Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w90 4/15 bf. 9-14
  • Saamɔ Ohe Kɛha Yiwalaheremɔ Kɛmiiya Jeŋ Hee Mli

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Saamɔ Ohe Kɛha Yiwalaheremɔ Kɛmiiya Jeŋ Hee Mli
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1990
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Bɔ ni Wɔfeɔ Wɔnii yɛ Jɛ lɛ Shihilɛ Gbɛ lɛ He
  • Namɔ loo Mɛni Baa Klɛŋklɛŋ yɛ Shihilɛ Mli?
  • Hesaamɔ yɛ Suɔmɔ mli Kɛha Yiwalaheremɔ ni Da
  • Nɔ Hewɔ ni Yiŋkpɛɛ ni Yɔɔ Shiŋŋ he Hiaa Amrɔ Nɛɛ
  • Ŋwɛi Yelikɛbuamɔ yɛ Yiwalaheremɔ Hewɔ
  • Kaimɔ Lot Ŋa Lɛ
    Kasemɔ Nii Kɛjɛ Biblia Lɛ Mli
  • Lot Ŋa lɛ Kwɛ Esɛɛ
    Mi-Wolo Ni Gbaa Biblia Mli Saji
  • Ná Ekãa Beni Kpɔmɔ Bɛŋkɛɔ Lɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
  • Nɛgbɛ Esa akɛ Ohi yɛ Naagbee Gbi lɛ Nɔ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2009
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1990
w90 4/15 bf. 9-14

Saamɔ Ohe Kɛha Yiwalaheremɔ Kɛmiiya Jeŋ Hee Mli

“Nyɛkaia Lot ŋa Iɛ.”​—LUKA 17:⁠32.

1. Mɛɛ yinɔsane mli nɔkwɛmɔ nɔ ni tsɔɔ ŋwɛi yiwalaheremɔ wɔnikasemɔ lɛ maa nɔ mi ŋmɛnɛ, ni mɛɛ gbɛ nɔ ehe aaaba sɛɛnamɔ kɛha wɔ yɛ?

YƐ BE mli ni ewie naakpɛɛ gbɛ ni Yehowa tsɔ nɔ ehere Noa kɛ eweku lɛ yiwala lɛ he lɛ sɛɛ lɛ, bɔfo Petro tsi yinɔsane mli nɔkwɛmɔ nɔ kroko ta. Egbala jwɛŋmɔ kɛtee bɔ ni ahere Lot ni ji jalɔ lɛ yiwala beni asha Sodom kɛ Gomora butuu, taakɛ wɔkaneɔ yɛ 2 Petro 2:​6-8 lɛ nɔ. Abaa emli otii lɛ ayi kɛha wɔ sɛɛnamɔ. (Romabii 15:⁠4) Kɛ wɔkɛ nɔ ni tee nɔ yɛ nakai yiwalaheremɔ lɛ mli lɛ to wɔtsuii amli lɛ, ebaaye ebua wɔ ni wɔsaa wɔhe wɔha yiwalaheremɔ kɛmiiya Nyɔŋmɔ jeŋ hee lɛ mli.

Bɔ ni Wɔfeɔ Wɔnii yɛ Jɛ lɛ Shihilɛ Gbɛ lɛ He

2. Mɛɛ jeŋba ni tee nɔ yɛ Sodom kɛ Gomora ha Nyɔŋmɔ kpata amɛhiɛ lɛ?

2 Mɛni hewɔ akpata nakai maji lɛ kɛ amɛmlibii lɛ ahiɛ lɛ? Bɔfo Petro tsi amɛhe ni amɛkɛwo “nyenyeŋtswibɔɔ” mli lɛ ta. (2 Petro 2:⁠7) Taakɛ bɔ ni Hela wiemɔ ni atsɔɔ wiemɔ nɛɛ shishi kɛjɛ mli lɛ tsɔɔ lɛ, Sodom kɛ Gomorabii lɛ kɛ amɛhe wo efɔŋfeemɔ mli yɛ gbɛ ni tsɔɔ bulɛ ni amɛbɛ, kɛ mla kɛ nɔyeli ni ateɔ shi awoɔ po nɔ. Yuda 7 kɛɔ akɛ ‘amɛbɔ ajwamaŋ ni amɛyanyiɛ heloo kroko sɛɛ.’ Bɔ ni amɛjeŋba efite kwraa eha lɛ je kpo yɛ be mli ni Sodom hii, “obalahii kɛ hiimeji fɛɛ, maŋ muu lɛ fɛɛ jɛ he fɛɛ he” amɛbabɔle Lot shia lɛ he kɛkpe ni amɛbi lɛ ni ejie egbɔi lɛ eha Sodom hii lɛ koni amɛkɛ amɛ agbe amɛkɔnɔ fɔŋ lɛ. Ni amɛbolɔ kɛ mlifu amɛwo Lot ejaakɛ ete shi ewo amɛnibimɔ fɔŋ lɛ ni ekpɛlɛɛɛ.​—1 Mose 13:​13; 19:​4, 5, 9.

3. (a) Te fee tɛŋŋ ni Lot kɛ eweku lɛ bahi Sodom maŋ ni efite lɛ mli lɛ? (b) Te Lot fee enii yɛ Sodombii ajeŋba gbonyo lɛ he eha tɛŋŋ?

3 Kɛjɛ shishijee mli ni Lot fa kɛtee shikpɔŋ lɛ fa ko ni bɛŋkɛ Sodom lɛ nɔ ejaakɛ etamɔ shikpɔŋ ni baa nii waa. Yɛ be ni sa mli lɛ, eyahi maŋ lɛ diɛŋtsɛ mli. (1 Mose 13:​8-12; 14:​12; 19:⁠1) Shi ekɛ nakai maŋ lɛ mli hii lɛ anifeemɔi gbohii lɛ kpaaa gbee, ni nakai hii lɛ hu ebuuu lɛ akɛ amɛteŋ mɔ kome, eka shi faŋŋ akɛ akɛni Lot kɛ eweku lɛ kɛ amɛhe wooo amɛnifeemɔi amli lɛ hewɔ. Taakɛ 2 Petro 2:​7, 8 kɛɔ lɛ: “Lot . . . hao yɛ nɔtɔlɔi lɛ anyenyeŋtswibɔɔ jeŋba lɛ he . . . ejaakɛ amɛ mlatɔmɔ nitsumɔi lɛ ni jalɔ lɛ na ni enu, beni eyɔɔ amɛteŋ lɛ, piŋ esusuma ni ja lɛ daa nɛɛ.” Nakai shihilɛ lɛ bafee kaa ni mli wa waa kɛha Lot ejaakɛ, akɛ jalɔ lɛ, ete shi ewo nakai jeŋba lɛ.

4. (a) Mɛɛ gbɛi anɔ shihilɛi ni yaa nɔ ŋmɛnɛ lɛ tamɔ blema Sodom nɔ lɛ nɔŋŋ? (b) Kɛji wɔtamɔ jalɔ Lot lɛ, te wɔfeɔ wɔnii yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ shihilɛ gbonyo ni yaa nɔ nɛɛ he wɔhaa tɛŋŋ?

4 Yɛ wɔgbii nɛɛ amli hu lɛ, adesai aje lɛ jeŋba efee nɔ ni eba shi kwraa. Yɛ shikpɔji pii anɔ lɛ, mɛi babaoo ji mɛi ni kɛ amɛhe woɔ bɔlɛnamɔ ni tsɔɔ gbalashihilɛ hiɛ kɛ gbalashihilɛ lɛ sɛɛ hu mli. Ni gbekɛbii babaoo ni yaa skul lɛ po kɛ amɛhe woɔ nɛkɛ shihilɛ mli nifeemɔ nɛɛ mli, ni amɛyeɔ mɛi ni fataaa amɛhe lɛ ahe fɛo. Hii ni kɛ hii feɔ yakayaka nii jieɔ amɛhe kpo faŋŋ yɛ gbɛjegbɛi anɔ yɛ maji wuji amli ni amɛbiɔ ni akpɛlɛ amɛ nɔ. Ni osɔfoi hu kɛ amɛhe ewo jeŋba shara nɛɛ mli. Yɛ mla naa lɛ, jamɔi babaoo halaaa nɛkɛ hii ni kɛ hii feɔ yakayaka nii nɛɛ kɛ ajwamaŋbɔlɔi ni ale amɛ lɛ akɛ osɔfoi. Shi kɛlɛ, yɛ anɔkwale mli lɛ, taakɛ adafitswaa mli amaniɛbɔi etsɔɔ shii abɔ lɛ, ewaaa kwraa akɛ aaana hii ni kɛ hii feɔ yakayaka nii nɛɛ, ajwamaŋbɔlɔi, kɛ gbalafitelɔi yɛ osɔfoi lɛ ateŋ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, ajie jamɔ mli hiɛnyiɛlɔi ni ale amɛ waa lɛ ateŋ mɛi komɛi kɛtee maji krokomɛi anɔ aloo aha amɛkpa osɔfoyeli lɛ kwraa yɛ bɔlɛnamɔ mli nifeemɔi ahewɔ. Mɛi ni sumɔɔ jalɛnifeemɔ lɛ kɛ nɔfɔŋfeemɔ ni tamɔ nɛkɛ kpaaa gbee; ‘amɛhiɔ efɔŋ kwraa.’ (Romabii 12:⁠9) Ni titri lɛ edɔɔ amɛ waa kɛji akɛ mɛi ni kɛɔ akɛ amɛjaa Nyɔŋmɔ lɛ kɛ amɛjeŋba gbe ehe guɔ ni amɛha mɛi ni leee nɔ ko lɛ tsi amɛhe kɛjɛ jamɔi fɛɛ ahe kɛ hetsɛ lɛ.​—Romabii 2:⁠24.

