Ukoukora Iehova Imwain Bongin Unna

“Kam na ukoukora Iehova . . . Ukoukora te raoiroi, ukoukora te nimamanei: tao ane kam na karabaki iai ni bongin unin Iehova.”​—TEBANIA 2:3.

1. Tera aroaron Iuta n te itera n taamnei ngke e moana ana mwakuri ni burabeti Tebania?

E MOANA karaoan ana mwakuri ni burabeti teuae Tebania n tain te kangaanga ngkoa i Iuta. E kakaiaki aroia kaain te botannaomata aei ni kaineti ma tangiran bwaai n taamnei irouia. A aki onimakina Iehova ma a onimakinia ibonga ake beekan ao taani katei maro, ibukin kairiraia. E taabangaki taromaurian Baara n te aba, ike e a waakinaki iai te katei ae reitaki ma te kakariki. Taani kairiri iai​—n aroia tooka, naati n uea, ao taani motikitaeka​—a tabe ni karawawataia aomata ake a bukinaki bwa aongkoa a na kamanoia. (Tebania 1:9; 3:3) Maroaka ae Iehova e a bairea ‘arorakini baina’ nakon Iuta ao Ierutarem, bwa e aonga ni kamaunaia!​—Tebania 1:4.

2. Tera te kaantaninga ae mena imwaia ana toro te Atua aika kakaonimaki ake a mena i Iuta rimoa?

² E ngae ngke a rangi ni kakaiaki aroia iai, ma bon iai naba te kaantaninga ae raoiroi ibukia. N te tai arei, e a uea natin Amon ae Iotia. E ngae ngke te tei ae uarereke ngaia, ma Iotia e tangira Iehova ma nanona ni kabane. Ngkana e a manga kaoka te taromauri ae itiaki te uea ae boou i Iuta, ao a na rangi n unga nanoia iai, te koraki ake a uarereke mwaitiia, ake a kakaonimaki n taromauria te Atua! A kona naba n anaaki nanoia aomata tabeman bwa a na reitaki ma ngaiia, ma ni kamaiuaki ni bongin unin Iehova.

Taiani Kaetieti Ibukin te Kamaiuaki

3, 4. Baikara kaetieti aika tenua ake a riai n iraki nanoia ngkana e kani kamaiuaki te aomata “ni bongin unin Iehova”?

³ A na kona aomata tabeman ni kamaiuaki ni bongin unin Iehova? Eng, ma tii ngkana a mutiakin kaetieti aika tenua ake a taekinaki n Tebania 2:2, 3. Ngkana ti wareki kiibu aikai, ao ti na taraia naba bwa baikara kaetieti aika tenua aikai. E korea ae kangai Tebania: “Ngkai kam tuai n riki n ai aroni bubun aontano, n ai aron te mange ae uotaki nako n te ang; ngkae e tuai n roko uran unin Iehova i aomi, ngkae e tuai n roko bongin unin Iehova i aomi. Kam na ukoukora Iehova, ngkami aika kaain aonaba aika kam nimamanei ni kabaneingkami, aika kam kakoroa bukin ana moti; ukoukora te raoiroi, ukoukora te nimamanei: tao ane kam na karabaki iai ni bongin unin Iehova.”

⁴ Ngkana e na kamaiuaki te aomata, e riai (1) n ukoukora Iehova, (2) n ukoukora te raoiroi, ao (3) n ukoukora te nimamannei. Kaetieti aikai a riai n rangi n tabeakinaki naba iroura ni boong aikai. Bukin tera? Ibukina bwa n ai aron Iuta ao Ierutarem are a kaitara ma te bong ni motikitaeka n te kaitiua n tienture B.C.E., botannaomata aika kaaini Krititentom​—ao aomata aika buakaka ni kabane​—a nang kaitara naba ma Iehova ae te Atua, n tain te ‘rawawata are korakora’ ae i aoni kawaina n roko ngkai. (Mataio 24:21) Aomata ni kabane ake a kani kamaiuaki n te tai anne a riai ni karaoa ae riai naba ngkai. N te aro ra? N te aro are a na ukoukora Iehova, a na ukoukora te raoiroi, ao a na ukoukora te nimamannei, imwain rokon te bong anne!

5. Tera ae nanonaki n ‘ukoukoran Iehova’ ni boong aikai?

⁵ Tao ko na kangai: ‘Bon te tia beku iroun te Atua ngai ae I a tia ni katabuaki ma ni babetitoaki, ao boni ngai naba temanna kaain Ana Tia Kakoaua Iehova. Tiaki bwa I a tia n iri nanon kaetieti akana tenua akanne?’ Ni koauana, e bati riki ae nanonaki, nakon katabuan maiura nakon Iehova. Iteraera bon te botannaomata ae katabuaki, ma n ana bong Tebania, kaain Iuta a aki karaoa ae boraoi ma katabuan maiuia. Ibukin anne, e a kakeaaki te botannaomata anne imwin tabeua te tai. ‘Ukoukoran Iehova’ ni boong aikai e nanona karekean ao kateimatoan te iraorao ae kaan ma ngaia, ao te reitaki ma ana botaki i aon te aonnaba. E nanona naba ataakin ana iango te Atua i aon bwaai tabeua, ao mutiakinan ana kaantaninga. Ti ukoukora Iehova ngkana ti karaurau raoi n ukeuke n reirei n ana Taeka, ngkana ti iangomwaaka i aona, ma ni kamanena ana reirei i nanoni maiura. Ngkana ti ukoukora kairirara iroun Iehova rinanon te kakorakora n tataro, ao ti butimwaea naba te kairiri iroun te taamnei ae raoiroi, e na kakorakoraki riki ara iraorao ma ngaia ao ti na kairoroaki bwa ti na beku irouna ma ‘nanora, maiura, ao korakorara ni kabane.’​—Te Tua-Kaua 6:5; I-Karatia 5:22-25; I-Biribi 4:6, 7; Te Kaotioti 4:11.

6. Ti na kanga ni kona n “ukoukora te raoiroi,” ao tera bukina ae ti kona ni karaoa iai anne, e ngae ngkai ti mena n te aonnaba aei?

⁶ Te kauoua ni bwai ae tangiraki ae taekinaki n Tebania 2:​3, bon te “ukoukora te raoiroi.” Angiira, ti a tia ni karaoi bitaki aika kakawaki bwa ti aonga riki n tau ibukin te babetito ni Kristian, ma ti riai naba n teimatoa ni kakairi n ana kaetieti te Atua aika raraoi n anuani maiura ni kabane. Tabeman ake a a tia ni moana karaoan ae raoiroi n te itera aei, a a tia ni kariaia manga kabarekaaia iroun te aonnaba. E aki bebete ukoukoran te raoiroi, bwa ti otabwaniniaki irouia aomata aika a taku bwa e bon riai kakaraoan te wene ni bure, te kewekewe, ao bure riki tabeua irouia. Ma te nano ni kani kakukureia nanon Iehova ae korakora, e kona n taona te nano ni kan akoaki iroun te aonnaba aei rinanon katotongan arona. E a tia Iuta ni kabuaa akoana iroun te Atua ngke e katotonga aroia botannaomata ake i rarikina ake a aki tangira te Atua. N onean mwiin are ti na katotonga aron te aonnaba aei, ti riai ni “kakairi iroun te Atua,” ma ni karina “te aomata nabangkai, are karaoaki ba aron te Atua n te raoiroi ao n te itiaki are riki man te koaua.”​—I-Ebeto 4:24; 5:1.

7. Ti na kanga ni kona n “ukoukora te nimamanei”?

⁷ Te katenua n reirei ae taekinaki n Tebania 2:3, bwa ngkana ti tangiria ni kamaiuaki ni bongin unin Iehova, ao ti riai n “ukoukora te nimamanei.” Ni katoa bong, ti kaitiboo ma mwaane, aine, ao te koraki ake a ataei riki, ake a bon rangi n raroa nako ma te aro n nimamannei. Irouia, te nimamannei bon te aroaro ae aki raoiroi. Te aantaeka e iangoaki bwa te aro ae rangi n rinano. Aomata a boni kainamatoa, a bangaaomata, a kamoamoaa oin aia iango, ao a kakoaua bwa e riai ni moanibwaiaki riki “inaaomataia” ao bwaai ake a tangiri, n aki ongeia bwa tera uaan karaoan anne. Ai kananokawakira ngkana a na ituira naba aroaro aikai tabeua! Aio te tai ae ti na “ukoukora te nimamanei” iai. N te aro raa? Ngkana ti aantaeka iroun te Atua, n nanorinano ni butimwaea reiakinara mairouna ao ni kaboraoan nanora ma nanona.

E Aera Ngke E Taekinaki “Tao” Ti na Karabaki?

8. Tera ae kaotaki n te taeka ae “tao” ae kabonganaki n Tebania 2:3?

⁸ Taraia bwa e kangai Tebania 2:3: “Tao ane kam na karabaki iai ni bongin unin Iehova.” E aera ngkai e kabonganaki te taeka ae “tao” ngkana a kataetaeaki “kaain aonaba aika . . . nimamanei”? E ngae ngkana aomata akana nimamannei akanne a a tia n toui mwaneka aika riai, ma akea bukina ae a na kamoamoaia iai. A tuai n roko n tokini maiuia ae a teimatoa ni kakaonimaki iai. E kona n riki ae tabeman mai buakoia a na manga bwaka n te bure. E kona n taekinaki naba anne ibukira. E taku Iesu: “Ane nanomwaka ni karokoa te toki ao e na kamaiuaki.” (Mataio 24:13) Eng, te kamaiuaki ni bongin unin Iehova e boto i aon arora ae ti teimatoa iai ni kakaraoa ae eti i matana. Boni ngaia raoi anne nanom?

9. Baikara mwakuri aika raraoi ake e na karaoi te tei ae te Uea ae Iotia?

⁹ E kairaki te Uea ae Iotia n ana taeka Tebania, are e na “ukoukora Iehova.” E taku te Baibara: “Ba ni kawanuan ririkin ueana, ngke bon te tei naba [Iotia ae tao 16 ana ririki ni maiu], ao e moa n ukoukora Atuan Tawita are ana bakatibu.” (2 Rongorongo 34:3) E teimatoa Iotia n “ukoukora te raoiroi,” bwa ti wareka ae kangai: “N te katebwi ma uoua n ririki [ngke tao ai 20 ana ririki ni maiu Iotia] e moa ni kaitiaka Iuta ma Ierutarem ni kaki maiai taabo ake a rietata, ma bouan nako nei Atera, ma bouananti ake a kaaraki, ma bouananti ake a kaburoaki n atoaki. Ao a urua baonikareaia taiani Baarim ni kabwaka i matana.” (2 Rongorongo 34:3, 4) E “ukoukora te nimamanei” naba Iotia ngke e nanorinano ni karaoi mwakuri aika a kakukureia nanon Iehova, n aron kaitiakan te aba man taromauriani bouannanti ao waaki n taromauri tabeua riki aika kewe. Ai kimwareireira aomata tabemwaang aika nimamannei, ngkana e a karaoaki bwaai aikai!

10. Tera ae e riki i Iuta n 607 B.C.E., ao antai ake a rawei maiuiia mai iai?

¹⁰ A mwaiti I-Iutaia ake a manga rairaki nakon Iehova i nanon ana tai n uea Iotia. Ma imwin maten te uea, angiia aomata a okira aroia nikawai​—ake a kakaraoi bwaai aika a aki kona ni butimwaeaki iroun te Atua. N aron are e a tia n taekinna Iehova, kaaini Baburon a tokanikai i aon Iuta ao a kamauna kautun kaawana ae Ierutarem, n 607 B.C.E. Ma tiaki nanona bwa ai boni ngaia anne tokiia. Te burabeti ae Ieremia, te I-Itiobia ae Ebeta-mereka, kanoan Ionataba, ao aomata tabeman riki, ake a kakaonimaki iroun te Atua aika a karabaki ni bongin unin Iehova arei.​—Ieremia 35:18, 19; 39:11, 12, 15-18.

A na Kakauongo​—Aian te Atua!

11. Bukin tera ngkai e kangaanga te teimatoa ni kakaonimaki iroun te Atua ni boong aikai, ao tera ae riai n iangoaki irouia aomata aika a kairiribai nakoia ana aomata Iehova?

¹¹ Ngkai ti tataninga rokon bongin unin Iehova i aon te waaki ae buakaka ae ngkai, ao ti ‘ituaki ni bwaai ni kariri nako.’ (Iakobo 1:2) N aaba aika mwaiti aika a taku bwa iai irouia te inaaomata n taromauri, tabeman mataniwi n Aaro a a tia ni kabongana mwaakaia iai ni kairiia tautaeka tabeua bwa a na karokoa te bwainikirinaki ae iowawa nakoia ana aomata te Atua. Aomata aika babakanikawai a uaraoakinia Ana Tia Kakoaua Iehova, ma n arania bwa “te katei n Aro ae karuanikai.” E ataa aia mwakuri te Atua​—ao a na boni karekeaki kaiia iai. Aiana a riai n uringa raoi are e riki ngkoa nakoia aiaia ana aomata te Atua, n aroia kaain Biritia. E kangai te taetae ni burabeti: “Ba ane e na kitanaki Kata, ao Atikeron e na riki ba te tabo ae kamaroa: ane a na kakioa nako Atitota n te tawanou, ao e na taekaki Ekiron.” Kaawan Biritia n aron Kata, Atikeron, Atitota, ao ai Ekiron, a na bane ni kamaunaaki.​—Tebania 2:4-7.

12. Tera ae e riki nakon Biritia, Moaba, ao Ammon?

¹² E reitaki nako te taetae ni burabeti ni kangai: “I a tia n ongo aia taetaebuaka I-Moaba, ma aia kaenaena tibun Ammon, ake a taetaebuakaiia au aomata iai, ma n neboiia i bon i rouia n eka nako tian abaia.” (Tebania 2:8) Te koaua bwa Aikubita ao Itiobia a uaia ni kuribwaiaki iroun ana taanga ni buaka Baburon. Ma tera ana motikitaeka te Atua i aon Moaba ao Ammon, are te botannaomata are e riki mairoun Rota are ai natin Aberaam? E taetae ni burabeti ni kangai Iehova: “E na bon riki Moaba n ai aron Totom, ao tibun Ammon n ai aroni Komora.” N tiaki aroia aia bakatibu​—aika natin Rota ake aine ake uoman, ake a kamaiuaki ngke e kamaunaki Totom ma Komora​—Moaba ao Ammon aika a rangi n nanorieta, a na aki kamanoaki man ana motikitaeka te Atua. (Tebania 2:9-12; Karikani Bwaai 19:16, 23-26, 36-38) E ngaa Biritia ni boong aikai ma kaawana nako? Tera aron Moaba ma Ammon ake a rangi ni kamoamoa ngkoa? Kakaaea mwiia, ma ko na bon aki kona ni kuneia.

13. Tera are e kuneaki irouia taan rabakau i aan tano i Ninewe?

¹³ N ana bong Tebania, te Embwaea n Aturia e a roko ni mwaakana ae moan te korakora. E korea ae kangai Austen Layard, ae te tia rabakau i aon bwaai nikawai ake a kuneaki i aan tano, ngke e taekina ana baareti te uea, are e kunea ni kautun kaawan Aturia ae Ninewe: “Taubukin taian auti mai inano . . . a kakaokoroaki nakoni mwakoro aika tikuea, ao a korobannaaki iai taian uee, ke taamneia maan. Tabeua a katamaroaki n te aro ae a kaaraki ma ni karinaki iai bwaai ni katamaroa, ao a katararaoaki rarikia. Taian oka ao oon taian ru a katamaroaki n te koora ao te tirewa; ao a kabonganaki kaai aika rangi ni bobuaka, ao e a moamoa riki te kai are te tiira.” N aron are e taetae ni burabetinaki iroun Tebania, e na kamaunaki Aturia ao kautun ana kaawa ae Ninewe, e na riki bwa “te tabo ae kamaroa.”​—Tebania 2:13.

14. E a kanga ni kakoroaki bukin ana taetae ni burabeti Tebania i aon Ninewe?

¹⁴ Tii 15 te ririki imwin atongan te taetae ni burabeti anne iroun Tebania, ao e a kamaunaki naba Ninewe are kakannato, ao e kabwakaki ana baareti te uea n urubekebekeaki. Eng, te kawa ane kakannato anne e a kamaunaki n riki bwa te tano. E taetae ni burabetinaki aroni korakoran te kamaunanakoaki anne n taeka aikai: “A na uaia ni wene te berikan ma te baokubain n tiabitani bouana. E na tang te aure i nanoni kamama, ao te reben ni bwian nanoni mataroa.” (Tebania 2:14, 15) Autin Ninewe aika tamaroa a a tau tii ibukin nneia ni maeka baokubain ao berikan. A na aki ongoraeakinaki bwanaia taani bitineti i nanoni kawaina, aia takarua taani buaka, ke aia baebaeti ibonga. I nanoni kawai ake a rangi n tatabetabe rimoa, e nang tii ongoraeaki te bwana n anene rinanon te winto, ae tao tangitangin te mannikiba ke te ang. Aian te Atua ni kabane a bia bane n roko n tokiia ae aekakin naba anne!

15. Tera reireiara man are riki nakon Biritia, Moaba, Ammon, ao Aturia?

¹⁵ Tera reireiara mani bwaai ake a riki nakon Biritia, Moaba, Ammon, ao ai Aturia? Bon aio: Ibukina bwa ana toro Iehova ngaira, ao akea te bwai ae a kona ni karaoia ara kairiribai nakoira, ae ti riai ni maakua. Te Atua e nori aia mwakuri aomata ake a kaitaraia ana aomata. E mwakuri Iehova ngkoa n ekiia nako aiana, ao ana motikitaeka e na karokoaki naba nakon te aonnaba ae e a buta maekanakina aei ni boong aikai. Ma a na bon iai aomata ake a na kamaiuaki mai iai​—ae ‘te koraki ae uanao mai buakoia botannaomata nako.’ (Te Kaotioti 7:9) Ko kona naba ni mena ibuakoia​—ma tii ngkana ko teimatoa n ukoukora Iehova, n ukoukora te raoiroi, ao n ukoukora te nimamannei.

A na Reke Kaiia Taani Kakaraoa ae Buakaka Aika Kainikatonga!

16. Tera are e taekinaki n ana taetae ni burabeti Tebania ibukia tooka ao mataniwi n Aro ake i Iuta, ao bukin tera bwa taeka aikai a kaineti naba nakon Krititentom?

¹⁶ Ana taetae ni burabeti Tebania e a manga taekina Iuta ao Ierutarem. E kangai Tebania 3:1, 2: “E na reke kain neie rarawa ae kamwaraeaki, ae te kawa ae karawawata te aba! E aki kan ongo n te bwana; e aki mwanea te reirei; e aki onimakina Iehova; e aki kaania Atuana.” Ai kananokawaki ra anne ngkai e a aki mutiakinaki ana kekeiaki Iehova ni kataia n reireinia ana aomata! E boni buakaka iowawaia tooka, natinuea, ao taani moti. E kabuakakaa aron aki-maamaaeia mataniwi n Aro Tebania ngke e kangai: “Aomata aika kainikatonga aika babakanikawai ana burabeti: a kamwaraea te maneaba are tabu ana ibonga, a urua te tua.” (Tebania 3:3, 4) Taeka aikai a kaineti raoi naba ma aroia burabeti ao mataniwi n Aro ni Krititentom ni boong aikai! A kainikatonga ni kamauna aran te Atua man aia rairai i aon te Baibara, ao a taekin reirei aika a kabuakaka Teuare aongkoa a taromauria.

17. E ngae ngkana a ongora aomata ke a aki, ma bukin tera bwa ti na kateimatoaa tataekinan te euangkerio?

¹⁷ E karaoa ae raoiroi Iehova ngkoa ngke e kaongoia ana aomata rimoa taekan bwaai ake e nang karaoi. E kanakoia ana toro aika burabeti​—n aron Tebania, Ieremia, ao tabeman riki​—bwa a na kaungai nanoia aomata bwa a na raraoma. Eng, “Iehova . . . e na aki karaoa ae buakaka; E anganga ana kaeti-taeka ae riai nakon te oota n te ingabong ae koraki. E aki toki.” Tera aroaroia aomata iai? “E aki ata te maamaa te aomata ae buakaka,” e taku Tebania. (Tebania 3:5) E tabe n taekinaki te kauring ae ai aron naba anne n te tai aei. Ngkana te tia uarongorongoa te euangkerio ngkoe, ao ko a tabe ni buoka katanoatan te kauring aei. Teimatoa n tataekina te euangkerio n aki toki! Ngkana a ongora aomata ke ngkana a aki, ma e nakoraoi am mwakuri ni minita n ana taratara te Atua ngkai ko a kakaonimaki iai; akea bukina ae ko na namakina te maamaa ngkai e ingainga nanom ni kakaraoan ana mwakuri te Atua.

18. E na kanga ni kakoroaki bukin Tebania 3:6?

¹⁸ Karokoan ana motikitaeka te Atua e na aki tii kaineti ma kamaroaean Krititentom. E karababa riki ana taeka ni motikitaeka Iehova nakoia botannaomata nako: “I a tia n teweia nako botanaomata, a kamaroa tauani maninganingan aia nono; I uru kawaiia, ao mwina e aki riri iai te aba: a uruaki aia kawa.” (Tebania 3:6) A rangi ni koaua raoi taeka aikai bwa e taetae Iehova n te aro ae aongkoa e a tia ni katiaaki te kamaunanakoaki. Tera ae e a riki nakoni kaawan Biritia, Moaba, ao Ammon? Ao tera aron kautun kaawan Aturia ae Ninewe? Kamaunan kaawa aikai rimoa e a riki bwa te katoto n reirei nakoia botannaomata aika ngkai. E aki riai ni kaenaenaki te Atua.

Teimatoa n Ukoukora Iehova

19. Baikara titiraki aika kamwakura te iango ake ti kona n titirakinira iai?

¹⁹ N ana bong Tebania, e karokoaki unin te Atua nakoia aomata aika buakaka ake a “boni kabuakakai aia makuri ni kabane.” (Tebania 3:7) E na riki naba anne n ara tai aei. Ko nori bwaai ni kakoaua ake a kaota aron kaanin bongin unin Iehova? Ko teimatoa n “ukoukora Iehova” n te aro ae ko kakaonimaki ni wareka ana Taeka​—ni katoa bong? Ko “ukoukora te raoiroi” n te aro ae ko bwaina te aroaro ni maiu ae itiaki ae boraoi ma ana kaetieti te Atua? Ao ko tabe n “ukoukora te nimamanei” n te aro ae ko kaota nanom ae nimamannei ni kan aantaeka iroun te Atua ao ana babaire ibukin karekean te maiu?

20. Baikara titiraki ake ti na iangoi n te kabanea ni kaongora i aon ana taetae ni burabeti Tebania?

²⁰ Ngkana ti kakaonimaki n ukoukora Iehova, te raoiroi, ao ai te nimamannei, ao ti kona ni kaantaningai reken kakabwaia aika taonako ngkai​—eng, e ngae ngkai ti maiu i nanon “boong aika kaitira,” ae e korakora iai kataakin ara onimaki. (2 Timoteo 3:1-5; Taeka N Rabakau 10:22) Ma ti kona n titirakinira bwa, ‘Baikara aaro ake ti na kakabwaiaki iai, kioina ngkai ti beku iroun Iehova, ao baikara kakabwaia ake a taekinaki n ana taetae ni burabeti Tebania, aika mena imwaia aomata ake a na kamaiuaki ni bongin unin Iehova ae na waetata n roko ngkai?’

Tera Am Kaeka?

• A na kanga aomata ni kona n “ukoukora Iehova”?

• Tera ae e reitaki ma ‘ukoukoran te raoiroi’?

• Ti na kanga ni kona n “ukoukora te nimamanei”?

• Bukin tera ngkai ti riai n teimatoa n ukoukora Iehova, te raoiroi, ao te nimamannei?

[Taamnei n iteraniba]

Kioina ngkai a teimatoa n ukoukora Iehova te koraki ae uanao, a na rawea maiuia ni bongin unna