Kɔmpiuta He Nilee He Jwɛŋmɔ ni Ŋmɛɔ Pɛpɛɛpɛ Mlihiɛmɔ
1 Bɔfo Paulo wo klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli Kristofoi lɛ hewalɛ koni nɔ ko akagbala amɛjwɛŋmɔ, ejaakɛ “be lɛ faaa dɔŋŋ.” (1 Kor. 7:29) Akɛni nibii agbɛjianɔtoo momo nɛɛ bɛŋkɛɔ enaagbee hewɔ lɛ, kwɛ bɔ ni ehe hiaa akɛ ‘wɔɔtao Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli kɛ ejalɛ lɛ klɛŋklɛŋ’ ni ‘wɔtsu wɔdekã he nii’! Be he yɛ sɛɛnamɔ waa.—Mat. 6:33; Efes. 5:16.
2 Ana tsɔnei ahe nilee he miishɛɛ waa akɛ nɔ ko ni haaa afite be kwraa. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, kɛ anyɛ̃ nɔ ko tamɔ kpɔ́ ko nɔ yɛ kɔmpiuta nɔ nɔŋŋ pɛ lɛ, mɔ ni kɛtsuɔ nii lɛ nine nyɛɔ eshɛɔ saji ni fa babaoo diɛŋtsɛ nɔ amrɔ nɔŋŋ. Bei pii lɛ kɔmpiutai baanyɛ amɛkɛ hiŋmɛitswai fioo ko pɛ afee nɔ ni ekolɛ akɛ ŋmɛlɛtswai abɔ loo otsii babaoo baatsu he nii yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ. Kɛ akɛtsu nii jogbaŋŋ lɛ, amɛbafeɔ dɛŋdade ko ni he yɔɔ sɛɛnamɔ.
3 Ani Ehaŋ Afite Be Lɛlɛŋ?: Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, mɔ ni kɛ tsɔnei ahe nilee nɛɛ tsuɔ nii lɛ nine shɛɛɛ kɔmpiuta he nilee ni tamɔ nɛkɛ nɔ ní efiteee nɔ ko babaoo tamɔ—shika kɛ be fɛɛ. Ekolɛ ebaabi ni afite ŋmɛlɛtswai abɔ koni akɛkase bɔ ni abaafee ni kɔmpiuta lɛ kɛ be kuku ko atsu nitsumɔi komɛi ahe nii. Kɛfata he lɛ, mɔ ni banyaa kɔmpiuta he nilee kasemɔ lɛ he waa lɛ baanyɛ afite be ni kulɛ abaanyɛ akɛtsu nii jogbaŋŋ lɛ. Esa akɛ wɔná jwɛŋmɔ ni ŋmɛɔ pɛpɛɛpɛ, ni wɔha shishitoo mla ni yɔɔ bɔfo Paulo ŋaawoo akɛ anyiɛ “tamɔ nilelɔi, mɛi ni tsuɔ amɛdekã he nii” lɛ mli lɛ ahi wɔjwɛŋmɔ mli.—Efes. 5:15, 16; kwɛmɔ 1 Korintobii 7:31 hu.
4 Aŋkroaŋkroi ni hiɛ jwɛŋmɔ kpakpa lɛ efee nibii ni akwɛɔ nɔ akɛkaseɔ bɔ ni akɛ kɔmpiuta tsuɔ nii ahaa, ni akɛ asafo mli saji ni aŋmala toɔ nɔ ni ato he gbɛjianɔ awo kɔmpiuta mli lɛ nɔ. Eji anɔkwale akɛ, bɔ ni mɔ aŋkro ko baafee ni ekɛ ekɔmpiuta aaatsu nii aha lɛ ji mɔ lɛ diɛŋtsɛ yiŋkpɛɛ. Shi kɛlɛ, esaaa ni akɛ asafo mli saji ni aŋmala ni afee woji kɛha nomɛi lɛ toɔ kɔmpiutai amli, akɛni gbekɛbii loo mɛi krokomɛi ni ahako amɛ hegbɛ akɛ amɛna saji nɛɛ lɛ nine baanyɛ ashɛ nɔ lɛ hewɔ. Esa akɛ akɛ asafo mli saji fɛɛ ni aŋmala—shika he saji, Asafoŋ Shiɛlɔ Kadimɔ woji, kɛ ekrokomɛi lɛ—ato woji ni Asafo lɛ kɛha lɛ amli, ni esaaa akɛ akɛ saji ni yɔɔ asafoŋ woji nɛɛ amli lɛ toɔ kɔmpiuta mli. Yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ lɛ, abaabu asafo lɛ teemɔŋ saji ahe.
5 Esa akɛ nɔkwɛlɔi ni gbɛnaa nii ka amɛnɔ lɛ kɛ sanesɛɛkɔmɔ atsu nii yɛ nitsumɔi ni amɛkɛwoɔ mɛi adɛŋ yɛ Teokrase Sɔɔmɔ Skul kɛ Sɔɔmɔ Kpee lɛ mli nifeemɔi ahe lɛ mli. Ehe miihia ni amɛha nɔ ni abaakase yɛ nifeemɔ lɛ fã pɔtɛɛ ko mli lɛ ahi amɛjwɛŋmɔŋ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, nii ni abaakase yɛ skul lɛ mli lɛ eko yɛ ni jeee nikaselɔ fɛɛ nikaselɔ kɛkɛ baanyɛ atsu he nii. Esa akɛ asusu yiŋtoo krɛdɛɛ ni yɔɔ wiemɔ lɛ sɛɛ lɛ kɛ bɔ ni mɔ aŋkro lɛ hesaa ji ha kɛ bɔ ni nɔ ni abaakase lɛ yɔɔ ha lɛ hu he. Esaaa akɛ ashĩɔ ahaa kɔmpiuta lɛ koni no atsɔɔ.
6 Esaaa akɛ nyɛmi nuu ko ni akɛ nifeemɔ fã ko ewo edɛŋ yɛ asafoŋ kpeei amli lɛ kɛ ehe fɔɔ saji ni mɔ kroko esaa eto momo lɛ nɔ, ekolɛ mɔ aŋkro ko ni eleee lɛ po, akɛni akɛwo kɔmpiuta ko mli ni ehaaa efite be babaoo hewɔ. Kristofoi ni gbɛnaa nii ka amɛnɔ lɛ tsɔɔɔ hiɛ amɛtooo Biblia mli maŋshiɛmɔi loo kpee lɛ mli nifeemɔ fãi lɛ ahe gbɛjianɔ amɛwooo kɔmpiutai amli koni mɛi krokomɛi kɛtsu nii. Shi kɛlɛ, kɔmpiuta lɛ kɛ Asafo lɛ Watctower Library ni yɔɔ CD-ROM nɔ lɛ baanyɛ afee dɛŋdadei ni he yɔɔ sɛɛnamɔ yɛ mɔ aŋkro ni ji nyɛmi lɛ dɛŋ, ni ebaaha etao saji amli yɛ gbɛ ni mɔɔ shi nɔ yɛ be fioo ni yɔɔ lɛ mli.
7 Yɛ nɔ ni akwɛɔ nɔ kɛkaseɔ bɔ ni akɛ kɔmpiuta tsuɔ nii ahaa, saji ni ato naa ashwie shi, kɛ ehe saji krokomɛi ni fata he ni nyɛmimɛi jieɔ lɛ kpo amɛtsɔɔ ni amɛkɛhaa amɛhe, kɛ Sɔɔmɔ Kpee kɛ Teokrase Sɔɔmɔ Skul lɛ mli fãi ni atoɔ he gbɛjianɔ ni akɛhaa kɛtsɔɔ elɛktrɔnik loo gbɛ kroko nɔ lɛ gbɛfaŋ lɛ: Ehi yɛ bei pii amli akɛ nyɛmimɛi lɛ aaato amɛ diɛŋtsɛ amɛ nifeemɔi ahe gbɛjianɔ yɛ be mli ni amɛhaa sɛɛnamɔi ni saa amɛ asafo lɛ he lɛ yɔɔ amɛjwɛŋmɔ mli. (1 Tim. 4:13, 15) Esaaa kwraa ni akɛ asafo lɛ mli nibii lɛ tsuɔ nii kɛyeɔ jara kɛhaa sɛɛnamɔ yɛ gbɛ ko gbɛ ko kwraa nɔ.
8 Ni te aaakɛɛ tɛŋŋ yɛ ŋmalɛi ni akɛtsu nii yɛ Buu-Mɔɔ Nikasemɔ loo Asafo Woloŋ Nikasemɔ mli ni akɛ kɔmpiuta efee ewo woji anɔ lɛ ni akɛhaa mɛi lɛ he? Ojogbaŋŋ, ebaafee nɔ ni hi moŋ akɛ shiɛlɔi aŋkroaŋkroi lɛ aaaŋmala saji bibii koni amɛfee kadimɔ nii yɛ Biblia lɛ kɛ woji ni akaseɔ lɛ mli diɛŋtsɛ. Ŋmalɛi ni aŋmalako emli wiemɔi yɛ wolo ni akaseɔ lɛ mli ni aŋmala yɛ kɔmpiuta woji anɔ lɛ ni akɛaatsu nii yɛ kpee lɛ shishi lɛ baanyɛ aje mɔ nijiaŋ wui koni ekɛ Biblia lɛ akatsu nii kɛmiitao ŋmalɛi. Kɛlɛ, Ŋmalɛi ni aaatao yɛ Biblia mli nikasemɔ loo yɛ asafoŋ kpee shishi lɛ ji tsɔsemɔ ni wɔnine shɛɔ nɔ lɛ ni wajeɔ wɔ ni wɔhe asa yɛ Biblia lɛ kɛ nitsumɔ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ fã. Yɛ shihilɛi pii amli lɛ, kɛ titri lɛ yɛ ŋmalɛi ni aŋmala emli wiemɔi ni fa babaoo lɛ agbɛfaŋ lɛ, ekanemɔ kɛmiijɛ Biblia lɛ mli tɛɛ lɛ mɔɔ shi jogbaŋŋ, titri lɛ kɛ aawo toibolɔi ahewalɛ ni amɛnyiɛ sɛɛ kɛgbele Biblia lɛ.
9 Osharai Krokomɛi ni Yɔɔ Gbeyei: Taakɛ atsɔɔ yɛ August 1, 1993 Buu-Mɔɔ ni je kpo lɛ baafa 17 lɛ, kɔmpiuta ni akɛmɔɔ elɛktrɔnik adafitswaa tao lɛ baanyɛ agbele gbɛ kɛha mumɔŋ osharai ni hiɛdɔɔ yɔɔ mli. Taakɛ aŋkroaŋkroi ni bɛ jeŋba lɛ baanyɛ ni amɛkɛ muawai—nifeemɔ ni ato he gbɛjianɔ koni akɛfite ni akɛkpata kɔmpiuta mli saji ahiɛ lɛ awo adafitswaa tao ko nɔ lɛ—nakai nɔŋŋ hemɔkɛyeli kwalɔi, osɔfoi, kɛ mɛi ni sumɔɔ ni amɛfite mɛi krokomɛi ajeŋba loo amɛfee enɛ yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ baanyɛ amɛkɛ amɛjwɛŋmɔŋ ebɔɔ lɛ awo adafitswaa taoi anɔ yɛ gbɛ ni waaa kwraa nɔ. Kɛ akwɛɛɛ adafitswaa tao, ni awo lɛ gbɛi po akɛ “JW Only,” [Yehowa Odasefoi Pɛ] ni Yehowa anɔkwa tsuji ni edara yɛ mumɔŋ lɛ pɛ kɛtsuɔ nii lɛ jogbaŋŋ lɛ, ebaanyɛ ekɛ Kristofoi ni kɛtsuɔ nii lɛ awo “naanyobɔɔ fɔŋ” mli. (1 Kor. 15:33) Asafo lɛ nine eshɛ amaniɛbɔi anɔ akɛ, akɛ nɔ ni akɛɛ atsɛɔ nomɛi teemɔŋ kɔmpiutai lɛ etsu nii ni jeee koni akɛgbɛ saji ni kɔɔ mumɔŋ nibii ahe ashwa kɛkɛ, shi koni akɛwo ŋaa gbohii, akɛgbɛ oshekuyeli kɛ amale saji ashwa, koni akɛ saji ahesusumɔi fɔji ni ahà nɔ ahã, koni akɛtee sanebimɔi kɛ yiŋkɔshikɔshi-feemɔi ni akɛaakpata mɛi komɛi ahemɔkɛyeli hiɛ lɛ ashi, ní mɔ ko kɛ lɛ diɛŋtsɛ e-Ŋmalɛ mli shishitsɔɔmɔi aha. Saji lɛ ekomɛi yɛ ni kɛ ana nɔŋŋ pɛ lɛ, efeɔ tamɔ nɔ ni yɔɔ miishɛɛ ni tsɔɔ mɔ nii hu, ni kɛlɛ ebɔɔ mli nibii baanyɛ afata he. Kristofoi kwɛɔ “tsulɔ anɔkwafo kɛ nilelɔ” lɛ gbɛ kɛhaa mumɔŋ niyenii kɛ nibii ashishitsɔɔmɔ ni yɔɔ faŋŋ yɛ ebe naa. (Kwɛmɔ July 1, 1994 Buu-Mɔɔ lɛ baafai 9-11.) Gbɛnaa nii ni hiɛdɔɔ yɔɔ mli ka Kristofonyo nɔ akɛ ebu ehemɔkɛyeli lɛ he eshi nɔ fɛɛ nɔ ni fiteɔ mɔ jwɛŋmɔŋ lɛ, ni nɔ ni he hiaa fe fɛɛ yɛ no he ji, esa akɛ be fɛɛ be lɛ ele mɔ ni ekɛbɔɔ lɛ.—Mat. 24:45-47; 2 Yoh. 10, 11.
10 Nakai Buu-Mɔɔ kome lɛ nɔŋŋ mli sane ma bɔ ni ehe hiaa ni akɛ bulɛ aha copyright mlai. Nitsumɔ hei wuji babaoo ni toɔ nibii ni akɛkaseɔ bɔ ni akɛ kɔmpiutai tsuɔ nii ahaa lɛ he gbɛjianɔ ni amɛhɔɔ lɛ kɛ hegbɛ ni amɛyɔɔ yɛ enɛɛmɛi ahe lɛ woɔ mla shishi, ni amɛkɛ ehe hegbɛ yɛ bɔ ni akɛ nibii ni tamɔ nɛkɛ aaatsu nii yɛ mla naa lɛ haa. Bei pii lɛ hegbɛ lɛ kɛɔ akɛ nifeelɔ lɛ nyɛŋ ekɛ nibii lɛ aha mɛi krokomɛi; yɛ anɔkwale mli lɛ, majimaji ateŋ copyright mla lɛ eŋmɛɛɛ nakai feemɔ gbɛ. Hiɛjoolɔi babaoo ahenilee gbaaa amɛnaa yɛ mla mlikuu he. Shi kɛlɛ, esa akɛ Kristofoi kɛ mla naa saji atsu nii yɛ henilee mli, ni amɛkɛ Kaisare nii aha Kaisare.—Mat. 22:21; Rom. 13:1.
11 Nitsumɔ hei wuji komɛi hɔɔ kɔmpiutai ni afee emli gbɛjianɔtoi ni yɔɔ mli lɛ momo ni akɛwo mla shishi. Shi kɛlɛ, kɔmpiutai ashwapoi komɛi bɛ mla naa hegbɛ, akɛni gbɛjianɔtoi ni akɛwo mli momo lɛ kɛ mla kpaaa gbee hewɔ, ní tsɔɔ akɛ nihelɔ lɛ kuɔ mla mli yɛ gbɛjianɔtoo lɛ kɛ nitsumɔ mli. Yɛ enɛ hewɔ lɛ, esa akɛ Kristofoi akwa saji ni akɛwo mla shishi (taakɛ Asafo lɛ woji lɛ ji lɛ) ni ajieɔ kɛjɛɔ he kroko kɛbawoɔ elɛktrɔnik adafitswaa taoi anɔ loo ni ajieɔ kɛjɛɔ nɔ yɛ be mli ni abiko mla naa hegbɛ kɛjɛko efeelɔi lɛ adɛŋ lɛ.—Heb. 13:18.
12 Esa akɛ abu bɔ ni kɔmpiuta he nilee ni akɛaatsu nii yɔɔ ha lɛ he akɔntaa, koni akɛto osharai ni mli wa ni jɛɔ ekɛ nitsumɔ mli kɛbaa lɛ he. Yɛ be mli ni abaanyɛ akɛ tɛlivishin atsu nii ni sɛɛnamɔ aba he lɛ, hewalɛ fɔŋ ni enaa yɛ adesai anɔ ŋmɛnɛ lɛ eha je lɛŋ bii kɛ hiɛdɔɔ ewie he. Kɔmpiuta he gbɛjianɔtoi etee je lɛŋ fɛɛ ni ebaanyɛ ekɛ saji ni he yɔɔ sɛɛnamɔ babaoo diɛŋtsɛ aba shia loo nitsumɔ he. Amɛhe baa sɛɛnamɔ kɛhaa nitsumɔi sɔrɔtoi kɛ nitsumɔ gbɛjianɔtoi babaoo kɛ aŋkroaŋkroi hu ni miisumɔ ni amɛle amɛ diɛŋtsɛ amɛhe saji loo nitsumɔ he saji babaoo yɛ adesai ashihilɛ ni yaa ehiɛ oyayaayai ni wɔyɔɔ mli nɛɛ mli lɛ. Yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ lɛ, akɛ naagbai tamɔ mɛi ni ejie amɛhe efolo ahe mfoniri, hetsɛ̃ ni gbálaa mɛi ateŋ he saji, kɛ saji ni kɔɔ bɔ ni akɛ he woɔ nibii ni yɔɔ nyaŋemɔ ni ehiii mli lɛ ewo kɔmpiuta gbɛjianɔtoi lɛ amli.
13 No hewɔ lɛ yiŋtoi babaoo yɛ ni no hewɔ ni esa akɛ Kristofonyo ana kɔmpiuta he nilee he jwɛŋmɔ ni ŋmɛɔ pɛpɛɛpɛ lɛ. Aŋkroaŋkroi pii miina New World Translation, Insight kpói, kɛ GetVerse ni ato he gbɛjianɔ ni Asafo lɛ yɔɔ yɛ kɔmpiuta diskɛt nɔ lɛ he miishɛɛ. Mɛi krokomɛi naa Watchtower Library ni Asafo lɛ efee ewo CD-ROM nɔ lɛ ni kɛ saji krokomɛi kɛha saji amlitaomɔ fataa he lɛ he sɛɛ. Yɛ be mli ni ayooɔ kɔmpiuta he nilee he sɛɛnamɔ lɛ, esa akɛ mɔ ni kɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ kɔmpiuta he nilee ni tamɔ nɛkɛ tsuɔ nii kɛhaa yiŋtoi ni he baa sɛɛnamɔ lɛ akwɛ ehe nɔ jogbaŋŋ hu ni ebu lɛ, kɛ mɛi krokomɛi ahe, kɛjɛ gbɛi ni ehiii lɛ fɛɛ mli. Ehe miihia ni wɔŋmɛ pɛpɛɛpɛ koni kɔmpiuta he nilee kɛ nitsumɔ ni yeee mɔ awui lɛ po akafite wɔbe ni wɔjɔɔ nɔ wɔha babaoo lɛ, loo ni eegbala wɔjwɛŋmɔ kɛmiijɛ wɔ nitsumɔ kɛ otii ni he hiaa lɛ anɔ.—Mat. 6:22; 28:19, 20.