5. Mɛɛ sanebimɔ hiɛkpatamɔ ni Yehowa kɛba Sodom kɛ Gomora nɔ lɛ haa hetoo kɛhaa wɔ?

5 Shihilɛ lɛ yaa nɔ efiteɔ yɛ afi fɛɛ afi mli. Ani ebaaba naagbee? Hɛɛ, ebaaba naagbee! Nɔ ni Yehowa fee blema Sodom kɛ Gomora lɛ tsɔɔ yɛ faŋŋ mli akɛ, yɛ be ni eto lɛ mli lɛ, ebaatsu kojomɔ he nii. Ebaakpata efɔŋfeelɔi lɛ ahiɛ kwraa, shi ebaajie etsuji anɔkwafoi lɛ.

Namɔ loo Mɛni Baa Klɛŋklɛŋ yɛ Shihilɛ Mli?

6. (a) Mɛɛ nikasemɔ ni eba yɛ ebe naa pɛpɛɛpɛ kɔɔ sane ni kɔɔ obalahii ni kulɛ amɛkɛ Lot biyei baabote gbalashihilɛ mli lɛ ahe lɛ mli kɛha wɔ? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ mɛi ni kulɛ amɛbaafee amɛhefatalɔi nɛɛ ajeŋba ka Lot biyei lɛ yɛ?

6 Mɛi ni jieɔ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ kpo yɛ anɔkwale mli lɛ pɛ abaahere amɛ yiwala. Yɛ enɛ gbɛfaŋ lɛ, susumɔ nɔ ni Yehowa bɔfoi lɛ kɛɛ Lot dani akpata Sodom kɛ Gomora hiɛ lɛ he. “Ani oyɛ mɔ ko yɛ sɛɛ yɛ biɛ tamɔ shaanuu ko kɛ bihii kɛ biyei kɛ mɔ fɛɛ mɔ ni ji omɔ yɛ maŋ lɛŋ lo? Okɛ amɛ aje biɛ; shi wɔbaakpata biɛ hiɛ.” No hewɔ lɛ Lot kɛ obalahii ni kɛ ebiyei lɛ baabote gbalashihilɛ mli lɛ wie. Ebɔ amɛ kɔkɔ shii abɔ akɛ: “Nyɛtea shi nyɛjea biɛ nɛɛ, shi Yehowa baakpata maŋ nɛɛ hiɛ!” Wekukpaa ni ka amɛkɛ Lot weku lɛ teŋ lɛ kɛ hegbɛ krɛdɛɛ ko ha amɛ kɛha yiwalaheremɔ, shi ehe miihia ni amɛ diɛŋtsɛ amɛtsu he nii. Esa akɛ amɛye he odase yɛ faŋŋ akɛ amɛyɛ bulɛ kɛha Yehowa. Shi yɛ no najiaŋ moŋ lɛ, Lot bafee “tamɔ mɔ ni yeɔ fɛo” yɛ amɛhiɛ. (1 Mose 19:​12-14) Obaanyɛ ona bɔ ni Lot biyei lɛ baanu he aha yɛ be mli ni amɛnu nɔ ni ba lɛ. Ekɛ amɛ anɔkwayeli kɛha Yehowa lɛ wo kaa mli!

7, 8. (a) Beni bɔfoi lɛ wo Lot hewalɛ ni ekɛ eweku lɛ ajo foi ashi jɛmɛ lɛ, te efee enii yɛ he eha tɛŋŋ, ni mɛni hewɔ nilee bɛ mli lɛ? (b) Mɛni he bahia kɛha Lot kɛ eweku lɛ yiwalaheremɔ?

7 Enɔ jetsɛremɔ leebi maŋkpa lɛ, bɔfoi lɛ tsirɛ Lot yisɛɛ. Amɛkɛɛ: “Tee shi, ŋɔɔ oŋa kɛ obiyei enyɔ ni yɔɔ biɛ lɛ, koni akaloo bo ashwie yɛ maŋ lɛ nɔsha lɛ mli.” Shi etee nɔ “elilaa shi.” (1 Mose 19:​15, 16) Mɛni hewɔ? Mɛni ji nɔ ni tsiɔ enaa? Ani heloo naa nibii ni eyɔɔ yɛ Sodom​—ni ji nɔ nɔŋŋ ni gbala lɛ kɛtee jɛmɛ klɛŋklɛŋ kwraa lɛ hesusumɔ? Kɛ ekɛ ehe kpɛtɛ enɛɛmɛi ahe lɛ, abaakpata ekɛ Sodom hiɛ.

