Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w94 11/15 bf. 15-20
  • Hiob Nyɔmɔwoo Lɛ—Hiɛnɔkamɔ Jɛɛhe

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Hiob Nyɔmɔwoo Lɛ—Hiɛnɔkamɔ Jɛɛhe
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1994
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Hiob kɛ Ekãa Ye Odase
  • Elihu Wie
  • Yehowa Ha Hiob Hetoo
  • Behemoth kɛ Leviatan
  • Nyɔmɔwoi lɛ Ahe Shiwoo lɛ Haa wɔ Hiɛnɔkamɔ
  • Hiob Wo Yehowa Gbɛi Lɛ Hiɛ Nyam
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2009
  • Nuu ní Feɔ Nɔkwɛmɔnɔ Kpakpa ní Kpɛlɛ Jajemɔ Nɔ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2000
  • Hiob Wolo lɛ Mli Saji Otii
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2006
  • Hiob Emuuyeli Lɛ​—Mɛni Hewɔ Eyɔɔ Sɔrɔto Nɛkɛ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1986
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1994
w94 11/15 bf. 15-20

Hiob Nyɔmɔwoo Lɛ—Hiɛnɔkamɔ Jɛɛhe

“Yehowa jɔɔ Hiob sɛɛkpee be lɛ fe etsutsu be lɛ.” —HIOB 42:12.

1. Mɛni Yehowa feɔ kɛhaa ewebii, kɛ kaai gbɔjɔ amɛ waa po?

YEHOWA “ji mɛi ni taoɔ esɛɛgbɛ lɛ anyɔmɔwolɔ hu.” (Hebribii 11:6) Ekanyaa ewebii ni amɛtu amɛhe amɛha lɛ lɛ hu koni amɛkɛ ekãa aye odase, kɛ́ kaai eha amɛgbɔjɔ tamɔ gbohii po. (Hiob 26:5; Kpojiemɔ 11:3, 7, 11) Enɛ ba mli anɔkwale yɛ Hiob ni naa amanehulu lɛ sane lɛ mli. Eyɛ mli akɛ apasa miishɛjelɔi etɛ wie ehe efɔŋ moŋ, shi gbɔmɛi ahe gbeyeishemɔ haaa efee diŋŋ. Shi moŋ ekɛ ekãa ye odase.

2. Eyɛ mli akɛ amɛna yiwaa kɛ piŋmɔ mli amanehulu moŋ, shi te Yehowa Odasefoi eje amɛ kaai lɛ amli amɛha tɛŋŋ?

2 Ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ Yehowa Odasefoi pii ena nɔ̃ babaoo yɛ yiwaa kɛ piŋmɔi amli kɛbɛŋkɛ gbele mli po. (2 Korintobii 11:23) Shi taakɛ Hiob ji lɛ, amɛjie suɔmɔ kpo amɛtsɔɔ Nyɔŋmɔ ni amɛtsu jalɛ nifeemɔ he nii. (Ezekiel 14:14, 20) Agbɛnɛ hu amɛje amɛ kaai lɛ amli shweshweeshwe ni amɛtswa amɛfai shi akɛ amɛbaasa Yehowa hiɛ, awaje amɛ koni amɛkɛ ekãa aye odase, ni hiɛnɔkamɔ diɛŋtsɛ eyimɔ amɛmli obɔbɔ.

Hiob kɛ Ekãa Ye Odase

3. Mɛɛ odase nɛkɛ Hiob ye yɛ enaagbee wiemɔ lɛ mli?

3 Hiob ye odase babaoo yɛ enaagbee wiemɔ lɛ mli fe tsutsu lɛ. Eha epasa miishɛjelɔi lɛ mua amɛnaa. Ekɛ heguɔgbee wiemɔi ni tsurɔɔ mɔ kɛɛ amɛ akɛ: “Ei, bɔ ni oyeɔ obuaa mɔ ni bɛ hewalɛ lɛ nɛ!” (Hiob 26:2) Hiob jie Yehowa, ní ehewalɛ kɛ wɔ shikpɔŋ nɛɛ tsotsoro ŋwɛiniiaŋ ni jeee nɔ ko nɔ ema, ni ekɛ atatui ni nui eyimɔ mli obɔbɔ lɛ sɛŋ kɔɔyɔɔ mli lɛ yi. (Hiob 26:7-9) Ni kɛlɛ, Hiob kɛɛ akɛ nɛkɛ naakpɛɛ nii nɛɛ ji ‘Yehowa gbɛ̀i lɛ anaabunaabui kɛkɛ.’—Hiob 26:14.

