋ ko ni emli bii ahiŋmɛi gbeleko he wɔwieɔ lɛ. Jeŋ ni hiɛ kpata lɛ hiŋmɛi egbele, eyɛ maŋtiasei, ená hiɛyaa yɛ nitɛŋmɔi amli, ni eyɛ jeŋ nilee. Kɛlɛ, Biblia mli amaniɛbɔɔ lɛ kɛɔ wɔ akɛ trukaa lɛ, yɛ nyɔŋ ni ji 2 lɛ nɔ gbi ni ji gbi 17 lɛ nɔ, afii 352 dani afɔ blematsɛ Abraham lɛ, nu afua ko je shishi ni ekpata jeŋ muu fɛɛ ko hiɛ.a
Ani nakai amaniɛbɔɔ lɛ ja? Ani nɔ ko ni tamɔ nakai ba mli lɛɛlɛŋ? Ani blema jeŋ ko hi shi diɛŋtsɛ dani ŋmɛnɛŋmɛnɛ nɔ lɛ ba ni shwere ni no sɛɛ lɛ akpata hiɛ? Kɛji nakai ni lɛ, mɛni hewɔ eba naagbee? Mɛni ji naagba lɛ? Ni ani nɔ ko yɛ ni wɔbaanyɛ wɔkase kɛjɛ ehiɛkpatamɔ lɛ mli?
Ani Akpata Blema Jeŋ ko Hiɛ Lɛɛlɛŋ?
Kɛji oshara ni yɔɔ srɔto kwraa tamɔ nɛkɛ ba mli lɛɛlɛŋ lɛ, no lɛ ebaafee nɔ ni hiɛ kpaŋ nɔ kɔkɔɔkɔ. No hewɔ lɛ, yɛ maji babaoo amli lɛ ayɛ nibii ni haa akaiɔ nakai hiɛkpatamɔ lɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, susumɔ gbi tuuntu nɔ ni eba ni abɔ he amaniɛ yɛ Ŋmalɛ lɛ mli lɛ he okwɛ. Nyɔŋ ni ji enyɔ yɛ blema kalanda lɛ nɔ lɛ mli lɛɛɔ kɛjɛɔ nɔ ni amrɔ nɛɛ wɔtsɛɔ lɛ October teŋgbɛ lɛ kɛyashiɔ November teŋgbɛ. No hewɔ lɛ gbi ni ji 17 lɛ kɛ November klɛŋklɛŋ gbi lɛ feɔ nɔ ni miihe aye hegbɔ. Belɛ, ekolɛ enyɛŋ efee nɔ ko ni ba lɛ trukaa mɔ, akɛ yɛ shikpɔji babaoo anɔ lɛ, ayeɔ gbii juji kɛha gbohii lɛ yɛ nakai beaŋ yɛ afi lɛ mli.
Nu Afua lɛ he odaseyeli nibii krokomɛi ni etsɛ yɛ adesai akusumii amli. Nɔ ni miihe ashɛ hiŋmɛigbelemɔ fɛɛ hiŋmɛigbelemɔ yɛ blemasane ko akɛ amɛblematsɛmɛi ná yibaamɔ yɛ jeŋ muu fɛɛ nu afua ko mli. Afrikabii ni Yɔɔ Kpitibii, Europa Celtbii, South America Incabii—fɛɛ yɛ blemasaji ni je amɛhe, taakɛ gbɔmɛi ni yɔɔ Alaska, Amerika Kooyigbɛ hei komɛi, Australia, China, India, Lithuania, Mexico, Micronesia, kɛ New Zealand ji lɛ, kɛji wɔɔtsĩ fioo komɛi pɛ atã.
Eji anɔkwale akɛ, awo blemasaji lɛ ahe beni be hoɔ yaa lɛ, shi nɔ ni fata fɛɛ he ji saji babaoo ni yɔɔ fitsofitso ni miitsɔɔ he kome ni fɛɛ jɛ: Adesai anɔ fɔŋ feemɔ lɛ wo Nyɔŋmɔ mlila. Ekɛ nu afua kpeteŋkpele ko ba. Akpata adesai fɛɛ ahiɛ. Shi kɛlɛ, abáa jalɔi fioo komɛi ayi. Mɛnɛɛmɛi kpɛ lɛlɛ ko ni ahere adesai kɛ kooloi ayiwala yɛ mli. Yɛ be ni sa mli lɛ, atsu loofɔji koni amɛyatao shikpɔŋ gbiŋ. Yɛ naagbee mli lɛ, lɛlɛ lɛ bama gɔŋ ko nɔ. Beni mɛi ni yi ná wala lɛ jɛ lɛlɛ lɛ mli amɛba amrɔ nɔŋŋ pɛ kɛkɛ ni amɛshã afɔle.
Mɛni ji nɔ ni enɛ tsɔɔ? Bɔ ni amɛje amɛhe lɛ nyɛŋ aba trukaa kɔkɔɔkɔ. Blemasaji ahe odaseyelii nɛɛ ni afee lɛ ekome lɛ maa sɛɛfimɔ ni Biblia lɛ kɛha yɛ blema lɛ nɔ mi akɛ adesai fɛɛ jɛ mɛi ni yi ná wala yɛ nu afua ní kpata adesai ajeŋ ko hiɛ lɛ mli. No hewɔ lɛ, ehe ehiaaa ni wɔkɛ wɔhiɛ afɔ̃ blemasaji loo blema adesãi anɔ koni wɔle nɔ ni ba. Wɔyɛ amaniɛbɔɔ ni abaa yi jogbaŋŋ yɛ Biblia lɛ mli Hebri Ŋmalɛi lɛ amli.—1 Mose, yitsei 6-8.
Biblia lɛ hiɛ yinɔsane mli amaniɛbɔɔ ko ni jɛ mumɔ mli ni mli kpãa kɛyaa wala shishijee mli tɔɔ. Shi kɛlɛ, odaseyeli tsɔɔ akɛ eji nɔ ni fe yinɔsane mli nɔ ko kɛkɛ. Emli gbalɛ ni baa mli anɔkwale kɛ nilee ni mli kwɔ lɛ tsɔɔ akɛ eji nɔ ni ekɛɔ akɛ eji lɛ—gbɛ ni Nyɔŋmɔ tsɔɔ nɔ ekɛ adesai aweku lɛ gbaa sane. Ákɛ nɔ ni tamɔɔɔ blema adesãi lɛ, Biblia lɛ kɛ mɛi agbɛi kɛ gbii ni eba mli ní wekukpaa kɛ shikpɔŋkukuji amlitsɔɔmɔ fitsofitso fata he ha yɛ eyinɔsane mli amaniɛbɔi lɛ amli. Ehaa wɔnaa bɔ ni shihilɛ lɛ tamɔ ha dani Nu Afua lɛ ba ni ejieɔ nɔ hewɔ ni jeŋ muu fɛɛ ko naagbee ba trukaa lɛ etsɔɔ.
Mɛni tɔ̃tɔ̃ yɛ nakai je ni tsɔ nu afua lɛ hiɛ lɛ he? Nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ baasusu nakai sanebimɔ lɛ he. Eji sanebimɔ ni he hiaa kɛha mɛi ni ekolɛ amɛhiɛ baafee amɛ yaa yɛ bɔ ni wɔ amrɔ nɛɛ hiŋmɛigbelemɔ lɛ wɔsɛɛ shihilɛ baaji aha lɛ he lɛ.
[Shishigbɛ niŋmaa]
[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 4]
(Kɛ́ ootao ona bɔ ni saji nɛɛ ji diɛŋtsɛ lɛ, no lɛ kwɛmɔ wolo lɛ mli)
Blemasaji ni Kɔɔ Jeŋ Muu Fɛɛ Nu Afua lɛ He
Maŋ Nibii ni Je Amɛhe 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Greece 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Rome 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Lithuania 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Assyria 9 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Tanzania 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
India - Hindu 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
New Zealand - Maori 5 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Micronesia 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Washington U.S.A. - Yakima 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Mississippi U.S.A. - Choctaw 7 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Mexico - Michoacan 5 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
South America - Quechua 4 ◆ ◆ ◆ ◆
Bolivia - Chiriguano 5 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
Guyana - Arawak 6 ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆
1: Akɛ efɔŋfeemɔ wo Nyɔŋmɔ mlila
2: Hiɛkpatamɔ ni nu afua ko kɛba
3: Famɔ ni Nyɔŋmɔ kɛha
4: Akɛ ŋwɛi kɔkɔbɔɔ hã
5: Adesai fioo ko yi ná wala
6: Ahere yiwala yɛ lɛlɛ ko mli
7: Ahere kooloi ayiwala
8: Atsu loofɔlɔ loo bɔɔ nɔ kroko agbónaa
9: Yɛ naagbee mli lɛ ebama shi yɛ gɔŋ ko nɔ
10: Ashã afɔle