8 Bɔfoi lɛ kɛ musuŋtsɔlɛ mɔmɔ mɛi ni yɔɔ eweku lɛ mli lɛ anine shi ni amɛkɛ amɛ je kpo kɛjɛ maŋ lɛ mli oya. Beni amɛshɛ maŋ lɛ klotia lɛ, Yehowa bɔfo lɛ fa amɛ akɛ: “Joo foi ni ohere osusuma yiwala, kaakwɛ osɛɛ ni kaawa yɛ biɛ niiaŋ he ko he ko; joo foi kɛya gɔŋ lɛ nɔ, koni akaloo bo ashwie.” Shi Lot tee nɔ eshashao shi. Yɛ naagbee lɛ, beni amɛkpɛlɛ nɔ akɛ ebaanyɛ ejo foi kɛya he ko ni jɛkɛɛɛ tsɔ lɛ, lɛ kɛ eweku lɛ jo foi. (1 Mose 19:​17-22) Be ko bɛ ni esa akɛ efite dɔŋŋ; toiboo he miihia.

9, 10. (a) Mɛni hewɔ ni ekɛ ewu lɛ yɔɔ kɛkɛ lɛ faaa kɛha Lot ŋa lɛ yibaamɔ lɛ? (b) Beni agbe Lot ŋa lɛ, mɛɛ kaa lolo akɛba Lot kɛ ebiyei lɛ anɔ?

9 Shi kɛlɛ, kpɔmɔ lɛ yeko emuu yɛ be mli ni amɛshi Sodom maŋ lɛ mli lɛ. 1 Mose 19:​23-25 kɛɔ wɔ akɛ: “Ni hulu jee mli pɛ Lot bote Zoar. Kɛkɛ ni Yehowa ha swɔɔ kɛ la nɛ kɛjɛ Yehowa ŋɔɔ yɛ ŋwɛi eshwie Sodom kɛ Gomora nɔ, ni ebutu nɛkɛ maji nɛɛ kɛ jɛi niiaŋ fɛɛ kɛ maji lɛ amli bii fɛɛ kɛ shikpɔŋ lɛ nɔ nibii ni ekwɛkwɛi lɛ.” Shi nɛgbɛ Lot ŋa lɛ yɔɔ?

10 Ekɛ ewu lɛ jo foi. Ni kɛlɛ, ani ekɛ nɔ ni efeɔ lɛ kpaa gbee kwraa kɛmɔɔ shi? Nɔ ko nɔ ko bɛ ni tsɔɔ akɛ ekpɛlɛɔ jeŋba shara ni yaa nɔ yɛ Sodom lɛ nɔ yɛ gbɛ ko nɔ. Shi ani suɔmɔ ni eyɔɔ kɛha Nyɔŋmɔ lɛ mli wa fe bɔ ni ekɛ ehe kpɛtɛɔ eshia lɛ kɛ heloo naa nibii ni eyɔɔ yɛ jɛmɛ lɛ he lɛ? (Okɛto Luka 17:​31, 32 he.) Nɔ ni yɔɔ etsui mli lɛ baje kpo faŋŋ yɛ be mli ni ebaje nɔnyɛɛ shishi lɛ. Eka shi faŋŋ akɛ no mli lɛ amɛbɛŋkɛ Zoar momo, ekolɛ ni amɛmiihe amɛbote maŋ lɛ mli po, yɛ be mli ni ekɛ toigbele tsɔ ehe ni ekwɛ esɛɛ lɛ. Ni taakɛ nɔ ni aŋma yɛ Biblia lɛ mli lɛ tsɔɔ lɛ, “etsɔ ŋoo kpɔ ni ma shi.” (1 Mose 19:26) Agbɛnɛ anɔkwayeli he kaa kroko ka Lot kɛ ebiyei lɛ ahiɛ. Ani bɔ ni Lot kɛ ehe ekpɛtɛ ehefatalɔ lɛ he loo bɔ ni obalayei lɛ nuɔ he amɛhaa yɛ amɛnyɛ ni egbo lɛ he lɛ mli wa fe suɔmɔ ni amɛyɔɔ kɛha Yehowa, mɔ ni kɛ nɛkɛ amanehulu nɛɛ ba lɛ? Eyɛ mli akɛ mɔ ni bɛŋkɛ amɛ kpaakpa nɛɛ yeee anɔkwale moŋ, shi ani amɛbaaya nɔ amɛbo Nyɔŋmɔ toi? Akɛni amɛyɔɔ hekɛnɔfɔɔ ni yeɔ emuu yɛ Yehowa mli hewɔ lɛ, amɛkwɛɛɛ amɛsɛɛ.

11. Mɛni wɔkase yɛ enɛ mli yɛ yiwalaheremɔ ni Yehowa kɛhaa lɛ he?

11 Hɛɛ, Yehowa le bɔ ni efeɔ ejieɔ mɛi ni jieɔ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ kpo lɛ yɛ kaa mli. Ele bɔ ni efeɔ ehereɔ weku muu fɛɛ ni efee ekome yɛ anɔkwa jamɔ mli lɛ yiwala; ele bɔ ni efeɔ ehereɔ aŋkroaŋkroi ayiwala hu. Kɛ amɛsumɔɔ lɛ yɛ anɔkwale mli lɛ, ekɛ amɛ yeɔ yɛ mlihilɛ mli. “Ele wɔsu kɛ wɔbaŋ, ekaiɔ akɛ su kɛkɛ ji wɔ.” (Lala 103:​13, 14) Shi eyiwalaheremɔ lɛ yɛ kɛha mɛi ni jieɔ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ kpo, mɛi ni amɛ hetuu-kɛhamɔ lɛ ji anɔkwale nɔ, ni amɛ toiboo lɛ ji anɔkwayeli kpojiemɔ lɛ pɛ.