4. Mɛni Hiob wie yɛ emuuyeli mlihiɛmɔ he, ni mɛni hewɔ ebaanyɛ ewie yɛ nakai gbɛ nɔ lɛ?

4 Akɛni Hiob yɔɔ nɔmimaa yɛ efɔŋ ko ni bɛ ehe lɛ he hewɔ lɛ, ejaje akɛ: “Mibemyeli lɛ miŋmɛŋ he kɛyashi beyinɔ ni magbo.” (Hiob 27:5) Nɔ ni kɛ apasa naafolɔmɔi ni akɛshi lɛ lɛ kpaaa gbee lɛ, efeko nɔ ko ni sa akɛ nɔ ni ba enɔ lɛ aba enɔ. Hiob le akɛ Yehowa booo hemɔkɛyeli kwalɔi asɔlemɔi atoi shi ebaawo emuuyeli mlihiɛlɔi anyɔmɔ. Enɛ baanyɛ akai wɔ jogbaŋŋ akɛ, etsɛŋ ni Harmagedon ahum lɛ baaloo efɔŋ feelɔi lɛ fɛɛ kɛjɛ hewalɛ ni amɛhiɛ mli lɛ amli, ni amɛjoŋ Nyɔŋmɔ nine ni eŋmɛŋ amɛhe lɛ naa foi. Yehowa webii baaya nɔ anyiɛ yɛ amɛ emuuyeli mli kɛyashi be mli ni enɛ aaaba.—Hiob 27:11-23.

5. Te Hiob tsɔɔ anɔkwa nilee mli eha tɛŋŋ?

5 Bo lɛ susumɔ bɔ ni jeŋ nilelɔi etɛ lɛ boɔ Hiob toi lɛ he okwɛ beni etsɔɔ akɛ gbɔmɔ kɛ ehesaa etao shika-tsuru, jwiɛtɛi, kɛ jwetrii krokomɛi kɛjɛ shikpɔŋ sũ kɛ ŋshɔ mli lɛ. Shi ekɛɛ: “Kɛ ona nilee lɛ, efe adiagba.” (Hiob 28:18) Hiob apasa miishɛjelɔi lɛ nyɛŋ ahe anɔkwa nilee. Ejɛɛhe ji kɔɔyɔi, nugbɔnɛmɔ, sarawa-gbamɔ, kɛ nugbɔshiimɔi a-Bɔlɔ lɛ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, “Nuntsɔ [Yehowa] gbeyeishemɔ [ni woo yɔɔ mli] lɛ, no ji nilee, ni efɔŋ hejee ji jwɛŋmɔ!”—Hiob 28:28.

6. Mɛni hewɔ Hiob wie etsutsu shihilɛ lɛ he lɛ?

6 Yɛ epiŋmɔi lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, Hiob kpaaa Yehowa sɔɔmɔ. Ní eeetsi ehe kɛaajɛ Ŋwɛi Flooflonyo lɛ he lɛ, nuu ni ji emuuyeli mlihiɛlɔ nɛɛ shwe ni ena etsutsu “Nyɔŋmɔ naanyobɔɔ” lɛ ekoŋŋ. (Hiob 29:4) Jeee akɛ Hiob miipupuu ehe beni egbaa bɔ ni ‘ejieɔ ohiafo ni bolɔɔ tsɛɔ bualɔ lɛ, ni ekɛ jalɛ eha ehe tamɔ mama, ni etsɔ tsɛ kɛha mɛi ni efi amɛ lɛ.’ (Hiob 29:12-16) Shi moŋ, eetsĩ eshihilɛ mli anɔkwa saji ata akɛ Yehowa tsulɔ anɔkwafo. Ani otswa odaseyeli fɛfɛo ni tamɔ nɛkɛ oma shi? Agbɛnɛ hu Hiob miikpa bɔ ni shishiulɔi ni buɔ amɛhe jalɔi lɛ anaafolɔmɔ lɛ ji amale ha lɛ he mama.

