Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w95 12/15 bf. 16-21
  • “Wiemɔ lɛ Nɔyelɔi” ni Yɔɔ Miishɛɛ

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • “Wiemɔ lɛ Nɔyelɔi” ni Yɔɔ Miishɛɛ
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Tsuishiŋmɛɛ yɛ Miishɛɛ Mli
  • Nilee ni Ataoɔ
  • “Wiemɔ lɛ Nɔyelɔi” ni Wɔtsɔmɔɔ
  • Yɛ Kaai Fɛɛ Sɛɛ lɛ, Kpɛtɛmɔ Ohemɔkɛyeli lɛ He!
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
  • Nɔ Hewɔ ni Hemɔkɛyeli kɛ Nilee he Hiaa Wɔ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1991
  • Mɛni Wɔbaanyɛ Wɔkase Kɛjɛ Yesu Nyɛmi Nuu Fioo Lɛ Dɛŋ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2022
  • Nɔ Ni Wɔbaanyɛ Wɔfee Koni Wɔmiishɛɛ Akatã Kɛ́ Wɔkɛ Naagbai Miikpe Po
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2021
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
w95 12/15 bf. 16-21

“Wiemɔ lɛ Nɔyelɔi” ni Yɔɔ Miishɛɛ

“Nyɛkɛ mlijɔlɛ aherea wiemɔ lɛ ni atɛo yɛ nyɛ mli, ni yɔɔ hewalɛ ni ekɛaahere nyɛ susumai ayiwala lɛ. Shi, nyɛtsɔmɔa wiemɔ lɛ nɔyelɔi, ni jeee wiemɔ lɛ nulɔi kɛkɛ.”—YAKOBO 1:21, 22.

1. Te esa akɛ wɔbu wɔ 1996 afi ŋmalɛ lɛ wɔha tɛŋŋ?

“NYƐTSƆMƆA WIEMƆ LƐ NƆYELƆI.” Nɛkɛ wiemɔ kuku nɛɛ hiɛ shɛɛ sane ko ni hewalɛ yɔɔ mli. Ajie kɛjɛ “Yakobo Wolo Lɛ” ni yɔɔ Biblia lɛ mli lɛ mli, ni abaaŋma enɛ akpɛtɛ Maŋtsɛyeli Asai amli akɛ Yehowa Odasefoi afi ŋmalɛ yɛ 1996 fɛɛ mli.

2, 3. Mɛni hewɔ eji nɔ ni sa akɛ Yakobo aaaŋma wolo ni egbɛi ka nɔ lɛ?

2 Yakobo, Nuntsɔ Yesu nyɛ bi lɛ ji mɔ ni ale jogbaŋŋ yɛ mra be mli Kristofoi asafo lɛ mli. Be ko, yɛ Yesu shitee lɛ sɛɛ lɛ, Nuntsɔ lɛ diɛŋtsɛ jie ehe kpo etsɔɔ Yakobo, kɛ agbɛnɛ bɔfoi lɛ fɛɛ. (1 Korintobii 15:7) Sɛɛ mli, beni atsɔ naakpɛɛ gbɛ nɔ ajie bɔfo Petro kɛjɛ tsuŋwoo he lɛ, ekɛɛ Kristofoi akuu ko ni amɛbua amɛhe naa lɛ akɛ: “Nyɛyaa ni nyɛyagbaa Yakobo kɛ nyɛmimɛi lɛ nɛkɛ saji nɛɛ.” (Bɔfoi lɛ Asaji 12:17) Etamɔ nɔ ni eyɛ mli akɛ Yakobo diɛŋtsɛ jeee bɔfo moŋ, shi lɛ ekwɛ nɔyeli kuu lɛ kpee ni afee yɛ Yerusalem, beni bɔfoi lɛ kɛ onukpai lɛ kpɛ amɛyiŋ akɛ ehe ehiaaa ni afo Jeŋmajiaŋbii ni atsake amɛ lɛ ketia lɛ nɔ. Yakobo mua saji lɛ fɛɛ naa, ni akɛ yiŋkpɛɛ ni mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ ma nɔ mi lɛ yaha asafoi lɛ fɛɛ.—Bɔfoi lɛ Asaji 15:1-29.

3 Eyɛ faŋŋ akɛ, hewalɛ yɛ Yakobo susumɔ ni shishinumɔ yɔɔ mli lɛ mli. Shi, ekɛ heshibaa kpɛlɛ nɔ akɛ lɛ diɛŋtsɛ lɛ, eji “Nyɔŋmɔ kɛ Nuntsɔ Yesu Kristo tsulɔ” kɛkɛ. (Yakobo 1:1) Ŋaawoo kpakpa kɛ hewalɛwoo kɛha Kristofoi ŋmɛnɛ yɛ ewolo ni jɛ mumɔŋ lɛ mli. Agbe naa aaafee afii ejwɛ dani klɛŋklɛŋ Roma tutuamɔ ni Tatsɛ Cestius Gallus kɛba Yerusalem nɔ lɛ je shishi. No mli lɛ ‘ashiɛ sanekpakpa lɛ atsɔɔ bɔɔ nii fɛɛ ni yɔɔ ŋwɛi shishi lɛ.’ (Kolosebii 1:23) Amɛji jaramɔ bei, ni Yehowa tsuji le jogbaŋŋ akɛ aahe afɔse E-fɔbuu kojomɔ ashwie Yudafoi amaŋ lɛ nɔ.

