October

Tṍó e gbĩ́ gè nyimá ló Jíízọ̀s, èé nó bé e Jíízọ̀s beè bugi togó vaá labví láb naa. Vaá bé e nóò vaá nyimá bé e Jíízọ̀s bugi togó naa, níà bé e bẹẹ gbaa ló kìlmàé ló é aga ló naa ẽ́. Mósĩ́ deè ní eé láá nó Jíízọ̀s e? Bugi togó boo ene kà nu dòòmà bá. Jíízọ̀s beè palàge bùlà nu ea kil ló gè nvèè bá nè dõòna gbò èlmà ge lèèlà a bá. (Máát. 20:28; Róm̀ 15:​1-3) Boo béè kọ a beè bugi togó naa vó, a beè ia ló pọ́lọ́ vaá ié dùm ge tú lóó vaamá gyọ́ọ. Náa beè vàlẹ̀ bá bã̀ súng boo bel e gbò nen lóé ló. (Jọ́ọ̀n 1:​46, 47) Vaá náa beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ pọ́lọ́ e nen beè sì á tọá ló bé ea zọ́ẹ naaá nu naa. (1 Tím. 1:​12-14) Jíízọ̀s beè kọọ̀: “Bé e o vulèì ene naa, ní e a é náa kọ dénè nen á nyimá kọ ò gé nyooném̄i nvée é.” (Jọ́ọ̀n 13:35) Àé dú lé gè bĩiná o bá kọọ̀: “É kọọ̀ nda gé nó gé nu dòòmà bá Jíízọ̀s, tení dú ló gè naa kiẽ́e nà kpóó sim tùlà ge naa kọ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á di zẹ̀ẹ̀ pá vígà nè m̀m̀?” w20.04 24 ¶11

Náa kal ló béè kọọ̀ è di mm̀ bàlà boo e gã́bug nen dì e bà gé ténmà dém ló vaá gbẹ́ béè Jìhóvà, olo íè nèà deè ge kpènà vaá kọ́ nè gbò nen kọọ̀ Jìhóvà di káí, à dú neǹ lé lab dògò, vaá ié vulè. Olo é láá nvèè sãa kúm a bẹbẹ̀l. Òó láá nvèè bá nè gbò nen kọ bàá dã́ ból ló kọọ̀ áá Jìhóvà ní ea é láá bẹ̀l mm̀ lé lab dògò vaá naa kọọ̀ dénè dèmnù á ié fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló nè kà kà ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe ẽ́. (Ps. 37:​9, 37; 146:​5, 6, 10) Tṍó e nóòmà dõòna gbò kà kà bel ea di mm̀ Kpá Káí, è ólò bọọ̀gẹ̀ nvèè kà mm̀ bọ́ọ́ bọọ̀ Bàrì, ge kọọ̀ Jìhóvà ní ea lela ló gè bẹ̀l zivè kà bàlà booí é, vaá níí palàge dú kà kà. Sõò, boo tṍó ea dú nágé bíi gè noòmà gbò log Bàrì, bẹẹ nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́ dú gè nvèè bá nè dõòna gbò kọ bàá vùlè Jìhóvà, ea dú bẹẹ Tẹ̀, vaá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nèe. Vóà naa, à dú nágé bíi kọ é kọ́ gbò lé kpãa e Jìhóvà íe, vaá kilsĩ́ gè kọ́ íb nu e Nen ea kọlà Jìhóvà dú. (Àìz. 63:7) Tṍó e nóòmà nu mm̀ na sĩ́ deèá, è gé nveè bá nè dõòna gbò kọ bàá vùlè Jìhóvà vaá gbànie tṍ ló boo béè kọọ̀ bà gbĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nèe. w20.06 6 ¶16; 7 ¶19

Bàrì beè dèm púm mm̀ sĩ́deè ea dú dũ̀ùnè. Lọ̀l gé tṍó eo beè di dí gbàà o kà, ní ea beè dú gè dèm o púm nyòòmà bé ea é meà naa ẽ́, vaá gã́bug gãà ké dùm ólò kpáá dọ ló mm̀ buù kà mínìt! Gbò ge gbĩ́tẽ́ ló nu kọ́ọ̀, púm ea di mm̀ togó nen ea ni dú kànen íe nú ea é láá dú 100 dẹ̀ ké dùm ea kọlà neuron. Gbò ké dùmí ní ea bṍóná ló dú bẹẹ púm ẽ́, vaá a nyèè é láá toola 3.3 pound (1.5 kg). Ene kà nú ea zógè bé e bẹẹ púm dú dũ̀ùnè naa dú gè kọ è láà ló bel. O púm ní ea ólò bõonè ló buù súú bel eo lóò, vaá lẹ̀ẹ̀là bel ló nú ea é láá toolá 100 zọ́ọ́ ea dì ní mm̀ dém, òò, bũunu, bẹ́ẹ́, nè nù báná nyíé ni ẽ́. Dénè zọ́ọ́á íè ge kyãa boo bá ea bọ́ló kọbé gbò nen láá dã́ bel eo gé ló. Kilma ló gè láá ló kele-kele dém bel, ene kà kpá e ba beè tẹlẹ bàlà kẽ mm̀ gbáá 2019 zógè kọọ̀ gbò ãa nvín ólò láá bii tṍ ló buù súú moǹ bel. Nakà gbĩ̀tẽ́ ló nuí nveè sãa kúm nú e gã́bug gbò gbĩ̀tẽ́ ló nu ziga ló​—gè kọọ̀ nú ea é náa kọ é láá bii tṍ ló vaá nó kele-kele dém bel beè dìí ló tṍó e meà. Mm̀ kà kà, ge kọ è láà ló bel dú dõ̀ònù ea aa bá Bàrì. w20.05 22-23 ¶8-9

Ébràhàm beè di kpènà ló gè sọ̀ bá dùm ea géè dĩinée ló gbẹá boǹ Ur. Ló éé? Boo béè kọọ̀ à géè elá bànà “bon e Bàrì ní e a beè noo bé e a é tõo naa vaá tìb e.” (Híb. 11:​8-10, 16) Bon e Ébràhàm géè elá bànàa dú Boǹ Méné Bàrì. Jíízọ̀s Kráìst nè 144,000 nen e ba beè tṍ nóo bólá ní e bàé bẹl boo é. Pọ́ọ̀l kólí Boǹ Ménéá kolíe “bon Bàrì e a di dùm, e a náámá Jerúsàlẹ̀m e a di káála.” (Híb. 12:22; Kùùà 5:​8-10; 14:1) Jíízọ̀s beè noòmà pá a gbò nyòòne nvée kọ bàá tã̀àgã ló Bàrì kọọ̀ Boǹ Ménéí á dù vaá bùlà Bàrì á naaá boo kunukẽ̀í belí bé ea di káála naaá. (Máát. 6:10) É kọọ̀ Ébràhàm beè nyimá dénè bé ea é dú gè tìb Boǹ Méné Bàrì naa? Ẽ́èe. Mm̀ gã́bug gbáá, gbò belá beè dú “kà kà bel ea gṹá ló gbò nen.” (Ẹ́fẹ. 1:​8-10; Kọ́l. 1:​26, 27) Sõò Ébràhàm beè nyimá kọọ̀ sìgà nvín ea aalìẹ̀ẹ́ m é beè dú méné boo béè kọọ̀ Jìhóvà beè zìgà nèe naa vó.​—Jén. 17:​1, 2, 6. w20.08 2-3 ¶2-4

Èé íè ge kìn nòòmànù gbò e ba beè dọ̀ aa nvéè Kráìst. Lọl tã́gíní tṍó e bõ̀ònatõ̀ò Kráìst beè bã kẽ, ní e Pọ́lọ́ Nyómá beè dààmà togó gè tú gbò kẹ̀lẹ̀ siimá tóm mm̀ ge ọọvẹ ló zìgà gbò gyóòlo Bàrì e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é. Vóà naa, à dú bíi kọ é nyimá kele ea di zẹ̀ẹ̀ kyáá bel nè kà kà bel. Gbò e bà ọ́bvíi é láá kpọ́i kyáá bel ló tenmá boo íntanèt mm̀ ge pììga boo gè ọọvẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè vulè e íè kilma ló pá vígà. Ó gá ziga ló gbò kyáá belá boo béè kọọ̀ à aa bá Sétàn! (1 Jọ́ọ̀n 4:​1, 6; Kùùà 12:9) Kọbé è láá bé èlbá ẹ̀bmà ea aa bá Sétàn, à dú bíi kọ é agẹlẹ ló bẹẹ zìgà mm̀ Jíízọ̀s nè dọ̀ ea gé bilà mm̀ ge mm-mè tóm̀ bùlà Bàrì. À bọ́ló kọ é dẹlẹ nyíé boo sĩ́deè e Jìhóvà gé téní dú ló leléi dee bá deè nieí. (Máát. 24:​45-47) È ólò agẹlẹ ló bẹẹ dẹ̀lẹ̀ nyíé boo tení dú ló gè olòó nó Kpá Káí. Tṍóá bẹẹ zìgà é gbóó dì belí té ea tã́ ní nvee kà mm̀ kunukẽ̀. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè ló íb belá tṍó ea géè emí nú e togó bel ea dì nè deé nieí dẹẹ̀a booá. w20.07 23-24 ¶11-12

Dì belí gbò e bè née gbõomà, à ólò valíí ló gè beelá bel ló dõòna gbò dẹ̀ẹ̀a boo nu e monì. (Jọ́ọ̀n 7:24) Sõò néé láá nyimá dénè nú ea kil ló nen dẹ̀ẹ̀a boo bé e monìe naa. Dì belí nu dòòmà bá, neǹ dóm biè ea nyímá tóm náa é láá nyimá dénè nu ea kil ló nen e kpá lóe gé zọ, be à gá náa vaá à dõogẽ ẹ̀bvie áá sĩ́. Be à gbĩ́ gè nyimá bé e kpá lóe gé zọ naa, àé íè ge pãanée tṍ ló tṍó ea gé nootẽ́ a dìtõ̀ò àbèè bé e nuá gé zọ́ẹ naa. Neǹ dóm bièa é láá kọ á sí kiẽ́e e bàé tú ńzì ẹ̀bmàe m. Be níì vó nì, náa é láá nyimá bé ea é bóe naa. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, néé láá palàge dã́tẽ́ ló pá bẹẹ vígà tení dú ló áá nú e monmà dẽe. À bọ́ló kọ é pììga boo gè nyimá íb nen e bà dú. Beele néé láá dã́tẽ́ ló dõòna gbò belí Jìhóvà. Sõò èé láá pììgà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa gè belí Jìhóvà. À ólò pãane tṍ ló pá a gyóòlo. À ólò bugi togó boo nú ea kil ló ba dìtõ̀ò nè dénè nu e bà ni téní bá. Vaá à ólò tó va sàn. w20.04 14-15 ¶1-3

È íè bíi ló gè toní dùm kìlmà kpá ló kẽ boo béè kọọ̀ gbò e bà dalà kpá ló boo náa ólò ié “bùlà e a kil kẽ.” Gbò e bà ólò gaavá ólò bọọ̀gẹ̀ zọ̀ gbò nen tàlà bel vaá naa nú ea é léé ló áá baala nè ge dàlà kpá ló boo. Ba bug togó nè ba láb ólò naa kọ bàá nvèà kom ló ba bá bií ló dõòna gbò. Be bà náa ié ọ̀ẹ̀ dẽe, bàlà boò Sétàní é nyááná ba bug togó nè ba bùlà. (2 Kọ́r. 4:4; 11:3) Neǹ kìlmà kpá ló kẽ ólò ié bùlà ea kil kẽ. À ólò ẹ̀b a bá mm̀ sĩ́deè ea dú kuna-kuna bá, vaá nyimá kọọ̀ dõòna gbò bọọlìè kpãa elìè ẹlẹ mm̀ gã́bug sĩ́deè. (Fíl. 2:3) Vaá à ólò nyimá kọọ̀ “Bàrì ólò bé gbò dàlà kpá ló boo, sõò à ólò naa sàn gbò kìlmà kpá ló kẽ.” (1 Pít. 5:5) Gbò e bà íe bùlà ea kil kẽ náa ólò gbĩ́ gè dú neǹ ọ́b Jìhóvà. Kọbé è láá kilsĩ́ gè kìlmà kpá ló kẽ, àé dú bíi kọ é tú dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ Kpá Káí ea kọ́ọ̀ “kìnii bọọ nómá dùm bii ló a lab dògò, vaá tui ńãa” siimá tóm. À dú bíi kọ é nó nu dòòmà bá Jíízọ̀s vaá palàge bììàẹ́ nvée.​—Kọ́l. 3:​9, 10; 1 Pít. 2:21. w20.07 7 ¶16-17

Beele íè kà pọ̀bkà nèà deè ge dũùnà bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà! È gé dé kpéè ló kà pọ̀b kpoò fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló nè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe mm̀ ge zọ̀ pá vígà mm̀ bõ̀ònatõ̀ò nè fã̀ Jìhóvà. Mókà tóm ní ea dì nè olo gè sí mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ? Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè tú bõ̀ònatõ̀ò doolé ló nom̀ kpá ló nen. À tú nágé buù nen ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò doolé ló buù ketõ̀ò ea di ló nen. (Róm̀ 12:​4-8; 1 Kọ́r. 12:​12-27; Ẹ́fẹ. 4:16) Ene kà nú eé láá nó lọl ló nu dòòle ló Pọ́ọ̀l dú gè kọọ̀ buù bẹ̀ì íè tóm gè sí mm̀ bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà. Pọ́ọ̀l daamà togó a bel dòòle ló tení dú ló gè kọọ̀: “È íè gã́ bug ke tõ̀ò e a di ló nom kpá ló nen, sõò bu ke tõ̀ò ólò sí kele kele íb tóm. Tẽ̀ènè báá, dénè bẹ̀ì tení dú ló bẹẹ gè gbaa ló Kráìst dú tẽ̀ènè kà nom kpá ló. Náa kal ló bée kọ è dú gã́ bug gbò nen, dénè bẹ̀ì gbáà gbaá ló ene dì belí bé e kele kele íb ke tõ̀ò e a di ló nom kpá ló nen gbaá ló ene vaá dú tẽ̀ènè kà naaá.” (Róm̀ 12:​4, 5) Éé ní e Pọ́ọ̀l géè kọ̀ ẹ? Buù bẹ̀ì íè kele-kele tóm gè sí mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, sõò buù bẹ̀ì dì bíi. w20.08 20 ¶1-2; 21 ¶4

Gbò tẹ̀ nè kà, mósĩ́ deè ní e boolo é láá noi nu dòòmà bá Jìhóvà ea kil ló kìlmà kpá ló kẽ ẽ́? Tṍó ea bọ́ló, bĩinai nú ea dú bùlà bọọ gbò nvín ea kil ló bé ea é láá dú gè sí enè íb tóm naa, vaá ò tú ba lọ̀ọ̀gà bùlà tṍó ea bọ́ló. Jìhóvà zógè kà lé nu dòòmà bá mm̀ ge ié ĩ̀ìmà, bã̀àna tṍó e gbò e bà gé fã́e bĩ́ínáe bíb boo gbò a béèlàfùl. A beè pãane tṍ ló Ébràhàm tṍó ea kọ́ bé e béèlàfùl ea ne kilma ló gè kyọ̀ sĩ́ Sọ́dòm nè Gòmórà tọ́àẹ̀ é ló naa. (Jén. 18:​22-33) Vaá kẽ̀èa boo bé e Jìhóvà beè zọ̀ Sérà ea dú vaà Ébràhàm naaá nu naa. Náa beè nvèè súng àbèè ge biile nyíe tṍó e Sérà mangã̀ a zìgànù kilma ló gè kọọ̀ àé nííná gbàà vaá màn nvín mm̀ a deè áná. (Jén. 18:​10-14) Tãa vó, a beè nvèè ka ló Sérà. Gbò tẹ̀ nè kà nè gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, éé ní eo é láá noi lọlíí ló nu dòòmà bá Jìhóvà ẹ? Éé ní eo ólò naa tṍó e pá o nvín àbèè dõòna gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò náa gbááá ló o béèlàfùl e? É kọọ̀ ò ólò gbẹá boo kọ́ nè va kọọ̀ baala ní e bà lọ ẹ́? Sẹ̀ ò ólò pììga boo gè dã́ ból ló bé e baala ẹb nu naa ẽ́? Pá tọ nè bõ̀ònatõ̀ò é láá ié dọ̀ bélè lọl ló tṍó e gbò e bà íe dọ̀ tóm ge sì nó Jìhóvà. w20.08 10 ¶7-9

Túá tṍó e beè dààmà togó gè zọ̀ gbò níí Jìhóvà gbaaá ló, a beè tànii gè ié nvèè bá lọl bá dõòna gbò boo béè kọọ̀ e beè nyimá kọọ̀ è íè gã́bug nu ge nò. (1 Kọ́r. 3:​1, 2) Vaá kátogóí à? Be à gá náa vaá e ni tú gã́bug gbáá fã̀àmà Jìhóvà vaá nyimá gã́bug nu, náa é bọọ̀gẹ̀ tàn nài gè gbĩ́ nvèè bá lọl bá dõòna gbò, èlmà tõ̀ò tṍó ea aa bá nen e beè gyààẹ sĩ́ kẽ bã mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Sõò, Jìhóvà ólò sièi kpóó ló tení dú ló bẹẹ gbò vígà págbálà nè pábia. (Róm̀ 1:​11, 12) Èé íè ge nyimá kọọ̀, be è gbĩ́ gè ié kói ea aa bá Jìhóvà, èé tú nvèè bá ea aa bá pá vígà. Sìm kilsĩ́ náa dẹẹ̀a boo kpóó e nen íé, nyima kpá, gyọ́, àbèè gbò e di gbàà, sõò à dẹẹ̀a boo kìlmà kpá ló kẽ nè ge dẹ̀ẹ̀a boo Jìhóvà. Naanii mè dénè bẹ̀ì é kilsĩ́ (1)  tení dú ló gè dẹ̀ẹ̀a boo Jìhóvà, (2) tení dú ló gè nó gbò nu dòòmà bá ea di mm̀ Kpá Káí, nè (3) tení dú ló gè tú nvèè bá ea aa bá pá vígà. Tṍó e náà vó, kọ̀láá bé e lóói ọọ naa, Jìhóvà é néi kói! w20.07 14 ¶2; 19 ¶18-19

Àé láá tàvàlàí ló gè ié ĩ̀ìmà tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a nè pá bẹẹ tọ e bà náa ólò sí nònù. Nòòkúu ea di mm̀ kpá Ẹ̀klìzíástìs 3:​1, 7 é láá nvèè bá nèi. Kĩá kọ́ọ̀: “À íe . . . tṍó gè pĩi gã́ nè tṍó gè ló bel.” Bẹẹ láb é láá nvèè bá naa kọ á tàn pá bẹẹ dúà ló gè pãane tṍ ló bẹẹ lẹ̀ẹ̀la tóm. Beele é íè ge dì nàgé kpènà ló gè kọ́ nú ea kil ló Jìhóvà nè va. (1 Pít. 3:​1, 2) Èé íè ge tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a vaá noòmà nuù gbò nen, sõò èé íè ge ié ĩ̀ìmà kilma ló kọ̀láá nen, bã̀àna pá bẹẹ tọ. Èé láá nó gè ié ĩ̀ìmà lọl ló nu dòòmà bá gbò e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo tṍó ea kil nvéeá nè gbò e bà di deè nieí. A beè tàn Hábakọ̀k kọọ̀ ke kùbmà á gbóó bã ló pọ́lọ́ lab dògò, sõò a beè zogè ĩ̀ìmà tṍó ea kọ́ọ̀: “Nda é kilsĩ́ gè elá boo ńdáà kpò nùtọ.” (Háb. 2:1) Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọọ̀ à tanìèe gè siè a tóm kọ̀ kpẹ̀a “ínmá kùbmà.” Vó beè naa kọ á ié ĩ̀ìmà vaá kilsĩ́ gè “vee Lé Kpẹa.”​—Tóm 20:24. w20.09 11-12 ¶12-14

Náa kal ló béè kọọ̀ áá Jìhóvà ní ea bọọ èlie é, Jíízọ̀s náa ẹb a bá bọ̀ọ̀vẹ̀ èlmà bé ea bọ́ló naa. Tení dú ló gè nó Jíízọ̀s, gbò gyóòlo Jìhóvà e bà kilmà kpá ló kẽ ólò naa kọọ̀ vulà ea dú kpíí ea doà bá kà kà gbò níí Kráìst, á di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Lúùk 9:48; Jọ́ọ̀n 13:35) Éé ní eo é náa be ò mon kọọ̀ tã̀àgã̀ di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò vaá à tõó ní ló belí kọ bà náa tú lé bá sií ló é? Tãa vó eo kilsĩ́ gè nuumi bel, òó láá zogè láb kìlmà kpá ló kẽ tení dú ló gè nvèè sãa kúm gbò e bà gé túlèi. (Híb. 13:17) Kọbé ò láá naa níí, bĩiá o bá kọọ̀: ‘É kọọ̀ gbò tã̀àgã̀ e nda monìá agabá iná kiẽ́e ea bọ́ló kọ bàá kpoogè dee ló? É kọọ̀ níà kà lèlà tṍó ea bọ́ló gè kpoogè dee ló é? É kọ à kuu bá nda gè kpoogè dee ló? Mm̀ kà kà, é kọ m̀ gé piìga boo gè naa kọọ̀ gbaa ló á di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, sẹ̀ m̀ gé gbĩ́ gè naa ní e bàé leelà nda ẹ́?’ Jìhóvà ólò nvèè ka ló dùm kìlmà kpá ló kẽ èlmà nú e nen láá naa, vaá nvèè ka ló gbaa ló èlmà kọ è láà sí tóm leevè. Boo béè vó, pììgà ge tú kìlmà kpá ló kẽ fã̀àmà Jìhóvà. Tṍó eo náà vó, ò náà kọọ̀ gbaa lo á di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò.​—Ẹ́fẹ. 4:​2, 3. w20.07 4-5 ¶9-11

Jíízọ̀s beè zààva ló nvèè bá ea aa bá gbò bia e bà géè tú “ba gyọ́” nvèèmà bá nèe. (Lúùk 8:​1-3) A beè kọ nágé kà kà bel ea kil ló bùlà Bàrì nè va. Dì belí nu dòòmà bá, a beè kọ́ nè va kọọ̀ àé úè vaá kẽeàè aalìè kemà ú. (Lúùk 24:​5-8) A beè kpoogè dee ló gbò biaí dì belí bé ea beè naa gbò tómá, boo béè gbò tã̀àgã̀ e bàé beè láá kpee sĩ́ ló. (Máàk 9:​30-32; 10:​32-34) Náa kal ló béè kọọ̀ gbò tómá beè teelá tṍó e bà síi Jíízọ̀s, gbò bia e bà géè nvèè bá nèeá beè dìé kpàn tṍó e bà fẹ́ẹ. (Máát. 26:56; Máàk 15:​40, 41) Gbò bia e bà géè fã̀ Bàrì ní ea beè dú túá gbò e bà mon Jíízọ̀s tṍó ea kẽeà aa kemà ú é. A beè kọ́ nè gbò biaá kọ bàá àà gé kọ́ nè gbò tómá kọ a kẽeàè aalìè kemà ú. (Máát. 28:​5, 9, 10) Vaá kà lèlà deè Péntikọ̀st 33 C.E., gbò bia beè láá di gbàà gbò e ba beè tú nyómá káí tõomá va nóo bólá. Beè vó, àé láá dú kọọ̀ gbò biaí beè lo nágé dõòna kà dém bel vaá kọ́ nè dõòna gbò nú ea kil ló “gbele gbele tóm dũ̀ùnè e Bàrì ni sí!”​—Tóm 1:14; 2:​2-4, 11. w20.09 23 ¶11-12

Tóm gè naa kọọ̀ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst dú tóm ea é duulà gbò nen! Éé ní ea náa è nyimáé? Tṍó e Jíízọ̀s beè nè log ea di mm̀ kpá Máátìù 28:​19, 20, a beè kọọ̀: ‘Aalii gé naanii kọọ̀ dénè gbò nen á nyooném tení dú ló gè tuí va diileí múú.’ Ge dììa múú dú bíi naa vàẹ? Èé íè ge dììa múú é be è gbĩ́ì ge dùùà. Nen ea gbĩ́ gè dììa múú íè ge zìgà kọọ̀ àé íèè di dùm e bè náa tá boo béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè úí boo. Níà nú ea beè naa vaá neǹ tóm Pítà beè kọ́ nè gbò e bà géè gbá nyoone nvéè Kráìst kọọ̀: “[Dììa múú] gé duulà boolo kátogóí . . . tení dú ló kẽ̀èà aa ke mà ú Jíìzọ̀s Kráìst.” (1 Pít. 3:21) Vóá, tṍó e nen ea ã́àa nyoone nvéè Kráìst diìa múú, àé láá ẹ̀bmà dẽè ge tõó dùm dọ̀ dè-dè. Kọbé è láá naa kọ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst, à dú bíi kọ é láá “noomà nu gbò nen.” (2 Tím. 4:​1, 2) Ló éé? Boo béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè nèi log kọọ̀: ‘Aalii gé naanii kọọ̀ dénè gbò nen á nyooném tení dú ló gè tuí va diileí múú.’ Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọ é ‘olòó naa vó lee boo bée kọ be è náa vó, èé láá dùùlà bẹẹ bá, biina gé ló gbò e bà gé pãanéi tṍ ló.’ w20.10 14 ¶1-2

Neǹ tóm Pítà beè nó gè dú nen ea é kólí gbò nen. Vaá tení dú ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, Pítà beè sí tómá leevè. (Tóm 2:​14, 41) È ólò kọ́ kpẹ̀a boo béè kọ è vulè Jìhóvà; níà kà pọ̀b kà nú ea náa vaá è ólò sí tómí ẽ́. Vulè e íè kilma ló Jìhóvà é láá nvèè bá nèi kọ é gá ié bùlà kọ née sim̀ tùlà. Tṍó e Jíízọ̀s beè kolí Pítà kọ á dù gé kolí gbò nen, a beè kọ́ nèe kọọ̀: “Pọ̀ á gá siíni.” (Lúùk 5:​8-11) Pọ̀ náa beè sii Pítà ló nú ea é láá naaá be à nyoonìè nvéè Kráìst. Tãa vó, tóm dũ̀ùnè e Jíízọ̀s sí ea náa kọ bàá láá sii gbele tõ̀ò gyã́àa beè bọọ́ vá ló naa ní ea beè tõó ló Pítà kọ náa bọ́ẹ̀ ló gè nyoonìè nvéè Jíízọ̀s. Boo dõòna bá, àé láá m-má ní ló dẽe tṍó eo monì íb nú ea bãàa m gè nyoone nvéè Kráìst. Beè vó, siè kpóó ló vulè eo íè kilma ló Jìhóvà, Jíízọ̀s, nè pá o kè gyṍó, mè àé náa kọ ó ié tàn ge zìgà kól Jíízọ̀s ea kọ́ ó dù gé kolí gbò nená.​—Máát. 22:​37, 39; Jọ́ọ̀n 14:15. w20.09 3 ¶4-5

È túù ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe nèèmà bẹẹ tṍó, bẹẹ kói, nè bẹẹ ìènù mm̀ ge gbĩimá “gbò e Bàrì beè sà kọ bà é ié dùm e bè naa tá.” (Tóm 13:48) Tṍó e náà vó, è nóò nu dòòmà bá Jíízọ̀s. Ẹlẹ beè kọọ̀: “Nà gyã́á kọlà ge naa bùlà nen e a beè lẹ̀ẹ̀làm̄, nè ge sí tóm e a beè nèm̄ lọ̀l dẽe.” (Jọ́ọ̀n 4:34; 17:4) Níà nú ea tan beele gè naa ẽ́. È gbĩ́ì ge sí tóm e ba beè nvèèí bá lọl dẽe. (Jọ́ọ̀n 20:21) Vaá beele gbĩ́ì kọọ̀ dõòna gbò, bií ló gbò e bà náa ólò kọná kpẹ̀a á gbaáí dẽe sí tómí. (Máát. 24:13) Mm̀ kà kà, náa bọọgẹ̀ valí gè sí tóm e Jíízọ̀s beè lẹ̀ẹ̀làií. Sõò, níì áá bẹ̀ì ní e gé sí tómíé nì. Jíízọ̀s beè zìgà nèi kọọ̀ ẹlẹ é dièí ló. Tṍó e gé náa kọ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst è “gé gbá sí tóm nè Bàrì” vaá è “gé sí tóm nè Kráìst.” (1 Kọ́r. 3:9; 2 Kọ́r. 2:17) Vóà naa, èé láá sí bẹẹ tóm lọl dẽe. Ẹ̀b bé ea dú kà lé nèà deè nè nu zààvà ge sí tómí vaá nvèè bá nè dõòna gbò kọ bàá si nágé naaà!​—Fíl. 4:13. w20.11 7 ¶19-20

Gã́bug tṍó, gbò nú e tẹ̀ nè kà sa gè naa ólò tọá ló ba gbò nvín mm̀ agẹbá. Be à gá náa vaá tẹ̀ nè kà à nè pọ́lọ́ béèlàfùl, àé láá tú tã̀àgã̀ tẹlẹ boo ba gbò nvín. Sõò be bà ne lé béèlàfùl, bà gé nveè bá nè ba gbò nvín kọ bàá ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe nè dĩ̀ìnè ló mm̀ dùm. À dú kà kà kọọ̀ gbò pá nvín íè ge nè nàgé lé béèlàfùl. Kà lé béèlàfùl ea tõo lọ̀l vaá à lee e nen é láá nè dú gè fã̀ bẹẹ Tẹ̀, Jìhóvà ea di káála ea vulèi. (Ps. 73:28) Jósẹ̀f nè Mérì beè gbĩ́ gè nvèè bá nè ba gbò nvín kọ bàá fã̀ Jìhóvà, vaá ba béèlafùl beè zogè kọọ̀ níà nú e bà náámá túá kà nú mm̀ ba dùm ẽ. (Lúùk 2:​40, 41, 52) Jíízọ̀s beè nè nàgé lé béèlafùl ea nveè bá nèe kọ á láá naa nú ea ḿm̀-mè bùlà Jìhóvà. (Máát. 4:​1-10) Jíízọ̀s beè bọọ aa kẽ vaá dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, vaá dú neǹ agẹló. Nyíè kọ̀láá kà tẹ̀ nè kà e bà gé fã Jìhóvà ólò ẹẹ vaá bà gáává boo gè ié íb nvín ea bélíe. w20.10 26 ¶1-2

Bugi togó boo nakà taà kà nu dòòmà báí. Ene kà vígà pábia ea ni dú kànen mm̀ dee gé bugi togó boo gbò lé tṍó ea beè olòó ié tṍó ea beè di dí ãa. Náa kal ló béè kọọ̀ dùm palàge àgàẹ́ ló kátogóí, à kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà imá kiẽ́e ea kpóó sim tùlà. (1 Kọ́r. 15:58) Kọ̀láá deeí à ólò dòòmà dẽe ló kọ à gé monìè a bá nè gbò ea vulèè e bà gbá diè mm̀ ãa bàlà booá. Dõòna kà vígà pábia kẽèa boo pọ́lọ́ e dõòna kà neǹ vígà beè síe, sõò à bééláfùl kọ náa é kpáá bugìè nàè togó boo. (Kọ́l. 3:13) Ene kà vígà págbálà kẽèa boo gbò lọ̀ ea beè ié tṍó ea kil nvéeá, sõò à ká bùlà gbẹẹ́ boo gè naa kọ̀láá nu ea kpóó sim tùlà kọbé à láá fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ nyíé boo kátogóí. (Ps. 51:10) Éé ní ea bélá ea di ló dìtõ̀ò taà kà vígàí é? Dénè ọ̀và kẽèa boo nú ea beè naaá tṍó ea kil nvéeá, sõò bà náa kpáá olòó bugi na togó boo. Tãa vó, bà ká dẽe gbẹẹ́ boo ‘nu e a dì va dee sĩ́.’ Éé ní ea náa à dú bíi é? Dì belí bé e nen náa é láá ọẹ̀ tọ kyãa boo gbṍó be à ólòó ẹ̀à nvée naaá, níà bé e née é láá kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà be è olòó bugi togó boo nú ea beè naaá tṍó ea kil nvéeá naa ẽ́.​—Lúùk 9:62. w20.11 24 ¶1-3

Ba beè ẹ̀b kọọ̀ Dévìd dú neǹ ọ́ọ́-ọọ tṍó e bà túe doolé ló Gòláíàt. Kọ̀láá bé ea dì naa, Gòláíàt beè dú kpã̀àmà gbálà, ié gbõ̀òme nuù bé, vaá a beè palàge nó bé. Boo dõòna bá, ba beè ẹ̀b Dévìd kọ à dú neǹ ọ́ọ́-ọọ, boo béè kọọ̀ a beè di dí pá nvín vaá náa beè nó bé. Sõò Dévìd beè dẹ̀ẹ̀a boo Jìhóvà, vaá Jìhóvà beè nèe kói ea béémá Gòláíàt èl bá. (1 Sám. 17:​41-45, 50) Dévìd beè kpee sĩ́ ló dõòna kà tàvàlà dìtõ̀ò ea gáẹ̀ beè láá ọọvẹ́ẹ ló. Dévìd beè sí tóm nè Sọ́ọ̀l, ea dú méné e Jìhóvà beè íbá ló kọ á bẹ̀l Ízràẹ̀l mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Túá ból, Méné Sọ́ọ̀l beè nvèè ka ló Dévìd. Tṍó e tṍó téní, dàlà kpá ló boo beè naa kọọ̀ Sọ́ọ̀l á bẹ́ nyíe ló Dévìd. Sọ́ọ̀l beè tú kà pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà Dévìd, vaá gbĩ́ gè fẹ́ẹ. (1 Sám. 18:​6-9, 29; 19:​9-11) Náa kal ló béè kọọ̀ Méné Sọ́ọ̀l beè tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀màe, Dévìd beè kilsĩ́ gè fã̀ dẽè méné e Jìhóvà beè sà. (1 Sám. 24:6) Dévìd beè dẹ̀ẹ̀a boo Jìhóvà kọ á neèe kói ea íe bíi ló kọbé à láá ĩimàè tàvàlà dìtõ̀òí.​—Ps. 18:​1, émì nu ea di boo togó. w20.07 17 ¶11-13

Pọ̀b ketõ̀ò ea di ló kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea kil ló méné boo gù nè méné boo kpọ̀lọ̀-kpọ̀lọ̀ a ḿḿ-má, boo béè vó, èé gbóó láá àgala boo kọọ̀ gbò ní ea sígáá é ḿḿ-má nágé. Kọbé è láá dã́ ból ló kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Dányẹ̀l 11 togó, à dú bíi kọ é sẹ̀ẹ̀a bùlà kọ à gé lóá bel nyòòmà áá gbò e bà gé bẹl nè kpóó bẹbẹ̀l e bà náa uú boo gbò níí Bàrì. Náa kal ló béè kọọ̀ gbò níí Bàrì dú pọ́ì ńkem zẹ̀ẹ̀ gã́bug gbò nen e bà di bàlà booí, éé ní ea náa vaá gbò kpóó bẹbẹ̀lí ólò bọọgẹ̀ naa uú boo gbò níí Bàrì e? Níí dú boo béè kọọ̀ Sétàn nè zivèkà bàlà booí gbĩ́ gè kyọ̀sĩ́ gbò e bà gé fã Jìhóvà vaá nyoone nvéè Jíízọ̀s. (Jén. 3:15; Kùùà 11:7; 12:17) Nagé, kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Dányẹ̀lí íè ge gbaá ló dõòna kà gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ Kpá Káí. Kàsĩ́, áá tṍó e túù gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Dányẹ̀l doolé ló dõòna kà gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ Kpá Káí ní eé láá palàge dã́ ból ló é. w20.05 2 ¶1-2

Gã́bug nen deè nieí íe nú e bà ziga ló kọ à ólò naaá ló nen tṍó ea ni ú. Sõò éé ní e Kpá Káí nóòmà ẽ? Tṍó e nen ú, a nom̀ kpá ló ólò gbóó bèm. Sõò Nen ea beè dèm zivèkà bàlà booí é láá kpáá kẽeée vaá neè íb nom̀ kpá ló ea é lée é ló. (Jén. 1:1; 2:7) Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè ló bel dòòle ló ea náa kọ bàá nyimá kọọ̀ níì tẽ̀ènè kà nom̀ kpá lóá ní e Bàrì é oomá domáé nì. Zẹ́ẹ́ bugi togó boo “kóló [ló] súú” àbèè “súú té.” Súú té e bà fó ólò sí mée vaá bọọ dú té. Téí ólò bọọ vaá ié kele mèà aa ló súú e ba beè fòa. Pọ́ọ̀l beè tú nakà nu dòòle lóí bààmà tẽ́ bé e Neǹ dèmnù é láá “tú íb kpá ló e a léémá ẹlẹ” nè nen naa. Pọ́ọ̀l beè kọ nágé kọọ̀ “à íe gbò nu e a di sĩ́ káála nè gbò nu e a di boo kunu kẽí.” Éé ní ea géè kọ̀ ẹ? Gbò nú ea di mm̀ nom̀ kpá ló ní ea di boo kunukẽ̀í ẽ́, sõò gbò nú ea di mm̀ nyómá ea dì belí gbò nyómá tóm ní ea di káála ẹ́.​—1 Kọ́r. 15:​36-41. w20.12 9-10 ¶7-9

À ólò tàn dénè bẹ̀ì ge ié dĩ̀ìnè ló bùlà nè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló dùm. Náa íe nen e tã̀àgã̀ ólò ẹẹlẹ̀ẹ nyíe. Náa kal ló béè vó, è ólò tení bá tã̀àgã̀ sìgà tṍó. Níà nú ea náa vaá sìgà gbò gyóòlo Jìhóvà é láá bĩiná íb bíb ea dú togó bel nu ea dì nè deé nieí e Méné Dévìd beè bĩiná Jìhóvà. Gã́bug nu é láá naa kọ é ié tã̀àgã̀ bùlà. Vaá née é láá kpega deè sìgà nuí kọ á gá naaá. Dì belí nu dòòmà bá, née gé láá lẹ̀ẹ̀là bel ló bé e gyã́á, kọ̀là ló, nè tọ gè tõó m é sí kpègè náa buù gbáá; àbèè ge lẹ̀ẹ̀là bel ló gã́bug tṍó e gbò e ólò gbá siá tóm àbèè tọọ̀ kpá é láá gbĩ́ gè kẹlẹ́i nvee mm̀ dùm ge kpọ́ kyáá bel àbèè ge kuná gã̀. Vaá née é láá kùb kọọ̀ gbò nen á gá siná pọ́lọ́ gbẹá kiẽ́e e ólò tõo. È ólò kpee sĩ́ ló gbò tã̀àgã̀í boo béè kọọ̀ è di mm̀ bàlà boó e bé e gbò nen bugi togó naa náa dẹẹ̀a boo nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí. Sétàn ea dú ńbàlì nakà bàlà booí nyímá kọọ̀ sìgà gbò é sọtọ́ deè kọọ̀ “tã̀àgà bàlà booí” á oomàè va lọl ló gè fã̀ Jìhóvà. (Máát. 13:22; 1 Jọ́ọ̀n 5:19) Ńgá kọ́ vó e tã̀àgã̀ ḿḿ-má mm̀ bàlà booí! w21.01 2 ¶1, 3

Neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè sièi kpóó ló kọ é gá ọbví pá vígà. Be née gban tṍ ló nakà dùùlà bá deè tṍá, Sétàn é láá túi siimá tóm. (1 Jọ́ọ̀n 2:11) Níí beè naaá ló sìgà gbò e ba beè di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò nyòòmà dee deè nvéè túá gbò gbááá. Tṍóá, Sétàn géè palàge pììgà ge naa kọọ̀ gbò gyóòlo Bàrì á ọbví ene vaá pòòà. Tṍó e Jọ́ọ̀n beè emí a kpá lẹ̀ẹ̀la tóm, gbò e bà géè labví láb belí Sétàn beè bã mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Dì belí nu dòòmà bá, Daiọ́tràfìs géè tãa pò-pòòà tẹlẹ mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (3 Jọ́ọ̀n 9, 10) Náa beè fã̀ dẽè gbò kànen e gbò ge tulè tóm beè lẹ̀ẹ̀là. À géè gbĩ́ gè kpó gbò e bà kólí kyáà gbò e bà náa léémá ẹlẹ lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Níà beè kà pọ́lọ́ láb! Sétàn dì ea gé palàge pììgà ge kpèg gbò níí Bàrì lọl ló gè nvèè bá nè ene deè nieí. Naanii mè née é ọ́bví pá vígà vaá òòà aa ló gè nvèè bá nèva. w21.01 11 ¶14

Mm̀ túá tóm bé bàlà booá, bẹbẹ̀l pá Germany nè níí pá Britain beè biìgè ló gbò gyóòlo Bàrì, e bà náa beè zìgà ge sí ól bé. Vaá bẹbẹ̀l pá U.S. beè sii gbò e bà géè tú tóm kọ̀ kpẹ̀a gyààma sĩ́ mm̀ dóá tẹlẹ tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́. Nakà bíígá lóí beè mm-mè kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Kùùà Nù 11:​7-10. Lọl mm̀ gbáá 1931 ààmà, èlmà tõ̀ò tṍó e ní ea égè bàà tóm bé bàlà boo gé béáá, méné boo gù beè gbóó tú kà agẹbá bíígá ló tẹlẹ boo gbò níí Bàrì. Hitler nè pá a gbò beè gbóó kùb sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Méné boo gùí beè fẹ́ gã́bug Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà vaá sii gã́bug ọ̀và nvee tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́. Méné boo gù beè gbóó láá “kyọ̀gàlà ketõ̀ò káíá” vaá “lọ̀l vààla gyọ́ọ e bà ólò vaalá buù dee” tení dú ló gè kpega deè gbò níí Bàrì kọ bàá gá láá dọ na bàlà kẽ lèèlà béè Jìhóvà. (Dán. 11:30b, 31a) Hitler, ea dú ba neǹ tùle beè zilá zíl kọọ̀ ẹlẹ é fẹ́ẹ̀ dénè gbò níí Bàrì e bà di dó Germany. w20.05 6 ¶12-13

Tṍó e vulè ene, née é gbĩ́ gè lee èl dõòna gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Kẽ̀èa boo kọọ̀ Jónatàn náa beè bẹ́ nyíe ló Dévìd vaá náa beè gbĩ́ kọọ̀ ẹlẹ ní ea é dúè ménéé. (1 Sám. 20:42) Dénè bẹ̀ì é láá nó nu dòòmà bá Jónatàn. Ó gá bẹ́i nyíe ló pá bọọ vígà boo béè gbò nu e bà láá naa, “tãa vó, ò kilmai kpá ló kẽ vaá ò ẹvii dõòna gbò dalaí boo elmai boólo ló.” (Fíl. 2:3) Nyimai kọọ̀ kọ̀láá nen ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é láá naa nú ea é nveè bá nè bõ̀ònatõ̀ò. Be è kilsĩ́ gè kìlmà kpá ló kẽ, èé mon lé-lé kpãa ea di mm̀ pá vígà vaá ié bélè lọl ló ba lé nu dòòmà bá. (1 Kọ́r. 12:​21-25) Tṍó e vulè ene, è nveè bá naa kọọ̀ pá vígà á láá gbá fã̀ Jìhóvà mm̀ ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. È zógè kọọ̀ è gé nyoone nvéè Jíízọ̀s, vaá níí ólò naa kọọ̀ gbò e bà íe lé bùlà á bã mm̀ kà kà fã̀. Ní ea palàge bọọ, è leelà bẹẹ “Tẹ̀ e a íé sàn nyíe, Bàrì, e a ólò nvèè bá nèi dénè tṍó,” ea dú Jìhóvà.​—2 Kọ́r. 1:3. w21.01 24 ¶14; 25 ¶16

Deè nieí, sìgà gbò náa ólò fã̀ dẽè gbò níí Jìhóvà, vaá bà ólò nvèèmài lẹ́ boo béè kọọ̀ bà ẹb kọ è dúù gbò kóló togó nè gbò ọ́ọ́-ọọ. Ló éé? Boo béè kọọ̀ née lábvì láb belí pá bàlà booí. È ólò pììgà ge kìlmà kpá ló kẽ vaá gbàn tṍ ló lẹ̀ẹ̀là bel. Sõò, pá bàlà booí ólò dàlà kpá ló boo vaá lọ̀l togó kèbá lẹ̀ẹ̀là bel. Nagé, née ólò tú lóó nvee mm̀ bìlà bẹbẹ̀l, vaá née ólò bã ló tóm bé mm̀ tọ́ọ̀ kà dó. Boo béè kọọ̀ née sọọ̀ tọ́ deè kọọ̀ bàlà booí á túi naamá nú ea dú ba bùlà, bà ólò gbóó ẹ̀bvii belí kọ é gé ló tọ́ọ̀ nu. (Róm̀ 12:2) Náa kal ló béè bé e pá bàlà boo ẹbvíi naa, Jìhóvà gé túi siimá kele íb tóm gè mm-mè a bùlà. À gé túi siimá tóm gè kọ́ kpẹ̀a, ea dú kà pọ̀b kà tóm ea tõo lọ̀l vaá à lee. Deè nieí, pá a gyóòlo a emí kpá nvee mm̀ gã́bug dém bel ea di boo kunukẽ̀í, vaá tú Kpá Káí nvèèmà bá nè gã́bug gãà gbò nen kọ bàá ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. Dénè ka ea dú ló tóm e síì kuu Jìhóvà. w20.07 15 ¶5-6

Jíízọ̀s di kẽè lẹ̀ẹ̀là bel Jìhóvà, sõò níì boo beè kọọ̀ náa nyímá kpá àbèè kalì nì. Bé a nòòmànù beè õ̀òa tẽ́ vaá valí gè dã́tẽ́ ló naa zógè kọọ̀ a beè palàge nyimá nu. (Jọ́ọ̀n 7:​45, 46) Jìhóvà palàge nyimá ló nú e Jíízọ̀s é láá naa, vó beè naa kọ á nèe deè kọ á zọẹ̀ẹ siá tóm tṍó ea géè dèm bàlà booí. (Pró. 8:30; Híb. 1:​2-4) Tṍó e Jìhóvà ni kẽee Jíízọ̀s lọl kemà ú, a beè gbóó nèe ‘kpóó lẹ̀ẹ̀là bel ló dénè nú ea di káála nè boo kunukẽ̀í.’ (Máát. 28:18) Náa kal ló béè kọọ̀ Jíízọ̀s nyímá gã́bug nu, à ólò bĩiná tùle lọl bá Jìhóvà. Ló éé? À dú boo béè kọọ̀ à vulè a Tẹ̀. À bọ́ló kọọ̀ gbò dóm á nvèè kpíí ló kọọ̀ Jìhóvà náa beè noo kọọ̀ gbò va á tõó kẽè ba dóm boo béè kọọ̀ À ẹbva kilma kẽ. Nú ea náa vaá è nyimá naa vó dú boo béè kọọ̀ Jìhóvà sa gbò bia nè gbò gbálà ko bàá zọ̀ Jíízòs bẹ̀l. (Gàl. 3:​26-29) Jìhóvà beè zogè kọọ̀ à dẹlẹ̀ẹ̀ nyíé boo a Sã́áná tení dú ló gè nèe lẹ̀ẹ̀là bel. Nagé, dóm ea nyímá nu é láá kọ a va á lẹ̀ẹ̀là bel ló sìgà nu. w21.02 11 ¶13-14

Moǹ Bel Bàrì bélí ẹ̀à sĩ́ ea ólò nvèè bá nèi kọ é mòn gbò nú ea bọ́ló kọ é kpáá naa leevè nè bá eé náámá. (Jém̀z 1:​23-25) Dì belí nu dòòmà bá, tṍó e ni nó Moǹ Bel Bàrì lọ̀l, èé gbóó láá mòn kọọ̀ àé bọ́ló kọ é lẹ̀ẹ̀là bel ló bẹẹ súng. Nvèè bá ea aa bá Jìhóvà é náa kọ é láá ié dùm gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló tṍó e gbò nen àbèè tã̀àgã̀ náa kọ nyíéi á bììlà. Kátogóí, èé láá palàge bugi togó boo nu vaá nè lé béèlàfùl. (Jém̀z 3:13) Ge nyimá gbò nú ea di mm̀ Kpá Káí palàge dú bíi! Sìgà tṍó, tṍó e lọ́ọ̀ ní e ólò gbóó nyimá nú e náa bọ́ló kọ é naa ẽ́. Kà lé sĩ́deè ge ié nyìmànù dú gè nó nu lọl ló gbò lé nu e gbò nen beè láá naa nè ba gbò lọ̀. Níà nú ea náa vaá Jém̀z à sièi kpóó ló kọ é nó nu lọl ló gbò nu dòòmà bá ea kil ló gbò e bà émí nu ea kil vá ló mm̀ Kpá Káí dì belí Ébràhàm, Réhàb, Jóòb, nè Èláíjà ẹ. (Jém̀z 2:​21-26; 5:​10, 11, 17, 18) Gbò gyóòlo Jìhóvà e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí beè ĩ̀ìmà kèbá gbò tã̀àgã̀ ea gáẹ̀ beè láá naa kọ bàá gá ié ná ẹ́ẹ́ nyíe. Gbò nu dòòmà bá gbò e ba beè ié ĩ̀ìmàí zógè kọọ̀ nvèè bá ea aa bá Jìhóvà é láá naa kọ beele é láá ié nágé ĩ̀ìmà. w21.02 29-30 ¶12-13

Pọ̀bkà tóm nen ea gé nóòmà Kpá Káí dú gè naa kọọ̀ nen ea gé nó Kpá Káíá á dã́ ból ló nú ea di mm̀ Moǹ Bel Bàrì. Be nen ea gé nóòmà Kpá Káí kọ́ ó zọẹ̀ẹ gbá tọ, à bọ́ló kọ ó ẹ̀b o bá belí a neǹ nvèè bá. (Ẹ̀klì. 4:​9, 10) Éé ní eo é láá naa kọbé ò palàge nvèè bá nèe tṍó e nò Kpá Káíá gé kilsĩ́ ẽ́? Kpoogá dee ló nyòòmà nú e bàé nó. Túá kà, bĩiná nen eo é zọ gbá tọá kọ á kọ́ sìgà nú ea kil ló nen ea ólò noòmà Kpá Káíá nè ni. Òó láá bĩináe kọọ̀: Nen eo ólò noòmà Kpá Káíí dì naa vàẹ? Mókà togó bel ní eo é nói ẽ́? Éé ní eo gbĩ́ì kọọ̀ nen eo gé nóòmà Kpá Káíí á nòe? É kọọ̀ à íe nú e náa bọ́ló kọ ḿ kọ̀ àbèe ge naa tṍó e nònùá gé kilsĩ́? Mósĩ́ deè ní em é láá nvèè bá nèe kọ á sìm kilsĩ́ ẽ́? À dú kà kà kọọ̀ neǹ vígàí náa é kọ́ nè ni gbò bel ke gũ̀a ea kil ló nen ea ólò noòmà Kpá Káíí, sõò nú ea é kọ́ nè ni é nveè bá nè ni. Nen ea ólò kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó ea bée kọlà Joy kọ́ọ̀: “Gbò belí ólò nvèè bá nè nen ea zọ́m gbá tọ kọ á láá nvèè bá nè nen ea gé nó Kpá Káíá vaá láá nyimá ló nú ea é kọ́ tṍó e nònùa gé kilsĩ́.” w21.03 9 ¶5-6

Pá bàlà boo ólò ọbvíi sìgà tṍó boo béè kọ è gbaǹtṍ ló gbò log Bàrì. Nú e Bàrì kọ́ à dú lé nè pọ́lọ́ palàge dú kele ló nú e pá bàlà boo kọ́ọ̀ à dú lé nè pọ́lọ́. Dì belí nu dòòmà bá, gbò nen ténmá kọọ̀ kúnàgã̀ dú lé, ea dú nú ea beè naa vaá Bàrì à kyọ̀sĩ́ Sọ́dòm nè Gòmóràa! (Júùd 7) Gã́bug nen ólò nvèèmài lẹ́ vaá kolíi pọ́lọ́ bée boo béè kọọ̀ è gbaǹtṍ ló log Bàrì ea kil ló íb gbò lábví. (1 Pít. 4:​3, 4) Éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é ĩ̀ìmà tṍó e gbò nen ọ́bvíi vaá nvèèmài lẹ́ẹ́? À dú bíi kọ é palàge dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Jìhóvà é nveè bá nèi. Dì belí gbọ, èé láá tú bẹẹ zìgà gĩimá “sã́ ló díìla e Pọ́lọ́ Nená é tã́.” (Ẹ́fẹ. 6:16) Níì áá zìgà ní eé íe é nì. À dú bíi kọ é ié nágé vulè. Ló éé? Boo béè kọọ̀ vulà náa ólò “gbalá bã̀ sṹg.” À ólò ĩ̀ìmà kọ̀láá kà pọ́lọ́ nu. (1 Kọ́r. 13:​4-7, 13) Ge vùlè Jìhóvà, pá vígà, nè ge vùlè gbò e bà ọ́bvíi é láá nvèè bá nèi kọ é ĩ̀ìmà tṍó e bà ọ́bvíi. w21.03 20-21 ¶3-4

Sìgà tṍó, è ólò zogè kọọ̀ è vulèè pá vígà tení dú ló nu e bè née náà. Dì belí nu dòòmà bá, née ólò vàlẹ̀ bá nvèè súng boo béè bel e bà ló. Zẹ́ẹ́ ni bugi togó boo nú ea beè naaá nyòòmà dee deè nvéè dùm Jíízọ̀s gbẹá boo kunukẽ̀í. A beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀, bàé íè ge bà a nom̀ kpá ló vaá ṍ a mii kọbé bà íe dùm. (Jọ́ọ̀n 6:​53-57) Nakà belá beè palàge tãagẽ gã́bug gbò e bà géè nyoonée nvée naa ní e bà náa nyooné náe​—sõò kà kà pá a kóò náa beè ààẹ́ nvée. Ba beè davá gbẹáẹ́ ló. Bà náa beè dã́tẽ́ ló bel e Jíízọ̀s beè lòa, vaá a beè láá bọọ́ vá ló. Kọ̀láá bé ea dì naa, pá kóò Jíízọ̀s e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booá náa beè bugi togó kọọ̀ à ló pọ́lọ́ bel vaá bà gbóó biile nyíe. Tãa vó, ba beè dẹlẹ́ẹ nyíé boo boo béè kọọ̀ ba beè nyimá kọọ̀ à ló kà kà bel. (Jọ́ọ̀n 6:​60, 66-69) Àé palàge dú lé be beele née gbálà bã̀ súng boo béè bel e pá bẹẹ kóò ló! À bọ́ló kọ é sọ̀va tọ́ deè kọ bàá baatẽ́ nu e bà gé kọ́.​—Pró. 18:13. w21.01 11 ¶13