7. Mɛɛ gbɔmɔ nɛkɛ Hiob ji yɛ tsutsu?

7 Obalahii ni ‘amɛtsɛmɛi esaaa mɛi ni fataa gbeei ni diɔ etooi kuu lɛ asɛɛ lɛ ahe lɛ’ miiŋmɔ Hiob. Amɛnyaŋe lɛ ni amɛfɛ̃ lajɔ amɛshwie ehe. Eyɛ mli akɛ Hiob miipiŋ babaoo diɛŋtsɛ moŋ, shi anaaa lɛ mɔbɔ kwraa. (Hiob 30:1, 10, 30) Akɛni etuu ehe eha Yehowa kwraa hewɔ lɛ, eyɛ henilee ni mli tse keŋkeŋ ni ebaanyɛ ekɛɛ akɛ: “Nyɔŋmɔ aŋmɛ mi yɛ jalɛ nsɛni mli, ni ena akɛ kpa ko bɛ mihe.” (Hiob 31:6) Hiob jeee gbalafitelɔ loo mɔ ni tsɔɔ ŋaa nigii, ni ekpako mɛi ni ehia amɛ lɛ ayelikɛbuamɔ da. Eyɛ mli akɛ kulɛ niiatsɛ ji lɛ moŋ, shi ekɛ ehiɛ efɔɔɔ heloo gbɛfaŋ ninamɔ nɔ. Agbɛnɛ hu, Hiob kɛ ehe wooo wɔŋjamɔ mli kɛtsɔ nibii ni bɛ wala tamɔ nyɔŋtsere ni eeetu ehe eha amɛ lɛ nɔ. (Hiob 31:26-28) Akɛni ekɛ ehiɛ fɔɔ Nyɔŋmɔ nɔ hewɔ lɛ, eto okadi kpakpa akɛ emuuyeli mlihiɛlɔ. Yɛ epiŋmɔ lɛ kɛ apasa miishɛjelɔi ni tara ehiɛ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, Hiob kɛ hesaa fã ehe ni eye odase ni nɔ bɛ. Beni ekɛ ewiemɔi lɛ ba naagbee pɛ kɛkɛ ni ekɛ ehiɛ fɔ Nyɔŋmɔ nɔ akɛ e-Kojolɔ kɛ Nyɔmɔwolɔ.—Hiob 31:35-40.

Elihu Wie

8. Namɔ ji Elihu, ni ejie bulɛ kɛ ekãa fɛɛ kpo etsɔɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

8 Mɔ ni bɛŋkɛ jɛmɛ ji obalanyo Elihu, Nahor bi Buz seshinyo kɛ Yehowa shieŋtsɛ Abraham shɔŋŋ wekunyo. (Yesaia 41:8) Elihu jie bulɛ kpo etsɔɔ hii onukpai lɛ kɛtsɔ naataomɔ ni jɛ afãi enyɔ lɛ fɛɛ atoiboo nɔ. Ni kɛlɛ, ekɛ ekãa wie saji ni amɛtɔ̃ yɛ mli lɛ ahe. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, emlifu te shi wo Hiob, “ejaakɛ ebu ehe jalɔ fe Nyɔŋmɔ.” Elihu mlila te shi wo apasa miishɛjelɔi lɛ titri. Etamɔ nɔ ni amɛwiemɔi lɛ miiwó Nyɔŋmɔ nɔ, shi amɛkɛgbe ehe guɔ diɛŋtsɛ yɛ Satan afa ni amɛyadamɔ yɛ béi lɛ mli lɛ hewɔ. Akɛni ‘eyi obɔ kɛ wiemɔi’ ni mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ miitsirɛ lɛ hewɔ lɛ, Elihu fee Yehowa odasefonyo ni kwɛɛɛ hiɛaŋ.—Hiob 32:2, 18, 21.

9. Mɛɛ gbɛ nɔ Elihu tsɔ etsĩ Hiob ni aaasaa lɛ ekoŋŋ lɛ ta?

9 Hiob efee mɔ ni susuɔ lɛ diɛŋtsɛ ebembuu he babaoo fe Nyɔŋmɔ nɔ̃. Yɛ anɔkwale mli lɛ, ekɛ Nyɔŋmɔ shi mple. Shi, beni Hiob susuma bɛŋkɛ gbele mli lɛ, anu nɔ ko ni tsɔɔ hewalɛ ni eeena ekoŋŋ he. Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? Ojogbaŋŋ, atsirɛ Elihu koni ewie akɛ Yehowa sumɔɔ Hiob, kɛtsɔ nɛkɛ sane nɛɛ nɔ: “Jiemɔ lɛ kɛjɛ laajemɔ bu lɛŋ yaa mli; mina kpatamɔ nii lɛ. No lɛ eheloo lɛ aaatsɔ efɔ fe gbekɛ nɔ̃; eeeku sɛɛ etsɔ obalanyo ekoŋŋ.”—Hiob 33:24, 25.

10. Abaaka Hiob kɛyashi nɛgbɛ, shi wɔbaanyɛ wɔna nɔmimaa yɛ mɛni he yɛ 1 Korintobii 10:13 hewɔ?

10 Elihu jaje Hiob yɛ ewiemɔ akɛ, sɛɛnamɔ ko bɛ miishɛɛ ni anaa yɛ Nyɔŋmɔ mli kɛtsɔ emuuyeli mlihiɛmɔ nɔ lɛ he lɛ. Elihu kɛɛ: “Enɛ akagbale Mawu akɛ eeefee nɔ fɔŋ, kɛ Ofe lɛ hu akɛ eeefee nɔ ko ni ejaaa gbɛ; shi moŋ gbɔmɔ nitsumɔ he nyɔmɔ ewoɔ lɛ.” Hiob fee enii kpalakpala yɛ lɛ diɛŋtsɛ ejalɛ nɔ mi ni ema lɛ hewɔ, shi efee nakai yɛ nilee kɛ sane shishinumɔ ni fa ni ebɛ hewɔ. Elihu kɛfata he akɛ: “Mina ni aka Hiob kɛyashi naagbee yɛ hetooi ni eha tamɔ mɛi fɔji lɛ ahewɔ!” (Hiob 34:10, 11, 35, 36) Nakai nɔŋŋ hu abaanyɛ atsɔɔ bɔ ni wɔhemɔkɛyeli kɛ emuuyeli mlihiɛmɔ ji pɔtɛɛ ha kɛ ‘aka wɔ kɛyashi naagbee’ yɛ gbɛ ko nɔ. Ni kɛlɛ, wɔ-ŋwɛi Tsɛ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ haŋ aka wɔ kɛteke he ni wɔɔnyɛ.—1 Korintobii 10:13.

11. Kɛ aaka wɔ waa lɛ, mɛni esa akɛ wɔkai?

11 Beni Elihu yaa nɔ lɛ, etsɔɔ ekoŋŋ akɛ Hiob miima lɛ diɛŋtsɛ ejalɛ nɔ mi babaoo tsɔ. Esa akɛ agbala jwɛŋmɔ kɛya wɔ-Feelɔ Kpeteŋkpele lɛ nɔ. (Hiob 35:2, 6, 10) Elihu kɛɛ: “[Nyɔŋmɔ] haaa mɔ fɔŋ yi ana wala, shi mɛi ni naa amanehulu lɛ, eyeɔ amɛsane ehaa amɛ.” (Hiob 36:6) Mɔ ko mɔ ko nyɛŋ abi sane yɛ nɔ ni Nyɔŋmɔ feɔ lɛ he, ni ekɛɛ akɛ efee nii ni ejaaa. Enɔ kwɔ fe bɔ ni wɔɔnyɛ wɔle, ni efii ayikulɛ lɛ hu anaŋ naa. (Hiob 36:22-26) Kɛ aka wɔ waa lɛ, kaimɔ akɛ wɔ naanɔ Nyɔŋmɔ lɛ jalɔ ni, ni ebaawo wɔ nyɔmɔ yɛ wɔ anɔkwayeli nitsumɔi ni wɔkɛjieɔ eyi lɛ hewɔ.

12. Mɛni Elihu naagbee wiemɔi lɛ tsɔɔ yɛ fɔbuu kojomɔ ni Nyɔŋmɔ kɛaaba mɛi fɔji anɔ lɛ he?

12 Beni Elihu wie lɛ, no mli lɛ ahum ko miite shi. Beni ebɛŋkɛɔ amɛ lɛ, kɛkɛ ni etsui bɔi tswaa kɛ kpokpomɔ. Ewie nibii wuji ni Yehowa efee lɛ ahe ni ekɛɛ akɛ: “Bo enɛ toi, Hiob! Ni odamɔ shi diŋŋ, ni ojwɛŋ Mawu naakpɛɛ nitsumɔi lɛ ahe!” Taakɛ Hiob ji lɛ, ehe miihia ni wɔjwɛŋ Nyɔŋmɔ naakpɛɛ nitsumɔi kɛ egbojee ni kanyaa gbeyeishemɔ lɛ ahe. Elihu kɛɛ: “Ofe lɛ, wɔninaaa lɛ, ehewalɛ teke nɔ; shi ekɔdɔɔɔ kojomɔ kɛ jalɛ ni fa. No hewɔ lɛ, adesai ashe lɛ gbeyei.” (Hiob 37:1, 14, 23, 24) Elihu naagbee wiemɔi lɛ kaiɔ wɔ akɛ kɛ Nyɔŋmɔ kɛ fɔbuu kojomɔ ba mɛi fɔji lɛ anɔ be fioo ko ni eshwɛ nɛɛ mli lɛ, ebaŋ jalɛ saneyeli kɛ jalɛ nifeemɔ shi, ni ebaabaa mɛi ni sheɔ lɛ gbeyei akɛ ejálɔi ni kɛ woo haa lɛ lɛ ayi. Mɛɛ hegbɛ po ji enɛ akɛ wɔɔfata emuuyeli mlihiɛlɔi ni tamɔ nɛkɛ ni kpɛlɛɔ Yehowa nɔ akɛ Je Muu Fɛɛ Maŋtsɛ lɛ ahe! Ŋmɛɛ otsui shi tamɔ bɔ ni Hiob fee lɛ, ni kaaŋmɛ gbɛ kɔkɔɔkɔ ni oha Abonsam gbala bo kɛjɛ ogbɛhe ni jɔɔmɔ yɔɔ mli yɛ asafoi ni yɔɔ miishɛɛ nɛɛ ateŋ lɛ.

Yehowa Ha Hiob Hetoo

13, 14. (a) Mɛni he Yehowa bi Hiob sane yɛ? (b) Mɛɛ saji otii abaanyɛ akase kɛjɛ saji krokomɛi ni Nyɔŋmɔ bi Hiob lɛ mli?

13 Kwɛ bɔ ni Hiob naa baakpɛ ehe aha beni Yehowa jɛ ahum lɛ mli ewie etsɔɔ lɛ lɛ! Nakai ahum lɛ ji Nyɔŋmɔ nifeemɔ, etamɔɔɔ kɔɔyɔɔ kpeteŋkpele lɛ ni Satan ha ekumɔ tsu lɛ eshwie Hiob bii lɛ anɔ egbe amɛ lɛ. Hiob nyɛɛɛ awie beni Nyɔŋmɔ bi akɛ: “Beni mito shikpɔŋ lɛ shishi lɛ, nɛgbɛ oyɔɔ? . . . Namɔ to ekoŋtɛ lɛ, beni leebi ŋulamii lɛ fɛɛ la nyamɔ lala shikome, ni Nyɔŋmɔ bii lɛ fɛɛ kwa bɔ oshe lɛ?” (Hiob 38:4, 6, 7) Yehowa kɛ sanebimɔi ni tsara nɔ ni kɔɔ ŋshɔ lɛ, bɔ ni ekɛ atatu eha shikpɔŋ lɛ he ehã, hulu haai gbalamɔ gbele agbói, la kɛ duŋ, kɛ ŋwɛi ŋulamii lɛ ahe fɔ Hiob hiɛ. Hiob nyɛɛɛ akɛɛ nɔ ko beni abi lɛ akɛ: “Ani ole ŋwɛi akpɔi lɛ?” lo lɛ.—Hiob 38:33.

14 Sanebimɔi krokomɛi tsɔɔ akɛ, dani aaabɔ gbɔmɔ ni akɛ ŋshɔŋ looi, ŋwɛi loofɔji, kooloi, kɛ waamɔ nibii aaawo edɛŋ akɛ eye amɛnɔ lɛ, no mli lɛ Nyɔŋmɔ miikwɛ amɛ momo—ni gbɔmɔ yelikɛbuamɔ loo ŋaawoo bɛ mli. Yehowa sanebimɔi krokomɛi tsi bɔɔ nii tamɔ wuo, duguma, kɛ okpɔŋɔ ta. Abi Hiob akɛ: “Odaaŋ gbee naa ni okropɔŋ woɔ ehe nɔ, ni eyafeɔ etsu yɛ ŋwɛi shɔŋŋ lɛ?” (Hiob 39:27) Dabida! Susumɔ bɔ ni Hiob aaafee enii eha beni Nyɔŋmɔ bi lɛ akɛ: “Aso mɔ ni kãa mɔ hiɛ lɛ kɛ Ofe lɛ aaabe?” Belɛ ebɛ naakpɛɛ akɛ Hiob kɛɛ: “Naa, mijeee mɔ ko. Mɛɛ hetoo maha? Minine moŋ mikɛto minaabu.” (Hiob 40:2, 4) Akɛni Yehowa sane ja yɛ be fɛɛ mli hewɔ lɛ, kɛ be ko aaaba ni aaaka wɔ ni wɔwie huhuuhu wɔshi lɛ lɛ, esa akɛ ‘wɔkɛ wɔnine ato wɔnaabu.’ Nyɔŋmɔ sanebimɔi lɛ hu ha enɔkwɔlɛ, egbojee, kɛ ehewalɛ ni ejieɔ lɛ kpo yɛ adebɔɔ mli lɛ bada waa.

Behemoth kɛ Leviatan

15. Abuɔ Behemoth daa akɛ eji mɛɛ kooloo, ni mɛni ji esui komɛi?

15 Kɛkɛ ni Yehowa tsi Behemoth, ni abuɔ no akɛ eji nuŋshuɔ lɛ ta. (Hiob 40:15-24) Akɛni edalɛ, etsiimɔ, kɛ ehewolo wa waa yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ hewɔ lɛ, nɛkɛ kooloo nɛɛ yeɔ ‘jwɛi’ loo kwɛɛnii. Ehewalɛ kɛ enyɛmɔ jɛɛhei lɛ yɛ ehɛ mli kɛ ehewojiaŋ fai lɛ amli. Enaji amli wui yɛ hewalɛ tamɔ “akɔɔble ododobɛŋi.” Nuŋshuɔ sheee faa ni naa wa tete gbeyei shi esereɔ kɛkpeeɔ faa lɛ yɛ gbɛ ni waaa kwraa nɔ.

16. (a) Bɔ ni atsɔɔ Leviatan mli aha lɛ sa mɛɛ kooloo, ni mɛni ji anɔkwalei komɛi ni kɔɔ ehe? (b) Behemoth kɛ Leviatan hewalɛ lɛ baanyɛ atsɔɔ mɛni yɛ Yehowa sɔɔmɔ mli nitsumɔi ni aaatsu he nii agbe naa lɛ mli?

16 Nyɔŋmɔ bi Hiob hu akɛ: “Ani ooonyɛ okɛ kpoŋ asha leviatan, ni okɛ kpaa afi elilɛi?” Bɔ ni atsɔɔ leviatan mli aha lɛ sa baa. (Hiob 41:1-34) Ekɛ mɔ ko efeŋ toiŋjɔlɛ kpaŋmɔ, ni mɔ ko mɔ ko bɛ ekãa bɔ ni ekɛaawo waamɔ nii nɛɛ hiɛ la. Gaimlibii hu wooo lɛ foi, ni “eŋmɔɔ akpɔlɔ gbɛɛmɔ.” Leviatan ni mli efu lɛ haa bu kwɔŋkwɔŋ lɛ tswaa tamɔ kukwɛi, ni ŋshɔ tete ekpɔtɔɔ tamɔ mu gbɛ. Anɔkwale ni eji akɛ Leviatan kɛ Behemoth (nuŋshuɔ kɛ baa) he wa kwraa fe Hiob lɛ ye ebua ni eba lɛ shi. Esa akɛ wɔ hu wɔkɛ heshibaa akpɛlɛ nɔ akɛ wɔbɛ hewalɛ ko yɛ wɔ diɛŋtsɛ wɔmli. Nilee kɛ hewalɛ ni jɛ Nyɔŋmɔ ŋɔɔ he miihia wɔ koni wɔnyɛ wɔjo Satan, Onufu lɛ, tsoŋ lɛ anaa foi, ni wɔtsu wɔ gbɛnaa nii yɛ Yehowa sɔɔmɔ mli lɛ ahe nii wɔgbe naa.—Filipibii 4:13; Kpojiemɔ 12:9.

17. (a) Hiob “na Nyɔŋmɔ” yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Sanebimɔi ni Hiob nyɛɛɛ aha hetoo lɛ yeɔ mɛni he odase, ni enɛ baanyɛ aye abua wɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

17 Akɛni aba lɛ shi kwraa hewɔ lɛ, Hiob kpɛlɛ ejwɛŋmɔ ni ejaaa lɛ nɔ, ni ekpɛlɛ nɔ akɛ ewie wiemɔi ni nilee bɛ mli. Ni kɛlɛ, etsɔɔ hemɔkɛyeli ni eyɔɔ akɛ ‘eeena Nyɔŋmɔ.’ (Hiob 19:25-27) Te aaafee tɛŋŋ ni enɛ aaaba mli hu, yɛ be mli ni gbɔmɔ ko hiŋmɛi nyɛŋ ana Yehowa ni eyi ana wala lɛ? (2 Mose 33:20) Yɛ anɔkwale mli lɛ, Hiob na ŋwɛi hewalɛ kpojiemɔ, enu Nyɔŋmɔ wiemɔ, ni eshishinumɔ hiŋmɛi lɛ gbele ni ekɛna anɔkwale ni kɔɔ Yehowa he lɛ. No hewɔ lɛ, Hiob ‘gbala sane sɛɛ ni eshwa ehe yɛ su kɛ lamlu mli.’ (Hiob 42:1-6) Sanebimɔi babaoo ni enyɛɛɛ eha hetoo lɛ eha ana bɔ ni Nyɔŋmɔ kwɔ ha ni etsɔɔ bɔ ni gbɔmɔ edaaa kwraa ha, bɔ ni mɔ po ni etuu ehe eha Yehowa tamɔ Hiob ji. Enɛ yeɔ ebuaa wɔ ni wɔnaa akɛ esaaa akɛ wɔkɛ nibii ni wɔnyaa he lɛ yeɔ Yehowa gbɛi lɛ hetsemɔ kɛ emaŋtsɛyeli lɛ bembuu hiɛ. (Mateo 6:9, 10) Nɔ ni sa akɛ ehe ahia wɔ fe fɛɛ ji emuuyeli mli ni wɔɔhiɛ wɔha Yehowa ni wɔwo egbɛi lɛ hiɛ nyam.