Hesaamɔ yɛ Suɔmɔ mli Kɛha Yiwalaheremɔ ni Da

12. Mɛɛ hesaamɔ ni jɛ suɔmɔ mli Yehowa baafee dani ekɛ yiwalaheremɔ ni wɔkpaa gbɛ waa lɛ aba?

12 Yehowa tsɔɔɔ nɔ ni eha eba yɛ Noa kɛ Lot gbii lɛ amli lɛ nɔ ejieee mɛi fɔji lɛ fɛɛ kɛyaaa naanɔ. Taakɛ ŋmalɛi lɛ kɛɔ lɛ, efee nibii ni baaba lɛ ahe mfoniri kɛkɛ. Dani nakai nibii lɛ aaaba lɛ, Yehowa yɛ nibii babaoo yɛ ejwɛŋmɔ mli ni ebaafee ni ehe aba sɛɛnamɔ kɛha mɛi ni sumɔɔ lɛ lɛ. Ebaatsu e-Bi koome lɛ, Yesu Kristo kɛba shikpɔŋ lɛ nɔ. Yɛ biɛnɛɛ, Yesu baajie heguɔgbee ni akɛba Nyɔŋmɔ gbɛi lɛ nɔ lɛ kɛtsɔ hetuu-kɛhamɔ ni kulɛ esa akɛ Adam ajie lɛ kpo, ni ebaanyɛ ejie lɛ kpo hu eha Nyɔŋmɔ akɛ mɔ ni eye emuu lɛ kpojiemɔ nɔ; shi Yesu baafee enɛ yɛ shihilɛi ni mli wawai ashishi. Yesu kɛ ewala akɛ adesa ni eye emuu lɛ baafɔ shi akɛ afɔleshaa nɔ koni Adam seshibii ni baajie hemɔkɛyeli kpo lɛ nine ashɛ nɔ ni Adam laaje lɛ nɔ. Kɛkɛ lɛ, Nyɔŋmɔ baahala adesai anɔkwafoi “asafoku bibioo” ko koni amɛna gbɛfaŋnɔ yɛ Kristo ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ mli, ni abaabua “asafo babaoo” hu naa kɛjɛ jeŋmaji lɛ fɛɛ mli koni amɛfee adesai aweku hee lɛ shishitoo. (Luka 12:​32; Kpojiemɔ 7:⁠9) Kɛ atsu enɛ agbe naa lɛ, Nyɔŋmɔ baatsu yiwalaheremɔ kpeteŋkpele ni nibii ni kɔɔ Nu Afua lɛ kɛ Sodom kɛ Gomora hiɛkpatamɔ lɛ he lɛ fee he mfoniri lɛ he nii.

Nɔ Hewɔ ni Yiŋkpɛɛ ni Yɔɔ Shiŋŋ he Hiaa Amrɔ Nɛɛ

13, 14. Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase kɛjɛ anɔkwale ni eji akɛ Petro kɛ mɛi ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei ni akpata amɛhiɛ yɛ Lot kɛ Noa gbii lɛ amli fee nɔkwɛmɔ nii lɛ mli?

13 Mɛi ni kaseɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ le akɛ Yehowa etsu yiwalaheremɔ nitsumɔi babaoo eha etsuji yɛ bei babaoo mli. Shi kɛlɛ, yɛ bei babaoo mli lɛ, Biblia lɛ ekɛɛɛ akɛ, ‘Taakɛ eji yɛ nakai be lɛ mli lɛ, nakai gbɔmɔ Bi lɛ baa lɛ hu baaji.’ Mɛni hewɔ ni bɔfo Petro, ni mumɔ krɔŋkrɔŋ tsirɛ lɛ lɛ, wie nɔkwɛmɔ nii enyɔ pɛ he lɛ? Mɛni yɔɔ sɔrɔto yɛ nɔ ni tee nɔ yɛ Lot kɛ Noa gbii lɛ amli lɛ ahe?

14 Anaa nɔ ni atsɔɔ lɛ faŋŋ yɛ Yuda 7, he ni wɔkaneɔ yɛ akɛ “Sodom kɛ Gomora kɛ maji ni jwere amɛhe lɛ . . . kamɔ shi akɛ okadi, ni amɛnaa naanɔ la mli nyɔmɔwoo lɛ.” Hɛɛ, efɔŋfeelɔi ni hi nakai maji lɛ amli lɛ ahiɛkpatamɔ lɛ ji naanɔ nɔ, taakɛ bɔ ni mɛi fɔji ni abaakpata amɛhiɛ yɛ nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee lɛ hu baaji lɛ. (Mateo 25:46) Awieɔ Noa Nu Afua lɛ hu he yɛ saji ni awieɔ yɛ naanɔ hiɛkpatamɔ he lɛ amli. (2 Petro 2:​4, 5, 9-12; 3:​5-7) No hewɔ lɛ Yehowa tsɔ hiɛkpatamɔ ni ekɛba mɛi fɔji anɔ yɛ Lot kɛ Noa gbii lɛ amli lɛ nɔ etsɔɔ akɛ ebaahere etsuji ayiwala kɛtsɔ mɛi ni tsuɔ nii ni ejaaa gbɛ lɛ ahiɛ ni eeekpata kɛaatee naanɔ lɛ nɔ.​—2 Tesalonikabii 1:​6-10.

15. (a) Mɛɛ kɔkɔbɔɔ ni he hiaa akɛhaa mɛi ni kɛ amɛhe woɔ efɔŋfeemɔ mli lɛ? (b) Mɛni hewɔ abaatsu jalɛsaneyeli he nii ashi mɛi fɛɛ ni yaa nɔ yɛ efɔŋfeemɔ mli lɛ?

15 Yehowa naaa efɔŋfeelɔi lɛ ahiɛkpatamɔ he miishɛɛ, ni nakai nɔŋŋ hu etsuji hu naaa he miishɛɛ. Yehowa woɔ mɛi hewalɛ kɛtsɔɔ e-Dasefoi lɛ anɔ akɛ: “Nyɛkpalea, nyɛkpalea kɛjɛa nyɛgbɛi fɔji lɛ anɔ! Shi mɛɛba nyɛaagboi?” (Ezekiel 33:11) Shi fɛɛ sɛɛ lɛ, kɛ gbɔmɛi lɛ etsɔɔɔ akɛ amɛmiishwe akɛ amɛaabo etsɛmɔ ni jɛ suɔmɔ mli nɛɛ toi ni amɛtee nɔ yɛ amɛ hiɛjoomɔ shihilɛ gbɛ lɛ nɔ lɛ, bulɛ ni Yehowa yɔɔ kɛha lɛ diɛŋtsɛ egbɛi krɔŋkrɔŋ lɛ kɛ suɔmɔ kɛha etsuji anɔkwafoi ni naa amanehulu yɛ mɛi ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ adɛŋ lɛ baabi ni etsu jalɛsaneyeli he nii.

16. (a) Mɛni hewɔ wɔyɔɔ nɔmimaa akɛ yiwalaheremɔ ni awo shi yɛ he lɛ ebɛŋkɛ kpaakpa lɛ? (b)Yiwalaheremɔ lɛ baajɛ mɛni mli kɛya mɛni mli?

16 Nyɔŋmɔ be ni eto ni ekɛ yiwalaheremɔ baaba lɛ ebɛŋkɛ! Anaa subaŋi kɛ nibii ni Yesu gba yɛ he akɛ ba ni eba kɛ je lɛ naagbee lɛ he okadi lɛ fɛɛ faŋŋ akɛ odaseyeli. Nakai okadi lɛ he nibii je shishi amɛbɔi mlibaa yɛ nɔ ni fe afii 75 nɛ, ni Yesu kɛɛ akɛ “nɛkɛ yinɔ nɛɛ” hoŋ ni Nyɔŋmɔ kɛ kojomɔ baaba jeŋ ni sheee Nyɔŋmɔ gbeyei nɛɛ nɔ. Kɛ Yehowa kpɛ eyiŋ akɛ bɔ ni ashiɛ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ yɛ je lɛŋ ni akɛye jeŋmaji lɛ fɛɛ odase lɛ fa lɛ, no dani jeŋ fɔŋ nɛɛ naagbee lɛ aaaba, ni nɔ ni baafata he aba ji mɛi ni yɔɔ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ lɛ ayiwalaheremɔ. (Mateo 24:​3-34; Luka 21:​28-33) Yiwalaheremɔ kɛmiijɛ mɛni mli? Kɛmiijɛ kaai ni amɛkɛkpe yɛ mɛi fɔji adɛŋ lɛ kɛ shihilɛi ni etsɔ tsuiyeli kɛha amɛ daa gbi akɛni amɛji mɛi ni sumɔɔ jalɛ lɛ hu mli. Ebaafee yiwalaheremɔ hu kɛmiiya jeŋ hee ni baaha hela kɛ gbele afee tsutsu nibii lɛ hu mli.

Ŋwɛi Yelikɛbuamɔ yɛ Yiwalaheremɔ Hewɔ

17. (a) Mɛɛ sanebimɔ ni he hiaa esa akɛ wɔbi wɔhe? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ wɔye he odase akɛ, ‘Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ’ tsirɛɔ wɔ, tamɔ Noa?