4. Mɛni tsɔɔ akɛ klɛŋklɛŋ Kristofoi lɛ yɛ hekɛnɔfɔɔ babaoo yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli?

4 Nakai Kristofoi lɛ yɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ fɛɛ momo, kɛ Hela Ŋmalɛi lɛ babaoo. Taakɛ bɔ ni amɛtsɛɔ wiemɔi asɛɛ babaoo kɛjɛɔ klɛŋklɛŋ niŋmaai lɛ amli lɛ tsɔɔ lɛ, eyɛ faŋŋ akɛ, Biblia ŋmalɔi Kristofoi lɛ yɛ hekɛnɔfɔɔ babaoo yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli. Nakai nɔŋŋ hu ehe hiaa ni ŋmɛnɛ wɔkase Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛ hiɛdɔɔ ni wɔkɛtsu nii yɛ wɔshihilɛ mli. Bɔni afee ni wɔnyɛ wɔŋmɛ wɔtsui shi lɛ, mumɔŋ hewalɛ kɛ ekãa ni Ŋmalɛ Krɔŋkrɔŋ lɛ kɛhaa lɛ he miihia wɔ.—Lala 119:97; 1 Timoteo 4:13.

5. Mɛni hewɔ gbɛtsɔɔmɔ krɛdɛɛ he hiaa wɔ ŋmɛnɛ lɛ, ni nɛgbɛ wɔbaana yɛ?

5 Ŋmɛnɛ, adesai damɔ “amanehulu babaoo . . . ni anako nɔ da kɛjɛ je lɛŋ shishijee mli kɛbashi ŋmɛnɛŋmɛnɛ, ni asaŋ anaŋ enɔ gbi ko gbi ko dɔŋŋ” lɛ naabu tuuŋtu. (Mateo 24:21) Wɔ yibaamɔ damɔ ŋwɛi gbɛtsɔɔmɔ ni wɔɔna nɔ. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔna enɛ? Kɛtsɔ wɔtsuii ni wɔkɛaaha Nyɔŋmɔ Wiemɔ ni jɛ mumɔŋ lɛ mli tsɔɔmɔi lɛ nɔ. Enɛ baanyiɛ wɔhiɛ ni “wɔtsɔmɔ . . . wiemɔ lɛ nɔyelɔi,” tamɔ Yehowa tsuji anɔkwafoi ni hi shi yɛ tsutsu bei amli lɛ. Esa akɛ wɔkane ni wɔkɛ hiɛdɔɔ akase Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ ni wɔkɛtsu nii ni wɔkɛjie Yehowa yi.—2 Timoteo 2:15; 3:16, 17.

Tsuishiŋmɛɛ yɛ Miishɛɛ Mli

6. Mɛni hewɔ esa akɛ wɔna miishɛɛ yɛ kaai ni wɔkɛkpeɔ lɛ amli?

6 Beni Yakobo jeɔ ewolo lɛ shishi lɛ, etsi miishɛɛ, Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ yibii ni ji enyɔ lɛ ta. Eŋma akɛ: “Minyɛmimɛi, kɛji nyɛgbee kaai sɔrɔtoi pii amli lɛ, nyɛbua lɛ miishɛɛ sɔŋŋ; ejaakɛ nyɛle akɛ nyɛ hemɔkɛyeli kaa lɛ tsɛɔ tsuishiŋmɛɛ kɛbaa. Ni nyɛhaa tsuishiŋmɛɛ lɛ agbea enitsumɔ naa kɛwulaa shi, koni nyɛhi kɛwula shi, ni nyɛye emuu, ni nɔ ko nɔ ko akashwɛ nyɛ.” (Yakobo 1:2-4; Galatabii 5:22, 23) Te aaafee tɛŋŋ akɛɛ akɛ eji “miishɛɛ sɔŋŋ” akɛ aaagbee kaai pii amli? Ojogbaŋŋ, Yesu po wie yɛ e-Gɔŋ nɔ Shiɛmɔ lɛ mli akɛ: “Ajɔɔ nyɛ, kɛji ajɛ nyɛ ni awa nyɛ yi ni amale awie nyɛhe efɔŋ yɛ mi hewɔ lɛ. Nyɛnyaa ni nyɛmli afilia nyɛ; shi nyɛ nyɔmɔwoo fa yɛ ŋwɛi.” (Mateo 5:11, 12) Tsui ni nyɔɔ mɔ mli yɛ miishɛɛ mli, yɛ na ni wɔnaa Yehowa jɔɔmɔ yɛ wɔ mɔdɛŋbɔɔi anɔ, yɛ be mli ni wɔmiaa wɔhiɛ waa kɛyaa naanɔ wala oti lɛ he lɛ.—Yohane 17:3; 2 Timoteo 4:7, 8; Hebribii 11:8-10, 26, 35.

7. (a) Mɛɛ gbɛ nɔ aaatsɔ aye abua wɔ ni wɔŋmɛ wɔtsui shi? (b) Taakɛ Hiob ji lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ abaatsɔ awo wɔ nyɔmɔ?

7 Yesu diɛŋtsɛ ŋmɛ etsui shi yɛ “nyamɔ ni ka ehiɛ lɛ hewɔ.” (Hebribii 12:1, 2) Kɛ wɔtɛje wɔhiɛ wɔkwɛ Yesu ekãawoo nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, wɔ hu wɔbaanyɛ wɔŋmɛ wɔtsui shi! Taakɛ Yakobo tsi ta kɛmiiya ewolo lɛ naagbee gbɛ lɛ, Yehowa woɔ emuuyeli mlihiɛlɔi nyɔmɔ babaoo. Yakobo kɛɛ: “Naa, wɔjɔɔ mɛi ni ŋmɛɔ amɛtsui shi lɛ. Nyɛnu Hiob tsuishiŋmɛɛ lɛ he, ni nyɛna Nuntsɔ [Yehowa, NW] naagbee lɛ; akɛ Nuntsɔ Yehowa mli tsɔɔ lɛ babaoo, ni emli jɔ hu.” (Yakobo 5:11) Kaimɔ bɔ ni awo Hiob emuuyeli mlihiɛmɔ lɛ he nyɔmɔ, beni asaa aha lɛ gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa ekoŋŋ, koni ekɛ esuɔlɔi ana shihilɛ mli ŋɔɔmɔ ni yeɔ emuu kɛ miishɛɛ lɛ. Tsuishiŋmɛɛ yɛ emuuyeli mli baanyɛ ekɛ miishɛɛ ni tamɔ nakai nɔŋŋ abaha bo yɛ Nyɔŋmɔ Paradeiso jeŋ hee ni ewo shi yɛ he lɛ mli, ákɛ miishɛɛ ni onaa yɛ Yehowa sɔɔmɔ mli bianɛ lɛ mli nɔ ni da fe fɛɛ.

Nilee ni Ataoɔ

8. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔna anɔkwa nilee ni anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ nɔ, ni mɛɛ gbɛfaŋnɔ sɔlemɔ tsuɔ yɛ enɛ mli?

8 Nɔ ni baajɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kasemɔ kɛ hiɛdɔɔ, kɛ ekɛ nitsumɔ mli aba ji nilee ni Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ yɔɔ mli, ni haa wɔnyɛɔ wɔŋmɛɔ wɔtsui shi yɛ kaai amli yɛ Satan gbɛjianɔtoo ni ekpɔtɔ ni gboɔ nɛɛ mli. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔna nɔmimaa akɛ wɔbaana nilee ni tamɔ nɛkɛ? Yakobo kɛɔ wɔ: “Shi kɛ nilee eshwɛ nyɛteŋ mɔ ko lɛ, ekpa Nyɔŋmɔ ni haa mɛi fɛɛ faa ni ewieee mɔ ko hiɛ lɛ fai, ni aaaŋɔ ha lɛ. Shi ha ni ekpa fai yɛ hemɔkɛyeli mli, ni ekaje nɔ ko nɔ ko he ŋwane; ejaakɛ ŋwanejelɔ lɛ, etamɔ ŋshɔke ni kɔɔyɔɔ tswaa kɛyaa kɛbaa.” (Yakobo 1:5, 6) Esa akɛ wɔkɛ hiɛdɔɔ asɔle, kɛ hekɛnɔfɔɔ ni hosooo akɛ Yehowa baabo wɔ faikpamɔi lɛ atoi, ni akɛ ebaaha hetoo yɛ lɛ diɛŋtsɛ ebe kɛ egbɛ kpakpa nɔ.

