Reireiara Man Ana Reta Betero Ake Uoua

1. Tera are e kamanena iai Betero Iehova bwa e na karaoia teutana te tai imwaini matena?

E ATAIA te abotoro Betero ae e a kaan tokini maiuna. E a tia ni beku ma te kakaonimaki i nanon irabwi te ririki, e irira Iesu, e moana te mwakuri n uarongorongo nakoia aika tiaki I-Iutaia, ao e beku bwa kaain te rabwata n tautaeka. Ma e bon tuai toki ana mwakuri Betero. Tao i nanon 62-64 C.E., ao e a kairaki n te taamnei bwa e na korei reeta aika uoua, aika bokin te Baibara ae 1 ao 2 Betero. E kantaningaia bwa a na buokaki Kristian n reeta aikai imwini matena.—2Bet. 1:12-15.

2. Bukin tera ngkai a roko raoi n taia ana reta Betero ake e korei?

² E korei ana reta aikai Betero ngke a a rangi ni “karawawataaki . . . ni kataaki aika kakaokoro” tarina n te onimaki. (1Bet. 1:6) A kataia mwaane aika buakaka ni karokoi reirei aika kewe ao aroaro aika aki itiaki i nanon te ekaretia. (2Bet. 2:1, 2, 14) A nang waekoa Kristian ake a maeka i Ierutarem, n rinanon “tokini bwaai ni kabane,” ae taekani kamaunaan te kaawa ao aia waaki I-Iutaia, iroun ana taanga ni buaka Rom. (1Bet. 4:7) Akea te nanououa bwa a buokaki Kristian n ana reta Betero n atai baika a kona ni karaoi n nanomwaaka i aani kataakia n te tai anne, ao ni katauraoiia naba imwaini kataaki aika imwaia.b

3. Bukin tera ngkai ti riai n neneri ana reta Betero?

³ E ngae ngke e korei ana reta Betero nakoia Kristian ake n te moan tienture, ma e karini koroboki aikai Iehova n Ana Taeka. Ngaia are ti kona ngkai ni kakabwaiaaki man reeta akanne. (IRom 15:4) Ngkai ti maeka n te aonnaba ae boutokaaki iai aroaro aika aki itiaki, ti a kaaitara naba ma kataaki aika e kona ni kangaanga iai iroura te beku iroun Iehova. Irarikin anne, n te tai ae kaan ao ti nang rinanon te rawawata ae korakora riki nakon are kamaunaaki iai aia waaki I-Iutaia. Ti kunei kauring tabeua aika kakawaki n ana reta Betero ake uoua. Ti na buokaki iai n teimatoa ni kantaningaa ana bong Iehova, n tokanikai i aoni maakakia aomata, ao ni karikirakea te tangira ae korakora i marenara. A kona naba kauring akanne ni buokiia unimwaane bwa a na tabeakin raoi kainnanoia kaain te nanai.

TEIMATOA NI KAKANTANINGA

4. N aron ae oti n 2 Betero 3:3, 4, tera ae e kona ni kaingingaki iai ara onimaki?

⁴ Ti otabwaniniaki irouia aomata aika aki onimakina te taetae ni burabeti man te Baibara. A kona taani kakaaitara ni kakanikoira kioina ngke ti a kaman tataekina rokon te toki i nanon ririki aika bati. A taekinna tabeman bwa e na bon aki roko. (Wareka 2 Betero 3:3, 4.) Ngkana ti ongo aeka n taeka akanne mairoun temanna ae ti uarongorongo nakoina, raora ni mwakuri, ke kaain ara utu temanna, e kona ni kaingingaki iai ara onimaki. Ma e kabwarabwaraa Betero te bae kona ni buokira.

5. Tera ae e na buokira ni kateimatoa te iango ae riai ni kaineti ma tokin te waaki ae ngkai? (2 Betero 3:8, 9)

⁵ Irouia aomata tabeman, e taraa ni baenikai Iehova ni karokoa tokin te waaki ae buakaka ae ngkai. Ti kona ni buokaki n ana taeka Betero bwa ti na kateimatoa te iango ae riai, ni kauringira ae e rangi ni kaokoro iangoan te tai iroun Iehova ma iangoana irouia aomata. (Wareka 2 Betero 3:8, 9.) Titeboo te bong ae tebongina iroun Iehova ma ririki aika tenga. E taotaonakinnano Iehova, ao e aki kani kamauna temanna. Ma ngkana e a roko ana bong ao e nang toki te waaki ae ngkai. Ai kakabwaiaakira ngaira ngkai ti kabongana nikiran te tai, n uarongorongo nakoia aomata man natannaomata nako.

6. Ti na kangaa n ‘ururinga’ ana bong Iehova? (2 Betero 3:11, 12)

⁶ E kaumakira Betero bwa ti na ‘ururinga’ ana bong Iehova. (Wareka 2 Betero 3:11, 12.) N te aro raa? Ti wanawana ngkana ti kona ni kananoa ara iango ni katoabong i aoni kakabwaia aika n te aonnaba ae boou. Kataamneia ae ko a ikeikena te ea ae rangi n itiaki, ko kang amwarake aika kamarurung, ko butimwaeiia aika tangiraki iroum aika kautaki, ao ko reireinia aomata ake a maiu n tienture aika bwakanako, taekani kakororaoan taetae ni burabeti n te Baibara. E na buokiko kananoan am iango n aron anne, bwa ko na teimatoa ni kakantaninga ao ni kakoauaa ae ti a maeka ngkai ni kabaneani boong. Ngkai ‘ai kaman iai iroura te atatai aei’ ibukin taai aika imwaira, ti na bon aki “iraraang” irouia taan angareirei ni kewe.—2Bet. 3:17.

TOKANIKAI I AONI MAAKAKIA AOMATA

7. Ti na kangaa n rotaki ni maakakia aomata?

⁷ Ngkai ti ururinga ana bong Iehova, ti a kairaki iai bwa ti na tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakoia tabemwaang. Ma n tabetai ti a manga baenikai n taetae. Bukin tera? Ti kona ni manga maakuia aomata. Anne ae riki nakoni Betero. N te tairiki are e kaboowiaki iai Iesu, ao e maaku Betero ni kaotia ae ngaia temanna i buakoia taan rimwin Iesu, ao e okioki ni kakewekewe bwa e aki kinaa. (Mat. 26:69-75) Ma bon te abotoro naba aei are e kangai imwina riki ma te aki nanokokoraki: “Tai mamaaka te baere a mamaakua aomata tabemwaang, ke n tabeaianga iai.” (1Bet. 3:14) A karauaki nanora n ana taeka Betero bwa ti kona n tokanikai i aoni maakakia aomata.

8. Tera ae e kona ni buokira bwa ti na tokanikai i aoni maakakia aomata? (1 Betero 3:15)

⁸ Tera ae e kona ni buokira n tokanikai i aoni maakakia aomata? E kangai Betero nakoira: “Kam na butimwaea Kristo bwa te Uea ao tabuia i nanomi.” (Wareka 1 Betero 3:15.) E nanonaki naba n anne kananoan ara iango n nakoan ao mwaakan ara Toka ao ara Uea ae Kristo Iesu. Ngkana e nako nanom ke ko maaku ngkana ko nang tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakoia tabemwaang, ururinga ara Uea. Kataamneia ae e a uea ngkai i karawa ao n otabwaniniaki irouia anera aika aki kona ni warekaki. Uringnga ae e a tia ni “mwiokoaki i aoni bwaai ni kabane i karawa ao i aonnaba,” ao e “na memena iroumi ni boong ni kabane ni karokoa tain tokin te waaki ae ngkai i aon te aba.” (Mat. 28:18-20) E kaumakira Betero bwa ti na “tauraoi n taai nako” n tei ibukin ara onimaki. Ko kan uarongorongo n am tabo ni mwakuri, n am tabo n reirei, ke n te tabo riki teuana? Kaman iangoia bwa n ningai ae ko na karaoa iai anne, ao katauraoa te bae ko na taekinna. Tataroa te ninikoria, ao onimakinna ae e na boni buokiko Iehova n tokanikai i aoni maakakia aomata.—Mwa. 4:29.

“KAM NA KAKORAKORAA TE ITANGITANGIRI”

9. E kangaa Betero ni kabwaka ni kaotiota te tangira n te tai teuana? (Nora naba te taamnei.)

⁹ E reiakina arona Betero ni kaotiota te tangira. E ongo ana taeka Iesu ngke e kangai: “I anganingkami te tua ae boou, bwa kam na itangitangiri i marenami, n arou ae I tangiringkami, ao kam na itangitangiri naba.” (Ioa. 13:34) Ma imwina riki ao e rawa n amwarake ma tarina ao mwaanena ake Tientaire bwa e maakuia Kristian ake I-Iutaia. E arana te baere karaoia Betero te abotoro Bauro bwa te “aro ni mwamwanaa te aba.” (IKar. 2:11-14) E butimwaea kaetana Betero ao e karekea reireiana mai iai. N ana reta ake uoua, ao e koreia ae ti riai n aki tii namakina tangiraia tarira ao mwaanera n te onimaki ma ti riai ni kaotiota te tangira anne.

10. Tera ae e reke man “te itangitangiri n tari ae nako man te nano ni koaua”? Kabwarabwaraa. (1 Betero 1:22)

¹⁰ E taekinna Betero bwa ti riai ni bwaina “te itangitangiri n tari ae nako man te nano ni koaua” nakoia raora n te onimaki. (Wareka 1 Betero 1:22.) E reke te tangira anne man te “ongeaba n te koaua.” E irekereke te koaua anne ma te reirei ae “e bon aki inanonano te Atua.” (Mwa. 10:34, 35) Ti aki kona n ongeaba n ana tua Iesu ae taekan te tangira, ngkana ti kaotiota te tangira nakoia tabeman n te ekaretia ao ti aki nakoia ake tabeman. Ni koauana, ti bae ni kaan riki ma tabeman nakoia ake tabeman n aron Iesu. (Ioa. 13:23; 20:2) Ma e kauringira Betero bwa ti riai ni kakorakoraira ni bwaina “te itangitangiri n tari,” ae nanona bwa ti riai n tangiriia tarira ao mwaanera ni kabane n te onimaki, bwa kaanga kaain ara utu.—1Bet. 2:17.

11. Tera ae e nanonaki n ae ti ‘na kakorakoraira n itangitangiri’?

¹¹ E kaumakira Betero bwa ti na ‘kakorakoraira n itangitangiri.’ N te kibu aei, ao te ‘kakorakora’ n itangitangiri, e nanonaki iai tangiran temanna e ngae naba ngkana e kangaanga iroum kaotiotan tangirana. N te katoto, tera arora ngkana e kaunira ke ni kammarakira te tari temanna n aanga tabeua? N te moantai, ti bae ni kani kabooa mwin te baere e karaoia, n oneani mwin ae ti na kaotiota te tangira. Ma e reke reireiani Betero iroun Iesu ae e bon aki kukurei Iehova n te aroaro anne. (Ioa. 18:10, 11) E korea aei Betero: “Tai kabooa mwin te buakaka n te buakaka ke te kabuakaka n te kabuakaka, ma ni kaitaraan anne, kam na kakabwaiaa te aba.” (1Bet. 3:9) Kariaia te tangira ae korakora bwa e na kairiko bwa ko na bwaina te akoi ao te mwamwannano nakoia naba ake a kammarakiko.

12. (a) Tera ae ti kona riki ni karaoia man te itangitangiri ae korakora? (b) Tera ae ko kani kakorakorako ni karaoia, n aron ae kabwarabwaraaki n te taamnei ae Preserve the Precious Gift of Unity?

¹² N ana moan reta Betero, ao e kabongana te taeka ae ‘te itangitangiri ae korakora.’ Te aeka n tangira anne e aki tii rabuni buure tabeua, ma e rabuni “buure aika rangi ni bati.” (1Bet. 4:8) E bae Betero n uringa te reirei ae taekan te kabwarabure are e reireinna Iesu n ririki ake mai mwaina. N te tai anne, ao e bae n iangoia Betero bwa e tituaraoi ngke e taekinna ae e na kabwaraa ana bure tarina “itiua te tai.” Ma e reireinna Iesu ao boni ngaira naba bwa ti na kabwarai buure “77 te tai,” ae nanona bwa akea tiana. (Mat. 18:21, 22) Ngkana e kangaanga iroum maiuakinan te reirei ni kairiri aei ao tai kabwaraa nanom! Iai naba taai ake e kangaanga iai irouia ana toro ni kabane Iehova aika aki kororaoi bwa a na kabwarai buure. Te bae kakawaki ngkai, bwa ko riai ni kabanea am konaa ni kabwaraa ana bure tarim ao ni karekea te raoi ma ngaia.c

UNIMWAANE, KAWAKINA TE NANAI

13. Tera ae e kona ni kangaanga iai irouia unimwaane kawakinaia taari n te onimaki?

¹³ E aki mwaninga Betero te baere tuangnga Iesu imwini kautakina ae kangai: “Kawakinia au tiibu aika uarereke.” (Ioa. 21:16) Ngkana te unimwaane ngkoe, ko ataia ae a kaineti kaetieti akanne nakoim. Ma e kona ni kangaanga iroun te unimwaane bwa e na karekea ana tai ni karaoa te mwioko ae kakawaki aei. A riai moa unimwaane n tabeakinia aia utu n te itera n rabwata, aia namakin, ao n te itera n taamnei. A katea te katoto ni karaoan te mwakuri n uarongorongo n ikotaki naba ma katauraoan ao karaoani mwiokoaia ni bobotaki, ruunga, ao bwabwaro. Iai naba tabeman aika ibuobuoki ni Komete Ibukin te Reitaki ma te Onnaoraki ke n te Aobiti Ibukin te Korotaamnei/Kateitei n te Aono ae Uarereke. A bon rangi n tatabetabe unimwaane!

14. Tera ae e kona ni kairiia unimwaane bwa a na kawakina te nanai? (1 Betero 5:1-4)

¹⁴ E kaumakiia raona n unimwaane Betero bwa a na “kawakina ana nanai te Atua.” (Wareka 1 Betero 5:1-4.) Ngkana te unimwaane ngkoe, ti ataia ae ko tangiriia tarim ao mwaanem n te onimaki ao ko kani kawakinia. Ma ko bae n namakinna n tabetai bwa ko a rangi n tatabetabe ke ni kua n te aro are ko a aki kona ni kakororaoa mwiokoam anne. Tera ae ko kona ni karaoia? Bunrii raraomam nakon Iehova. E korea aei Betero: “Ngkana iai ae e beku ao ke e kabotoa ana beku i aon te korakora are reke mairoun te Atua.” (1Bet. 4:11) A bae ni kaaitara tarim n te onimaki ma kangaanga aika aki kona ni katokaki n te waaki ae ngkai. Ma ururingnga ae “mataniwia taani kawakintiibu” ae Iesu Kristo, e kona ni buokiia n te aro ae riaon am konaa. E kona ni karaoa anne ngkai ao n te aonnaba ae boou. Tii te bwai ae e tangiria te Atua mairouia unimwaane, bwa a na tangiriia tariia n te onimaki, a na kawakinia, ao a na riki bwa “te katoto nakon te nanai.”

15. E kangaa temanna te unimwaane n te ekaretia ni kawakina te nanai? (Nora naba te taamnei.)

¹⁵ E ota ni kakawakini kawakinaia tiibu William, ae e a maan ni beku bwa te unimwaane. Ni moani waakin te COVID-19, ao a katea tiaia teuaei ma raona n unimwaane, bwa a na rereitaki ma kaain aia kurubu ni kabane ni katoa wiki. E kabwarabwaraa bukina teuaei n taku: “A bati taari aika tiku n tii ngaiia ni mwengaia ao e kona ni kai bitaki baika a iaiangoi nakon iango aika aki raoiroi.” Ngkana iai ana kangaanga te tari temanna, e kakauongo raoi William nakoina bwa e aonga n ataa kainnanona ma tabeaiangana. Imwina e kakaaei booki tabeua ke taamnei man ara atureti n te intanete, aika e na buokaki iai te tari anne. E taku: “E a rangi ni kainnanoaki riki ngkai kawakinan te nanai. Ti kakorakoraira ni buokiia aomata bwa a na reiakina taekan Iehova. Ti riai naba ngkanne ni kakorakoraira ni kawakina te nanai ao ni buokiia ana tiibu Iehova bwa a na teimatoa n tiku i nanon te koaua.”

KARIAIA IEHOVA BWA E NA KATIAA KATANEIAAKIM

16. N aanga raa aika ti kona iai ni maiuakin reireiara man ana reta Betero?

¹⁶ Ti a tia ni maroroakin tabeua reireiara man ana reta Betero ake uoua aika kairaki koreaia n te taamnei. Tao ko bae n nora te bwai teuana iroum ae ko riai ni kanakoraoia riki. N te katoto, ko kani kananoa riki am iango i aoni kakabwaia aika a na roko n te aonnaba ae boou? Ko a tia ni katea tiam bwa ko na uarongorongo n am tabo ni mwakuri, n am tabo n reirei, ke n te tabo riki teuana? Ko nori aanga aika ko kona ni kaotiota riki iai te tangira ae korakora ibukia tarim ao mwaanem n te onimaki? Unimwaane, kam kabanea ami konaa ni kawakinia ana tiibu Iehova ma te kukurei ao te ingainga? A kona n otara mamaarara tabeua ngkana ti tuoira raoi i bon iroura, ma tai kabwaraa nanom. E “akoi te Uea,” ao e na boni buokiko ni kanakoraoa riki arom. (1Bet. 2:3) E karaui nanora Betero ni kangai: “E na katiaa kataneiaakimi te Atua. . . . E na kateimatoaingkami, e na kakorakoraingkami, ao e na kateingkami ni kaneneingkami n ami tabo.”—1Bet. 5:10.

17. Tera ae e na riki ngkana ti botumwaaka ao ni kariaia bwa ti na kataneiaaki iroun Iehova?

¹⁷ E namakinna Betero n te moantai bwa e aki tau ni mena i rarikin Natin te Atua. (Ruka 5:8) Ma e botumwaaka n riki bwa te tia rimwini Kristo man ana ibuobuoki Iehova ao Iesu. Ibukin anne e a karekea Betero “te kariaiakaki n rin n ana Tautaeka n Uea ara Uea ae ara tia Kamaiu ae Iesu Kristo, ae te tautaeka ae akea tokina.” (2Bet. 1:11) Ai tamaroara te kaniwanga anne! Ngkana ko botumwaaka n aroni Betero ao ni kariaia Iehova bwa e na katiaa kataneiaakim, ko na bon anganaki naba kaniwangam ae te maiu are aki toki. E nang ‘reke iroum mwin am onimaki, ae kamaiuam.’—1Bet. 1:9.