Je Muu Fɛɛ Naanyobɔɔ Ni Hi Fe Fɛɛ ni Wɔɔna
“Shi bo, mitsulɔ Israel, bo Yakob ni mihalao, mishieŋtsɛ Abraham seshi.”—YESAIA 41:8.
1. Mɛni haaa naanyobɔɔ kpakpa sɛɛ afo lɛ?
1 KWƐ bɔ ni naanyo kpakpa jara wa ha! Shi mɛni nɔ adamɔɔ akɛnaa naanyo kpakpa? Mɛni hɔ naanyobɔɔ ni hiɔ shi daa lɛ sɛɛ? Enɛ bafeɔ nɔ ko ni sɛɛ efooo, ejaakɛ naanyo kpakpa ejeee mɔ sɛɛ gbi ko gbi ko. Mɛni ji enɛ? Enɛ ji su ko ni bɔfo Paulo tsi ta beni ekɛɛ, “Suɔmɔ sɛɛ efooo gbi ko gbi ko” lɛ!—1 Korintobii 13:8.
2. Feemɔ-wiemɔ ni ajie Hela wiemɔ kɛha “shieŋtsɛ” kɛjɛ mli lɛ hiɛ mɛɛ shishinumɔ krɛdɛɛ ko?
2 Yɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ amli lɛ, ajie gbɛi ni atsɔɔ shishi akɛ “suɔmɔ” lɛ kɛjɛ feemɔ-wiemɔ ni eshishi ji “ni aaasumɔ nɔ ko” lɛ mli. (5 Mose 6:4, 5; Okɛto Mateo 22:37 he.) Asaŋ, yɛ Hela Septuagint Version lɛ mli lɛ, Hebri feemɔ-wiemɔ ni atsɔɔ shishi akɛ “osumɔ” lɛ ji a·ga·panʹ. Shi, yɛ nakai blema shishitsɔɔmɔ lɛ kɛ Kristofoi a-Hela Ŋmalɛi lɛ amli lɛ, gbɛi ni atsɔɔ shishi akɛ “shieŋtsɛ” aloo “naanyo” lɛ damɔɔɔ nakai feemɔ-wiemɔ lɛ nɔ shi ajie kɛjɛ Hela gbɛi phiʹlos, ni jɛ feemɔ-wiemɔ ni eshishi ji “adɔɔ mɔ he” mli. No hewɔ lɛ, taakɛ bɔ ni shishijee Hela wiemɔ tsɔɔ lɛ, ajieɔ suɔmɔ ni tsɔɔ mɔ hedɔɔ kpo atsɔɔ naanyo aloo yɛ nanemɛi ateŋ. Yɛ Ŋleshi wiemɔ po mli lɛ, ajie wiemɔ “naanyo” kɛjɛ Anglo-Saxon feemɔ-wiemɔ ni eshishi ji “asumɔ” lɛ mli.
3. Kɛ akɛto Nyɔŋmɔ suɔmɔ ni eyɔɔ kɛha adesai aje lɛ he lɛ, mɛɛ suɔmɔ nɛkɛ fimɔɔ Yesu kɛ ekaselɔi lɛ?
3 No hewɔ lɛ, Hela feemɔ-wiemɔ ni ajie “shieŋtsɛ” kɛjɛ mli lɛ tsɔɔ henumɔ ni mli wa kɛ yitsoŋ sane ni ayeɔ babaoo fe suɔmɔ ni feemɔ-wiemɔ a·ga·panʹ tsɔɔ mli, taakɛ ejeɔ kpo yɛ Hela ŋmalɛ ni yɔɔ Yohane 3:16 lɛ, he ni Yesu wie yɛ akɛ: “Ejaakɛ nɛkɛ Nyɔŋmɔ sumɔɔ je lɛ, akɛ eŋɔ ebi koome lɛ eha, koni mɔ fɛɛ mɔ ni heɔ enɔ yeɔ lɛ hiɛ akakpata, shi moŋ ena naanɔ wala” lɛ. No hewɔ lɛ, suɔmɔ (Hela, a·gaʹpe) ni Yehowa Nyɔŋmɔ yɔɔ lɛ da bɔ ni enyɛɔ ekpeleɔ adesai aje muu Iɛ fɛɛ, yɛ adesa weku lɛ nɔfɔŋfeemɔ lɛ fɛɛ sɛɛ. Shi Nyɔŋmɔ Bi koome lɛ kɛɛ ebɔfoi anɔkwafoi 11 lɛ akɛ suɔmɔ ko ni mli wa ni ji teemɔŋ nɔ̃ fimɔɔ ekɛ amɛ fɛɛ lɛ.
Naanyobɔɔ Ko Ni Jara Wa
4. Mɛni kɛ́ Yesu kaselɔi lɛ fee ni no baaha amɛka he amɛfee “shieŋtsɛmɛi” ni mɛɛ yitsoŋ sane ni ayeɔ nakai hegbɛ lɛ gbeleɔ kɛhaa amɛ?
4 Yesu kɛɛ nakai bɔfoi lɛ akɛ amɛbaaka he amɛfee ‘enanemɛi’ loo eshieŋtsɛmɛi kɛ amɛaaka he amɛye ekitai anɔ. Beni etsɔɔ akɛ nɔ ni baafata enɛ he ji hegbɛ ni amɛna akɛ amɛyeɔ yitsoŋ sane yɛ hekɛnɔfɔɔ ni amɛyɔɔ yɛ emli lɛ hewɔ lɛ, ekɛɛ akɛ: “Mitsɛɛɛ nyɛ nyɔji dɔŋŋ, ejaakɛ nyɔŋ leee nɔ ni enuŋtsɔ feɔ; shi moŋ shieŋtsɛmɛi mitsɛnyɛ ejaakɛ nii fɛɛ ni minu yɛ mitsɛ naa lɛ, mitsi ta mikɛɛnyɛ.” (Yohane 15:14, 15) Beni Yesu wieɔ enɛ lɛ, ekɛ wiemɔ phiʹlos lɛ tsu nii ekɛto ebɔfoi lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ he.
5. Naanyobɔɔ ni atsi ta yɛ Abɛi 18:24 lɛ damɔ mɛni nɔ, ni te nakai wekukpaa Iɛ mli wa ha tɛŋŋ?
5 Taakɛ Abɛi 18:24 tsɔɔ lɛ, nilelɔ Iɛ ŋma yɛ mumɔ lɛ tsirɛmɔ naa akɛ: “Nanemɛi komɛi yɛni fiteɔ mɔ, shi naanyo ko yɛ ni kpɛtɛɔ mɔ gbagbalii fe nyɛmi.” Naanyobɔɔ ni tamɔ nɛkɛ lɛ damɔɔɔ heloo naa wekukpaa ko nɔ; edamɔ hiɛsɔɔ ni ana aha mɔ ni aŋɔ-fee naanyo lɛ nɔ. Hɛɛ, ekolɛ heloo naa wekumɛi ateŋ baanyɛ agbala yɛ pɛsɛmkunya yiŋtoi komɛi ahewɔ, shi naanyo kpakpa hosoŋ ni ekpɛtɛɔ mɔ he gbagbalii kɛtsɔɔ haomɔi aloo shihilɛi ni mli wawai po mli, aloo yɛ be mli ni saji ni kaa mɔ tsui ekwɛɔ ete shi po.
6. Ŋamɛi anaanyobɔɔ ni mli wa akaiɔ wɔ, ni mɛni David fee yɛ sɛɛ mli ekɛto najiaŋ?
6 Ekolɛ wɔbaanyɛ wɔsusu Yonatan ni ji Maŋtsɛ Saul ni akwa lɛ lɛ bi kɛ David, mɔ ni Yehowa Nyɔŋmɔ ehala lɛ ni efɔ lɛ mu akɛ Israel maŋtsɛ lɛ he yɛ biɛ. Amɛ naanyobɔɔ lɛ tee nɔ aahu kɛyashi beni Yonatan gbo yɛ ta mli. Beni David nu nakai awerɛho sane lɛ, David fo lɛ ni eye awerɛho taakɛ bɔ ni aŋma yɛ 2 Samuel 1:17-27 lɛ. Beni etsɔɔ bɔ ni esumɔɔ Yonatan sane ha lɛ mli lɛ, David kɛɛ: “Osane miidɔ mi, minyɛmi Yonatan! Osane eŋɔɔ minaa kɛho; osuɔmɔ ni okɛsumɔ mi lɛ yɛ naakpɛɛ, efe yei asuɔmɔ po!” Hiɛ nyɛŋ akpa naanyobɔɔ ni tamɔ nɛkɛ nɔ ni atooo najiaŋ. Enɛ hewɔ ni Maŋtsɛ David jie mɔbɔnalɛ kpo etsɔɔ Mefiboshet, Yonatan bi ni egbo eshi lɛ lɛ.—2 Samuel 9:1-10.
7. (a) Ani naanyobɔɔ ni tamɔ David kɛ Yonatan nɔ lɛ sɛɛ efo yɛ “nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee” lɛ mli? (b) Mɛɛ wiemɔ ni tsɔɔ yitsoŋ saneyeli nakai naanyobɔɔ lɛ kɛ mɔ boteɔ mli taakɛ Yesu tsɔɔ mli etsɔɔ ebɔfoi anɔkwafoi lɛ?
7 Naanyobɔɔ ni jara wa tamɔ nɛkɛ gboko yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ. Ŋmɛnɛ, yɛ “nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee” be ni ‘mɛi pii asuɔmɔ he ejɔ’ nɛɛ mli lɛ, anuɔ naanyobɔɔ ni suɔmɔ kɛ dɔlɛ yɔɔ mli waa nɛɛ he yɛ Yehowa odasefoi ni ejɔɔ amɛhe nɔ ni abaptisi amɛ, mɛi ni yeɔ Maŋtsɛyeli ni Yesu gba yɛ he efɔ shi lɛ he odase yɛ jeŋ fɛɛ lɛ ateŋ. (Mateo 24:3-14) Nanemɛi jieɔ teemɔŋ saji akpo amɛtsɔɔ amɛhe yɛ hekɛnɔfɔɔ ni amɛyɔɔ yɛ amɛmli lɛ hewɔ. Kaimɔ akɛ beni Yesu kɛ ebɔfoi 11 ni kɛlɛ shiɔ kpe lɛ gbaa sane nyɔɔŋ teŋ lɛ, ekɛɛ amɛ akɛ: “Shieŋtsɛmɛi mitsɛnyɛ, ejaakɛ nii fɛɛ ni minu yɛ mitsɛ naa lɛ, mitsita mikɛɛnyɛ.” (Yohane 15:14, 16) Hɛɛ, ajieɔ mumɔŋ nibii ni yɔɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli ni kpaako amɛbaaba mli aloo abaatsu he nii lɛ kpo klɛŋklɛŋ atsɔɔ Nuŋtsɔ Yesu Kristo “shieŋtsɛmɛi” anɔkwafoi ni ajɛ mumɔ mli áfɔ amɛ lɛ. Kɛkɛ lɛ “shieŋtsɛmɛi” nɛɛ naa hegbɛ kɛ gbɛnaa nii akɛ amɛjie teemɔŋ saji nɛɛ akpo amɛtsɔɔ mɛi ni taoɔ ni amɛkɛ Yehowa Nyɔŋmɔ, mɔ ni kɛ teemɔŋ saji nɛɛ haa lɛ abɔ naanyo lɛ.
8. Namɛi Yehowa jieɔ eyitsoŋ sane kpo etsɔɔ, ni te Yesu wie kpaŋmɔ ni kɔɔ yitsoŋ saneyeli nɛɛ he eha tɛŋŋ yɛ enɛ mli?
8 Nakai ji gbɛ ni Yehowa etsɔ nɔ ekɛ ejálɔi ni ajɛ mumɔŋ afɔ amɛ ni akɛ amɛ ewo ekpaŋmɔ hee lɛ mli kɛtsɔ Teŋdamɔlɔ Yesu Kristo nɔ lɛ eye. Beni etoɔ Nuŋtsɔ lɛ Gbɛkɛnaashi Niyenii lɛ, Yesu kɛɛ: “Nɛkɛ kpulu nɛɛ ji mikpaŋmɔ hee lɛ yɛ mila ni aŋɔshwie shi ahanyɛ lɛ mli.” (Luka 22:20) Enɛ kɛ Lala 25:14 kpaa gbee, beni ekɛɛ akɛ: “Yehowa jieɔ eyitsoŋsane etsɔɔ mɛi ni sheɔ lɛ lɛ, ni ekpaŋmɔ lɛ hu ehaa amɛleɔ.” Mɛɛ nilee ni ekaaa akɛhaa mɛi ni kɛ Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ e-Teŋdamɔlɔ, Yesu Kristo boteɔ naanyobɔɔ mli lɛ nɛkɛ!
Mɛi Ni Yehowa Kɛbɔɔ Naanyo
9. Ani eji henɔwomɔ kɛha wɔ akɛ wɔɔsusu akɛ Yehowa baahe gbɔmɛi adesai kɛkɛ awo enaanyobɔɔ lɛ mli, mɛɛ Biblia ŋmalɛi wɔkɛfiɔ wɔ hetoo lɛ sɛɛ?
9 Oh, shi ani wɔbaanyɛ wɔkɛ Ŋwɛi Flooflo Nyɔŋmɔ Ofe lɛ afee wɔ-Naanyo diɛŋtsɛ? Ani eba ehe shi bɔ ni eeenyɛ etsɔ wɔ-Naanyo? Ejeee henɔwomɔ akɛ wɔɔsusu nakai. Yɛ wolo ko ni Yakobo ŋma eyaha mumɔŋ Israelbii lɛ dani akpata Yerusalem hiɛ yɛ afi 70 Ŋ.B. lɛ mli lɛ, eŋma akɛ: “Ni ŋmalɛ lɛ ni kɛɔ akɛ: ‘Shi Abraham he Nyɔŋmɔ eye, ni abu enɛ jalɛ ahalɛ,’ lɛ ba mli ni atsɛ lɛ akɛ Nyɔŋmɔ shieŋtsɛ.” (Yakobo 1:1; 2:23; 1 Mose 15:6; Galatabii 6:16) Wɔkaneɔ nɔ ni Maŋtsɛ Yehoshafat bi Nyɔŋmɔ yɛ be mli ni henyɛlɔi babaoo ka Yerusalem tutuamɔ ni amɛwo eshweshweeshwe shihilɛ he gbeyei lɛ yɛ Hebri “ŋmalɛ” ni Yakobo tsɛ sɛɛ nɛɛ mli akɛ: “Ani jeee bo ni ji wɔ-Nyɔŋmɔ lɛ, shwie nɛkɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ bii lɛ kɛjɛ omaŋ Israel hiɛ, ni oŋɔ-ha oshieŋtsɛ Abraham seshibii lɛ kɛmiiya naanɔ?” (2 Kronika 20:7) Wɔbaanyɛ wɔkadi yɛ biɛnɛɛ akɛ Hebri wiemɔ ni atsɔɔ shishi akɛ “shieŋtsɛ” lɛ shishi ji “suɔlɔ ko.” Ŋwanejee ko bɛ he akɛ Abraham ji Yehowa suɔlɔ, Nyɔŋmɔ ni tsɛ lɛ kɛjɛ Ur yɛ Kaldea kɛba Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ. Akɛ esuɔlɔ lɛ, Yehowa baanyɛ ekɛ Abraham abɔ naanyo, aloo eŋɔ lɛ ewo E-naanyobɔɔ lɛ mli.
10. Namɔ wie kɛha ehe yɛ naanyobɔɔ he sane lɛ mli, ni mɛɛ su ni Abraham jie lɛ kpo yɛ Yehowa he ha ena gbɛhe krɛdɛɛ ko yɛ Nyɔŋmɔ hiɛ?
10 Shi Yehowa wie lɛ diɛŋtsɛ ehe yɛ Yesaia 41:8 kɛ nɛkɛ wiemɔi ni woɔ mɔ ekaa babaoo nɛɛ etsɔɔ Abraham seshibii akɛ maŋ muu: “Shi bo, mitsulɔ Israel bo Yakob ni mihalao, mishieŋtsɛ Abraham seshi.” Ŋwɛi flooflo Nyɔŋmɔ lɛ kɛ woo ha ekɛ Abraham teŋ naanyobɔɔ lɛ kɛtsɔ blematsɛ ni eha Abraham batsɔ kɛha Yesu Kristo, ni ji adesai fɛɛ akpɔlɔ ni Abraham diɛŋtsɛ hu fata he lɛ nɔ. Abraham seshi nɛɛ fe Yehowa naanyo kɛkɛ, lɛ ji Nyɔŋmɔ suɔmɔ Bi lɛ.—Yohane 3:16.
11. Mɛni hewɔ abaaka Naanyobɔɔ ni ka mɔ kɛ Yehowa teŋ lɛ akwɛ lɛ?
11 Te wɔmuɔ sane naa wɔhaa tɛŋŋ yɛ nɔ ni wɔtsɔ hiɛ wɔsusu he nɛɛ fɛɛ mli lɛ hewɔ? Akɛ gbɔmɛi adesai ni yɔɔ Yehowa “naneshi maaŋo” nɛɛ nɔ lɛ hu baanyɛ afee eshieŋtsɛmɛi. (Yesaia 66:1) Shi, Satan Abonsam ni ji “nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ Nyɔŋmɔ” lɛ baaka ‘wɔkɛ lɛ teŋ naanyobɔɔ ni jara wa ni yɔɔ jeŋ momo nɛɛ mli lɛ ekwɛ, akɛ ebaanyɛ efite lɛ lo?—2 Korintobii 4:4.
12. Mɛni esa akɛ wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔbaafee tamɔ Hiob ni jɛ Uz shikpɔŋ nɔ lɛ yɛ wɔ diɛŋtsɛ wɔ naanyobɔɔ ni ka wɔkɛ Ŋwɛi Flooflo Nyɔŋmɔ lɛ teŋ lɛ he?
12 Susumɔ blema bei lɛ amli nuu ko ni he yɔɔ naakpɛɛ ni ale lɛ akɛ Hiob lɛ sane lɛ he okwɛ, mɔ ni Kristofonyo Yakobo kɛɛ yɛ ehe akɛ: “Naa, wɔjɔɔ mɛi ni ŋmɛɔ amɛtsui shi lɛ. Nyɛnu Hiob tsuishiŋmɛɛ lɛ he, ni nyɛna Nuŋtsɔ lɛ naagbee lɛ akɛ Nuŋtsɔ lɛ mlitsɔɔ lɛ babaoo ni emli jɔ hu.” (Yakobo 5:11) Hiob jeee adesa mli gbɔmɔ ko, shi mɔ ni hi shi diɛŋtsɛ yɛ Uz shikpɔŋ lɛ nɔ. Abonsam je Hiob kɛ Nyɔŋmɔ teŋ naanyobɔɔ ni hiɔ shi daa lɛ he ŋwane, ni Yehowa ha Satan ka Hiob waa ekwɛ. Satan tsɔ osharai ni kumɔɔ mɔ tsui ni ekɛba Hiob nɔ lɛ anɔ esusu akɛ Hiob baakwa Yehowa. Shi Hiob fiii Abonsam sɛɛ, koni elomɔ Nyɔŋmɔ, nɔ ni kulɛ ebaaha Hiob agbo yɛ Satan afa yɛ je muu fɛɛ nɔyeli he sane ni ka shi nɛɛ mli. Nɔ ni tamɔɔɔ enɛ lɛ, Hiob ha ana Satan Abonsam akɛ amalelɔ ni ehiii kwraa. Yesu Kristo hu fee nakai nɔŋŋ yɛ shikpɔŋ nɔ. Shi wɔ ni wɔyɔɔ ŋmɛnɛ lɛ hu? Mɛi ni buɔ amɛkɛ Yehowa teŋ naanyobɔɔ lɛ akɛ nɔ ko ni jara wa lɛ etswa amɛfai shi akɛ amɛbaafi esɛɛ yɛ je muu fɛɛ sane lɛ mli. Ni amɛbaaka he amɛhiɛ enɛ mli aahu kɛyashi be ni akɛ Satan kɛ edaimonioi lɛ baawo bu kwɔŋkwɔŋ lɛ mli kwraa koni aha amɛfee dioo dani Yesu Kristo Afii Akpe Nɔyeli lɛ aje shishi—Kpojiemɔ 20:1-4.
13. Te naanyobɔɔ ni akɛ Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ esuɔmɔ Bi koome lɛ feɔ lɛ nɔ kwɔ ha tɛŋŋ, ni mɛɛ gbɛ esa akɛ wɔtsɔ nɔ bɔni afee ni akabu wɔ akɛ “gbalafitelɔi” yɛ okadi gbɛ nɔ?
13 Naanyobɔɔ ko bɛ he ko he ko ni fe nɔ ni akɛ Yehowa, Ŋwɛi Flooflo Nyɔŋmɔ lɛ feɔ lɛ. Nyɔŋmɔ Bi koome lɛ kɛ naanyobɔɔ ji nɔ ni nyiɛ enɛ sɛɛ. Toiŋjɔlɛ wekukpaa kɛ amɛ lɛ tsɔɔ naanɔ wala kɛ miishɛɛ babaoo kɛha wɔ. Eja gbɛ akɛ amɛaabi hetuu kɛhamɔ kɛjɛ wɔdɛŋ. Wɔnyɛŋ ni wɔkɛ je momo ni abu lɛ fɔ nɛɛ abɔ naanyo ni yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ lɛ wɔkɛ amɛ abɔ naanyo. Kɛ wɔɔwie he yɛ mumɔ mli lɛ, no ji akɛ wɔsumɔŋ ni abuɔ gbalafitelɔi taakɛ Yakobo 4:4 tsɔɔ yɛ faŋŋ mli lɛ: “Gbalafitelɔi! nyɛleee akɛ je nɛɛ hedɔɔ lɛ Nyɔŋmɔ nyɛɛ ni loi No hewɔ lɛ mɔ fɛɛ mɔ ni sumɔɔ akɛ etsɔ jo nɛɛ hedɔlɔ lɛ etsɔ Nyɔŋmɔ henyɛlɔ.” Aŋma wiemɔ nɛɛ aha mumɔŋ Israelbii ni hi shi yɛ klɛŋklɛŋ afii oha Ŋ.B. lɛ, shi ekɔɔ Yehowa Odasefoi ni yɔɔ nɛkɛ afii ohai 20 je nɛɛ aloo gbɛjianɔtoo nɛɛ mli lɛ ahe.
Kwa Naanyobɔɔ Ni Yeŋ Omanye
14. Yɛ naanyobɔɔ gbɛfaŋ lɛ, Yehowa Odasefoi kwaa nɔ ni aŋma yɛ Zakaria 13:4-6 lɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
14 Akɛni Yehowa Odasefoi efeee amɛhe je momo ni efite ni feɔ basabasa nɛɛ nanemɛi hewɔ lɛ, afolɔɔ amɛnaa, afeɔ amɛ niseniianii ni awaa amɛyi. Nakai afee Yehowa odasefonyo kpele ni fe fɛɛ ni ehi shikpɔŋ nɔ da ni ji Yesu Kristo lɛ, ni amɛhiii fe lɛ hu. (Kpojiemɔ 1:5; 3:14) Akɛni amɛjɛɔ anɔkwayeli mli amɛhaa amɛsusumɔi kɛ Yehowa Nyɔŋmɔ ni ji amɛ Naanyo kpakpa fe fɛɛ lɛ Wiemɔ kpaa gbee hewɔ lɛ, amɛnaaa niiashikpamɔ ni agba afɔ shi yɛ Zakaria 13:4-6 lɛ mli gbɛfaŋnɔ, jɛmɛ aŋma yɛ akɛ: “Ni aaaba mli akɛ nakai gbi lɛ nɔ lɛ gbalɔi lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ hiɛ aaagbo yɛ eninaa lɛ hewɔ, kɛ eegba lɛ, ni asaŋ amɛwoŋ atade ni akɛ tsɔi lo ni amɛkɛ-aashishiu mɛi dɔŋŋ. Shi eeekɛɛ akɛ: Jeee gbalɔ jimi shikpɔŋ-hulɔ jimi; ejaakɛ mɔ ko hemi kɛjɛ migbekɛbiiashi. Ni kɛ mɔ ko bi lɛ akɛ: ‘Mɛɛ faji yɔɔ oniji ateŋ nɛɛ?’ lɛ, eeekɛɛ akɛ: ‘Nii ni apilami yɛ minanemɛi awe lɛ ni!’
15. Mɛni hewɔ Kristendom osɔfoi lɛ ewo atadei krɛdɛɛ yɛ mɛi ahiɛ lɛ, ni amɛkɛ namɛi ebɔ pɛsɛmkunya naanyo?
15 Afii ohai abɔ nɛ ni Kristendom osɔfoi kɛwo ‘gbalɔi atade’ koni amɛkɛgbala jwɛŋmɔ kɛba amɛjamɔŋ nitsumɔ nɔ koni amɛkɛ woo aha amɛhe akɛ mɛi ni esoroamɛ yɛ amɛ asafoŋ bii ni amɛtsɛɔ amɛ akɛ “mɛi foji” lɛ ahe. Osɔfoi lɛ feɔ enɛ, eyɛ mli akɛ odaseyeli kome folo bɛ ni tsɔɔ akɛ Yesu Kristo kɛ ebɔfoi kɛ sanekpakpa jajelɔi ni etsuamɛ lɛ wo jamɔ atadei komɛi koni amɛkɛgbala jwɛŋmɔ kɛba gbɛhe ni amɛhiɛ lɛ nɔ kɛha hiɛnyamtaomɔ. Amrɔ nɛɛ wɔbote “nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee” ni je shishi yɛ “jeŋmaji abe ni ato” aloo “jeŋmaji abe” lɛ naagbee yɛ 1914 lɛ mli vii. (Mateo 24:3; Luka 21:24, KJ) Osɔfoi nɛɛ kɛ je lɛŋ jarayeli, sraayeli kɛ maŋkwramɔŋ gbɛjianɔtoi lɛ bɔi naanyobɔɔ etsɛ. Amɛfee enɛ yɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛ pɛsɛmkunya sɛɛnamɔ hewɔ ni amɛhenilee gbaaa amɛnaa. Shi amɛ pɛsɛmkunya naanyobɔɔ ni tamɔ nɛkɛ lɛ sɛɛ etsɛŋ!
16. (a) Taakɛ Biblia gbalɛ tsɔɔ lɛ, mɛni etsɛŋ je lɛŋ “nanemɛi” lɛ baafee osɔfoi akuu lɛ? (b) Eyɛ mli akɛ amɛyɛ gbɛhe kroko mli moŋ, shi mɛni baaba osɔfoi lɛ anɔ yɛ naagbee ni amɛnyɛŋ amɛje mli?
16 Osɔfoi lɛ kɛ mɛi foji nɛɛ fɛɛ ena amɛhe yɛ jeŋ nilee yinɔ ko mli. Nɔnyɛɛ ni be nɛɛ kɛbaa lɛ eha wekukpaa ni ka jeŋmaji lɛ ateŋ lɛ mli egbɔjɔ kwraa. Yɛ Nyɔŋmɔ ni yɔɔ Ŋwɛi lɛ najiaŋ ni amɛkɛɛ amɛdamɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, osɔfoi nɛɛ nako ehiɛ duromɔ amɛhako jarayeli, sraayeli kɛ maŋkwramɔŋ gbɛjianɔtoi lɛ, ni amɛkɛ tsabaa ko kwraa haaa kɛha jeŋ shihilɛ ni yaa nɔ efiteɔ lɛ. Etsɛŋ kwraa ni abaaha amɛ “nanemɛi” ni yɔɔ je lɛŋ lɛ ale akɛ osɔfoi lɛ ahe bɛ sɛɛnamɔ, hɛɛ, amɛtsɔmɔ jatsui kɛha amɛ, kɛ amale gbalɔi hu yɛ nɔ ni amɛgbaa akɛ be baahi shi jeee kɛtsɔ Yehowa Maŋtsɛyeli ni yɔɔ Kristo dɛŋ lɛ nɔ lɛ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, yɛ naagbee lɛ, “enanemɛi” ni yɔɔ je lɛŋ lɛ baate shi kɛ mlifu ni naa wa amɛwo lɛ, yɛ hekɛnɔfɔɔ ni amɛbɛ yɛ emli, eheguɔ ni egbo kɛ hetsɛ ni amɛna amɛha lɛ lɛ hewɔ. Amɛkɛ awuyeli baakpata osɔfoi lɛ ahiɛ aloo amɛbaashɔ amɛnitsumɔ atadei lɛ yɛ amɛdɛŋ ni amɛba amɛ shi tamɔ mɛi foji kɛ mɛi ni bɛ gbɛnaa ko kwraa taakɛ bɔ ni atsɔɔ yɛ Zakaria 13:4-6 lɛ. Shi tsakemɔ nɛɛ haŋ amɛyɛ amɛhe kɛjɛ amɛhiɛ ni aaakpata kɛ Babilon Kpeteŋkpele, jeŋ apasa jamɔ maŋtsɛyeli lɛ mli taakɛ agba afɔ shi yɛ Kpojiemɔ yitsei 17 kɛ 18 lɛ. Osɔfoi lɛ aje lɛŋ “nanemɛi” lɛ baaha amɛnine anyɛ shi kwraa.
17. Mɛɛ naanyobɔɔ esa akɛ wɔtao, ni kɛyashi mɛɛ be?
17 Yɛ enɛ hewɔ lɛ, kwɛ bɔ ni ehe hiaa akɛ wɔɔjo pɛsɛmkunya naanyobɔɔ ni ejaaa lɛ naa foi wɔha! Shi kwɛ bɔ ni esa akɛ naanyobɔɔ ni hi fe fɛɛ yɛ je muu fɛɛ lɛ afee nɔ ni jara wa waa kɛha wɔ! Enɛ ni wɔɔtao kɛya naanɔ lɛ sa jogbaŋŋ.a
[Shishigbɛ niŋmaa]
a Ajie kɛjɛ May 15, 1985 Blɔfo Watchtower lɛ mli.
Te Osusuɔ Tɛŋŋ?
◻ Kɛtsɔ mɛni ni amɛ aaafee nɔ Yesu kaselɔi lɛ baaka he amɛfee eshieŋtsɛmɛi?
◻ Te wɔfeɔ tɛɛŋ wɔleɔ akɛ adesai baanyɛ ni amɛkɛ Yehowa obɔ naanyo, ni nomɛi ekɛyeɔ yitsoŋ sane?
◻ Mɛni hewɔ bɔ fɛɛ bɔ ni eji lɛ abaako mɔ kɛ Nyɔŋmɔ teŋ naanyobɔɔ lɛ akwɛ lɛ?
◻ Yɛ naanyobɔɔ gbɛfaŋ lɛ, te Yehowa Odasefoi feɔ tɛŋŋ amɛkwaa nɔ ni agba afɔ shi yɛ Zakaria 13:4-6 lɛ?
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 16]
David kɛ Yonatan na naanyobɔɔ ni jɛ tsuiŋ tɔ̃ɔ kɛ nɔ ni jara wa mli ŋɔɔmɔ. Bo hu obaanyɛ ofee nakai
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 18]
Abraham ji “Yehowa shieŋtsɛ.” Ani nakai oji?