Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w93 5/1 bf. 10-15
  • Ba Ni Kristo Eba Lɛ Ni Wɔɔha Ana Faŋŋ

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Ba Ni Kristo Eba Lɛ Ni Wɔɔha Ana Faŋŋ
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • ‘Ba ni Wɔ-Nuŋtsɔ lɛ Eba Lɛ’
  • Okadi Lɛ
  • Ŋwɛibɔfoi Anitsumɔ
  • Ŋwɛi Gbohiiashitee
  • Jeŋ Muu Fɛɛ Shiɛmɔ
  • Yaa nɔ Ohi Shi akɛ Mɔ ni He Tse ni Shwamɔ Bɛ Ehe
  • Yesu Baa loo Ba ni Yesu Eba—Te Nɔ ni Ji?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1996
  • Ba Ni Mesia Lɛ Eba Lɛ Kɛ E-Nɔyeli Lɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1992
  • Mɛni Ji Osusumɔ Yɛ Kristo Baa Be Lɛ He?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2008
  • Mɛɛ Be Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli Lɛ Baaba?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2008
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
w93 5/1 bf. 10-15

Ba Ni Kristo Eba Lɛ Ni Wɔɔha Ana Faŋŋ

“Beni gbɔmɔ Bi lɛ aaaba yɛ enunyam lɛ mli [lɛ], . . . aaabua jeŋmaji lɛ fɛɛ naa yɛ ehiɛ, ni eeegbala amɛmli.”​—MATEO 25:​31, 32.

1. Te Kristendom osɔfoi lɛ etsɔɔ Yesu wiemɔi ni yɔɔ Mateo 24:3 lɛ shishi amɛha tɛŋŋ?

BENI eshwɛ gbii etɛ ni Yesu baagbo lɛ, ekaselɔi lɛ ateŋ mɛi ejwɛ ba eŋɔɔ, ni amɛkɛ ekaa babi lɛ akɛ: “Tsɔɔmɔ wɔ beyinɔ ni aaafee nii nɛɛ, ni mɛni ji obaa lɛ [Hela, pa.rou.si’a], kɛ je nɛŋ naagbee lɛ he okadi?” Kristendom osɔfoi kɛ niŋmalɔi krokomɛi kɛ afii ohai babaoo etsɔɔ wiemɔ ni akɛ Yesu wie ni yɔɔ Mateo 24:3 (King James Version) nɛɛ shishi akɛ no tsɔɔ akɛ akɛ hiŋmɛii baana lɛ ekoŋŋ yɛ heloo mli, koni adesai fɛɛ anyɛ amɛna lɛ. No hewɔ lɛ, amɛtsɔɔ akɛ Kristo sɛɛkuu lɛ baaba diɛŋtsɛ yɛ faŋŋ mli kɛ hoofeemɔ ni mɔ fɛɛ mɔ baana. Amɛtsɛɔ lɛ Kristo baa ni ji enyɔ lɛ. Shi ani bɔ ni amɛsusuɔ nɛɛ ja?

2, 3. (a) Mɛɛ sɔrɔtofeemɔ Studies in the Scriptures wolo lɛ, Kpo 2 lɛ ha eje kpo faŋŋ yɛ wiemɔ “baa” kɛ “ba ni eba” lɛ teŋ? (b) Mɛni Yehowa webii banu shishi yɛ Kristo pa-rou-si’a lɛ shishinumɔ he?

2 Ákɛ afii ohai 19 lɛ mli la hiɛlɔi lɛ, beni shɛɔ 1889 lɛ, no mli lɛ Yehowa webii ni afɔ amɛ mu lɛ anine eshɛ jajemɔ nɔ momo yɛ Kristo sɛɛkuu he sane nɛɛ mli. Charles T. Russell, ni ji Buu-Mɔɔ Biblia kɛ Woji Tɛtrɛbii Asafo lɛ klɛŋklɛŋ sɛinɔtalɔ lɛ ŋma yɛ Studies in the Scriptures, Kpo 2, baafai 158 kɛyashi 161 akɛ: “Parousia . . . tsɔɔ ba ni eba, ni esaaa ni atsɔɔ shishi kɔkɔɔkɔ akɛ ebaa, taakɛ eyɔɔ Blɔfo Biblia mli lɛ . . . ’Emphatic Diaglott,’ ni ji Kpaŋmɔ Hee lɛ shishitsɔɔmɔ ko ni he yɔɔ sɛɛnamɔ waa lɛ tsɔɔ parousia shishi jogbaŋŋ, akɛ ba ni eba . . . shi jeee akɛ ebaa, tamɔ nɔ ni enyiɛ gbɛ kɛmiiba, shi moŋ ba ni eba, ejaakɛ beni ebashɛ shi lɛ sɛɛ lɛ, [Yɛsu] kɛɛ akɛ, ‘Bɔ ni Noa gbii lɛ fee lɛ, nakai nɔŋŋ parousia [ba ni gbɔmɔ Bi lɛ eba] lɛ baatamɔ.’ Kadimɔ akɛ, nibii enyɔ ni akɛ ekome toɔ ekroko he lɛ jeee Noa baa kɛ wɔ-Nuŋtsɔ lɛ baa . . . No hewɔ lɛ, sɔrɔto-feemɔ lɛ yɛ be mli ni Noa yɔɔ ewebii lɛ ateŋ momo ‘dani nu afua lɛ je shishi lɛ,’ kɛ be mli ni Kristo kɛba je lɛ mli momo, yɛ egbɛkpamɔ ni ji enyɔ lɛ mli, ‘dani la’​—ni ji Nuŋtsɔ [Yehowa] Gbi lɛ mli amanehulu ni naa wa fe fɛɛ, ni kɛ yinɔ nɛɛ baaba enaagbee lɛ aje shishi lɛ teŋ.”​—Mateo 24:⁠37.

3 No hewɔ lɛ Yehowa webii ni hi shi yɛ afii ohai 19 lɛ mli lɛ nu shishi yɛ gbɛ ni ja nɔ akɛ Kristo pa-rou-si’a lɛ baafee nɔ ni akɛ hiŋmɛii enaaa lɛ. Amɛbaná shishinumɔ ko hu akɛ Jeŋmaji Abei lɛ baaba naagbee yɛ afi 1914 gbo be mli. Beni mumɔŋ sɛɛyoomɔ lɛ kaa he eyaa hiɛ lɛ, amɛbanu shishi yɛ sɛɛ mli akɛ akɛ Yesu Kristo ta maŋtsɛsɛi nɔ yɛ ŋwɛi akɛ Maŋtsɛyeli lɛ nɔ Maŋtsɛ yɛ nakai afi lɛ nɔŋŋ mli, yɛ 1914.​—Abɛi 4:​18; Daniel 7:​13, 14; Luka 21:​24; Kpojiemɔ 11:⁠15.

‘Ba ni Wɔ-Nuŋtsɔ lɛ Eba Lɛ’

4. Wiemɔ “ba ni wɔ-Nuŋtsɔ Yesu Kristo eba” lɛ tsɔɔ mɛni?

4 Belɛ, mɛni ji nɔ ni Biblia mli wiemɔ ni ji “be ni wɔ-Nuŋtsɔ Yesu Kristo eba” lɛ tsɔɔ yɛ wɔgbii nɛɛ amli mɔ? (1 Tesalonikabii 5:​23, New World Translation) Woloŋlelɔ ko wie wiemɔ ni ji “ba ni eba,” pa-rou-si‘a lɛ he akɛ, “ebatsɔ wiemɔ ni akɛfɔɔ nitsumɔ ni akɛtsɔɔ saramɔ ni mɔ ko ni hiɛ gbɛhe wulu yasaraa he ko, titri lɛ bɔ ni maŋtsɛmɛi kɛ nɔyelɔi yasaraa amɛshikpɔŋkuku ko mli lɛ.” No hewɔ lɛ, nɛkɛ wiemɔ nɛɛ tsɔɔ ba ni odehe Nuŋtsɔ Yesu Kristo eba akɛ Maŋtsɛ, kɛjɛ 1914 kɛ agbɛnɛ kɛjɛ no sɛɛ kɛyaa fɛɛ, beni akɛ lɛ ta maŋtsɛsɛi nɔ yɛ ŋwɛi lɛ. No hewɔ lɛ, amrɔ nɛɛ ‘ebaaya eyaye lumɔ yɛ ehenyɛlɔi ateŋ’ akɛ mɔ ni anaaa lɛ, koni eye nɔ akɛ Maŋtsɛ, ni eha gbalɛ mli famɔ nɛɛ aba mli. (Lala 110:⁠2) Aaafee afii 79 sɔŋŋ nɛ ni adesai bɔi ba ni Kristo eba akɛ odehe ni anaaa lɛ lɛ he numɔ yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ.

5. Mɛɛ nibii ni etee nɔ yɛ pa-rou-si’a lɛ mli abaasusu he yɛ nikasemɔi etɛ ni yɔɔ wolo tɛtrɛɛ nɛɛ mli lɛ amli?

5 Wɔbaati odaseyeli ni yɔɔ faŋŋ ni tsɔɔ nɔ ni Kristo Maŋtsɛyeli lɛ etsu yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli lɛ mli, yɛ nikasemɔi etɛ ni tsara nɔ nɛɛ mli. Klɛŋklɛŋ lɛ, abaaha wɔle Biblia mli gbalɛi babaoo ni gbaa nibii ni eba mli momo aloo nɔ ni miiba mli amrɔ nɛɛ po. Nɔ ni ji enyɔ lɛ, wɔbaatsɔɔ nitsumɔ kpeteŋkpele ni tsulɔ anɔkwafo kɛ nilelɔ kuu ni Yesu kɛtsuɔ nii yɛ nɛkɛ be ni ekɛba akɛ odehe nɛɛ mli fɛɛ lɛ yaa nɔ amɛtsuɔ lɛ mli jogbaŋŋ (Mateo 24:45-47) Nikasemɔ ni ji etɛ lɛ baatsɔɔ enaagbee kwraa, ni ji “amanehulu kpeteŋkpele” be lɛ mli jogbaŋŋ eha wɔ. Nakai be lɛ ji be mli ni Yesu baaba akɛ Hiɛkpatalɔ kpeteŋkpele ni Yehowa kɛtsuɔ nii koni ebakpata mɛi fɔji lɛ ahiɛ ni ebaa jalɔi lɛ ayi lɛ. (Mateo 24:​21, 29-31) Bɔfo Paulo wie nakai hiɛkpatamɔ be lɛ he akɛ “nyɛ mɛi ni ahaoɔ nyɛ lɛ, eeeha nyɛkɛ wɔ fɛɛ hejɔɔmɔ, beni aaajie Nuŋtsɔ Yesu kpo kɛaajɛ ŋwɛi kɛ ehewalɛ bɔfoi lɛ, mɔ ni kɛ lalilɛi aaatɔ owele yɛ mɛi ni leee Nyɔŋmɔ kɛ mɛi ni booo wɔ-Nuŋtsɔ Yesu Kristo sanekpakpa lɛ toi lɛ anɔ lɛ.”​—2 Tesalonikabii 1:​7, 8.

Okadi Lɛ

6. Mɛɛ okadi ni nibii pii yɔɔ mli awie he yɛ Mateo yitsei 24 kɛ 25?

6 Afii ohai nyɔŋma kɛ nɛɛhu ni eho nɛ lɛ, Yesu kaselɔi, la hiɛlɔi lɛ bi lɛ ni eha amɛ be ni eeeba wɔsɛɛ yɛ Maŋtsɛyeli hewalɛ mli lɛ he okadi ko, loo odaseyeli. Hetoo ni eha amɛ, ni aŋma yɛ Mateo yitsei 24 kɛ 25 lɛ gba okadi ko ni nibii pii yɔɔ mli, ní amrɔ nɛɛ aaha emli nibii lɛ miiba mli fiofio yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ hei sɔrɔtoi fɛɛ lɛ he sane efɔ shi. Nakai okadi lɛ mlibaa kadiɔ haomɔ kɛ kaa kpeteŋkpele be. Yesu bɔ kɔkɔ akɛ: “Nyɛkwɛa ni ahia koni mɔ ko akabalaka nyɛ. Ejaakɛ mɛi pii kɛ migbɛi aaaba ni amɛaakɛɛ akɛ: ‘Mi ji Kristo lɛ,’ ni amɛaalaka mɛi pii. Shi nyɛaanu tai kɛ tai atatsii ahe; nyɛkahaa no miifaa nyɛtsui; shi ja nii nɛɛ fɛɛ eba mli da, shi kɛlɛ naagbee lɛ shɛko.”​—Mateo 24:​4-6.

7. Mɛɛ okadi lɛ he kadimɔ nii komɛi wɔna akɛ eba mli kɛjɛ 1914 kɛbaa?

7 Yesu tee nɔ egba efɔ shi akɛ tai hu baaba bɔ ni eko bako nakai da. Yɛ emlibaa mli lɛ, atsɛ nɛkɛ tai nɛɛ amli enyɔ akɛ jeŋ tai, ekome ba kɛjɛ 1914 kɛbashi 1918 ni nɔ ni ji enyɔ lɛ ba kɛjɛ 1939 kɛbashi 1945. Kɛfata he lɛ, ewie akɛ hɔmɔ kɛ shikpɔŋ hosomɔi hu baaba hei sɔrɔtoi fɛɛ. Abaawa anɔkwa Kristofoi ayi waa diɛŋtsɛ hu. Gbalɛ nɛɛ efee anɔkwale, ejaakɛ akɛ yiwaa eba Yehowa Odasefoi, ni ji ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ la hiɛlɔi lɛ anɔ yɛ afii nyɔŋmai kpaanyɔ ni eho lɛ amli fɛɛ, beni amɛyaa nɔ amɛshiɛɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ yɛ “je nɛŋ fɛɛ, ni akɛye jeŋmaji lɛ fɛɛ odase” lɛ. (Mateo 24:​7-14) Yearbook of Jehovah’s Witnesses lɛ eko fɛɛ eko yeɔ nɔ ni aŋma afɔ shi nɛɛ he odase jogbaŋŋ akɛ okadi lɛ fãi nɛɛ hu miiba mli.

8, 9. (a) Mɛni hu fata ba ni Yesu eba akɛ maŋtsɛ lɛ he? (b) Mɛni Yesu gbalɛ ni kɔɔ amale Kristoi ahe lɛ tsɔɔ yɛ he ni ebaaba yɛ, kɛ gbɛ ni eeetsɔ nɔ eba lɛ he?

8 Akɛni Yesu maŋtsɛyeli lɛ kpeleɔ shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ hewɔ lɛ, anɔkwa jamɔ mli miilɛɛ kɛmiiya nɔ yɛ shikpɔji wuji fɛɛ anɔ. Ba ni eba (pa-rou-si’a) akɛ maŋtsɛ lɛ ji jeŋ muu fɛɛ saramɔ be. (1 Petro 2:12) Shi ani abaaná maŋtiase ko aloo maŋ wulu ko ni Yesu baahi mli koni aba eŋɔɔ yɛ jɛmɛ? Yesu ha sane nɛɛ hetoo kɛtsɔ gbalɛ ni etsɔ hiɛ egba efɔ shi akɛ amale Kristoi baate shi lɛ nɔ. Ebɔ kɔkɔ akɛ: “No hewɔ lɛ, kɛji amɛkɛɛ nyɛ akɛ: ‘Naa, [Kristo] yɛ ŋa lɛ nɔ’ lɛ, nyɛkayaa; loo ‘Naa, eyɛ piai lɛ amli’ lɛ, nyɛkahea nyɛyea. Ejaakɛ bɔ ni sarawa jɛɔ boka egbalaa kɛyaa anai lɛ, nakai nɔŋŋ ba ni gbɔmɔ Bi lɛ eba [pa-rou- si’a] lɛ baatamɔ.”​—Mateo 24:​24, 26, 27, NW.

9 Yesu, ni ji “gbɔmɔ Bi lɛ,” le he ni abaana lɛ yɛ, kɛji ba ni eba lɛ je shishi, fe mɔ fɛɛ mɔ yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ. Ebahiŋ he ko yɛ biɛ aloo yɛ jɛmɛ aloo yɛ he ko pɔtɛɛ yɛ shikpɔŋ nɛɛ nɔ. Eyajieŋ ehe kpo yɛ he ko banee, “yɛ ŋa nɔ” he ko, koni mɛi ni taoɔ Mesia lɛ anyɛ amɛba eŋɔɔ yɛ jɛmɛ, ni no akaha maŋ nɔyelɔi miiná amɛmiile nɔ ni efeɔ, koni esɛɛnyiɛlɔi lɛ anyɛ aba eŋɔɔ yɛ jɛmɛ ni etsɔse amɛ, ni ekɛfee amɛ klalo ni amɛkɛte shi amɛwo maŋkwramɔŋ nɔyelɔi lɛ, ni amɛkɛto lɛ akɛ je lɛ nɔ Mesia Maŋtsɛ. Ni nakai nɔŋŋ hu eyateŋ ehe yɛ “piai amli,” koni mɛi fioo ko ni eeehala amɛ lɛ pɛ ale he ni eyɔɔ, koni enyɛ ejɛ jɛmɛ, ni ekɛ amɛ ato ajina ni ekɛ esɛɛfilɔi lɛ ato gbɛjianɔ yɛ teemɔŋ ni amɛbutu je lɛŋ nɔyelii lɛ koni lɛ diɛŋtsɛ efɔ ehe mu akɛ Mesia ni awo shi yɛ ehe lɛ. Dabi!

10. Biblia mli anɔkwalei ni kpɛɔ tamɔ la kpɛmɔ eyashɛ je lɛŋ fɛɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

10 Nɔ ni tamɔɔɔ nakai kwraa lɛ, nɔ ko kwraa bɛ ba ni Yesu eba akɛ Maŋtsɛ, ni jeɔ shishi kɛ ba ni eba akɛ odehe lɛ mli ni akɛbaatee. Taakɛ Yesu gba efɔ shi lɛ, Biblia mli anɔkwalei ni kpɛɔ tamɔ la kpɛmɔ lɛ miiya nɔ eekpɛ yɛ hei ni mli lɛɛ shwaŋŋ, kɛjɛ bokagbɛ hei kɛtee anaigbɛ, yɛ je lɛŋ fɛɛ. Lɛlɛŋ, ákɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ la hiɛlɔi lɛ, Yehowa Odasefoi maa nɔ mi akɛ amɛji “jeŋmaji lɛ . . . ala, koni [amɛtsɔmɔ Yehowa] yiwalaheremɔ kɛyashi shikpɔŋ lɛ naagbee he lɛ”​—Yesaia 49:⁠6.

Ŋwɛibɔfoi Anitsumɔ

11. (a) Akɛ ŋwɛibɔfoi akui miitsu nii ni akɛmiiha Maŋtsɛyeli la lɛ miikpɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Mɛɛ be, ní mɛɛ kuu mli abua ŋmaa kuu lɛ mlibii lɛ anaa awo?

11 Ŋmalɛi krokomɛi ni kɔɔ ba ni Yesu eba lɛ he lɛ wieɔ ehe akɛ ŋwɛibɔfoi akui fata ehe, aloo akɛ ‘etsuɔ amɛ.’ (Mateo 16:​27; 24:31) Yesu wie yɛ ebɛbua ni kɔɔ ŋmaa kɛ jwɛi he lɛ mli akɛ “abɔɔ lɛ ji je nɛŋ,” ni “ŋmaakpamɔ be lɛ ji je nɛŋ naagbee lɛ; ni ŋmaakpalɔi lɛ ji ŋwɛibɔfoi.” Shi kɛlɛ, enɛ etsɔɔɔ akɛ ba ni eba yɛ Maŋtsɛyeli hewalɛ kɛ anunyam mli ni agba afɔ shi lɛ baafee nɔ ni ekɛ ŋwɛibɔfoi pɛ baatsu nii akɛ etsuji loo enajiaŋdamɔlɔi yɛ eshikpɔŋ nɔ nitsumɔi amli. Kɛjɛ afi 1919 mli lɛ, ŋwɛibɔfoi ni yɔɔ Yesu gbɛtsɔɔmɔ shishi lɛ je shishi amɛbua ŋmaa kuu, ni ji mɛi ni akɛ mumɔ efɔ amɛ mu yɛ shikpɔŋ nɔ, ni Jeŋ Ta I mli nibii ni ba lɛ egbɛ amɛ eshwa lɛ anaa, ni asaa mɛnɛɛmɛi ni afee amɛ klalo kɛha nitsumɔ babaoo yɛ Maŋtsɛ lɛ gbɛi amli. (Mateo 13:38-43) Yɛ 1920 afii lɛ amli hu lɛ, mɛi akpei abɔ krokomɛi hu kɔ shidaamɔ yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli ni ato ama shi lɛ masɛi ni akɛ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ fɔ amɛ mu. Akɛ nɛkɛ mɛi ni afɔ amɛ mu nɛɛ fata shishijee shwɛɛnii ni yɔɔ momo lɛ ahe ni afee amɛ ekome. Ni kɛji abua amɛ fɛɛ amɛnaa lɛ, amɛfeɔ tsulɔ anɔkwafo kɛ nilelɔ kuu lɛ kɛha wɔgbii nɛɛ.

12. Mɛɛ hetsuumɔ ko ŋwɛibɔfoi lɛ ena mli gbɛfaŋnɔ, ni mɛni ejɛ mli eba kɛha shikpɔŋ lɛ?

12 Nɔkwɛmɔ nɔ kroko ni tsɔɔ akɛ ŋwɛibɔfoi naa ba ni Yesu eba yɛ emaŋtsɛwomɔ yɛ 1914 lɛ sɛɛ lɛ mli gbɛfaŋnɔ ji nɔ ni aŋma yɛ Kpojiemɔ 12:​7-9 lɛ: “Mikael [Yesu Kristo] kɛ ebɔfoi lɛ fa drako lɛ nɔ ta, ni drako lɛ kɛ ebɔfoi lɛ fata ehe kɛwuu, ni amɛnyɛɛɛ, ni asaŋ amɛnaaa gbɛ dɔŋŋ yɛ ŋwɛi. Ni ashɛ drako kpeteŋkpele lɛ afɔ, mɔ ni ji blema onufu lɛ ni atsɛɔ lɛ diabolo [naafolɔlɔ loo abonsam] lɛ kɛ Satan [henyɛlɔ] lɛ ni shishiuɔ jeŋ muu lɛ fɛɛ lɛ, ashɛ lɛ afɔ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni ashɛrɛ ebɔfoi lɛ hu ashwie afata ehe.” Enɛ hewɔ lɛ, atsuu ŋwɛi ni yɔɔ wɔyiteŋ nɛɛ he ni ehe etse keŋkeŋ agbɛnɛ, ni eshwɛ Maŋtsɛyeli lɛ nɔyeli he ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ ni abaatsuu he kwraa kɛha Yehowa gbɛi lɛ hetsemɔ. Yɛ afi 1993 nɛɛ mli hu lɛ, ŋwɛi kɔkɔbɔɔ lɛ ka he esa jogbaŋŋ lolo, akɛ: “Kpoo ha mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ . . . lɛ ejaakɛ Abonsam lɛ ekpeleke shi kɛba nyɛŋɔɔ, egri naakpa, ni ele akɛ be fioo kɛkɛ eyɔɔ.”​—Kpojiemɔ 12:⁠12.

Ŋwɛi Gbohiiashitee

13, 14. (a) Mɛni Ŋmalɛi lɛ tsɔɔ akɛ eje shishi kɛjɛ 1918 mli kɛyaa? (b) Mɛni Paulo kɛ Yohane jieɔ lɛ kpo yɛ shwɛɛnii ni afɔ amɛ mu lɛ ahe ŋmɛnɛ?

13 Naakpɛɛ nifeemɔ kroko ni ba mli yɛ ba ni Kristo eba lɛ mli ji ŋwɛi gbohiiashitee lɛ shishijee lɛ. Bɔfo Paulo tsɔɔ akɛ mɛi ni fata mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ahe, ni amɛwɔ yɛ amɛgbohii abui amli yɛ be kakadaŋŋ mli lɛ baafee klɛŋklɛŋ bii ni abaaha amɛba wala mli koni amɛkɛ Kristo Yesu ahi shi yɛ mumɔi ashihilɛ he lɛ. Akɛ odaseyeli eha yɛ afii babaoo ni eho lɛ fɛɛ mli ni tsɔɔ akɛ etamɔ nɔ ni enɛ je shishi kɛjɛ afi 1918 mli kɛbaa. Paulo ŋma akɛ: “Nakai nɔŋŋ kɛ̃ Kristo mli ni amɛ fɛɛ amɛyi aaana wala yɛ. Shi mɔ fɛɛ mɔ yɛ lɛ diɛŋtsɛ egbɛjianɔ: Klɛŋklɛŋ mɔ ji Kristo, no sɛɛ lɛ, mɛi ni ji Kristo nii lɛ, yɛ ba ni eba [pa-rou-si’a] lɛ mli.” (1 Korintobii 15:​22, 23, NW) Ama mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ashitee yɛ be ni Kristo eba lɛ mli lɛ nɔ mi yɛ 1 Tesalonikabii 4:​15-17: (NW) akɛ: “Ejaakɛ wɔmiikɛɛ nyɛ enɛ yɛ Yehowa wiemɔ lɛ naa, akɛ wɔ mɛi ni wɔhiɛ kamɔ ni baashwɛ yɛ ba ni Nuŋtsɔ lɛ eba [pa-rou-si’a] lɛ mli lɛ, wɔtsɔŋ mɛi ni ewɔ lɛ ahiɛ . . . Gbohii ni yɔɔ Kristo mli lɛ tsutsu baate shi, no sɛɛ lɛ wɔ mɛi ni wɔhiɛ kamɔ ni eshwɛ lɛ, aaasha wɔkɛ amɛ fɛɛ yɛ atatui amli kɛaatee Nuŋtsɔ lɛ kpeemɔ yɛ kɔɔyɔɔ mli.” Mɛi 144,000 yɛ ni ji Kristo nii akɛ mɛi ni afɔ amɛ mu, ni yɛ naagbee lɛ amɛnine shɛɔ nɛkɛ nyɔmɔwoo ni yɔɔ nyam nɛɛ nɔ.​—Kpojiemɔ 14:⁠1.

14 Taakɛ Paulo tsɔɔ lɛ, nakai shwɛɛnii ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ mɛi ni yɔɔ wala mli ŋmɛnɛ lɛ tsɔŋ hiɛ amɛshɛŋ Maŋtsɛyeli lɛ mli tsutsu dani nakai mra be mli Kristofoi la odasefoi anɔkwafoi ni afɔ amɛ mu, kɛ kaselɔi lɛ ashɛ jɛmɛ. Bɔfo Yohane tee nɔ ewie mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ mɛi ni gboiɔ ŋmɛnɛ lɛ ahe akɛ: “Ajɔɔ gbohii lɛ ni gboiɔ yɛ Nuŋtsɔ lɛ mli lɛ kɛjɛ ŋmɛnɛ nɔ kɛyaa nɛɛ. Hɛɛ, mumɔ lɛ kɛɛ, koni amɛjɔɔ amɛhe kɛjɛ amɛhaomɔi lɛ amli; shi amɛnitsumɔi lɛ nyiɛɔ amɛsɛɛ.”(Kpojiemɔ 14:13) Ni Paulo kɛɛ: “Naa! Teemɔŋ sane miŋɔkɛɔ nyɛ nɛɛ: Jeee wɔ fɛɛ wɔbaawɔ lɛ, shi abaatsake wɔ fɛɛ, trukaa, hiŋmɛitswaa mli, beni aaakpa naagbee tɛtrɛmaŋtɛrɛ lɛ; ejaakɛ abaakpa tɛtrɛmaŋtɛrɛ, ni aaatee gbohii ashi ni amɛfiteŋ dɔŋŋ, ni wɔ lɛ, abaatsake wɔ.” (1 Korintobii 15:​51, 52) Kwɛ bɔ ni eyɔɔ naakpɛɛ ha!

15, 16. (a) Mɛɛ abɛbua ko Yesu kɛha yɛ Luka 19:11-15, ni yɛ mɛɛ yiŋtoo hewɔ? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ gbalɛ nɛɛ etee nɔ ena emlibaa yɛ?

15 Gbi ko, beni Yesu shiɛɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sane etsɔɔ esɛɛnyiɛlɔi lɛ akuu ko lɛ, ekɛ abɛbua ko tsu nii bɔni afee ni eye ebua amɛ ni amɛjaje amɛsusumɔi ni ejaaa lɛ. Sane lɛ kaneɔ akɛ: “Amɛsusuɔ akɛ amrɔ lɛ nɔŋŋ Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ baapue. No hewɔ lɛ, ekɛɛ: ‘Ablade ko dom etee maŋsɛɛ shɔŋŋ, ní eyaŋɔ emaŋtsɛyeli, ni eku esɛɛ eba. Ni etsɛ etsuji nyɔŋma, ni ejie benai nyɔŋma eha amɛ, ni ekɛɛ amɛ akɛ, “Nyɛtsɔmɔa he kɛyashi maba.” . . . Ni eba mli akɛ, beni enine eyashɛ maŋtsɛyeli lɛ nɔ ni eku esɛɛ eba lɛ, efã akɛ atsɛ nakai tsuji lɛ ni eŋɔ shika lɛ eha lɛ kɛba, koni ena mɔ ni ena nɔ ko yɛ hetsɔmɔ lɛ mli.’”​—Luka 19:​11-15.

16 Yesu ji nakai “ablade” ni tee ŋwɛi, ni ji “maŋsɛɛ shɔŋŋ,” he ni enine baashɛ maŋtsɛyeli lɛ nɔ yɛ lɛ. Enine shɛ nakai Maŋtsɛyeli lɛ nɔ yɛ 1914. Yɛ no sɛɛ nɔŋŋ lɛ, Kristo ni awo lɛ Maŋtsɛ lɛ kɛ mɛi ni tsɛɔ amɛhe esɛɛnyiɛlɔi lɛ bu akɔntaa, koni ena nɔ ni amɛtsu yɛ Maŋtsɛyeli lɛ he nibii ni etuu ewo amɛdɛŋ ni amɛkwɛ nɔ lɛ he nitsumɔ mli. Ahala anɔkwafoi fioo ko koni amɛnine ashɛ nuŋtsɔ lɛ yijiemɔ nɔ: “Ayekoo, tsulɔ kpakpa! Akɛni oye anɔkwa yɛ nɔ ko bibioo kwraa mli hewɔ lɛ, ye maji nyɔŋma nɔ.” (Luka 19:17) Enɛ hewɔ lɛ, nɔ ni fata he yɛ beni Yesu eba nɛɛ mli hu ji Maŋtsɛyeli-shiɛmɔ nitsumɔ lɛ ni baaya nɔ kɛ ekaa, kɛ Nyɔŋmɔ kojomɔi ni ekɛbaaba mɛi fɔji anɔ lɛ hu jajemɔ, ni akɛ nɛkɛ nitsumɔ nɛɛ nɔkwɛmɔ hu fata hegbɛ ni akɛha “tsulɔ kpakpa” lɛ he.

Jeŋ Muu Fɛɛ Shiɛmɔ

17. Mɛɛ miishɛɛ kadiɔ pa-rou-si’a lɛ?

17 Mɛni hu baaba yɛ nɛkɛ pa-rou-si’a nɛɛ mli? Ebaafee miishɛɛ kpele be yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ kɛ yelikɛbuamɔ ni akɛaaha mɛi heei lɛ koni amɛsaa amɛhe kɛha yibaamɔ kɛtsɔ amanehulu kpeteŋkpele ni baa lɛ mli lɛ mli. Nɛkɛ “asafo babaoo” ni yeɔ amɛbuaa shwɛɛnii nɛɛ po batsɔmɔɔ “yijiemɔ woji.” (Kpojiemɔ 7:9; 2 Korintobii 3:​1-3) Paulo tsi miishɛɛ ni yɔɔ nɛkɛ nikpamɔ nitsumɔ nɛɛ mli lɛ ta, ni ekɛɛ: “Ejaakɛ namɔ ji wɔhiɛnɔkamɔ loo wɔmiishɛɛ loo wɔshwaa akekre lɛ yɛ wɔ-Nuŋtsɔ Yesu Kristo hiɛ, yɛ ba ni eba [pa-rou-si’a] lɛ mli? Ani jeee nyɛ nɔŋŋ ni?”​—1 Tesalonikabii 2:​19, NW.

Yaa nɔ Ohi Shi akɛ Mɔ ni He Tse ni Shwamɔ Bɛ Ehe

18. (a) Mɛɛ Paulo sɔlemɔ ko kɔɔ pa-rou-si’a lɛ he? (b) Mɛɛ su esa akɛ wɔ fɛɛ wɔjie lɛ kpo yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli, ni yɛ mɛɛ gbɛi anɔ?

18 Paulo sɔle hu ni atsuu mɛi ni yɔɔ wala mli yɛ nɛkɛ be ni Kristo eba nɛɛ mli lɛ ahe: “Shi hejɔlɛ Nyɔŋmɔ lɛ diɛŋtsɛ atsuu nyɛhe kwraa kɛmɔ shi, ni eto nyɛmumɔ kɛ nyɛsusuma kɛ nyɛgbɔmɔtso muu lɛ fɛɛ ni shwamɔ ko akahi he yɛ be ni wɔ-Nuŋtsɔ Yesu Kristo eba [pa-rou-si’a] lɛ mli.” (1 Tesalonikabii 5: 23, NW) Hɛɛ, kɛji ŋmɛnɛ wɔfata shwɛɛnii ni afɔ amɛ mu lɛ ahe jio, wɔfata tooi krokomɛi babaoo lɛ ahe jio, ekomefeemɔ mumɔ buaa wɔ fɛɛ wɔnaa efeɔ wɔ ekome yɛ anɔkwayeli mli, koni wɔya nɔ wɔhi shi akɛ mɛi ni he tse ni shwamɔ ko bɛ amɛhe yɛ nɛkɛ be ni esoro lɛ kwraa nɛɛ mli. Nakai nɔŋŋ hu, ehe hiaa ni wɔto wɔtsui shi. Yakobo ŋma akɛ: “No hewɔ lɛ, nyɛŋmɛa nyɛtsui shi, anyɛmimɛi, kɛyashia beni Nuŋtsɔ lɛ eba [pa-rou-si’a] lɛ. . . . Nyɛwoa nyɛtsuii ekaa, ejaakɛ beni Nuŋtsɔ lɛ eba [pa-rou-si’a] lɛ eshɛ eta.”​—Yakobo 5:7, 8. NW.

19. Mɛɛ kɔkɔbɔɔ Petro kɛha yɛ pa-rou-si’a lɛ he, ni te esa akɛ wɔtsu he nii wɔha tɛŋŋ?

19 Bɔfo Petro hu yɛ nɔ ko ni ebaakɛɛ wɔ mɛi ni wɔyɔɔ wala mli yɛ amrɔ nɛɛ be nɛɛ mli lɛ. Ebɔ wɔ kɔkɔ yɛ hefɛoyelɔi ahe, ejaakɛ mɛi babaoo feɔ nakai yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ he fɛɛ he. Petro wie akɛ: “Ni nyɛle enɛ tsutsu, akɛ naagbee gbii lɛ anɔ lɛ hefɛoyelɔi aaaba kɛ hefɛoyeli, mɛi ni aaanyiɛ yɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛkɔnɔi lɛ anaa, ni amɛaakɛɛ: ‘Nɛgbɛ ba ni eba [pa-rou-si’a] lɛ he shiwoo lɛ yɔɔ? Ejaakɛ kɛjɛ beyinɔ ni tsɛmɛi lɛ tee yawɔwɔi nɛɛ, bɔ ni nibii yɔɔ kɛjɛ jeŋbɔɔ shishijee mli nɛɛ, nakai nɔŋŋ amɛyɔɔ nɛɛ.’” (2 Petro 3:​3, 4, NW) Yɛ hefɛoyelɔi ni yɔɔ nɛkɛ be ni Kristo kɛba nɛɛ mli lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, Yehowa webii yaa nɔ amɛkpɛɔ akɛ je lɛŋ la, kɛhaa mɛi pii ayiwalaheremɔ.

Sanebimɔ Kɛha Emlitii

◻ Yehowa webii etee nɔ amɛna shishinumɔ ni fa babaoo yɛ pa-rou-si’a lɛ he yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

◻ Mɛɛ gbɛ nɔ Mateo 24:​4-8 lɛ etee nɔ ena emlibaa yɛ?

◻ Ŋwɛibɔfoi kɛ Kristo ni awo lɛ maŋtsɛ lɛ efee ekome yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

◻ Mɛɛ naakpɛɛ nifeemɔ ko etamɔ nɔ ni efata pa-rou-si’a lɛ he?

◻ Mɛɛ miishɛɛ anaa mli ŋɔɔmɔ yɛ be nɛɛ mli, ni namɛi naa gbɛfaŋnɔ?

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje