Mɛɛ Nyɔŋmɔ Esa Akɛ Oja?
KLƐŊKLƐŊ lɛ, namɔ ji Nyɔŋmɔ koome ni esa akɛ aja lɛ pɛ lɛ? Biblia lɛ haa hetoo yɛ gbɛ ni mli ka shi faŋŋ nɔ. Kpojiemɔ wolo lɛ jajeɔ akɛ: “Nuŋtsɔ [Yehowa], bo ji mɔ ni sa akɛ oŋɔ anunyam kɛ agbojee kɛ hewalɛ lɛ, ejaakɛ bo obɔ nii fɛɛ, ni osuɔmɔ naa amɛyɔɔ ni abɔ amɛ.” (Kpojiemɔ 4:11) Hɛɛ, Yehowa, Bɔlɔ lɛ pɛ ji Nyɔŋmɔ ni esa akɛ wɔja. Mɛni hewɔ? Etsɛŋ ni wɔbaaba sanebimɔ nɛɛ nɔ ekoŋŋ. Shi klɛŋklɛŋ lɛ, nyɛhaa wɔwiea nyɔŋmɔi krokomɛi ni adesai jaa amɛ lɛ ahe.
Nɔ ni Yɔɔ Amale Nyɔŋmɔi lɛ Fɛɛ Asɛɛ
Eyɛ mli akɛ gbɔmɛi jaa nyɔŋmɔi pii moŋ, shi anɔkwale lɛ ji jamɔ fɛɛ ni akɛhaa nyɔŋmɔi fɛɛ ni yɔɔ jeŋmaji lɛ amli—yɛ jamɔ ni akɛhaa Yehowa, Bɔlɔ lɛ sɛɛ—lɛ tsuɔ nyɔŋmɔ kome ko pɛ yiŋtoo he nii. Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? Kanemɔ bɔfo Paulo wiemɔi ni eŋma eyaha Kristofoi ni yɔɔ Korinto lɛ. Ajaa nyɔŋmɔi pii yɛ nakai maŋtiase lɛ mli, kɛjɛ jeŋba shara nyɔŋmɔ Afrodito nɔ aahu kɛyashi amɛtsamɔ nyɔŋmɔ Aesculapius nɔ. Shi, Paulo tsɔɔ akɛ yɛ anɔkwale mli lɛ, hewalɛ fɔŋ kome ko pɛ hɔ nakai nyɔŋmɔi lɛ fɛɛ asɛɛ. Eŋma akɛ: “Afɔlei ni wɔŋjalɔi lɛ shaa lɛ, daimonioi amɛshaa amɛhaa, shi jeee Nyɔŋmɔ.” (1 Korintobii 10:20) Hɛɛ, Korintobii wɔŋjalɔi lɛ jaa daimonioi.
Daimonioi lɛ na amɛshishijee kɛjɛ atuatsemɔ mli. Amɛteŋ klɛŋklɛŋ mɔ ni ji amɛteŋ mɔ kpeteŋkpele fe fɛɛ hu lɛ ji bɔɔnɔ ni ji ŋwɛibɔfo ni laka Hawa ni eku Nyɔŋmɔ mla mli yɛ Eden trom lɛ mli lɛ. (1 Mose 3:1-6; Yohane 8:44) Yɛ nakai feemɔ mli lɛ, nɛkɛ bɔɔnɔ nɛɛ tse atua eshi jeŋ muu fɛɛ maŋtsɛ ni Bɔlɔ lɛ ji lɛ. Yɛ sɛɛ mli lɛ, abale lɛ kɛ gbɛi ni ji Satan, ni shishi ji “Shitee-kɛ-wolɔ.” Yɛ sɛɛ mli lɛ, mumɔŋ bɔɔnii krokomɛi yafata ehe yɛ atuatsemɔ lɛ mli. Amɛ hu amɛbatsɔmɔ daimonioi, ni awieɔ Satan he akɛ “daimonioi alumɔ.” (Mateo 12:24, 26) Atsɛɔ nɛkɛ daimonioi nɛɛ yɛ Kpojiemɔ wolo lɛ mli akɛ Satan “bɔfoi.” (Kpojiemɔ 12:7) No hewɔ lɛ daimonioi ajamɔ ji Satan jamɔ nɔŋŋ pɛpɛɛpɛ.
Satan naa mɛi anɔ hewalɛ kpele diɛŋtsɛ. Bɔfo Yohane kɛɛ akɛ “jeŋ muu lɛ fɛɛ” ka ehewalɛ mli, ni Paulo tsɛ lɛ “je nɛŋ nyɔŋmɔ lɛ.” (1 Yohane 5:19; 2 Korintobii 4:4) No hewɔ lɛ, nyɔŋmɔ kroko ni aaaja yɛ Yehowa sɛɛ lɛ ji Satan jamɔ diɛŋtsɛ. Kɛ abuɔ lɛ nɔ ni he ehiaaa po lɛ, kɛlɛ etsuɔ Satan yiŋtoo he nii ejaakɛ oti ni ma ehiɛ ji ni elaka Adam kɛ Hawa bii lɛ koni amɛtse Yehowa hiɛ atua. Akɛni Satan “shishiuɔ jeŋ muu lɛ fɛɛ” hewɔ lɛ, eyɛ faŋŋ akɛ eye omanye yɛ shihilɛi babaoo mli. (Kpojiemɔ 12:19) Shi jeee yɛ fɛɛ mli. Mɛi akpekpei abɔ yɛ lolo ni amɛmiibɔ mɔdɛŋ ni amɛja Yehowa. Mɛni hewɔ?
Yibii ni Jamɔ ni Ejaaa Woɔ
Nɔ kome ji akɛ, amɛle akɛ nyɔŋmɔi krokomɛi ni ajaa yɛ Yehowa sɛɛ lɛ jara wa babaoo fe bɔ ni amɛsumɔɔ akɛ amɛaawo nyɔmɔ. Blema nibii ni atsa shi ni ana yɛ blema Carthage yɛ Afrika Kooyigbɛ lɛ jie gbekɛbii agbonyobu ko kpo faŋŋ. Ni emli ni ana gbekɛbii ni akɛ amɛ sha afɔle aha Foenikebii anyɔŋmɔ Baal lɛ wui yɛ. Gbekɛbii ni akɛshaa afɔle lɛ baafee jara ni wa waa ni nakai Carthagebii lɛ wo amɛha Baal jamɔ. Awo jara ni wa waa yɛ Katolek jamɔ hu mli yɛ Teŋgbɛ Afii lɛ amli beni eha piŋmɔ ni anyɛŋ atsɔɔ enaawalɛ ba yɛ Tai Krɔŋkrɔŋi ni awuu kɛ yiwalɛ Niseniianifeemɔi lɛ amli lɛ. Agbe mɛi akpei abɔ ni akɛsha afɔle aha Inca nyɔŋmɔi ni ajaa yɛ bei ni tsɔ Columbia Amerikabii lɛ ahiɛ lɛ hu mli.
Yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ lɛ, jamɔi sɔrɔtoi kɛ amɛhe ewo mli ni akɛgbe gbɔmɛi babaoo yɛ India, ni amɛyafata he ni amɛha maŋkwramɔŋ saji amli ewawai yɛ Bokagbɛ Teŋgbɛ kɛ Ireland Kooyigbɛ. Esa akɛ atsi nilee ni abɛ, hemɔkɛyeli gbonyo, kɛ gbeyeishemɔ hu ta akɛ nyɔmɔ ni adesa woɔ yɛ jamɔ ni ekɛhaa enyɔŋmɔi pii lɛ hewɔ.
Mɛni Hewɔ Esa Akɛ Osɔmɔ Yehowa Nyɔŋmɔ?
Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, Yehowa jamɔ kɛ sɛɛnamɔi pɛ baa. Nɔ kome ji akɛ, lɛ ji “Mɔ ni hiɛ ka kɛjɛ naanɔ kɛyaa naanɔ ni bɔ ŋwɛi kɛ nii ni yɔɔ mli kɛ shikpɔŋ kɛ nii ni yɔɔ mli kɛ ŋshɔ kɛ nii ni yɔɔ mli lɛ.” (Kpojiemɔ 10:6) No hewɔ lɛ, esa akɛ wɔja lɛ ejaakɛ lɛ ji wɔ-Bɔlɔ.
Kɛfata he lɛ, esa akɛ wɔja Yehowa Nyɔŋmɔ ejaakɛ esui gbalaa wɔ koni wɔja lɛ. Bɔfo Yohane kɛɛ akɛ “Nyɔŋmɔ lɛ, suɔmɔ ji lɛ.” (1 Yohane 4:8) Nuu anɔkwafo Hiob wie akɛ “[Nyɔŋmɔ lɛ] nilelɔ ji lɛ yɛ tsui mli kɛ hewalɔ hu yɛ nyɛmɔ mli.” (Hiob 9:4) Mose la yɛ ehewɔ akɛ: “Tɛsaa ji Lɛ, ni enitsumɔi hi pɛ; ejaakɛ egbɛi fɛɛ jalɛ ni. Anɔkwa Mawu ji lɛ, nɔ sha bɛ lɛ; jalɔ ji lɛ ni esa pɛ.” (5 Mose 32:4) Namɔ aaashashao shi akɛ eeesɔmɔ Nyɔŋmɔ ko ni tamɔ nɛkɛ?
Kɛfata he lɛ, Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Nyɔŋmɔ jamɔ [hetuu-kɛhamɔ] he yɛ sɛɛnamɔ yɛ nii fiaa mli, ni eyɛ wala ni yɔɔ agbɛnɛ nɛɛ kɛ nɔ ni baaba lɛ he shiwoo.” (1 Timoteo 4:8) Kwɛ bɔ ni enɛ ji anɔkwale! Yehowa sumɔɔ nɔ ni hi kɛha adesai. Ekɛ shikpɔŋ lɛ eha akɛ shia fɛfɛo kɛha ebɔɔnii, ni ekɛ nibii ni baahia amɛ lɛ eha babaoo bɔni afee ni shihilɛ lɛ afee nɔ ni yɔɔ miishɛɛ. Yɛ adesa atuatsemɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, Nyɔŋmɔ etee nɔ ebaa wala yi yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ, ni eha adesai ena heloonaa nibii ni he hiaa amɛ lɛ fɛɛ, ejaakɛ “ehaa ehulu teɔ shi yɛ mɛi fɔji kɛ mɛi kpakpai anɔ, ni ehaa nugbɔ nɛɔ yɛ jalɔi kɛ mɛi ni bɛ jalɛ lɛ hu anɔ.”—Mateo 5:45.
Shi “wala ni yɔɔ agbɛnɛ nɛɛ . . . he shiwoo” lɛ yaa shɔŋŋ lolo. Kɛ wɔsɔmɔ Nyɔŋmɔ lɛ ehaa wɔtsui nyɔɔ wɔmli ni wɔnaa miishɛɛ. No ji nɔ ni abɔ wɔ ni wɔfee. Ni Nyɔŋmɔ yeɔ ebuaa mɛi ni sɔmɔɔ lɛ yɛ anɔkwayeli mli lɛ ni amɛyeɔ omanye yɛ shihilɛ mli. Etsɔɔ Biblia lɛ nɔ ekɛ gbɛtsɔɔmɔ haa oshijafoi, gbalashihilɛ mli hefatalɔi, gbekɛbii—kɛ gbɔmɛi ni yɔɔ shihilɛi sɔrɔtoi fɛɛ mli. Ekɛ nilee ni anyɛɔ akɛ he fɔɔ nɔ ni anyɛɔ atsuɔ he nii haa wɔ bɔni afee ni eye ebua wɔ yɛ shihilɛi fɛɛ mli koni wɔnyɛ wɔtsu shihilɛ mli naagbai ni wɔkɛkpeɔ akɛ adesai ni yeee emuu yɛ jeŋ ni yɔɔ Satan hewalɛ shishi lɛ ahe nii. Kɛ wɔja Nyɔŋmɔ yɛ gbɛ ni saa ehiɛ lɛ nɔ lɛ, no lɛ wɔbaana “Nyɔŋmɔ hejɔlɛ ni fe jwɛŋmɔi fɛɛ” lɛ mli ŋɔɔmɔ.—Filipibii 4:7.
Nɔ kroko ni sa kadimɔ hu ji “wala ni . . . baaba lɛ he shiwoo” lɛ. Yesu kɛɛ Farisifonyo Nikodemo akɛ: “Nyɔŋmɔ sumɔɔ je lɛ, akɛ eŋɔ e-Bi koome lɛ eha, koni mɔ fɛɛ mɔ ni heɔ enɔ yeɔ lɛ hiɛ akakpata, shi moŋ ena naanɔ wala.” (Yohane 3:16) Naanɔ wala! Yɛ Yehowa sɛɛ lɛ, mɛɛ nyɔŋmɔ baanyɛ ekɛ shiwoo ni tamɔ nɛkɛ aha ni eha eba mli hu? Atsɔɔ naagbee shihilɛ ni mɛi ni nine shɛɔ nakai nikeenii kpele lɛ nɔ lɛ yɔɔ mli lɛ mli yɛ Kpojiemɔ: “Ni Nyɔŋmɔ aaatsumɔ amɛhiɛaŋ yaafonui fɛɛ, ni gbele bɛ dɔŋŋ, ni ŋkɔmɔyeli ko kɛ bolɔmɔ ko kɛ nɔnaa ko hu bɛ dɔŋŋ; ejaakɛ tsutsu nii lɛ eho etee.” (Kpojiemɔ 21:4, 5) Lɛlɛŋ, esa akɛ wala ni baaba lɛ he gbɛkpamɔi lɛ atsirɛ wɔ ni wɔsumɔ akɛ wɔɔsɔmɔ Yehowa!
Belɛ, mɛɛ Nyɔŋmɔ esa akɛ wɔja? Yehowa, Bɔlɔ lɛ pɛ. Yɛ nyɔŋmɔi krokomɛi lɛ fɛɛ ateŋ lɛ, lɛ ekome pɛ nɛkɛ wiemɔi nɛɛ kɔɔ ehe: “Onitsumɔi lɛ dara ni amɛyɛ naakpɛɛ, Nuŋtsɔ [Yehowa] Nyɔŋmɔ Ofe; ogbɛi lɛ ja ni anɔkwa ji amɛ, bo jeŋmaji lɛ amaŋtsɛ. Namɔ sheŋo gbeyei, Nuŋtsɔ [Yehowa], ni ewoŋ ogbɛi lɛ hiɛ nyam? Ejaakɛ bo okometoo ji mɔ krɔŋkrɔŋ; ejaakɛ jeŋmaji lɛ fɛɛ aaaba ni amɛbaja yɛ ohiɛ, ejaakɛ ajie ojalɛ nii lɛ ashi faŋŋ.” (Kpojiemɔ 15:3, 4) Kwɛ bɔ ni mɛi ni hereɔ lalatsɛ lɛ ŋaawoo lɛ nɔ lɛ ji nilelɔi ha: “Nyɛbaa, ni wɔbumɔa shi ni wɔjaa lɛ, ni wɔkulaa shi yɛ Yehowa wɔfeelɔ lɛ hiɛ!”—Lala 95:6.
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 6]
Nyɔŋmɔi ni Satan elaka adesai ni amɛjaa lɛ ateŋ ekomɛi
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]
Esa akɛ wala ni baaba Iɛ he gbɛkpamɔi Iɛ aha wɔsumɔ akɛ wɔɔsɔmɔ Yehowa