17 Sanebimɔ ni ehe hiaa ni wɔsusu he akɛ aŋkroaŋkroi ji akɛ, ‘Ani misaa mihe miha nakai nii ni Nyɔŋmɔ baatsu lɛ?’ Kɛ wɔkɛ wɔhe fɔɔ wɔ diɛŋtsɛ wɔhe nɔ aloo nɔ ni wɔbuɔ akɛ no ji jalɛ lɛ nɔ lɛ, belɛ wɔsako wɔhe. Shi kɛ ‘Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ’ tsirɛ wɔ, tamɔ Noa fee lɛ, no lɛ wɔmiijɛ hemɔkɛyeli mli wɔmiikpɛlɛ gbɛtsɔɔmɔ ni Yehowa kɛhaa wɔ lɛ nɔ, ni enɛ kɛ wɔ yiwalaheremɔ baaba.​—Hebribii 11:⁠7.

18. Mɛni hewɔ bulɛ ni mli kwɔ ni wɔɔna wɔha teokrase hegbɛ loo nɔyeli lɛ ji wɔhesaamɔ kɛha yiwalaheremɔ kɛmiiya jeŋ hee lɛ mli lɛ mli oti lɛ?

18 Yɛ be mli ni etsɔɔ bɔ ni mɛi ni naa hebuu kɛjɛɔ Yehowa dɛŋ amrɔ nɛɛ ji lɛ mli fɛfɛo lɛ, Lala 91:​1, 2 kɛɔ akɛ: “Mɔ ni hiɔ Ŋwɛinyo lɛ teemɔ he lɛ, eeehi Ofe lɛ hɔŋ lɛ shishi. Makɛɛ Yehowa akɛ: ‘Mibobaa he kɛ mimɔɔ jio, mi-Nyɔŋmɔ hu ni mihiɛ ka enɔ.’” Naa gbɔmɛi akuu ko ni Nyɔŋmɔ miibu amɛhe tamɔ looflɔ bii yɛ amɛnyɛ fiji ni mli wa lɛ shishi. Amɛ hiɛnɔkamɔ fɛɛ yɛ Yehowa mli. Amɛkpɛlɛɔ nɔ akɛ lɛ ji Mɔ Ni Nɔ Kwɔ Fe Fɛɛ, Ofe lɛ. Enɛ hewɔ lɛ, amɛjieɔ bulɛ kpo amɛtsɔɔ teokrase hegbɛ ni amɛbaa amɛhe shi amɛhaa enɛ, kɛji akɛ fɔlɔi aloo “tsulɔ enɔkwafo kɛ nilelɔ” lɛ tsuɔ he nii. (Mateo 24:​45-47) Ani enɛ ji anɔkwale yɛ wɔhe akɛ aŋkroaŋkroi? Ani wɔmiikase ni wɔfee ‘nibii fɛɛ ni Yehowa efa’ wɔ lɛ ni wɔmiifee yɛ gbɛ ni etsɔɔ lɛ nɔ, taakɛ Noa fee lɛ? (1 Mose 6:22) Kɛji nakai ni lɛ, belɛ wɔmiikpɛlɛ hesaamɔ ni Yehowa kɛhaa wɔ kɛha yiwalaheremɔ kɛmiiya ejalɛ jeŋ hee lɛ mli lɛ nɔ.

19. (a) Mɛni ji wɔ mfonirifeemɔ mli tsui lɛ, ni mɛni hewɔ ehe hiaa ni wɔsusu he lɛ? (Abɛi 4:23) (b) Mɛɛ gbɛ nɔ Lot nɔkwɛmɔ nɔ ni kɔɔ wɔ nifeemɔ yɛ je lɛ lakamɔ nibii ahe lɛ he aaanyɛ aba sɛɛnamɔ aha wɔ yɛ?

19 Nɔ ni fata nakai hesaamɔ lɛ he hu ji wɔhiɛ ni aaahi wɔ mfonirifeemɔ mli tsui lɛ nɔ. “Yehowa ji mɔ ni kaa tsuii ekwɛɔ.” (Abɛi 17:⁠3) Eyeɔ ebuaa wɔ ni wɔyoo akɛ jeee bɔ ni wɔtamɔ yɛ kponɔgbɛ ni anaa lɛ ji nɔ ni he hiaa, shi moŋ, mligbɛ gbɔmɔ lɛ, tsui lɛ. Yɛ be mli ni wɔkɛ wɔhe wooo yiwalɛ nifeemɔi kɛ ajwamaŋbɔɔ mli tamɔ jeŋ ni ebɔle wɔhe kɛkpe lɛ, kɛlɛ ehe miihia ni wɔhiɛ ahi wɔhe nɔ ni nɛkɛ nibii nɛɛ akalaka wɔ loo wɔsusu he. Esa akɛ nɛkɛ mlakwamɔ nibii ni yɔɔ nɛɛ kɛkɛ po ahao wɔ, taakɛ Lot fee lɛ. Mɛi ni nyɛɔ nɔ fɔŋ lɛ taoŋ gbɛi ni amɛaatsɔ nɔ ni amɛkɛ amɛhe awo mli; shi kɛlɛ, mɛi ni enyɛɛɛ enɛ lɛ baatsi amɛhe kɛjɛ he yɛ heloo mli moŋ shi yɛ amɛjwɛŋmɔi amli lɛ amɛna ni amɛmiifee eko. “Nyɛ mɛi ni nyɛsumɔɔ Yehowa lɛ, nyɛnyɛa efɔŋ!”​—Lala 97:⁠10.

20. (a) Yɛ mɛɛ gbɛi anɔ Biblia lɛ bɔɔ wɔ kɔkɔ yɛ ninamɔ sɛɛdii gbɛ ni wɔɔkɔ lɛ he? (b) Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔna akɛ Biblia mli nikasemɔi ni he hiaa ni kɔɔ ninamɔ sɛɛdii he lɛ ehe wɔtsuii lɛlɛŋ lɛ?

20 Yehowa miitsɔse wɔ yɛ suɔmɔ mli, jeee koni wɔtsi wɔhe kɛjɛ jeŋba shara he kɛkɛ, shi kɛjɛ ninamɔ sɛɛdii hu he. E-Wiemɔ lɛ woɔ ŋaa akɛ ‘wɔmii ashɛ ŋmaa kɛ hehaa nii ni wɔyɔɔ lɛ he.’ (1 Timoteo 6:⁠8) Esa akɛ Noa kɛ ebihii lɛ ashi amɛshiai lɛ yɛ sɛɛ yɛ be mli ni amɛbote adeka lɛ mli lɛ. Esa akɛ Lot kɛ eweku lɛ hu ashi amɛshia kɛ amɛnibii bɔni afee ni amɛhere amɛyiwala. Nɛgbɛ wɔkɛ wɔsuɔmɔ ewo? “Nyɛkaia Lot ŋa lɛ.” (Luka 17:32) Yesu woɔ hewalɛ akɛ: “Nyɛtaoa Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ kɛ ejalɛ lɛ tsutsu.” (Mateo 6:33) Ani wɔmiifee nakai? Kɛji Yehowa jalɛ tɛi ni efolɔ eshwie shi lɛ kudɔɔ wɔ ni Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ shiɛmɔ ji nɔ ni he hiaa fe fɛɛ yɛ wɔshihilɛ mli lɛ, no lɛ, yɛ anɔkwale mli lɛ, wɔmiikpɛlɛ saamɔ ni esaa mɛi kɛha yiwalaheremɔ kɛmiiya ejeŋ hee lɛ mli lɛ nɔ.

21. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔkpa gbɛ yɛ gbɛ ni ja nɔ akɛ etsɛŋ ni Yehowa shiwoo kɛha yiwalaheremɔ lɛ baaba mli lɛ?

21 Yesu kɛɛ mɛi ni jieɔ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ kpo ni baana okadi ni tsɔɔ akɛ eba yɛ Maŋtsɛyeli hewalɛ mli lɛ mlibaa lɛ akɛ: “Nyɛkwɛa ŋwɛi ni nyɛholea nyɛyitsei anɔ, ejaakɛ nyɛ kpɔmɔ lɛ miibɛŋkɛ.” (Luka 21:28) Ani ona okadi lɛ ni emli nɔ fɛɛ nɔ eje kpo yɛ faŋŋ mli lɛ? No lɛ na hiɛnɔkamɔ akɛ Yehowa shiwoo kɛha yiwalaheremɔ lɛ mlibaa ebɛŋkɛ kpaakpa! Na nɔmimaa ni mli wa akɛ “Yehowa le bɔ ni efeɔ ejieɔ mɛi ni jieɔ Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ kpo lɛ yɛ kaa mli.”​—2 Petro 2:​9, New World Translation.

Mɛni Ji Nɔ Ni Okase?

◻ Taakɛ Lot fee Iɛ, te esa akɛ wɔfee wɔnii yɛ jalɛ shihilɛ gbɛ Iɛ he tɛŋŋ?

◻ Mɛɛ kaai Lot kɛ eweku Iɛ kɛkpe yɛ be mli ni amɛjoɔ foi kɛjɛɔ Sodom lɛ?

◻ Mɛɛ gbɛ nɔ nɔkwɛmɔ nii ni Petro kɛtsu nii Iɛ maa bɔ ni ehe hiaa ni wɔkɔ shidaamɔ ni yɔɔ shiŋŋ yɛ Yehowa masɛi bianɛ Iɛ nɔ mi?

◻ Yɛ be mli ni esaa ewebii Iɛ kɛhaa yiwalaheremɔ Iɛ, mɛɛ nibii ni he hiaa Yehowa tsɔɔ?

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 14]

Nyɔŋmɔ buɔ ewebii lɛ ahe shweshweeshwe tamɔ looflɔ bii yɛ amɛnyɛ fiji ni mli wa Iɛ shishi

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje