Ná Nyɛmɔ akɛ Tsɔɔlɔ
MƐNI ji oti ni ma ohiɛ akɛ tsɔɔlɔ? Kɛ́ obatsɔ Maŋtsɛyeli shiɛlɔ etsɛko tsɔ lɛ, no lɛ ŋwanejee ko bɛ he akɛ oosumɔ ni ole bɔ ni afeɔ shia Biblia mli nikasemɔ ahaa, ejaakɛ Yesu kɛ nitsumɔ wo esɛɛnyiɛlɔi lɛ adɛŋ koni amɛfee kaselɔi. (Mat. 28:19, 20) Kɛ́ óna niiashikpamɔ yɛ nitsumɔ nɛɛ mli momo lɛ, no lɛ ekolɛ oti ni ma ohiɛ ji ni ohe asa jogbaŋŋ kɛshɛ mɛi ni otaoɔ ni oye obua amɛ lɛ atsuii ahe. Kɛ́ oji fɔlɔ lɛ, eka shi faŋŋ akɛ oosumɔ ni ofee tsɔɔlɔ ni baanyɛ akanya obii lɛ koni amɛjɔɔ amɛwala nɔ amɛha Nyɔŋmɔ. (3 Yoh. 4) Kɛ́ oji asafoŋ onukpa loo ooya hiɛ kɛmiishɛ asafoŋ onukpa tsɔmɔ he lɛ, no lɛ ekolɛ oosumɔ ni ofee maŋwielɔ ni baanyɛ etswa hiɛsɔɔ ni mli kwɔ kɛha Yehowa kɛ egbɛ̀i lɛ ewo etoibolɔi lɛ amli. Te ooofee tɛŋŋ oshɛ otii nɛɛ ahe?
Kasemɔ nii kɛjɛ Tsɔɔlɔ Nukpa, Yesu Kristo dɛŋ. (Luka 6:40) Kɛ́ Yesu kɛ asafo miiwie yɛ gɔŋ ko masɛi loo ekɛ mɛi fioo ko miiwie yɛ be mli ni amɛnyiɛ gbɛ nɔ jio lɛ, nɔ ni ekɛɔ kɛ bɔ ni ewieɔ lɛ ehaa lɛ kaa amɛjwɛŋmɔ mli. Yesu kanyaa etoibolɔi lɛ ajwɛŋmɔi kɛ amɛtsuii, ni ehaa amɛnuɔ bɔ ni amɛkɛbaatsu nii amɛha lɛ shishi. Ani obaanyɛ otsu nibii ni tamɔ nakai nɔŋŋ?
Okɛ Ohe Afɔ̃ Yehowa Nɔ
Yesu nitsɔɔmɔ mli nyɛmɔi lɛ tee hiɛ kɛtsɔ wekukpaa ní mli wa ni ekɛ eŋwɛi-Tsɛ lɛ ná lɛ kɛ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ jɔɔmɔ nɔ. Ani okɛ hehiamɔ sɔleɔ ohaa Yehowa koni eha onyɛ ofee shia Biblia mli nikasemɔ ni mɔɔ shi? Kɛji oji fɔlɔ lɛ, ani osɔleɔ be fɛɛ be ni obiɔ ŋwɛi gbɛtsɔɔmɔ koni okɛtsɔɔ obii lɛ anii? Ani osɔleɔ kɛjɛɔ otsuiŋ beni osaa ohe kɛyaha wiemɔ loo ní oyaakwɛ kpeei anɔ lɛ? Sɔlemɔ mli ni ajɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ Yehowa nɔ nɛɛ baaye abua bo koni otsɔ tsɔɔlɔ ni he esa waa.
Wɔhe ni wɔkɛfɔ̃ɔ Yehowa nɔ lɛ hu jeɔ kpo yɛ bɔ ni wɔkɛ wɔhe fɔ̃ɔ e-Wiemɔ, ni ji Biblia lɛ nɔ lɛ mli. Yesu kɛɛ e-Tsɛ lɛ yɛ sɔlemɔ mli, yɛ enaagbee gbɛkɛ yɛ eshihilɛ akɛ adesa ni yeɔ emuu lɛ mli akɛ: “Miŋɔ owiemɔ lɛ miha amɛ.” (Yoh. 17:14) Eyɛ mli akɛ Yesu yɛ niiashikpamɔ babaoo moŋ, shi etooo eyiŋ ewieee nɔ ko kɔkɔɔkɔ. Ewieɔ nɔ ni e-Tsɛ tsɔɔ lɛ lɛ be fɛɛ be, ni ekɛ no fee nɔkwɛmɔnɔ efɔ̃ shi kɛha wɔ. (Yoh. 12:49, 50) Nyɔŋmɔ wiemɔ lɛ, taakɛ ábaa yi yɛ Biblia lɛ mli lɛ, yɛ hewalɛ ni ekɛaaná gbɔmɛi anɔ hewalɛ—amɛ nifeemɔi, amɛ mligbɛ susumɔi, kɛ amɛhenumɔi. (Heb. 4:12) Yɛ be mli ni odaa yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ he nilee mli ni okaseɔ ekɛ nitsumɔ jogbaŋŋ yɛ oshiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, obaaná nitsɔɔmɔ hesaa ni gbalaa gbɔmɛi kɛbaa Nyɔŋmɔ he.—2 Tim. 3:16, 17.
Okɛ Woo Aha Yehowa
Tsɔɔlɔ ni oooji akɛ mɔ ni miikase Kristo lɛ etsɔɔɔ akɛ oonyɛ ooha wiemɔ ni ŋɔɔ kɛkɛ. Eji anɔkwale akɛ gbɔmɛi lɛ anaa kpɛ amɛhe yɛ Yesu “duromɔ wiemɔi” lɛ ahewɔ. (Luka 4:22) Shi mɛni ji oti ni ma Yesu hiɛ yɛ wiemɔ ni ewie jogbaŋŋ lɛ mli? Yesu fee nakai koni ekɛwo Yehowa hiɛ nyam, shi jeee ni ekɛgbala jwɛŋmɔ kɛba lɛ diɛŋtsɛ enɔ. (Yoh. 7:16-18) Ni ewo esɛɛnyiɛlɔi lɛ hewalɛ akɛ: ‘Nyɛhaa nyɛla atsoa yɛ gbɔmɛi ahiɛ, koni amɛna nyɛnifeemɔnii kpakpai lɛ, ni amɛwo nyɛ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ hiɛ nyam.’ (Mat. 5:16) Esa akɛ nakai ŋaawoo lɛ aná bɔ ni wɔtsɔɔ nii wɔhaa lɛ nɔ hewalɛ. Esa akɛ efee oti ni ma wɔhiɛ akɛ wɔɔtsi wɔhe kɛjɛ nɔ fɛɛ nɔ ni baagbala wɔ koni wɔkashɛ nakai oti lɛ he lɛ he. No hewɔ lɛ, kɛji wɔmiisusu nɔ ni wɔbaakɛɛ loo bɔ ni wɔbaakɛɛ lɛ wɔha lɛ he lɛ, wɔbaafee jogbaŋŋ akɛ wɔɔbi wɔhe akɛ, ‘Ani enɛ baaha hiɛsɔɔ ni ayɔɔ kɛha Yehowa lɛ mli akwɔ, loo ebaagbala jwɛŋmɔ kɛba minɔ?’
Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, abaanyɛ akɛ nɔkwɛmɔnii kɛ shihilɛ diɛŋtsɛ mli nɔkwɛmɔnii atsu nii jogbaŋŋ yɛ nitsɔɔmɔ mli. Shi kɛlɛ, kɛji aha nɔkwɛmɔnɔ kakadaŋŋ ko loo agba niiashikpamɔ ni sɛɛ kɛ lɛ, no lɛ oti ni yɔɔ nitsɔɔmɔ lɛ mli lɛ nyɛŋ efee faŋŋ. Nakai nɔŋŋ hu saji ni woɔ mɔ naaŋmɔlɔ ni agbaa lɛ gbalaa jwɛŋmɔ kɛjɛɔ yiŋtoo ni yɔɔ wɔsɔɔmɔ lɛ sɛɛ lɛ nɔ. Enɛ tsɔɔ akɛ, tsɔɔlɔ lɛ miigbala jwɛŋmɔ kɛmiiba enɔ moŋ fe ni eeeshɛ oti diɛŋtsɛ ni ji teokrase tsɔsemɔ he lɛ he.
‘Ha Ana Srɔtofeemɔ Lɛ’
Kɛ́ mɔ ko baatsɔ kaselɔ diɛŋtsɛ lɛ, esa akɛ enu nɔ ni atsɔɔ lɛ lɛ shishi jogbaŋŋ. Esa akɛ enu anɔkwale lɛ ni ena bɔ ni esoro no yɛ hemɔkɛyelii krokomɛi ahe. Nibii ni akɛtoɔ nii ahe lɛ baaye abua koni ana enɛ.
Yehowa wo ewebii lɛ hewalɛ shii abɔ koni ‘amɛle srɔto’ ni yɔɔ nii ni he tse kɛ nɔ ni he tseee teŋ. (3 Mose 10:9-11) Ewie akɛ mɛi ni baasɔmɔ yɛ emumɔŋ sɔlemɔwe kpeteŋkpele lɛ mli lɛ baatsɔɔ gbɔmɛi “srɔto ni yɔɔ nɔ krɔŋkrɔŋ kɛ nɔ ni abule teŋ.” (Ezek. 44:23) Abɛi awolo lɛ mli eyi obɔ kɛ srɔtofeemɔ ni yɔɔ jalɛ nifeemɔ kɛ efɔŋfeemɔ teŋ, kɛ nilee kɛ buulufeemɔ teŋ. Abaanyɛ ana srɔtofeemɔ ni yɔɔ nibii ni je amɛhe lɛ po ateŋ. Bɔfo Paulo tsɔɔ srɔtofeemɔ ni yɔɔ jalɔ kɛ gbɔmɔ kpakpa teŋ, taakɛ aŋma yɛ Romabii 5:7 lɛ. Yɛ Hebribii awolo lɛ mli lɛ, etsɔɔ bɔ ni Kristo osɔfonukpayeli sɔɔmɔ lɛ nɔ kwɔ fe Aaron nɔ̃ lɛ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, afii ohai 17 lɛ mli nilelɔ John Amos Comenius ŋma akɛ: “Ní aaatsɔɔ nii lɛ tsɔɔ akɛ aatsɔɔ bɔ ni nibii yɔɔ srɔto yɛ ekrokomɛi ahe yɛ amɛyiŋtoi, sui kɛ he ni amɛjɛ ni yɔɔ srɔto lɛ he. . . . No hewɔ lɛ, mɔ ni tsɔɔ bɔ ni nibii yɔɔ srɔto yɛ ekrokomɛi ahe jogbaŋŋ lɛ tsɔɔ nii hu jogbaŋŋ.”
Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ ootsɔɔ mɔ ko nɔ ko ni kɔɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he. Kɛ́ mɔ lɛ nuuu nɔ ni Maŋtsɛyeli lɛ ji lɛ shishi lɛ, obaanyɛ otsɔɔ bɔ ni nɔ ni Biblia lɛ kɛɔ lɛ yɔɔ srɔto yɛ susumɔ ni ahiɛ akɛ Maŋtsɛyeli lɛ ji shihilɛ ko kɛkɛ ni yɔɔ gbɔmɔ tsui mli lɛ he. Aloo obaanyɛ otsɔɔ bɔ ni Maŋtsɛyeli lɛ yɔɔ srɔto yɛ adesai anɔyeli he. Ni kɛlɛ, kɛha mɛi ni le shishijee anɔkwalei nɛɛ momo lɛ, obaanyɛ oya nɔ ni otsɔɔ nibii amli babaoo lolo. Obaanyɛ otsɔɔ amɛ bɔ ni Mesia Maŋtsɛyeli lɛ yɔɔ srɔto yɛ Yehowa diɛŋtsɛ jeŋ fɛɛ maŋtsɛyeli lɛ he, taakɛ atsɔɔ mli yɛ Lala 103:19 lɛ, loo yɛ ‘Nyɔŋmɔ suɔmɔ Bi lɛ maŋtsɛyeli lɛ’ he, taakɛ atsĩ tã yɛ Kolosebii 1:13 lɛ loo yɛ “gbɛjianɔtoo” ni awie he yɛ Efesobii 1:10 lɛ he. Nii ni akɛtoɔ ekroko he ni akɛtsuɔ nii lɛ baanyɛ aye abua koni akɛjie Biblia tsɔɔmɔ ni he hiaa nɛɛ kpo faŋŋ koni otoibolɔi lɛ ana.
Yesu kɛ nitsɔɔmɔ gbɛ nɛɛ tsu nii shii abɔ. Ekɛ Mose Mla lɛ he shishinumɔ ni ale waa lɛ to yiŋtoo ni yɔɔ Mla lɛ sɛɛ lɛ he. (Mat. 5:21-48) Etsɔɔ bɔ ni anɔkwa Nyɔŋmɔ jamɔ hetuu-kɛhamɔ yɔɔ srɔto yɛ Farisifoi lɛ asatofeemɔ nifeemɔi lɛ ahe. (Mat. 6:1-18) Ekɛ mɛi ni yeɔ mɛi krokomɛi anɔ ‘nuntsɔmɛi asane’ lɛ amumɔ lɛ to he-kɛ-afɔleshaa mumɔ ni esɛɛnyiɛlɔi lɛ baajie lɛ kpo lɛ he. (Mat. 20:25-28) Yɛ shihilɛ kroko mli lɛ, Yesu bi etoibolɔi lɛ koni amɛ diɛŋtsɛ amɛtsɔɔ srɔtofeemɔ ni yɔɔ jalɔ ni abuɔ he lɛ kɛ anɔkwa heshwamɔ mli, taakɛ aŋma yɛ Mateo 21:28-32 lɛ. Enɛ kɛ wɔ yaa nitsɔɔmɔ gbɛ kpakpa kroko ni he hiaa waa lɛ nɔ.
Wó Toibolɔi lɛ Hewalɛ ni Amɛsusu Nii Ahe
Wɔkaneɔ yɛ Mateo 21:28 lɛ akɛ, Yesu kpa nii ni ekɛtoɔ ekroko he lɛ hiɛ kɛtsɔ sane ni ebi lɛ nɔ akɛ: “Te nyɛsusuɔ tɛŋŋ?” Tsɔɔlɔ ni he esa lɛ egbaaa anɔkwalei loo ekɛ hetooi haaa kɛkɛ. Shi moŋ, ewoɔ etoibolɔi lɛ hewalɛ koni amɛná nyɛmɔ ni akɛsusuɔ nii ahe. (Abɛi 3:21; Rom. 12:1) Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, afeɔ enɛ kɛtsɔ saji abimɔ nɔ. Taakɛ anaa yɛ Mateo 17:25 lɛ, Yesu bi akɛ: “Te osusuɔ tɛŋŋ, Simon? shikpɔŋ lɛ nɔ maŋtsɛmɛi lɛ, namɛi adɛŋ amɛheɔ ntoo loo onia yɛ? yɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛbii adɛŋ aloo mɛikpɔji adɛŋ?” (Wɔma efã ko nɔ mi.) Yesu sanebimɔi ni kanyaa mɔ lɛ ye ebua Petro ni lɛ diɛŋtsɛ emu sane naa yɛ gbɛ ni ja nɔ yɛ sane ni kɔɔ sɔlemɔwe toowoo he lɛ he. Nakai nɔŋŋ beni Yesu haa nuu ni bi lɛ akɛ, “Namɔ ji minaanyo?” lɛ hetoo lɛ, ekɛ osɔfo kɛ Levinyo ko nifeemɔ to Samarianyo ko nifeemɔi ahe. Kɛkɛ ni ebi sane nɛɛ akɛ: “Mɛi etɛ nɛɛ ateŋ namɔ osusuɔ akɛ etsɔ̃ mɔ ni gbee ojotswalɔi ateŋ nɛɛ naanyo?” (Luka 10:29-36) Biɛ hu, yɛ nɔ najiaŋ ni eeejwɛŋ eha etoibolɔ lɛ, Yesu bi ní lɛ diɛŋtsɛ eha esanebimɔ lɛ hetoo.—Luka 7:41-43.
Shɛ́ Tsui lɛ He
Tsɔɔlɔi ni nuɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ shishi jogbaŋŋ lɛ yɔseɔ akɛ anɔkwa jamɔ jeee anɔkwalei komɛi ni aaakase awo yitsoŋ ni ahi shi yɛ mlai komɛi anaa kɛkɛ. Atswaa amaa wekukpaa kpakpa ni kã akɛ Yehowa teŋ kɛ hiɛsɔɔ ni ayɔɔ kɛha egbɛ̀i lɛ nɔ. Jamɔ ní tamɔ nɛkɛ kɔɔ tsui lɛ he. (5 Mose 10:12, 13; Luka 10:25-27) Yɛ Ŋmalɛi lɛ amli lɛ, bei pii lɛ “tsui” lɛ kɔɔ mligbɛ gbɔmɔ muu lɛ fɛɛ he, ni nɔ ni fata he ji nibii komɛi tamɔ suɔmɔnaa nii, suɔmɔ, henumɔi, kɛ kanyamɔi.
Yesu le akɛ, yɛ be mli ni adesai kwɛɔ kponɔgbɛ nii lɛ, Nyɔŋmɔ naa bɔ ni tsui lɛ ji. (1 Sam. 16:7) Esa akɛ nɔ ni kanyaa sɔɔmɔ ni wɔkɛhaa Nyɔŋmɔ lɛ afee suɔmɔ ni wɔyɔɔ kɛha lɛ, shi jeee kɛtsɔ mɔdɛŋ ni wɔbɔɔ koni wɔsa wɔnanemɛi adesai ahiɛ lɛ nɔ. (Mat. 6:5-8) Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, Farisifoi lɛ fee nibii babaoo ni amɛkɛtsɔɔ yɛ kponɔgbɛ. Amɛmaa kpɛlɛmɔ ni aaakpɛlɛ Mla lɛ mli nɔ fɛɛ nɔ nɔ, kɛ toiboo ni aaafee aha mlai ni amɛ diɛŋtsɛ lɛ amɛfee lɛ nɔ mi. Shi amɛjieee sui ni baakadi amɛ akɛ Nyɔŋmɔ ni amɛkɛɛ amɛjáa lɛ lɛ tsuji ji amɛ lɛ kpo yɛ amɛshihilɛi amli. (Mat. 9:13; Luka 11:42) Yesu tsɔɔ akɛ yɛ be mli ni toiboo ni aaafee aha Nyɔŋmɔ taomɔ nii lɛ he hiaa lɛ, anaa bɔ ni nakai toiboo lɛ jara wa ha lɛ kɛtsɔ nɔ ni yɔɔ tsui lɛ mli lɛ nɔ. (Mat. 15:7-9; Mar. 7:20-23; Yoh. 3:36) Wɔ nitsɔɔmɔ lɛ baatsu nibii kpakpai babaoo kɛji wɔkase Yesu nɔkwɛmɔnɔ lɛ. Ehe miihia ni wɔye wɔbua gbɔmɛi koni amɛle nɔ ni Nyɔŋmɔ taoɔ yɛ amɛdɛŋ. Shi ehe miihia hu ni amɛle ni amɛsumɔ Yehowa akɛ mɔ ko ni yɔɔ diɛŋtsɛ bɔni afee ni amɛjeŋba ajie bɔ ni amɛbuɔ amɛ kɛ anɔkwa Nyɔŋmɔ lɛ teŋ wekukpaa ni ekpɛlɛɔ nɔ lɛ amɛhaa lɛ kpo.
Eji anɔkwale akɛ, bɔni afee ni amɛná tsɔɔmɔ nɛɛ he sɛɛ lɛ, ehe miihia ni gbɔmɛi akpee nɔ ni yɔɔ amɛtsuii amli lɛ naa. Yesu wo gbɔmɛi hewalɛ koni amɛpɛi amɛsusumɔi amli ni amɛtao amɛhenumɔi amli. Kɛ eejaje jwɛŋmɔ ko ni ejaaa lɛ, ebiɔ etoibolɔi lɛ nɔ hewɔ ni amɛsusu, amɛkɛɛ, loo amɛfee nibii komɛi lɛ. Ni kɛlɛ, bɔni afee ni Yesu akashi lɛ nakai lɛ, ekɛ wiemɔi, nɔkwɛmɔnii, loo nifeemɔ ko ní baawo amɛ hewalɛ koni amɛkwɛ nii yɛ gbɛ ni ja nɔ lɛ fataa esanebimɔ lɛ he. (Mar. 2:8; 4:40; 8:17; Luka 6:41, 46) Wɔ hu wɔbaanyɛ wɔye wɔbua wɔtoibolɔi lɛ kɛtsɔ kɛɛmɔ ni wɔɔkɛɛ amɛ koni amɛbibii amɛhe saji tamɔ: ‘Mɛni hewɔ mináa nifeemɔ gbɛ nɛɛ he miishɛɛ lɛ? Mɛni hewɔ mifee nii yɛ shihilɛ nɛɛ mli taakɛ mifee lɛ?’ nɔ. No sɛɛ lɛ kanyamɔ amɛ ni amɛkwɛ saji taakɛ Yehowa baakwɛ lɛ eha.
Tsɔɔmɔ Bɔ ni Abaanyɛ Akɛtsu Nii Aha
Tsɔɔlɔ kpakpa le akɛ ‘nilee ji klɛŋklɛŋ nii.’ (Abɛi 4:7) Ŋaalee ji nyɛmɔ ni anyɛɔ akɛ nilee tsuɔ nii yɛ omanyeyeli mli koni akɛtsu naagbai ahe nii, ni akɛtsi he kɛjɛ oshara he, ni akɛshɛ otii ahe, ni akɛye abua mɛi krokomɛi. Eji tsɔɔlɔ lɛ gbɛnaa nii akɛ eye ebua nikaselɔi lɛ ni amɛkase enɛ feemɔ, shi esaaa akɛ efeɔ yiŋkpɛi ehaa amɛ. Kɛ nyɛmiigba Biblia shishitoo mlai srɔtoi ahe sane lɛ, ye obua nikaselɔ lɛ ni esusu he. Obaanyɛ otsĩ daa gbi shihilɛ mli sane ko tã koni no sɛɛ lɛ obi nikaselɔ lɛ bɔ ni Biblia shishitoo mla ni nyɛkase nyɛgbe naa nɔŋŋ nɛɛ baanyɛ aye abua lɛ kɛji ekɛ nakai shihilɛ lɛ kpe.—Heb. 5:14.
Beni bɔfo Petro haa wiemɔ yɛ Pentekoste afi 33 Ŋ.B. lɛ, ekɛ nɔkwɛmɔnɔ ni abaanyɛ atsu he nii ni kɔɔ gbɔmɛi lɛ ashihilɛi ahe lɛ ha. (Bɔf. 2:14-36) Yɛ be mli ni Petro ewie Ŋmalɛi etɛ ni asafo lɛ kɛɛ akɛ amɛheɔ amɛyeɔ lɛ he lɛ sɛɛ lɛ, ekɛ enɛɛmɛi to nibii ni amɛ fɛɛ amɛna kɛ amɛhiŋmɛi lɛ he. Nɔ ni jɛ mli ba ji akɛ, asafo lɛ nu he akɛ ehe miihia ni amɛtsu nɔ ni amɛnu lɛ he nii. Ani onitsɔɔmɔ lɛ náa hewalɛ ni tamɔ nakai yɛ gbɔmɛi anɔ? Ani otekeɔ anɔkwalei lɛ ni oootsĩ tã kɛkɛ lɛ nɔ ni oyeɔ obuaa mɛi ni amɛnu nɔ hewɔ ni nibii tamɔ nakai lɛ shishi? Ani owoɔ amɛ hewalɛ koni amɛsusu bɔ ni esa akɛ nibii ni amɛkaseɔ lɛ asa amɛshihilɛi ahe lɛ he? Ekolɛ, amɛbiŋ akɛ, “Te wɔɔfee tɛŋŋ?” taakɛ asafo ni yɔɔ jɛmɛ yɛ Pentekoste gbi lɛ nɔ lɛ fee lɛ, shi moŋ kɛji okɛ ŋmalɛi lɛ tsu nii jogbaŋŋ lɛ, ebaatsirɛ amɛ ni amɛkpɛ amɛyiŋ ni amɛfee nɔ ni sa.—Bɔf. 2:37.
Kɛ́ nyɛ ni ji fɔlɔi lɛ, nyɛkɛ nyɛbii lɛ miikane Biblia lɛ, nyɛyɛ hegbɛ ni hi jogbaŋŋ ni nyɛkɛaatsɔse amɛ ni amɛsusu nibii ni kɔɔ Biblia shishitoo mlai kɛ nitsumɔ he lɛ ahe. (Efe. 6:4) Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nyɛbaanyɛ nyɛhala Biblia kanemɔ ni ato he gbɛjianɔ kɛha otsi lɛ mli kukuji fioo komɛi, ni nyɛgba amɛshishinumɔ he sane, koni no sɛɛ lɛ nyɛbi saji tamɔ enɛɛmɛi: ‘Mɛɛ gbɛ nɔ enɛ kɛ gbɛtsɔɔmɔ haa wɔ yɛ? Mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ wɔkɛ kukuji nɛɛ atsu nii yɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli? Mɛni amɛjieɔ lɛ kpo yɛ Yehowa kɛ bɔ ni efeɔ enii ehaa lɛ he, ni mɛɛ gbɛ nɔ no haa hiɛsɔɔ ni wɔyɔɔ kɛha lɛ lɛ mli waa yɛ?’ Wó oweku lɛ hewalɛ ni amɛwie otii nɛɛ ahe yɛ be mli ni asusuɔ Biblia mli otii lɛ ahe yɛ Teokrase Sɔɔmɔ Skul lɛ mli lɛ. Kukuji ni amɛbaawie he lɛ baafee nɔ ni eka shi faŋŋ akɛ amɛbaakai.
Feemɔ Nɔkwɛmɔnɔ Kpakpa
Otsɔɔ nii, jeee kɛtsɔ nɔ ni okɛɔ lɛ pɛ nɔ, shi moŋ kɛtsɔ nɔ ni ofeɔ hu nɔ. Onifeemɔi kɛ nɔkwɛmɔnɔ ni anyɛɔ atsuɔ he nii lɛ tsɔɔ bɔ ni abaanyɛ akɛ nibii ni okɛɔ lɛ atsu nii aha. Nɛkɛ ji gbɛ ni gbekɛbii tsɔɔ nɔ amɛkaseɔ nii. Kɛ amɛkase amɛfɔlɔi lɛ, amɛtsɔɔ akɛ amɛmiisumɔ ni amɛtamɔ amɛfɔlɔi lɛ. Amɛmiisumɔ ni amɛle bɔ ni etamɔ akɛ amɛaafee nɔ ni amɛfɔlɔi feɔ lɛ. Nakai nɔŋŋ kɛji mɛi ni otsɔɔ amɛ nii lɛ ‘kase bo tamɔ bɔ ni okaseɔ Kristo lɛ,’ no lɛ amɛjeɔ shishi amɛnáa jɔɔmɔi ni jɛɔ Yehowa gbɛ̀i lɛ anɔnyiɛmɔ mli kɛbaa lɛ eko. (1 Kor. 11:1) Bɔ ni Nyɔŋmɔ kɛ amɛ yeɔ haa lɛ batsɔɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛniiashikpamɔi.
Enɛ ji kaimɔ nɔ ko ni tsɔɔ bɔ ni ehe hiaa ni afee nɔkwɛmɔnɔ kpakpa. ‘Gbɔmɛi ní wɔji yɛ jeŋbai krɔŋkrɔŋi kɛ Nyɔŋmɔ jamɔi amli lɛ’ baaye abua mɛi ní wɔtsɔɔ amɛ nii lɛ babaoo koni amɛna nɔkwɛmɔnɔ ni yeɔ ebuaa ni tsɔɔ bɔ ni abaanyɛ akɛ Biblia shishitoo mlai atsu nii aha. (2 Pet. 3:11) Kɛ́ owo Biblia kaselɔ hewalɛ koni ekane Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ daa lɛ, bo diɛŋtsɛ hu okɛ ekãa akane. Kɛ́ oosumɔ ni obii lɛ akase bɔ ni ahiɔ shi yɛ Biblia shishitoo mlai anaa lɛ, no lɛ kwɛmɔ ni amɛna akɛ onifeemɔi kɛ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii kpãa gbee. Kɛ́ okɛɔ asafo lɛ ni amɛná ekãa yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, no lɛ kwɛmɔ ní bo hu okɛ ohe awo nakai nitsumɔ lɛ mli kɛmɔ shi. Kɛ́ ofeɔ nɔ ni otsɔɔ lɛ, no lɛ obaanyɛ owo mɛi krokomɛi hewalɛ.—Rom. 2:21-23.
Yɛ be mli ni obɔɔ mɔdɛŋ koni oha onitsɔɔmɔ hesaai lɛ aya hiɛ lɛ, bi ohe akɛ: ‘Kɛ́ mikɛ gbɛtsɔɔmɔ ko ha lɛ, ani mifeɔ yɛ gbɛ ni baatsake mɛi ni nuɔ lɛ asui, amɛwiemɔi, loo amɛnifeemɔi lɛ nɔ? Bɔni afee ni maha saji lɛ afee faŋŋ lɛ, ani mihaa srɔtofeemɔ hiɔ susumɔ loo nifeemɔ kome he yɛ ekroko he? Mɛni mifeɔ koni mikɛye mibua minikaselɔi, mibii, loo mitoibolɔi lɛ yɛ kpee shishi koni amɛkai nɔ ni mikɛɛ lɛ? Ani mitsɔɔ mitoibolɔi lɛ nii jogbaŋŋ bɔ ni amɛbaanyɛ amɛkɛ nɔ ni amɛkaseɔ lɛ atsu nii? Ani amɛbaanyɛ amɛna yɛ minɔkwɛmɔnɔ lɛ mli? Ani amɛnáa bɔ ni amɛnifeemɔ yɛ sane ni asusuɔ he lɛ he lɛ baanyɛ aná amɛkɛ Yehowa teŋ wekukpaa lɛ nɔ hewalɛ lɛ he miishɛɛ?’ (Abɛi 9:10) Yaa nɔ osusu nibii nɛɛ ahe yɛ be mli ni oyaa hiɛ yɛ onyɛmɔ mli akɛ tsɔɔlɔ lɛ. “Ohiɛ ahi ohe nɔ kɛ tsɔɔmɔ lɛ nɔ, hii shi yɛ nii nɛɛ amli; ejaakɛ kɛji ofee enɛ lɛ, ooohere bo diɛŋtsɛ kɛ mɛi ni boɔo toi lɛ fɛɛ yiwala.”—1 Tim. 4:16.