9. Te Yakobo tsɔɔ nilee ni Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ yɔɔ mli kɛ ekɛ nitsumɔ mli eha tɛŋŋ?

9 Nilee ni Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ yɔɔ mli lɛ ji nikeenii ni jɛ Yehowa ŋɔɔ. Beni Yakobo tsɔɔ nikeenii nɛɛ amli lɛ, ekɛɛ: “Duromɔ nii kpakpai fɛɛ kɛ nikeenii ni hi kɛwula shi fɛɛ lɛ, ŋwɛi ejɛɔ ekpelekeɔ shi, kɛjɛɔ lai atsɛ lɛ ŋɔɔ, mɔ mli ni sutsakemɔ kɛ tsɔ̃mɔ susuma ko bɛ lɛ.” Yɛ sɛɛ mli, yɛ ewolo lɛ mli lɛ, Yakobo tsɔɔ nɔ ni jɛɔ anɔkwa nilee namɔ mli baa, beni ekɛɛ: “Namɔ ji nilelɔ kɛ sanesɛɛkɔlɔ yɛ nyɛteŋ? Ha ni ekɛ jeŋba kpakpa atsɔɔ lɛ diɛŋtsɛ enitsumɔi lɛ yɛ nilee kpoofeemɔ mli. . . . Shi nilee ni jɛ ŋwɛi lɛ, tsutsu lɛ ehe tse, no sɛɛ lɛ ehe jɔ, ehiɛ ka shi, eboɔ toi, eyi obɔ kɛ mɔbɔnalɛ kɛ yibii kpakpai, ejeee ŋwane, efeee osato.”—Yakobo 1:17; 3:13-17.

10. Esoro apasa jamɔ yɛ anɔkwa jamɔ he yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

10 Yɛ jeŋ apasa jamɔ maŋtsɛyeli lɛ mli, kɛ́ yɛ Kristendom loo shikpɔji krokomɛi amli jio, kusum nifeemɔ ni yaa nɔ bei pii ji ni jalɔi lɛ ala lalai komɛi, abo sɔlemɔi ni atiɔ mli afeɔ toi, ni ekolɛ anu shiɛmɔ wiemɔ ko. Akɛ hewalɛwoo ko haaa yɛ hiɛnɔkamɔ shɛɛ sane ko jajemɔ he, ejaakɛ jamɔi pii enaaa gbɛkpamɔ kpakpa ko yɛ wɔsɛɛ be mli. Atsiii hiɛnɔkamɔ ni yɔɔ nyam ni kɔɔ Nyɔŋmɔ Mesia Maŋtsɛyeli lɛ he lɛ ta, loo ehe shishinumɔ egba afa kwraa. Yehowa wieɔ yɛ gbalɛ naa yɛ mɛi ni kɛ amɛhe ekpɛtɛ Kristendom he lɛ ahe akɛ: “Mimaŋ lɛ efee nifɔji enyɔ: amɛshi mi ni ji wala nu bu lɛ, ni amɛyakpɛkpɛɛ bui ni ejwara ni nyɛɛɛ nu ato amɛha amɛhe.” (Yeremia 2:13) Amɛnyɛɛɛ amɛto anɔkwale nui dɔŋŋ. Ŋwɛi nilee bɛ.

11, 12. (a) Esa akɛ ŋwɛi nilee akanya wɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Ŋwɛi nilee bɔɔ wɔ kɔkɔ yɛ mɛni he?

11 Kwɛ bɔ ni eyɔɔ sɔrɔto yɛ Yehowa Odasefoi ateŋ ŋmɛnɛ! Yɛ hewalɛ ni Nyɔŋmɔ kɛha amɛ hewɔ lɛ, amɛkɛ E-Maŋtsɛyeli ni baa lɛ he sanekpakpa lɛ miikpa shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ. Nilee ni amɛwieɔ he lɛ damɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ nɔ shiŋŋ. (Okɛto Abɛi 1:20; Yesaia 40:29-31 he.) Yɛ anɔkwale mli lɛ, amɛkɛ anɔkwa nilee kɛ shishinumɔ tsuɔ nii yɛ wɔ Nyɔŋmɔ kɛ Bɔlɔ lɛ yiŋtoi wuji ni amɛjajeɔ lɛ mli. Esa akɛ efee nɔ ni wɔshweɔ akɛ mɛi fɛɛ ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ “aaayimɔ obɔbɔ kɛ [Nyɔŋmɔ] suɔmɔnaa nii alee yɛ mumɔŋ nilee kɛ shishinamɔ fɛɛ mli.” (Kolosebii 1:9) Kɛ amɛna shishitoo ni tamɔ nɛkɛ lɛ, ebaakanya gbekɛbii kɛ onukpai fɛɛ koni daa nɛɛ ‘amɛtsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi.’

12 “Nilee ni jɛ ŋwɛi” lɛ bɔɔ wɔ kɔkɔ yɛ eshai ni haŋ wɔna ŋwɛi nɔkpɛlɛmɔ lɛ he. Yakobo kɛɛ: “No hewɔ lɛ, minyɛmimɛi ni misumɔɔ, mɔ fɛɛ mɔ he afee oya kɛ ninumɔ, ehumi shi kɛ wiemɔ, ehumi shi kɛ mlifu. Ejaakɛ nuu mlifu tsuuu Nyɔŋmɔ jalɛ nii.” Hɛɛ, esa akɛ wɔfee oya, wɔhe atswa shi, akɛ wɔɔbo ŋwɛi ŋaawoo toi ni wɔkɛtsu nii. Shi kɛlɛ, esa akɛ wɔkwɛ wɔhe nɔ jogbaŋŋ yɛ nakai “henɔ bibioo,” lilɛi, lɛ he. Lilɛi lɛ baanyɛ atsɔ hepupuumɔ, oshekuyeli ni jwɛŋmɔ bɛ mli, loo saji ni ŋɔɔ wɔ pɛ wɔnaa lɛ awiemɔ nɔ ‘ashã koo babaoo’ yɛ okadi gbɛ nɔ. No hewɔ lɛ, ehe miihia ni wɔfee mɛi ni akpɛlɛɔ amɛ nɔ, ni jieɔ henɔyeli kpo yɛ wɔ naanyobɔɔi fɛɛ mli.—Yakobo 1:19, 20; 3:5.

13. Mɛni hewɔ ehe hiaa ni wɔkpɛlɛ “wiemɔ lɛ ni atɛo” yɛ ‘wɔmli’ lɛ nɔ lɛ?

13 Yakobo ŋma akɛ: “No hewɔ lɛ, nyɛshɛrɛa nyaŋemɔ nitsumɔ kɛ efɔŋ nɔtekemɔ fɛɛ nyɛshwiea, ni nyɛkɛ mlijɔlɛ aherea wiemɔ lɛ ni atɛo yɛ nyɛmli ni yɔɔ hewalɛ ni ekɛaahere nyɛ susumai ayiwala lɛ.” (Yakobo 1:21) Nɛkɛ hiɛjoomɔ jeŋ nɛɛ, kɛ eheloo gbɛfaŋ nibii akpojiemɔ kɛ mi-klɛŋklɛŋ shihilɛ gbɛ kɛ jeŋba ni eba shi lɛ miihe aho aya. “Shi mɔ ni feɔ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii lɛ hiɔ shi kɛyaa naanɔ.” (1 Yohane 2:15-17) Belɛ, kwɛ bɔ ni ehe hiaa, akɛ wɔkpɛlɛ ‘wiemɔ lɛ ni atɛoɔ yɛ wɔmli’ lɛ nɔ! Nilee ni Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛhaa lɛ yɛ sɔrɔto kwraa yɛ jeŋ ni gboɔ nɛɛ efɔŋ feemɔ lɛ he. Wɔsumɔɔɔ nakai nɔ fɔŋ feemɔ lɛ eko kwraa. (1 Petro 2:1, 2) Ehe miihia ni wɔna anɔkwale lɛ he suɔmɔ kɛ hemɔkɛyeli ni wa ni atɛo yɛ wɔtsuii amli, bɔni afee ni wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔgbaŋ afa kɛjɛŋ Yehowa jalɛ gbɛ̀i lɛ anɔ kɔkɔɔkɔ. Shi ani efa kɛkɛ akɛ wɔɔnu Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ?

“Wiemɔ lɛ Nɔyelɔi” ni Wɔtsɔmɔɔ

14. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔtsɔmɔ Wiemɔ lɛ “nulɔi” kɛ “nɔyelɔi” fɛɛ?

14 Wɔkaneɔ yɛ Yakobo 1:22 akɛ: “Nyɛtsɔmɔa wiemɔ lɛ nɔyelɔi, ni jeee wiemɔ lɛ nulɔi kɛkɛ, ni nyɛkɛ miishishiu nyɛ diɛŋtsɛ nyɛhe.” “Nyɛtsɔmɔa wiemɔ lɛ nɔyelɔi”! Ama saneyitso nɛɛ nɔ mi diɛŋtsɛ yɛ Yakobo wolo lɛ mli. Esa akɛ wɔbo toi, ni wɔfee “nakai pɛpɛɛpɛ”! (1 Mose 6:22) Ŋmɛnɛ, mɛi pii kɛɔ akɛ efa akɛ aaanu shiɛmɔ wiemɔ ko loo akɛ he awo jamɔ nifeemɔ ko mli yɛ be kɛ bei amli, shi jɛmɛ nɔŋŋ amɛyashɛɔ. Ekolɛ amɛbaasusu akɛ, bei abɔ ni ‘amɛshihilɛ ja’ yɛ tɛi ni amɛfolɔ amɛha amɛhe lɛ anaa lɛ, no nɔŋŋ fa. Ni kɛlɛ, Yesu Kristo jaje akɛ: “Kɛji mɔ ko miisumɔ akɛ enyiɛɔ misɛɛ lɛ, ha ni ekwa ehe ni ewo esɛŋmɔtso lɛ, ni enyiɛ misɛɛ.” (Mateo 16:24) Aatao nifeemɔ ni haa akɛ he shãa afɔle, kɛ tsuishiŋmɛɛ, yɛ Yesu nɔkwɛmɔ nɔ lɛ sɛɛnyiɛmɔ mli, yɛ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii lɛ feemɔ mli yɛ anɔkwa Kristofoi adɛŋ. Kɛha amɛ lɛ, Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii ŋmɛnɛ lɛ yɛ nakai nɔŋŋ taakɛ eji yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli, beni Yesu ni atee lɛ shi lɛ fa akɛ: “No hewɔ lɛ, nyɛyaa, ni nyɛyafea jeŋmaji fɛɛ mikaselɔi” lɛ. (Mateo 28:19) Mɛni ofeɔ yɛ enɛ gbɛfaŋ?

15. (a) Mɛɛ nɔkwɛmɔ nɔ ko Yakobo kɛha, ni tsɔɔ bɔ ni wɔɔna miishɛɛ akɛ “wiemɔ lɛ nɔyelɔi”? (b) Mɛni hewɔ hiɛaŋhiɛaŋ jamɔ ko kɛkɛ faaa lɛ?

15 Kɛ wɔtee nɔ wɔkwɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli lɛ, ebaatamɔ ashwishwɛ yɛ nɔ gbɔmɛi ni wɔji ni eeeha wɔna lɛ mli. Yakobo kɛɔ akɛ: “Mɔ ni maa eyi shi ekwɛɔ heyeli mla ni hi kɛwula shi lɛ mli, ni ekãa he, ni ejeee mɔ ni nuɔ ni ehiɛ kpaa nɔ, shi moŋ eji nɔyelɔ ni tsuɔ he nii lɛ, nakai mɔ lɛ aaajɔɔ lɛ yɛ enɔyeli lɛ mli.” (Yakobo 1:23-25) Hɛɛ, ebaafee ‘wiemɔ lɛ nɔyelɔ’ ni yɔɔ miishɛɛ. Agbɛnɛ hu, ehe miihia ni wɔfee “nɔyelɔ” yɛ wɔ Kristofoi ashihilɛ mli nibii fɛɛ kwa mli. Wɔkalaka wɔhe kɔkɔɔkɔ ni wɔsusu akɛ hiɛaŋhiɛaŋ jamɔ ko kɛkɛ fa. Yakobo woɔ wɔ ŋaa ni wɔye anɔkwa jamɔ he nibii komɛi ni ekolɛ Kristofoi ni yɔɔ ekãa lɛ po eku amɛhiɛ amɛshwie nɔ lɛ nɔ. Eŋma akɛ: “Nyɔŋmɔ jamɔ ni ehe tse ni ehe bɛ muji ko yɛ Nyɔŋmɔ kɛ tsɛ lɛ hiɛ ji enɛ, akɛ mɔ asara awusai kɛ okulafoi yɛ amɛmanehulu lɛ mli, ni eto ehe kɛjɛ je nɛŋ, koni ekawo ehe wuji.”—Yakobo 1:27.

16. Mɛɛ gbɛi anɔ nɛkɛ Abraham batsɔ “Yehowa shieŋtsɛ” yɛ, ni te wɔɔfee tɛŋŋ wɔna E-naanyobɔɔ?

16 Efaaa kɛkɛ akɛ aaakɛɛ akɛ, ‘Miheɔ Nyɔŋmɔ nɔ miyeɔ,’ ni oshi saji nakai kɛkɛ. Taakɛ Yakobo 2:19 wie he lɛ: “Bo lɛ oheɔ oyeɔ akɛ Nyɔŋmɔ lɛ, mɔ kome ni? ofee jogbaŋŋ; daimonioi hu heɔ yeɔ, ni amɛhe [kpokpoɔ, NW].” Yakobo maa nɔ mi akɛ, “hemɔkɛyeli hu, kɛ nitsumɔi bɛ he lɛ, eji hemɔkɛyeli gbonyo,” ni ewie Abraham he akɛ: ‘Ehemɔkɛyeli kɛ nitsumɔi lɛ nyiɛ, ni nitsumɔi lɛ amli ejɛ ni ehemɔkɛyeli lɛ ye emuu.’ (Yakobo 2:17, 20-22) Nɔ ni fata Abraham nitsumɔi lɛ ahe ji hejɔlɛ ni ekɛha ewekumɛi, gbɔfeemɔ ni ejie lɛ kpo, bɔ ni esaa ehe koni ekɛ Isak ashã afɔle, kɛ bɔ ni ‘ejaje’ ehemɔkɛyeli ni hosooo yɛ Nyɔŋmɔ shiwoo ni kɔɔ “maŋ ni yɔɔ shishitoo ni wa,” wɔsɛɛ be Mesia Maŋtsɛyeli lɛ, mli yɛ ‘faŋŋ’ lɛ. (1 Mose 14:16; 18:1-5; 22:1-18; Hebribii 11:8-10, 13, 14; 13:2) ‘Abatsɛ’ Abraham ‘Yehowa shieŋtsɛ’ yɛ gbɛ ni ja nɔ. (Yakobo 2:23) Wɔ hu abaanyɛ abu wɔ akɛ ‘Yehowa nanemɛi’ yɛ be mli ni wɔkɛ ekãa jajeɔ wɔ hemɔkɛyeli kɛ hiɛnɔkamɔ yɛ ejalɛ Maŋtsɛyeli ni baa lɛ mli lɛ.

17. (a) Mɛni hewɔ ‘abu’ Rahab ‘jalɔ’ lɛ, ni awo lɛ nyɔmɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Mɛɛ gbɛ́i babaoo Biblia lɛ kɛhaa ni kɔɔ mɛi ni ‘batsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi’ lɛ ahe? (d) Awo Hiob nyɔmɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ, ni mɛni hewɔ?

17 Abuɔ mɛi ni bafeɔ “wiemɔ lɛ nɔyelɔi” lɛ ‘jalɔi kɛtsɔɔ nitsumɔ nɔ, shi jeee kɛtsɔ hemɔkɛyeli pɛ nɔ.’ (Yakobo 2:24) Rahab ji mɔ ni kɛ nitsumɔi fata ehemɔkɛyeli ni eyɔɔ yɛ “wiemɔ” ni enu ni kɔɔ Yehowa nitsumɔi wuji ahe lɛ he. Ekɛ Israel saralɔi lɛ tee, ni eye ebua amɛ ni amɛjo foi, ni ebua etsɛ shiabii lɛ naa kɛha yibaamɔ. Kwɛ bɔ ni yɛ gbohiiashitee lɛ mli lɛ, emli baafili lɛ aha akɛ, ehemɔkɛyeli, ni ekɛ nitsumɔi fata he lɛ ha ebatsɔ Mesia lɛ blema seshinyo! (Yoshua 2:11; 6:25; Mateo 1:5) Hebribii yitso 11 kɛ mɛi krokomɛi babaoo ni ‘batsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi’ yɛ amɛ hemɔkɛyeli ni amɛjie lɛ kpo lɛ gbɛfaŋ lɛ agbɛi haa, ni abaawo amɛ nyɔmɔ babaoo. Ni asaŋ wɔhiɛ akakpa Hiob, mɔ ni yɛ kaa ni mli wa waa shishi lɛ ekɛɛ: “Aaajie Yehowa gbɛi lɛ yi kɛ̃” lɛ hu nɔ. Taakɛ wɔna momo lɛ, nɔ ni jɛ ehemɔkɛyeli kɛ nitsumɔi amli ba ji nyɔmɔwoo babaoo. (Hiob 1:21; 31:6; 42:10; Yakobo 5:11) Nakai nɔŋŋ hu, wɔ tsuishiŋmɛɛ ŋmɛnɛ akɛ “wiemɔ lɛ nɔyelɔi” lɛ kɛ Yehowa nɔkpɛlɛmɔ ŋmɔlɔ baaba.

18, 19. Nyɛmimɛi ni awa amɛ yi yɛ be kakadaŋŋ mli lɛ ‘etsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi’ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ, ni mɛɛ jɔɔmɔ eba amɛ nitsumɔ lɛ nɔ?

18 Wɔ nyɛmimɛi ni yɔɔ Europa Bokagbɛ lɛ fata mɛi ni eŋmɛ amɛtsui shi babaoo yɛ afii pii amli lɛ ahe. Amrɔ nɛɛ ni ajie naatsii lɛ pii lɛ, mɛnɛɛmɛi ‘ebatsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi’ diɛŋtsɛ yɛ amɛ shihilɛ hee lɛ mli. Maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi kɛ gbɛgbalɔi ni jɛ maji ni bɛŋkɛ lɛ amli etee jɛmɛ koni amɛyaye amɛbua yɛ nitsɔɔmɔ, kɛ gbɛjianɔtoo mli. Finland nitsumɔ he nine lɛ kɛ Buu Mɔɔ Asafo lɛ nitsumɔ he niji ni bɛŋkɛ lɛ etsu tsumalɔi ni he esa kɛtee jɛmɛ, ni jeŋ muu fɛɛ nyɛmifeemɔ kuu ni mli hi lɛ kɛ shika eye ebua nitsumɔ he nine tsui kɛ Maŋtsɛyeli Asai heei ni amamɔɔ lɛ.—Okɛto 2 Korintobii 8:14, 15 he.

19 Kwɛ bɔ ni nakai nyɛmimɛi ni anyɛ amɛ nɔ yɛ bei kakadaŋŋ mli lɛ kɛ ekãa ehere shiɛmɔ nitsumɔ lɛ nɔ eha! ‘Amɛmiitsu nii waa ni amɛmiimia amɛhiɛ’ waa koni taakɛ eji lɛ, amɛtsu hegbɛi ni amɛnaaa tsutsu yɛ “haomɔ bei” lɛ amli lɛ ahe nii. (1 Timoteo 4:10; 2 Timoteo 4:2, NW) Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, yɛ nyɛsɛɛ April ni ho nɛɛ mli, yɛ Albania, he ni akɛ yiwaa enyɛ amɛ nɔ waa yɛ lɛ, aja Maŋtsɛyeli Sane, “Mɛni Hewɔ Shihilɛ Eyi Obɔ kɛ Naagbai Nɛkɛ” lɛ yɛ gbii etɛ pɛ mli. Enɛ ji nifeemɔ fɛfɛo ni nyiɛ Yesu gbele lɛ Kaimɔ, ni mɛi 3,491 ba shishi lɛ sɛɛ—mɛi babaoo fe amɛ shiɛlɔi 538 ni yɔɔ ekãa lɛ.

20. Mɛni mɛi ni ba Kaimɔ lɛ shishi nyɛsɛɛ nɛɛ tsɔɔ, ni mɛɛ gbɛ nɔ abaatsɔ aye abua mɛi pii?

20 Shikpɔji krokomɛi hu yɛ ni kɛ yibɔ ni fa bafata mɛi ni ba afi nɛɛ Kaimɔ lɛ shishi, ni tee hiɛ kɛyashɛ mɛi ni fe 10,000,000 lɛ. Hei pii yɛ ni Kaimɔ lɛ shishi ni mɛi heei lɛ ba, ni amɛna nɔ ni tee nɔ lɛ ewaje amɛ hemɔkɛyeli, ni ‘amɛmiitsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi.’ Ani wɔbaanyɛ wɔwo mɛi heei ni bafata wɔhe nɛɛ ateŋ mɛi pii ahewalɛ ni amɛhe asa kɛha nakai hegbɛ lɛ?

21. Yɛ wɔ afi ŋmalɛ lɛ kɛ gbeekpamɔ naa lɛ, mɛɛ nifeemɔ gbɛ esa akɛ wɔtiu, ni kɛ mɛɛ oti ni ma wɔhiɛ?

21 Taakɛ nakai klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli Kristofoi ni yɔɔ ekaa lɛ ji, kɛ babaoo hu kɛjɛ nakai be lɛ mli ji lɛ, nyɛhaa wɔtswaa wɔfai shi akɛ wɔbaamia wɔhiɛ waa ni ‘wɔtiu’ naanɔ wala “oti lɛ,” kɛ́ enɛ baaba mli yɛ ŋwɛi Maŋtsɛyeli lɛ mli loo yɛ eshikpɔŋ nɔ nɔyeli he lɛ. (Filipibii 3:12-14) Mɔdɛŋ fɛɛ ni wɔbɔɔ koni wɔnine ashɛ nakai oti lɛ nɔ lɛ sa. Enɛ jeee be ni wɔgbɔjɔɔ wɔhe wɔfeɔ toibolɔi pɛ, shi moŋ bei fɛɛ amli be ni ‘wɔkɛaawaje wɔhe ni wɔtsu nii’ lɛ nɛ. (Hagai 2:4; Hebribii 6:11, 12) Akɛni ‘wɔkpɛlɛ wiemɔ lɛ tɛomɔ yɛ wɔmli’ lɛ nɔ hewɔ lɛ, eba akɛ ‘wɔɔtsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi ni yɔɔ miishɛɛ’ bianɛ kɛ agbɛnɛ kɛmiiya naanɔ ni baaba lɛ mli.

Te Obaaha Hetoo Oha Tɛŋŋ?

◻ Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔŋmɛ wɔtsui shi yɛ miishɛɛ mli?

◻ Mɛni ji “nilee ni jɛ ŋwɛi” lɛ, ni te wɔɔfee tɛŋŋ wɔtiu no?

◻ Mɛni hewɔ esa akɛ ‘wɔtsɔmɔ wiemɔ lɛ nɔyelɔi, shi jeee wiemɔ lɛ nulɔi kɛkɛ’ lɛ?

◻ Mɛɛ amaniɛbɔi esa akɛ ekanya wɔ ni wɔtsɔmɔ “wiemɔ lɛ nɔyelɔi”?

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 17]

Eba akɛ wɔ hu wɔɔgbele wɔtsui mli wɔha ŋwɛi nitsɔɔmɔ

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 18]

Awo Hiob emuuyeli mlihiɛmɔ lɛ he nyɔmɔ kɛtsɔ shihilɛ ni miishɛɛ ni yeɔ emuu yɔɔ mli kɛ esuɔlɔi ni enine shɛ nɔ ekoŋŋ lɛ nɔ

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje