Te Kakatonga Ni Kimwareirei Ibukia Akana A Nakonako N Te Oota
“Kam na kaaraki, ba ti na nakonako n ana oota Iehova.”—ITAIA 2:5.
1, 2. (a) Tera aron kakawakin te oota? (b) Bukin tera bwa e kakamaaku taekinan ae e na rabuna te aonnaba te rotongitong?
IEHOVA bon Nibwan te oota. Te Baibara e aranna bwa te tia “anga taai ba te oota ni ngaina, ma tuan nako namakaina ma itoi ba te oota ni bong.” (Ieremia 31:35; Taian Areru 8:3) Boni Ngaia are e karika taai, are kaanga te ai ae moan te bubura ae mwaakaroiroi, ma ni kanakoa te korakora ae bati, ae teutana mai buakona are e a riki bwa te oota ao te kabuebue. Mwaitin te korakora anne ae tabeua te katebubua ae e rotira ngkai bon te riringa, ae e boni kateimatoa te maiu i aon te buraneti aei. Ti aki kona ni maiu ngkana akea te riringa. E na akea te bwai teuana ae e na kona ni maiu i aon te aonnaba, ngkana ngaia anne.
2 Ngkana ti iangoa anne, ao ti kona n ota n rawawatan te kangaanga ae taekinaki iroun te burabeti are Itaia. E kangai: “Noria, ane e na rabuna aonaba te ro, ao e na rabuniia kaain aonaba te rotongitong.” (Itaia 60:2) Te rotongitong ae e taekinaki ikai bon tiaki te ro n te aro n rabwata. E aki nanonna Itaia bwa n te tai teuana ao a nang aki kaotinakoa aia oota taai, namwakaina, ao taian itoi. (Taian Areru 89:36, 37; 136:7-9) Ma e taekina te rotongitong ni kaineti ma bwaai n taamnei. E kamamate te rotongitong ni bwaai n taamnei. Ti aki kona ni maiu n akea te oota ni bwaai n taamnei, n ai aron naba ae ti aki kona ni maiu ngkana akea te oota man taai.—Ruka 1:79.
3. Tera ae a riai ni karaoia Kristian, ni kaineti ma ana taeka Itaia?
3 Ibukin aei, ti riai n tabeakina te koaua ae e a tabe ni kakoroaki bukina n ana taeka Itaia ngkai, ao kakoroana ae ngkai e a kakannato riki nakon are e riki i Iuta rimoa. Eng, ni boong aikai e a rabunaki te aonnaba n te rotongitong ni bwaai n taamnei. Ni kaineti ma te kangaanga ae karuanikai aei, moan te kakawaki te oota ni bwaai n taamnei. Ngaia anne bukina ae a riai Kristian ni mutiakina ana taeka ni kaungaunga Iesu: “Kam na kaoti ami oota i mataia aomata.” (Mataio 5:16) Kristian aika kakaonimaki a kona ni kaotaa te rotongitong ibukia aomata aika nimamannei, ma n angania aia tai ni karekea kamaiuaia.—Ioane 8:12.
Te Rotongitong i Iteraera Rimoa
4. N ningai ae moani kakoroaki iai bukin ana taetae ni burabeti Itaia, ma tera aroaroia aomata n ana bong ni maiu teuaei?
4 Ana taeka Itaia ibukin te rotongitong ae e na rabuna te aonnaba, e moani kakoroaki bukina ngke e kamaroaeaki Iuta, ao a taenikai ana aomata i Baburon. Ma imwain naba anne, n ana tai Itaia e korakora naba te rotongitong n taamnei ae e rabuna te botannaomata, ae te bwai ae e kairia bwa e na kaungai nanoia kaain abana ni kangai: “Te bata ae Iakoba, kam na kaaraki, ba ti na nakonako n ana oota Iehova”!—Itaia 2:5; 5:20.
5, 6. Baikara bwaai ake a karika te rotongitong n ana bong Itaia?
5 Itaia e taetae ni burabeti i Iuta “n aia tai ueani Iuta ake Utia, Iotam, Akati, ao Etekia.” (Itaia 1:1, BK) Bon tain te aki-rau, bwa e aki nako raoi te tautaeka, a mwamwanaki aomata n te Aro, a babakanikawai taani moti, ao a karawawataki aomata aika kainnano. N aia tai naba uea aika kakaonimaki, n aron Iotam, a kona n noraki i tabukini maunga, baonikarea nakoia atua aika kewe. E kakaiaki riki te buakaka ngkana a tautaeka uea aika aki kakaonimaki. N aron anne, te Uea ae Aati ae buakaka, e kareana natina nakon te atua ae Moreka. Bon te rotongitong ae korakora anne!—2 Uea 15:32-34; 16:2-4.
6 E noraki naba te rotongitong n aaba tabeua. Moaba, Etom ao Biritia a tei n tian aban Iuta ni kakamaakuia aomata. E ngae ngke a reitaki n te raraa ae tii teuana kaain te tautaeka n Iteraera mai meang ma kaain Iuta, ma a boni kairiribai naba nakoia. Mai meang riki te tautaeka n Turia e a tauraoi n urua raun Iuta. Ma e ngae n anne, e a kakamaaku riki Aturia, bwa e aki toki ni kakaaea angana are e na kona ni kabubura riki abana iai. N ana tai Itaia n taetae ni burabeti, Aturia e kamauna te botannaomata are Iteraera, ao e kuri naba ni kamauna Iuta. Bon iai te tai teuana ae kaawan Iuta ni kabane aika nonoaki, a mena i nanoni bain Aturia, ma tii Ierutarem ae inaaomata.—Itaia 1:7, 8; 36:1.
7. Tera te kawai are e rineaki iroun Iteraera ao Iuta, ao tera are e karaoia Iehova iai?
7 Ana aomata te Atua ake a mena n te berita ma ngaia a karawawataki ni kabuanibwai n ai aron aikai kioina ngkai a aikoa kakaonimaki Irouna, Iteraera ao Iuta. N ai aroia aomata ake a taekinaki n te boki ae Taeka n Rabakau, a “kitani kawai aika eti, ba a na nakonako i nanoni kawai aika ro.” (Taeka N Rabakau 2:13) Ma e ngae ngke e un Iehova irouia ana aomata, ma e bon aki kitaniia. Ma e kateirakea Itaia ao burabeti tabeman bwa a na karekea te oota i aon bwaai n taamnei nakoia kaain te botannaomata ni kabane ake a tangiria ni kakaonimaki ni beku iroun Iehova. Te oota ae e karekeaki irouia burabeti aikai e rangi ni kakawaki. E boni karekea te maiu.
Tain te Rotongitong n Taai Aikai
8, 9. Baikara bwaai aika a karika te rotongitong ni boong aikai?
8 Te bwai are e riki n ana tai Itaia bon ai aron naba ae e riki n taai aikai. Ni boong aikai, taani kairiri a a tia n tannako mairoun Iehova ao te Uea ae Iesu Kristo are e kaueaki irouna. (Taian Areru 2:2, 3) Mataniwi n Aaro ni Krititentom a a tia ni mwamwanaia aia nanai. Taani kairiri aikai a taku bwa a beku iroun te Atua, ma n etina, angiia a boutokoa riki atuaia kaain te aonnaba aei—n aron te nanonaba, korakoran aia taanga ni buaka, te kaubwai, ao aomata aika tanoata taekaia—n ikotaki naba ma te reiakiniia aomata katei ni beekan.
9 N te tabo teuana ma teuana, Aaro ni Krititentom a irekereke n taiani buaka ao kiriwe i marenaia aomata ike e a waakinaki iai tiringaia kaaini baronga tabeua ni kabane, ao bwaai tabeua riki aika kakamaaku. Irarikin anne, a mwaiti Aaro aika a aki boutokoa te aroaro ni maiu ae boraoi ma ae e taekinaki n te Baibara, ma a baka n aki noria ke a boni kariaia katei aika kammaira n aron te wene ni bure ma te wene ni bure i marenaia aomata aika titeboo aekakiia. Ibukin kakeaan ana kaetieti te Baibara ni bwaai aikai, ana nanai Krititentom a riki n ai aroia aomata ake a taekinaki iroun te tia areru rimoa: “A aki atatai, ao a babanga naba; a nakonako i nanon te ro.” (Taian Areru 82:5) Te koaua bwa Krititentom e mena n te rotongitong ae korakora, n ai aron naba Iuta rimoa.—Te Kaotioti 8:12.
10. E a kanga ni kaotaki te oota ni boong aikai, ao a kanga ni kabwaia iai aomata aika nimamannei?
10 Ma Iehova e a tabe ni kaotiota te oota i buakon te rotongitong aei, ibukia aomata aika nimamannei. E kabonganaia ana toro i aon te aba aika kabiraki ibukin karaoan aei, ae “te toro ae kakaonimaki ae wanawana,” ao te koraki aikai a “raneanea i aon te aba n ai aron taian ota.” (Mataio 24:45; I-Biribi 2:15, BK) Te koraki n toro akanne, a boutokoaki irouia “tiibu tabemang” aika mirion ma mirion mwaitiia, aika a kaotiota te oota i aon bwaai n taamnei ae e boto i aon ana Taeka te Atua ae te Baibara. (Ioane 10:16) N te aonnaba ae rotongitong aei, te oota aei e angania akana nimamannei te kaantaninga ae raoiroi, e buokiia bwa a na karekea aia iraorao ma te Atua, ao e buokiia naba ni kararoaia ma bwaai aika a na mwane iai n te aro n taamnei. Bon te oota ae kakawaki ae kakamaiu.
“N na Karaoiroa Aram”
11. Tera te rongorongo are e kanakoa Iehova n ana bong Itaia?
11 Tera te kairiri mairoun Iehova ni boong ake a rotongitong ake e maiu iai Itaia, ao ni boong ake a rangi n rotongitong riki ake a a kairaki nako iai ana aomata Iehova bwa taenikai i Baburon? Irarikin kairiraia n te aroaro ni maiu ae riai, e a kamani kaotia nakoia bwa e na kanga ni kakoroa bukin ana kaantaninga ni kaineti ma ana aomata. N aron anne, iangoi taetae ni burabeti aika kamimi aika a mena n Itaia mwakorona 25 nakon 27. Taeka aika mena ni mwakoro aikai a kaota aron ana mwakuri Iehova rimoa, ao arona naba ni mwakuri ni boong aikai.
12. Tera te taeka ae nako mai nanon Itaia?
12 E kangai moa Itaia: “Iehova, bon Atuau Ngkoe; N na neboiko, N na karaoiroa aram.” Ai raoiroi ra te taeka ni karaoiroi anne ae bon nako mai nanona! Ma tera ae e kaira te burabeti aei bwa e na tataro n aron anne? E oti bukina ae kakawaki ni kauouan mwakoron te kibu anne, ike ti wareka iai ae kangai: “Ba ko [Iehova] karaoi bwaai ni kamimi, ake am taeka ake ngkoangkoa, ma te kakaonimaki ma te koaua.”—Itaia 25:1.
13. (a) Tera te atatai are e kakorakoraki iai tangiran Iehova iroun Itaia? (b) Tera reireiara man ana katoto Itaia?
13 Imwain ana tai Itaia, Iehova e a tia ni karaoi bwaai aika kamimi aika mwaiti ibukin Iteraera, ao e a tia naba ni koreaki taekan bwaai akanne. E bon taneiai ma koroboki akanne Itaia. N aron anne, e ataia bwa Iehova e kairiia nako ana aomata man te tautoronaki i Aikubita, ao e kamaiuia man unin ana taanga ni buaka Barao n te Nama ae Uraura. E ataia naba bwa Iehova e kairiia ana aomata rinanon te rereua ni karokoa ae a a roko n te Aba ni Berita. (Taian Areru 136:1, 10-26) Rongorongon rimoa aikai a kaotia bwa e kakaonimaki Iehova ae te Atua ao e koaua. Ana “taeka”—ake bwaai ni kabane ake e kaantaningaia bwa e na karaoi—a bane ni koro bukiia. Te atatai ae eti mairoun te Atua e kakorakora Itaia bwa e na teimatoa n nakonako n te oota. Mangaia are e karaoa te banna ni katoto ae raoiroi nakoira. Ngkana ti karaurau n ukeuke n reirei n ana Taeka te Atua ae koreaki ma ni kamanena naba i nanoni maiura, ao ti na teimatoa iai ni mena n te oota.—Taian Areru 119:105; 2 I-Korinto 4:6.
E a Kamaunaki te Kaawa
14. Tera ae e taetae ni burabetinaki ibukin te kaawa teuana, ao tao tera te kaawa ae e taekinaki iai?
14 E noraki ana taeka te Atua teuana n Itaia 25:2, ike ti wareka iai ae kangai: “Ba ko onika te kawa ba te tabuki n atibu; te kawa ae nonoaki ba te kawa ae kabwakaki; te bareti ae neia ianena ba te bwai ae tiaki te kawa; e na aki manga kateaki.” Tera te kaawa aei? Tao Itaia e taetae ni burabetina taekan Baburon. Ni koauana e a bon roko te tai ae Baburon e a riki bwa te bwariko n atibu.
15. Tera te “kawa ae kakanato” n taai aikai, ao tera ae e na riki nakoina?
15 Iai te kaawa teuana n taai aikai ae ai aron te kaawa are e taekinaki iroun Itaia? Eng. Te boki ae Te Kaotioti e taekina “te kawa are kakanato, are uea i aoia uean aonaba.” (Te Kaotioti 17:18) Te kaawa ae kakannato aei boni “Baburon ae Kakannato,” ae te botaki n Aro ae kewe ae katobibia te aonnaba. (Te Kaotioti 17:5) Ni boong aikai, mwakoron Baburon ae Kakannato ae bubura riki, bon te botaki ni Krititentom, ae mataniwina aika a kaira riribakin aia mwakuri ana aomata Iehova ae tataekinan rongorongon te Tautaeka n Uea. (Mataio 24:14) N aron Baburon rimoa, Baburon ae Kakannato e nang kamaunaki, ao e nang aki manga oki n teirake.
16, 17. A kanga aian Iehova ni kamoamoaia n taai ake ngkoa ao n taai aikai?
16 Tera riki ae e taetae ni burabetinaki iroun Itaia ibukin te “kawa ae nonoaki”? E taetae nakon Iehova Itaia ngke e kangai: “E na neboiko te botanaomata ae korakora, e na makuko aia kawa botanaomata aika kakamaku.” (Itaia 25:3) E na kanga te kaawa ae kairiribai, ae “aia kawa botanaomata aika kakamaku” n neboa Iehova? Uringa are e riki nakon uean Baburon ae e rangi ni mwaaka ae Nebukaneta. Imwin te bwai are e riki nakoina are e kaota iai mamaarana, e a kairoroaki bwa e na kamoamoa kakannaton Iehova ao Mwaakana ae moan te korakora. (Taniera 4:34, 35) Ngke e a kabongana mwaakana Iehova, ana kairiribai naba a kairoroaki bwa a na kamoamoa ana mwakuri aika kamimi, e ngae ngke bon tiaki raoi nanoia anne.
17 E a tia Baburon ae Kakannato ni kairoroaki bwa e na kamoamoa ana mwakuri aika korakora Iehova? Eng. I nanon tain te moan buaka are kabuta te aonnaba, ana toro Iehova ake a kabiraki a tataekina te rongorongo i aan karawawatakiia. N 1918, a a taenikai n te aro n taamnei ngke a kabureaki aobitia aika bwakuaku man te Watch Tower Society. E a kuri n toki n te tai anne te mwakuri n tataekina te rongorongo are babaireaki. Ma ngkanne, n 1919, Iehova e a manga kamaiuia ma ni kakorakoraia n taamneina, ao a manga waakina kakoroan bukin mwiokoaia ae tataekinan te euangkerio nakoia botannaomatan aonnaba ni kabuta. (Mareko 13:10) A bane n taetae ni burabetinaki bwaai aikai n te boki ae Te Kaotioti, n aron naba are e taetae ni burabetinaki iai rotakia taani kairiribai. A “bati ni maku, ao a angan Atuani karawa te neboaki.” (Te Kaotioti 11:3, 7, 11-13) Tiaki nanona bwa a bane n rairaki, ma a kairoroaki bwa a na kamoamoa ana mwakuri ae korakora Iehova n te tai arei, n aron are e taetae ni burabetinna Itaia.
“Te Tabo ni Kamaiu ae Korakora . . . ae Aia Tabo Akana Akea Aia Bwai”
18, 19. (a) Bukin tera bwa taiani kairiribai a aikoa kona n urua aia kakaonimaki ana aomata Iehova? (b) E na kanga ni ‘katokaki kunaia aomata aika kakamaaku’?
18 Itaia e iangoa ana mwakuri n akoi Iehova nakoia aomata aika a nakonako n te oota, ngke e kangai nakon Iehova: “Bon te tabo ni kamaiu ae korakora Ngkoe ae aia tabo akana akea aia bwai, ao ana tabo ni kamaiu naba ae e kai nanona, ngke e rawawata. Ao te ne ni kamaiu man te ang ae baibati Ngkoe, ao te nu man te riringa, ngkana aron te karau i rarikin te auti ukin angia akana kakamaku, ai aron nun te nang man te riringa n te tabo ae mauteretere. Ko katoki aia karongoa ake a kainikatonga, ao Ko karinanoi kunaia akana kakamaku.”—Itaia 25:4, 5.
19 Ni moa man 1919, taani kairiribai aika iowawa a katai aia anga nako ibukin uruan aia kakaonimaki taan taromauri ni koaua, ma a aki tokanikai iai. Bukin tera? Ibukina bwa Iehova boni nneia ni kamaiu ana aomata ao nneia ni katantan. E riki bwa kaanga te nu ae kataniia man korakoran te bwainikirinaki, ao e tei n ai aron te nono ae korakora ni kaitara te karau ae ironga ni bwaka ae taekan te kairiribai. Ngaira aika ti nakonako n ana oota te Atua, ti aki nanououa n aron kaantaningan te tai are ‘e na toki kunaia akana kakamaku.’ Eng, a ingainga nanora ni kaantaninga rokon te bong are a na mauna iai ana kairiribai Iehova.
20, 21. Tera te baka n amwarake ae e katauraoaki iroun Iehova, ao tera ae e nanonaki naba iai ni kaineti ma te baka n amwarake n te aonnaba ae boou?
20 E bati riki ana mwakuri Iehova nakon ae tii kamanoakiia ana toro. Kioina ngkai boni ngaia Tamaia ae tatangira, ao e karekei kainnanoia nako. Ngke e a tia ni kainaaomataia ana aomata man Baburon ae Kakannato n 1919, e kamena imwaia te baka n amwarake ibukin te tokanikai ae e taonako iai te amwarake n taamnei. E taetae ni burabetinaki taekan aei n Itaia 25:6, ike ti wareka iai ae kangai: “Ao Iehova Tabaota E na karaoa te amarake ae moan te kangkang i aon te maunga aei, ba kanaia aomata ni kabaneia, ma te ninima ae te wain i aoni baninin benna, ma te amarake ae moan te kangkang ae nenea, ae te wain i aoni baninin benna ae raumeaki.” Ai kabwaia ra ngaira ngkai ti a kona n ira te baka n amwarake aei! (Mataio 4:4) ‘Ana taibora Iehova’ e a onrake n amwarake aika moan te raraoi. (1 I-Korinto 10:21) Rinanon “te toro ae kakaonimaki ae wanawana,” ti a bon anganaki bwaai ni kabane ake ti na kainnanoi, n te itera n taamnei.
21 Iai riki te bwai ae karaoaki n te baka n amwarake mairoun te Atua aei. Te baka n amwarake n taamnei ae ti mena i nanona ngkai e kauringira taekan te amwarake ae e na taonako ae e na kona n reke n ana aonnaba ae boou te Atua are beritanaki. N te tai arei, “te amarake ae moan te kangkang ae nenea” e na nanona naba te amwarake ae bon te amwarake, ae taonako. Akea te aomata ae e na baki ni kan amwarake, n te aro n rabwata ao n te aro n taamnei. Ai bebete ra nanoia aomata aika kakaonimaki ngkai aika a rawawata ibukina bwa a taonaki n ‘taian rongo’ ake a riki bwa kanoan te ‘kanikina’ ae kaota menan Iesu ma aomata! (Mataio 24:3, 7) A boni kabebeteaki nanoia n ana taeka te tia areru. E kangai: “Ane e na bati te uita i aon te aba i aon taubukini maunga; e na maeiei uaana n ai aron Rebanon.”—Taian Areru 72:16.
22, 23. (a) Tera “te roki,” ke “te rabuna-ni-mata,” ae e na kamaunaki, ao e na kanga ni kamaunaki? (b) E na kanga ni kamaunaki ‘kamaamaaeaia ana aomata Iehova’?
22 Ongora ngkai nakon te berita ae kamimi riki nakon anne. E kabotaua te bure ao te mate ma “te roki” ke te “rabuna-ni-mata,” ao e kangai Itaia: “E na kamauna te roki i aon te maunga aei [Iehova], ae te roki ae kaweneaki i aoia natanaomata ni kabaneia ma te rabuna-ni-mata ae takinaki i aoia botanaomata ni kabaneia.” (Itaia 25:7) Iangoa aron aei! E nang toki te bure ao te mate, are e a tia ni karawawata te botannaomata n ai aron te burangketi ae e kabonoike irouia aomata. Ai ingainga ra nanora ni kaantaninga rokon te bong are e na kamenaki imwaia aomata aika kakaonimaki ma n ongeaba, aika taiani kakabwaia ni kabane ake a nako man ana karea ni kaboomwi Iesu!—Te Kaotioti 21:3, 4.
23 E kotea te tai ane moan te raoiroi anne te burabeti are e kairaki iroun te Atua, ngke e karaui nanora ni kangai: “E oongaki te mate [iroun te Atua] n aki toki; ao E na kaoi rannimata te Uea ae Iehova mani maata ni bane; ao E na uota nako kamaamaaean ana botanaomata mai aonaba ni bane; ba bon ana taeka Iehova.” (Itaia 25:8) Akea te aomata ae e na mate ibukin te aoraki ke te kara, ao akea ae e na tang ibukin maten te aomata ae tangiraki irouna. Ai raoiroi ra te bitaki anne! Irarikin anne, e na aki manga ongoraeaki i aon te aonnaba taeka ni kabuakaka ke ni uarao ake a kaman nanomwaaka i aan ongoraeakinana te Atua ma ana toro. Bukin tera? Ibukina bwa Iehova e na kamauna nibwan bwaai aikai—ae taman te kewe ae Tatan te Riaboro, n ikotaki ma ana kariki nako Tatan.—Ioane 8:44.
24. Tera aroaroia aomata aika a nakonako n te oota ni kaineti ma ana mwakuri Iehova aika korakora ake e karaoi ibukiia?
24 Ngkana a iangoa aron kaotan mwaakan Iehova n itera aikai, a na kairaki aomata aika nakonako n te oota bwa a na kakatonga ni kangai: “Noria, bon Atuara aei; ti kaantaningaia, ao E na kamaiuira: bon Iehova aei; ti kaantaningaia, ti na kukurei ma ni kimareirei n te maiu mai Rouna.” (Itaia 25:9) N te tai ae e a kaan rokona ngkai, te botannaomata ae raoiroi e na kimwareirei ni bwaai aika a mwaiti. E nang boni mauna te rotongitong, ao aomata aika kakaonimaki a na mena n ana oota Iehova n aki totoki. Iai riki te kaantaninga teuana ae raoiroi riki nakon anne? Bon akea!
Ko Kona ni Kabwarabwara?
• Bukin tera ngkai moan te kakawaki te nakonako n te oota ni boong aikai?
• Bukin tera ngkai e karaoiroa aran Iehova Itaia?
• Bukin tera bwa a aki kona n urua aia kakaonimaki ana aomata te Atua taiani kairiribai?
• Baikara kakabwaia ake a mena imwaia aomata ake a nakonako n te oota?
[Taamnei n iteraniba 11]
Kaain Iuta a kareana natiia nakon Moreka
[Taamnei n iteraniba 13]
Ataakin ana mwakuri Iehova aika korakora e kaira Itaia bwa e na karaoiroa aran Iehova
[Taamnei n iteraniba 14]
Aomata aika raoiroi a na mena n ana oota Iehova n aki toki