Te Katauraoi Ibukin te Mare bwa E Aonga n Nakoraoi

1, 2. (a) E kanga Iesu ni kaota kakawakin karaoan te babaire? (b) Tera te waaki ae e riai riki ni baireaki raoi?

KATEAN te auti bon te bwai ae e riai ni karauaki ni karabinoaki raoi iangoana. Imwain kawenean aan te auti, e riai moa ni karekeaki te aba, ao ma ni koreaki taamnein te auti. Ma iai riki te bwai teuana ae moamoa kainnanoana. E taku Iesu: “Ba antai i roumi ae kani katea te taua, ae na aki tekateka moa ni wareka boona, ba tao iai katiaana i rouna?”​—Ruka 14:28.

² Te koaua ibukin waakinan te kateitei, bon titeboo naba ma aron waakinan te mare ae e na nakoraoi. A mwaiti aika a taku: “I tangiria ni kani mare.” Ma iraman aika a tei moa n iangoa te katautau i aona? E ngae ngkai e raoiroi taekan te mare ae e kaotaki n te Baibara, ma e kaotii naba kangaanga aika a kona ni kaitaraaki iai. (Taeka N Rabakau 18:22; 1 I-Korinto 7:28) Ngaia are aomata aika a iangoa te mare, a kainnanoa ataakin raoi moa, taian kakabwaia ao rawawata aika a na reitaki iai.

3. Bukin tera ngkai e rangi ni manena ana ibuobuoki te Baibara nakoia akana a iangoa te mare, ao baikara titiraki aika tenua ake a na buokiira ni kaekai?

³ Te Baibara e kona n ibuobuoki. Ana reirei e boni kairaki koreana mairoun teuare e boni moan Karika te mare, ae Iehova ae te Atua. (I-Ebeto 3:14, 15; 2 Timoteo 3:16) Ni kabonganai reirei aika a kuneaki n te boki ni kawai aei ake a kaineti raoi naba nakoira n taai aikai, ti na iangoia bwa (1) E na kanga n ataia te aomata bwa e a tauraoi nakon te mare ke e tuai? (2) Tera ae e riai n taraaki iroun toam? ao (3) A na kanga aomata ni kawakina aroaroia aika riai i nanon aia tai n iraorao ni karekenano?

KO A TAURAOI NAKON TE MARE?

4. Tera te bwai ae rangi ni kakawaki ibukin kateimatoan nakoraoin te mare, ao bukin tera?

⁴ E rangi ni bobuaka katean te auti, ma kateimatoan raoiroina i nanon te tai ae maan e tangira naba te kataumwane ae bati. Anne are ai bon titeboo naba ma te mare. E taraa ni kangaanga te mare, ma kateimatoan te reitaki n te mare n te ririki teuana ma teuana, e riai naba iangoana. Tera ae kainnanoaki ibukin kateimatoan te reitaki aei? Te bwai ae rangi ni kakawaki boni kabaeakim bwa ko na kakoroa nanon am berita ma nanom ni koaua. Aio aron te Baibara ni kabwarabwaraa te reitaki n te mare: “Ma ngaia ae e na kitana tamana ma tinana te aomata, ao e na nim ma buna: ao a na riki n ti te irikona nakai.” (Karikani Bwaai 2:24) Iesu Kristo e kaota bukina ae tii teuana man te Baibara, ae e kona ni karekeaki iai te buu-raure ao te manga mare​—bwa te “wene ni bure,” are bon te wene n taanga i tinanikun te mare. (Mataio 19:9) Ngkana ko iangoa te mare, ururingi ana reirei te Baibara aikai. Ngkana ko tuai n tauraoi nakon te berita ae rangi ni kakawaki aei, ao ngkanne, ko tuai naba n tauraoi nakon te mare.​—Te Tua-Kaua 23:21; Te Minita 5:4, 5.

5. E ngae ngkai tabeman a maaka te berita ae e rangi ni kakawaki ibukin te mare, ma bukin tera bwa e riai n iangoaki bwa te bwai ae kakawaki, irouia aomata aika a iangoa te mare?

⁵ Iangoan kabaeakiia bwa a na kakoroa nanon aia berita ae rangi ni kakawaki aei, e kakamaakuia aomata aika mwaiti. “Iangoan ae ai boni ngangaira naba uoman n taai nako ni maiura, titeboo ma I namakina iai ae akea inaaomatau, ao kaanga I karabutinaki iai,” e kaotia te rorobuaka temanna. Ma ngkana ko a rangi n tangira te aomata ao ko kataua te mare ma ngaia, te berita ngkanne aei e a aki taraa n riki bwa te bwai ae rawawata. Ma e nang riki bwa te anga ni kamanomano. Ae e nanonaki n te berita ni mare aei e na karikiia taanga bwa a na tangiria n tiku n reitaki i nanon taai aika raraoi ao aika bubuaka, ao a na uaia n ibuobuoki i marenaia n aki ongeia bwa tera ae riki. Te Kristian ae te abotoro Bauro e koreia bwa te tangira ni koaua “e taotaona nanona nakoni bwaai ni kabane,” ao “e nanomwaka nakoni bwaai ni kabane.” (1 I-Korinto 13:4, 7) “Kabaeakira bwa ti na kakoroa nanon ara berita ni mare e karika irou namakinan ae I mwaneaki raoi iai,” e taku temanna te aine. “I kukurei n te raunnano ae I namakinna ngkai ti a tia ni kaotia i marenara ao i mataia aomata ni kabane, bwa bon nanora bwa ti na katiiteuanaki n akea te raure.”​—Te Minita 4:9-12.

6. Bukin tera ngkai e tamaroa riki te aki-ienikuri ni mare ngkana ko uarereke?

⁶ Maiuakinan te berita aei e kainnanoa te nano n ikawai ni koaua. Mangaia are Bauro e reirei bwa Kristian a karaoa ae raoiroi riki ngkana a aki mare ni karokoa ae ‘a bwaka nako aia bong n ataei,’ ae nanona te tai are e a rangi ni korakora iai iangoan te kan iein, ae te namakin ae e kona ni kaburea ana iango te aomata. (1 I-Korinto 7:36) E korakora te bitaki ae riki irouia aomata ake a ataei riki, ngkana a tabe n ikawairake. Angiia ake a mare i nanon rangi n ataeia, a kunea bwa imwin tabeua te ririki, bwaai ake a kainnanoi ao n tatangiri, a a boni bitaki, ao titeboo naba ma ake raoia. Taiani ware naba a kaotia bwa rooro-n-rikirake ake a moantaai ni mare, a kai rotaki riki n te aki-kukurei ao a kai buu-raure riki, nakoia aomata ake a boni maan riki n tiku n tii ngaiia imwain mareia. Ngaia are tai ienikuriia te mare. Tabeua te ririki ae ko na kabanea ni maeka n akea raom ngkana ko a ikawai, e na kona n anganiko te kataneiai ae kakawaki, ae e na karikiko bwa te ikawai ni koaua, ao e na kamoanibaea riki aroarom bwa ko aonga n riki bwa te rao ae tau ibukin te mare. Te tataninga riki teutana imwain ae te waekoa ni mare, e kona ni buokiko bwa ko na ataa riki aroarom​—ae te bwai ae kakawaki ngkana ko na tokanikai ni karikirakea te reitaki ae nakoraoi n am tai ni mare.

ATAA MOA AROAROM

7. Bukin tera ngkai te koraki ake a iangoa te mare a riai n tuoi moa aroaroia?

⁷ E bebete iroum atongan aroaron te aomata ae ko tangiria bwa e na raoniko? Angiia aomata, e bebete irouia anne. Ma tera moa aroarom ngkoe? Baikara aroarom aika a na buokiko ni kanakoraoa te mare? Ko na riki bwa te aeka ni mwaanenuumwa ke n ainenuumwa raa ngkoe? N te katoto teuana, ko kariaia am kairua ao ko kukurei ni butimwaea te reireiaki, ke ko aki toki ni katei ngkana ko kaetaki? Te aomata ae ko kukukurei ngkoe ma ni kakariariaa te kabwaia, ke te karinan n aomata ngkoe ae ko kiinokunoku ma ni ngurengure n taai nako? (Taeka N Rabakau 8:33; 15:15) Uringnga bwa te mare e na aki bita aroarom. Ngkana ko kamoamoa, ko kakai kanaeng, ke ko aki toki ni kaantaningaia bwa e na aki kona n nakoraoi maium i nanon te tai are ko tuai ni mare iai, ao e na bon titeboo naba ma aroarom ngkana ko a mareaki. Kioina ngkai e kangaanga bwa ti na nora arora n aron are a norira iai tabemwaang, ao e aera bwa ko aki titirakiniia am karo ke raoraom ae ko rangi n onimakinna, bwa e na kaota raoi aroarom ao anuani maium nakoim ma n anganiko taeka n ibuobuoki iai? Ngkana ko a reireinaki bitaki ake ko kona ni karaoi, ao ko na mwakuri i aon bwaai aikai imwain ae ko na toui mwaneka nakon te mare.

8-10. Tera ana reirei te Baibara are e na buoka te aomata ni katauraoia imwain te mare?

⁸ E kaungaira te Baibara bwa ti na kariaia taamnein te Atua bwa e na mwamwakuri i nanora ni karekei aroaro n aron “te tangira, te kimareirei, te rau, te taotaonakinnano, te atataiaomata, te raoiroi, te kakaonimaki, te nimamanei, te tau-baang.” E tuangira naba bwa ti “na oneaki n aron [nanora],” ao ni “karina te aomata nabangkai, are karaoaki ba aron te Atua n te raoiroi ao n te itiaki are riki man te koaua.” (I-Karatia 5:22, 23; I-Ebeto 4:​23, 24) Kabonganan reirei aikai i nanon are ko tuai ni mare iai e kona n riki bwa kaanga, te karinimwane n te bangke​—ae te bwai ae e na rangi ni bongana n te tai ae na roko, ngkana ko a mare.

⁹ N te katoto teuana, ngkana te aine ngkoe, reireiniko bwa ko na tabeakina riki “te aomata ae raba ae bwain te nano,” nakon ae ko na tabe ma taraan tinanikum. (1 Betero 3:3, 4) Nanorinanom i aan te riai ao te wanawana, e na buokiko ni karekea te rabakau, ae te “mwae ni katamaroa.” (Taeka N Rabakau 4:9; 31:10, 30; 1 Timoteo 2:​9, 10) Ngkana ngkoe te mwaane, reireiniko aron mwamwannanoakiia aine n te akoi ao te karinerine. (1 Timoteo 5:1, 2) I nanon am tai n reireiniko aron karaoan taiani babaire ao am beku, reireiniko naba ataakin tian am konabwai ao te nanorinano. Te aroaro ae kabeabeanakiia tabeman n aki akaka, e na karika te kangaanga nakon te mare.​—Taeka N Rabakau 29:23; Mika 6:8; I-Ebeto 5:28, 29.

¹⁰ E ngae ngke onikan te iango ni bwaai aikai e taraa ni kangaanga, ma bon te bwai ae a riai ni mwakuri i aona, Kristian ni kabane. Ao e na buokiko bwa ko na riki bwa te rao ni mare ae raoiroi riki.

TERA AE KO NA TARAIA IROUN RAOM

11, 12. A na kanga ni kunea bwa a uaia ni kona n nakoraoi aomata aika uoman, ke a aki?

¹¹ Te katei n te tabo are ko maeka iai bwa te aomata e na rinea buuna i bon irouna? Ngkana ngaia anne, ko na kanga ngkanne ni waaki ngkana ko a kunea temanna ae e katika nanom? Te moani bwai, titirakiniko moa, ‘Te koaua bwa I a boni kani mare?’ Bwa e buakaka te kewe nakon temanna ni bwaintakaakaroa nanona ni karika kaantaningan te bwai teuana ae e aki kona ni koro bukina. (Taeka N Rabakau 13:12) Ngkanne, manga titirakiniko, ‘I a bon tau nakon te mare?’ Ngkana ko kaeka n eng nakon titiraki aikai ni kauoua, ao te mwaneka are imwina e na boto i aon te katei ae bwainaki n am tabo. N aaba tabeua imwin kamatauan taraan te aomata i nanon tabeua te tai, ko kona n taetae nikawai ma ngaia, ni kaota nanom ni kan ikikina riki ma ngaia. Ngkana e aki kariaiakaki am iango anne, ao tai imanonoa te aomata n te aro are ko na tabareia. Uringnga bwa iai naba inaaomatan te aomata anne, ni karaoa ana babaire iai. Ngkana arona bwa e kariaiakaki am iango, kam kona ni bairea ami tai ae kam na kaitiboo ni waaki aika raraoi. Aio are e na anganiko riki am tai n noria bwa e na nakoraoi te mare ma te aomata aei ke e na aki.a Tera ae ko riai n taraia n te tai aei?

¹² Ni kaekaan te titiraki anne, iangoi bwaai ni katangitang aika uoua, tao te biaano ao te kitaa. Ngkana a kaetaki tangiia, a na uaia ni kona ni kaotinakoa tangiia ae te tioro, ae rangi n tangiraoi. Ma e ngae n anne, tera ngkanne ae e na riki ngkana a a uaia ni katangaki ni kauoua? E riai bwa a na uaia ni kaetaki bwa e na boraoi tangiia. Ai bon titeboo naba ma ngkoe ao raom are ko kaantaningaia. Tao kam a tia ni mwakuri korakora ibukin “kaetan tangin” oin aroaromi aika kakaokoro ngke kam mena n tii ngkami. Ma te titiraki moa e kangai: E boraoi aroaromi? Ke tao n taekana tabeua, e waaki raoi te itamwaomwao i marenami?

13. Bukin tera bwa e aki raoiroi te iraorao ni karekenano ma te aomata ae e kaokoro am onimaki ma ngaia?

¹³ E kakawaki bwa e na boraoi ami koaua ao ami kaantaninga nakon bwaai aika riai. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Kam na tai reitaki buaka ma akana aki Kristian.” (2 I-Korinto 6:14; 1 I-Korinto 7:39) Te mare ma temanna ae e kaokoro ana Aro ma ngkoe, e na bae ni kabatiaa te aki nakoraoi i marenami. N te itera are teuana, te uaia n tangira Iehova ae te Atua iroumi, bon te oi ni bwai ae te kabanea ni korakora, ibukin karekean te boonnano. E tangiria Iehova bwa ko na kukurei ma ni karekea te reitaki ae rangi ni kaan ma raom ni mare. E tangiriko naba bwa ko na reitaki ma Ngaia, ao bon i marenami, n te tangira ae te bwai ni kabaebae ae te biro tennai.​—Te Minita 4:12.

14, 15. Menami i nanon te onimaki ae tii teuana, bon tii ngaia aron te boonnano ae e kainnanoaki ibukin te mare? Kabwarabwaraa.

¹⁴ E ngae ngkai te uaia n taromauria te Atua bon te bwai ae kakawaki ibukin karekean te boonnano, ma iai riki ae tangiraki nakon aei. Ngkana kam na nakoraoi, ngkoe ma raom are ko iangoia, e riai n titeboo tiami are kam kaantaningaia. Tera tiami? N te katoto teuana, tera ami iango ibukin karikan natimi? Baikara bwaai aika kam moanibwaia ni maiumi?b (Mataio 6:33) N te mare ae e rangi n nakoraoi, taanga, bon raao aika a kaan, ao a kimwareirei n aia tai n ikoikotaki. (Taeka N Rabakau 17:17) Ibukin karekean aio, e riai bwa bwaai aika a tabeakini boni bwaai aika a uaia n nano iai. E kuri kangaanga kateimatoan te iraorao ae rangi ni kaan​—ao e a kangaanga riki anne i nanon te mare​—ngkana e aki rereke anne. Ma ngkana raom anne e tatangira te bwai teuana, n aron te kakibotu n ririanna, ao ngkoe ko aki, e nanonaki n anne bwa kam na aki riai ni mare? Tiaki ngaia anne. Tao bon iai bwaai tabeua aika kakawaki riki aika kam na uaia n nano iai. Ma e ngae n anne, tao ko kona ni kakukureia raom are ko iangoa te mare ma ngaia, ngkana ko iri naba ni karaoan bwaai aika raraoi, bwa e aonga ni kukurei iai.​—Mwakuri 20:35.

¹⁵ N te koaua ni koaua, te nakoraoi e boto riki i aon aromi n tauraoi ni kaetietaki, nakon aroaromi aika kam titeboo iai. N onean mwiin te titiraki ae “A boni boraoi nanora ni bwaai ni kabane?” bon iai riki tabeua titiraki aika a raraoi, ae kangai taekaia: “Tera ae e na riki ngkana a bobuaka nanora n te bwai teuana? Ti kona ni maroroakini bwaai ma te rau, te i karinerine ao te akoi? Ke ti urarake n un ngkana ti kataia ni bairei bwaai?” (I-Ebeto 4:29, 31) Ngkana ko a tangiria ni kani mare, ao taratara raoi moa ni kaineti ma aomata aika a nanorieta ke a matoatoa n aia iango, ae te aki kona ni kariaia ana iango te aomata temanna, ke a aki toki ni kakaaea te aro ae e na iraki nanoia iai.

KAKAAE MOA IMWAINA

16, 17. Tera ae e kona n taraia moa te mwaane ke te aine ngkana e nang iangoa te aomata temanna bwa raona are e na mare ma ngaia?

¹⁶ N te ekaretia ni Kristian, te koraki ake a na anganaki te onimakinaki ni mwakuri tabeua, a riai ni “kataki naba moa . . . ba ua ra.” (1 Timoteo 3:10) Ngkoe, ko kona naba ni kamanena te reirei aei. N te katoto, te aine e kona n titiraki ni kangai, “Tera atongan te mwaane aei irouia aomata? Antai raoraona? E bwabwaina te taotaonakinnano? Aekara anuana nakoia ikawai? Te aeka n utu raa ae e nako mai iai? E kanga aron reitakina ma ngaiia? Tera aron taraakin te mwane irouna? E kabatiaa te momoi manging? E kakaiun, ke e iowawa? Tera mwiokoana n te ekaretia, ao e kanga arona ni beku n te mwioko anne? Boni ngaia te aomata are I kona ni karinea?”​—Nakoaia Ibonga 19:32; Taeka N Rabakau 22:29; 31:23; I-Ebeto 5:3-5, 33; 1 Timoteo 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.

¹⁷ E kona n titiraki ni kangai te mwaane, “E koaua bwa te aine aei e tangira te Atua ao e karinea? E na tau ibukin tararuan te mwenga? Tera ae a na kaantaningaia mairoura, ana utu? E wanawana, e tataningamarau, ke e rabakau ni katautaua te kabane mwane? E mamaroroakina taekan tera? E tabeakin raoi aroia aomata tabemwaang, ke e bangaaomata, ao e rebetungai aia bwai aomata? E kona n onimakinaki? E kukurei n aantaeka, ke e imanono ke e kona naba ni kakatei?”​—Taeka N Rabakau 31:10-31; Ruka 6:45; I-Ebeto 5:22, 23; 1 Timoteo 5:13; 1 Betero 4:15.

18. Ngkana iai mamaara aika uarereke aika a kaotaki n tain te iraorao ni karekenano, tera ae ko riai n ururingnga?

¹⁸ Tai mwaninga ae ko waaki ma te aomata ae aki-kororaoi ae ana kariki Atam, ao tiaki te aomata ae moanibaan te raoiroi are e koreaki taekana n te boki ni karaki ae taekan te tangira. Aomata ni kabane a bane n iai aki-kororaoia, ao aroia n aki kororaoi tabeua a riai ni kakeaaki​—are aki-kororaoim, ao aki-kororaoin raom are ko iangoa te toa ma ngaia. (I-Rom 3:23; Iakobo 3:2) Irarikin anne, te mamaara teuana e kona ni kauka aron te rikirake riki. N te katoto teuana, aongkoa i nanon ami tai n iraorao ni karekenano, ao e a riki naba te kauntaeka. Iangoia: E ngae ngke a bon tatangira ma n i karinerine aomata, ma n taai tabetai a kona naba ni bobuaka nanoia. (Kabotaua ma Karikani Bwaai 30:2; Mwakuri 15:39.) Tao kam kainnanoia bwa kam na uaia n ‘taua riki aron nanomi,’ ma n reirei ngkami aron kaetan bwaai n te rau? (Taeka N Rabakau 25:28) E kaota te nano ni kani katamaroaa riki aroarona, raom are ko iangoa te mare ma ngaia? Ao ngkoe, ko kani karaoa naba anne? Ko kona n reireiniko bwa ko na kakerikaka te kakai kanaeng, ke te kakaiun? (Te Minita 7:9) Reiakinan aron kaetan kangaanga e kona ni karekea te tataneiai n uaia ni mamaroro ni kaota raoi te nano ae moan te kainnanoaki ngkana arona bwa kam na boni mare.​—I-Korote 3:13.

19. Tera te bwai ae e raoiroi karaoana ngkana iai kangaanga aika rangi n rawawata aika a riki n tain te iraorao ni karekenano?

¹⁹ Ma tera ngkanne arom, ngkana ko a nori bwaai aika a rangi n aki-karaua nanom? Taian nanououa a na riai n rinanoaki raoi. E ngae ngkana iai te tangira ae ko namakinna ke te ienikuri ni kani mare, ma tai kataia ni baka n aki-atai kairua aika a rawawata. (Taeka N Rabakau 22:3; Te Minita 2:14) Ngkana iai am iraorao ma te aomata are ko rangi n nanououa irouna, ao e raoiroi riki katokan te reitaki anne moa, ma n aki berita bwa ko na teimatoa n reitaki ma ngaia.

KARAOA AE RIAI N AM TAI N IRAORAO NI KAREKENANO

20. A na kanga raao aika iraorao ni karekenano ni kawakina te aroaro ae itiaki?

²⁰ Ko na kanga ni waakina am iraorao ni karekenano n te aro ae raoiroi ma n riai? Te moani bwai, taraia bwa a na moanibaan te itiaki aroaromi. E tararaoi te taubai, te kaboria, ke te irabwati irouia raao aika a tuai ni mareaki n am tabo are ko mena iai? E ngae ngkana e aki kamatauninga kaotan te tangira n aaro aikai n ami tabo, ma a riai ni kariaiakaki tii ngkana taan iraorao a a tia ni motikia bwa a nang mareaki. Taratara raoi ni kaotan te tangira bwa e na aki rikirake n riki bwa mwakuri aika kammaira, ke ai te wene ni bure. (I-Ebeto 4:18, 19; kabotaua ma Ana Anene Toromon 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Ibukina bwa e mwamwana te aba te nano, kam riai n uaia ni kawanawanaingkami n te aro are kam na aki kaokoroi ngkami uoman n te auti, te ruu, te kaa, ke taabo riki tabeua ake e kona n reke iai karaoakin aaro aika bure. (Ieremia 17:9) Arom ni karaoa aroarom ae itiaki i nanon am tai n iraorao ni karekenano e katereterea bwa iai iroum te taotaonakinnano, ao ko tabeakina riki marurungin raom, nakon oin nanom. Ma ae moan te kakawaki, te iraorao ni karekenano ae itiaki e na kakukureia Iehova ae te Atua, are e tuangia ana toro bwa a na kararoaia man te kammaira ao te wene ni bure.​—I-Karatia 5:19-21.

21. Tera te uaia ni mamaroro ni kaotinano, ae kainnanoaki ibukin kawakinan te iraorao ni karekenano bwa e na itiaki raoi?

²¹ Te kauoua ni bwai, waakinan te iraorao ni karekenano ae itiaki e kainnanoa te taneiai n uaia ni mamaroro ni kaotinano. Ngkana e a tabe n uakaan te mare, iai bwaai tabeua aika a riai ni maroroakinaki n akea te wiimakiki iai. Kam na maeka iia? Kam na uaia ni mwakuri? Kam tangiria ni karikiia natimi? A riai naba ni kaotaki bwaai ake a riki rimoa, ake a kona n rota ami mare. Aikai a kona n irekereke ma te taarau ae bati ke te bwai are e kabaeaki te aomata iai, te marurung, ao te aoraki ae kakaiaki ngkana iai. Kioina ngkai a bati aomata aika a a tia n reke n te maninaoraki ae te HIV (are te man are e karekea te AIDS) ae a aki waekoa n oti raoi kanikinaeana irouia, e aki bure ngkana te aomata ke kaaro aika tatangira, a na tangira te tutuo n te raraa ibukin manin te AIDS, iroun temanna ae e a tia ni wene ni bure rimoa, ke e kabonganai drug rimoa ae e karinna n ian rabwatana n te iti. Ngkana e oti n te tutuo bwa e a tia n ewekaki temanna, te aomata are e ewekaki e na aki kaumaka waakinakoan te iraorao ngkana raona e a iangoa katokana. Ni bon etina, te aomata are e wawaakina te aroaro ni maiu are e kai reke te aoraki iai, e karaoa ae riai ngkana e kukurei n anga raraana bwa e na tuoaki ibukin te AIDS, imwain are e na kainrouaki ma temanna.

IANGOAN TAAI AKE IMWIN TE MARE

22, 23. (a) E na kanga ni kona ni bua iangoan ae riai ni kaineti ma te katauraoi ibukin bukamaruan te mare? (b) Tera te iango ae raoiroi ae e riai ni kateimatoaki ngkana e na iangoaki bukamaruan te mare, ao te tekateka n taanga?

²² I nanon taiani kabanea n namwakaina imwain te mare, ngkami ngkanne kam na rangi n taberua ibukin te katauraoi ni bukamaruan te mare. Kam kona ni kauarerekea te ientaka, ngkana kam taotaon nanomi. Te botaki ae bubura e kona ni kakukureia te utu ae bwanin ao kaain te kaawa, ma e kona ni kabanea korakoraia taani mare ma kaain aia utu ni kaan ao aia mwane naba. E raoiroi iran nanon katei tabeua, ma te kaiangatoa n taui katei ni kabane, e kona n rota raoiroin te botaki anne, ma ni kabuaa kukureim ae ko riai n namakinna iai. E ngae ngkai a riai ni mutiakinaki nanoia aomata tabemwaang, ma te mwaane are te tia mare, boni ngaia are e onimakinaki ni bairean bwaai ake a na karaoaki n tain te bukamaru n te mare.​—Ioane 2:9.

²³ Uringnga are am botaki ibukin te mare e na kabanea tii teuana te bong, ma marem ai bon irian naba maium. Tai rangi ni kaatuua taekan te botaki ni mare. Ma onimakina ana kairiiri Iehova ae te Atua, ao bairea arom ibukin maiuakinan te mare. Ao ngkanne, ko na bon rangi n taubobonga raoi ibukin te mare ae nakoraoi.