18. Mɛni ehe bahia ni Hiob apasa miishɛjelɔi lɛ afee?

18 Shi, apasa miishɛjelɔi ni buɔ amɛhe jalɔi lɛ hu? Kulɛ Yehowa baanyɛ agbe Elifaz, Bildad, kɛ Zofar yɛ gbɛ ni ja nɔ yɛ anɔkwale ni amɛwieee yɛ ehe, taakɛ Hiob fee lɛ hewɔ. Nyɔŋmɔ kɛɛ amɛ akɛ: “Nyɛmɔmɔa tsina hii kpawo kɛ too agboi kpawo nyɛhaa nyɛhe, ni nyɛyaa mitsulɔ Hiob ŋɔɔ, ni nyɛyashaa afɔle nyɛhaa nyɛhe, ni mitsulɔ Hiob akpa fai aha nyɛ.” Ehe bahia ni mɛi etɛ lɛ aba amɛhe shi ni amɛye nɔ. Emuuyeli mlihiɛlɔ Hiob baasɔle aha amɛ, ni Yehowa kpɛlɛ esɔlemɔ lɛ nɔ. (Hiob 42:7-9) Shi Hiob ŋa lɛ, ni wo lɛ hewalɛ akɛ elomɔ Nyɔŋmɔ koni egbo lɛ hu? Etamɔ nɔ ni akpata ekɛ Hiob teŋ kɛtsɔ Nyɔŋmɔ mɔbɔnalɛ nɔ.

Nyɔmɔwoi lɛ Ahe Shiwoo lɛ Haa wɔ Hiɛnɔkamɔ

19. Yehowa tsɔɔ bɔ ni E-nɔ kwɔ kwraa fe Abonsam yɛ Hiob sane lɛ mli, yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

19 Beni Hiob kpa epiŋmɔi lɛ ahe wiemɔ ni asaa lɛ awo Nyɔŋmɔ sɔɔmɔ mli pɛ kɛkɛ ni Yehowa tsake saji kɛha lɛ. Beni Hiob sɔle eha mɛi etɛ lɛ sɛɛ lɛ, Nyɔŋmɔ ‘jie lɛ kɛjɛ enyɔŋyeli shihilɛ lɛ mli’ ni ‘ebɔ nibii fɛɛ ni eyɔɔ tsutsu lɛ he toi enyɔ’ eha lɛ. Yehowa jie bɔ ni E-he wa fe Abonsam lɛ kpo kɛtsɔ Satan nine ni kɛ helai baa lɛ ni efo nɔ ni etsa Hiob yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ lɛ nɔ. Agbɛnɛ hu Nyɔŋmɔ tsi daimonioi asafoi lɛ kɛtee sɛɛ kɛtsɔ E-bɔfoi lɛ ni eha amɛfo afabaŋ amɛwo Hiob he ekoŋŋ lɛ nɔ.—Hiob 42:10; Lala 34:8.

20. Yehowa wo Hiob nyɔmɔ ni ejɔɔ lɛ yɛ mɛɛ gbɛi anɔ?

20 Hiob nyɛmimɛi hii kɛ yei, kɛ etsutsu nanemɛi lɛ tee nɔ amɛba eŋɔɔ koni amɛkɛ lɛ abaye nii, ni amɛkɛ lɛ aye ŋkɔmɔ, ni amɛshɛje emii yɛ amanehulu ni Yehowa ŋmɛ gbɛ ni ba enɔ lɛ hewɔ. Amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ ke Hiob shika kɛ shika ga. Ni Yehowa jɔɔ Hiob naagbee be lɛ fe etsutsu be lɛ, no hewɔ lɛ ebana tooi 14,000, yomai 6,000, tsinai ntatai 1,000, kɛ teji yei 1,000. Agbɛnɛ hu Hiob baná bihii kpawo kɛ biyei etɛ, taakɛ eyɔɔ tsutsu lɛ. Ebiyei—Yemima, Kezia, kɛ Keren-Hapuk—lɛ ji yei ni he yɔɔ fɛo fɛ fee yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni Hiob ha amɛ gbɛfaŋnii yɛ amɛnyɛmimɛi hii lɛ ateŋ. (Hiob 42:11-15) Agbɛnɛ hu, Hiob hi wala mli afii 140 kroko ni ena eshwiei kɛyashi yinɔ ni ji ejwɛ lɛ nɔ. Sane lɛ baa naagbee akɛ: “Ni Hiob gbo, beni egbɔ ni eye gbii pii lɛ.” (Hiob 42:16, 17) Ewala sɛɛ-kɛlɛ lɛ jɛ Yehowa Nyɔŋmɔ naakpɛɛ nitsumɔ.

21. Ŋmalɛ mli saji ni kɔɔ Hiob he lɛ yeɔ ebuaa wɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ, ni mɛni esa akɛ wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔɔfee?

21 Ŋmalɛ mli saji ni kɔɔ Hiob he lɛ haa wɔhiɛ hiɔ wɔhe nɔ babaoo yɛ Satan ŋaatsɔɔi lɛ ahe ni eyeɔ ebuaa wɔ koni wɔna bɔ ni jeŋ muu fɛɛ nɔyeli kɔɔ adesa emuuyeli he ehaa lɛ. Taakɛ Hiob ji lɛ, abaaka mɛi fɛɛ ni sumɔɔ Nyɔŋmɔ lɛ akwɛ. Shi wɔbaanyɛ wɔŋmɛ wɔtsui shi taakɛ Hiob fee lɛ. Eje ekaai lɛ amli kɛ hemɔkɛyeli kɛ hiɛnɔkamɔ, ni enyɔmɔwoi lɛ fa babaoo. Akɛ Yehowa tsuji ŋmɛnɛ lɛ, wɔyɛ anɔkwa hemɔkɛyeli kɛ hiɛnɔkamɔ. Ni mɛɛ hiɛnɔkamɔ wulu po Nyɔmɔwolɔ Kpeteŋkpele lɛ kɛmamɔ wɔhiɛ nɛkɛ! Ŋwɛi nyɔmɔwoo lɛ ni mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ aaaha ahi amɛjwɛŋmɔ mli lɛ baaye abua amɛ ni amɛsɔmɔ Nyɔŋmɔ yɛ anɔkwayeli mli amɛwala be ni eshwɛ yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ mli. Mɛi pii ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ gbɛkpamɔi lɛ gboiŋ kɔkɔɔkɔ, ni akɛ shitee yɛ Paradeiso shikpɔŋ nɔ baawo mɛi fɛɛ ni gboiɔ lɛ nyɔmɔ kɛ Hiob diɛŋtsɛ hu. Akɛni hiɛnɔkamɔ ni yɔɔ krɔŋŋ ni tamɔ nɛkɛ yɔɔ wɔtsui kɛ jwɛŋmɔ mli hewɔ lɛ, nyɛhaa mɛi fɛɛ ni sumɔɔ Nyɔŋmɔ lɛ aha ana Satan akɛ amalelɔ kɛtsɔ shi ni amɛaadamɔ shiŋŋ yɛ Yehowa masɛi akɛ emuuyeli mlihiɛlɔi kɛ ejeŋ muu fɛɛ maŋtsɛyeli lɛ sɛɛfilɔi ni yɔɔ shiŋŋ nɔ.

Te Obaaha Hetoo Oha Tɛŋŋ?

◻ Mɛni ji saji otii komɛi ni Hiob tsi ta yɛ enaagbee hetoo ni ekɛha epasa miishɛjelɔi lɛ mli?

◻ Elihu fee Yehowa odasefonyo ni kwɛɛɛ hiɛaŋ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

◻ Mɛni ji saji ni Nyɔŋmɔ bi Hiob lɛ ekomɛi, ni te esa ehe eha tɛŋŋ?

◻ Ŋmalɛ mli saji ni kɔɔ Hiob he lɛ he eba sɛɛnamɔ kɛha bo yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 18]

Yehowa wiemɔi ni kɔɔ Behemoth kɛ Leviatan he lɛ ye ebua ni eba Hiob shi

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje