Wolo Ni Esa Akɛ Akane
“Esaaa akɛ akɛ hiɛdɔɔ susuɔ Biblia lɛ he.” Nɛkɛ ji bɔ ni univɛsiti tsɔɔlɔ nukpa ko kɛɛ obalayoo ko ni kɛ lɛ wie faŋŋ lɛ.
Obalayoo lɛ bi lɛ akɛ: “Ani ókane Biblia lɛ pɛŋ?”
Akɛni ekpaaa gbɛ hewɔ lɛ, ehe bahia ni nilelɔ lɛ akpɛlɛ nɔ akɛ ekaneko.
“Te obaafee tɛŋŋ owie oshi wolo ko ni okaneko pɛŋ lɛ kɛ ekãa nakai?”
Obalayoo lɛ wiemɔ lɛ kɔneɔ mɔ yiŋ. Nuu lɛ kpɛ eyiŋ akɛ ebaakane Biblia lɛ koni no sɛɛ lɛ emu sane naa yɛ he.
AWIE Biblia lɛ, ni woji 66 yɔɔ mli lɛ he akɛ eji “woji ni abua naa, ni ekolɛ ená mɛi anɔ hewalɛ fe fɛɛ yɛ adesai ayinɔsane mli.”1 Yɛ anɔkwale mli lɛ, ená je lɛŋ ŋaa nitsumɔi, woji ni aŋmala, kɛ lalai ni fe fɛɛ ni afee lɛ ekomɛi anɔ hewalɛ. Ená hewalɛ kpele ni sa kadimɔ waa yɛ mla gbɛjianɔtoo hu nɔ. Ajie yi hu yɛ bɔ ni aŋma lɛ aha lɛ hewɔ, ni aŋkroaŋkroi ni le woloŋ jogbaŋŋ lɛ hu buɔ lɛ waa diɛŋtsɛ. Hewalɛ ni ená yɛ gbɔmɛi ni jɛ adesai agbɛjianɔtoi sɔrɔtoi amli lɛ ashihilɛ nɔ lɛ mli wa waa. Ekɛ anɔkwayeli henumɔ ko ni sa kadimɔ jogbaŋŋ ewo ekanelɔi lɛ ateŋ mɛi babaoo mli. Mɛi komɛi kɛ amɛhe ewo gbele diɛŋtsɛ he oshara po mli koni amɛkane kɛkɛ po.
Yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ lɛ, yiŋkɔshikɔshifeemɔ yɛ Biblia lɛ he. Gbɔmɛi komɛi yɛ ni hiɛ jwɛŋmɔi pɔtɛɛ komɛi yɛ he, eyɛ mli akɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛkaneko pɛŋ. Ekolɛ amɛkpɛlɛɔ sɛɛnamɔ ni yɔɔ he yɛ nibii ni aŋmala yɛ mli loo yɛ yinɔsane gbɛfaŋ lɛ nɔ, shi amɛsusuɔ akɛ: Te aaafee tɛŋŋ ni wolo ni aŋma afii akpei abɔ ni eho nɛ lɛ he aaahia yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ je nɛɛ mli? Wɔyɛ “adafitswaa yinɔ” mli. Wɔnine shɛɔ adafitswaa hee fe fɛɛ ni kɔɔ nibii ni yaa nɔ amrɔ lɛ kɛ tsɔnei ahe nilee he lɛ anɔ oya nɔŋŋ. Wɔnine nyɛɔ eshɛɔ “nilelɔi” aŋaawoo ni kɔɔ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ shihilɛ mli naagbai fɛɛ ahe lɛ nɔ amrɔ nɔŋŋ. Ani saji ni anyɛɔ akɛtsuɔ nii diɛŋtsɛ ŋmɛnɛ baanyɛ ahi Biblia lɛ mli lɛɛlɛŋ?
Wolo bibioo nɛɛ bɔɔ mɔdɛŋ akɛ eeeha sanebimɔi nɛɛ ahetoo. Afeee kɛ yiŋtoo akɛ ekɛ jamɔ mli susumɔi loo hemɔkɛyelii anyɛ onɔ, shi afee koni akɛtsɔɔ akɛ esa akɛ osusu nɛkɛ wolo ni ená mɛi anɔ hewalɛ yɛ yinɔsane mli, ni ji Biblia lɛ he jogbaŋŋ. Amaniɛbɔɔ ko ni aŋma yɛ afi 1994 mli lɛ tsɔɔ mli akɛ nitsɔɔlɔi komɛi susuɔ yɛ gbɛ ni mli wa waa nɔ akɛ Biblia lɛ kɔɔ Anaigbɛbii ahiŋmɛigbelemɔ mli nifeemɔi ahe aahu akɛ, “mɔ fɛɛ mɔ, mɔ ni heɔ yeɔ loo mɔ ni heee yeee, ni leee Biblia mli tsɔɔmɔi kɛ saji jogbaŋŋ lɛ, baafee mɔ ni leee woloŋ yɛ hiŋmɛigbelemɔ saji agbɛfaŋ.”2
Ekolɛ, yɛ nɔ ni aŋma yɛ wolo nɛɛ mli lɛ kanemɔ sɛɛ lɛ, obaakpɛlɛ nɔ akɛ—kɛji mɔ ko sumɔɔ Nyɔŋmɔ jamɔ jio, esumɔɔɔ jio—kɛ hoo kwraa lɛ, Biblia lɛ ji wolo ko ni esa akɛ akane.
[Akrabatsa/Mfoniri ni yɔɔ baafa 3]
“Miná sɛɛyoomɔ ni miyɔɔ lɛ kɛjɛ wolo ko ni mikane lɛ mli diɛŋtsɛ.—Wolo? Hɛɛ, ni eji blema wolo ko ni yɔɔ mlɛo, ni bɛ haŋtsii tamɔ bɔ ni adebɔɔ diɛŋtsɛ ji lɛ pɛpɛɛpɛ, emli saji lɛ yɛ pɔtɛɛ kɛ faŋŋ . . . Ni wolo nɛɛ gbɛi ni akɛtsɛɔ lɛ kɛkɛ ji wolo lɛ, Biblia lɛ.”—Heinrich Heine, afii ohai 19 lɛ mli Germany niŋmalɔ.3