July

Ge ló bel dú dõ̀ònù ea aa bá Bàrì ea vulèi. Sõò, gbò nen náa beè tú dõ̀ònùí siimá tóm boo bá ea bọ́ló. Sétàn ea dú pọ́lọ́ nyómá beè kpọ́ kyáá bel nè Íìv, vaá kyáá belá beè naa kọọ̀ gbò nen á sí pọ́lọ́. (Jén. 3:​1-4) Ádàm beè tú dõ̀ònùí siimá tóm mm̀ lọ̀ sĩ́deè tṍó ea gba bel Íìv nè Jìhóvà boo béè ńlẹ́ẹ̀ lọ̀. (Jén. 3:12) Kéìn beè kpọ́ kyáá bel nè Jìhóvà tṍó ea fẹ́ a vígà Ébẹ̀l. (Jén. 4:9) Deè nieí, à tavàlà ge mòn fíìm e bà náa ló pọ́lọ́ bel m. Gbò nvín tọọ̀ kpá nè gbò e bà gé sí tóm ólò dãgági pọ́lọ́ bel gbẹá tọọ̀ kpá nè ól tóm. Be née ọ́ẹ̀ dẽe, ge dã́ pọ́lọ́ bel é láá ọ̀ọ̀lài ló naa ní eé daamà togó gè lò. Dì belí gbò nyòòne nvéè Kráìst, be è gbĩ́ gè naa nú ea léémá Jìhóvà, èé náa èlmà áá gè òòa aa ló gè ló pọ́lọ́ bel. À bọ́ló kọ é ló bel mm̀ sĩ́deè ea é léémá Jìhóvà. w22.04 4 ¶1-3

Jíízọ̀s beè ẹ̀b gyọ́ mm̀ kuna-kuna bá. A beè dé kpéè ló gè dé gyã́á nè ge ṍ míí. (Lúùk 19:​2, 6, 7) À íe tṍó ea beè kììlà múú naamá kà lé gã́ míí, ea dú a túá kà tóm dũ̀ùnè. (Jọ́ọ̀n 2:​10, 11) Vaá a beè nvèà kọ̀là ló ea palàge sí kpègè deé e bà fẹ́ẹ. (Jọ́ọ̀n 19:​23, 24) Sõò Jíízọ̀s náa beè ká bùlà gbẹẹ́ boo gyọ́. A beè noomà kọọ̀ be è tú Boǹ Méné Bàrì naamá túá kà nu mm̀ bẹẹ dùm, Jìhóvà é néi nu e íè bíi ló. (Máát. 6:​31-33) Gã́bug pá vígà a íe bélè lọl ló gè tú nòòkúù Jìhóvà ea kil ló kpègè siimá tóm. Bugi togó boo nu dòòmà bá ene kà vígà págbálà ea gáà ili va ea bée kọlà Daniel. À kọ́ọ̀: “Tṍó em beè di dí ńkem, m beè beeláfùl kọọ̀ m̀ é tú dénè nà dùm fã̀àmà Jìhóvà.” Daniel beè láá tú a tṍó nè kalì siimá tóm nè Jìhóvà boo béè kọọ̀ a beè tõó dùm ea válí bá. A beè kpáá kọọ̀: “Náa íe bé em gáẹ̀ beè ié kpègè naa vaá à tõò tã́áná dee bá e Jìhóvà ném.” w22.05 21-22 ¶6-7

Èé láá zogè kọ è vulè kà kàí tení dú ló gè olòó nó Kpá Káí nè gbò kpá ea dẹẹ̀a boo Kpá Káí. Náa kal ló béè vó, kọ̀láá bé e ni tú gã́bug gbáá tõ̀òma mm̀ kà káí naa, è ólò kilsĩ́ gè kpáá nó ãa-ãa nu. Ge nó nu náa ólò valí, sõò à ólò dọ̀ bélè nèi. Ge bugi kpá àbèè ge nó nu náa ólò leemá gã́bug bẹ̀ì. Sõò, Jìhóvà síèi kpóó ló kọ é ‘kilsĩ́ gè gbĩ̀’ kọbé è palàge dã́tẽ́ ló kà kà belí leevè. (Pró. 2:​4-6) Be è kilsĩ́ gè gbĩ̀, àé dọ bélè nèi. Corey kọ́ọ̀ à ólò kaẹ̀ bùlà gbẹẹ́ boo ene kà gã́bel tṍó ea gè nóè Kpá Káí. À baatẽ́ kọọ̀: “M̀ ólò bugi gbò émì nu ea di kè kẽ, dõona kà gbò dọ̀ Kpá Káí ea gbááá ló, vaá kpáá gbĩ́tẽ́ ló dõona kà gbò nú ea kil ló. . . . Ge naa vó a nveè bá nèm kọ ḿ nó gã́bug nu!” Kọbèè sĩ́dee e beele ólò noomá nu dú kele ló níá, è zógè kọ è nveè ka ló kà kàí tṍó e piìga boo gè olòó nó nu.​—Ps. 1:​1-3. w22.08 17 ¶13; 18 ¶15-16

Tṍó e Jíízọ̀s beè di boo kunukẽ̀í, a beè noomà pá a gbò nyòòne nvée nú ea kil ló a Tẹ̀ tení dú ló dèmnù. Bugi togó boo ene kà zẹ̀ẹ̀ gbò nú ea beè noomà. Jìhóvà vulè kọ̀láá nen. Mm̀ a lòbèl gbẹá boo gùa, Jíízọ̀s beè kììlà bùlà pá a gbò nyòòne nvée kilma ló bàà gá ea di ló dèmnù e gã́bug nen ólò ẹ̀b tẹlẹ kẽ: ea dú gbei nè boo. Pálaa kà nuí palàge dúi bíi ló kọbé è láá tõó dùm. Jìhóvà gáẹ̀ beè láá naa kọọ̀ gbò e bà náa gé fã́e á gá ié gbò nuí. Sõò, à náa kọọ̀ gbei nè boo á iná ló dénè nen boo béè kọ à vulèi. (Máát. 5:​43-45) Jíízọ̀s beè tú nakà nu gè nòí dòòmà bá nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀ Jìhóvà gbĩ́ kọ é vùlè dénè nen. Tṍó e monì gbei nè boo, èé láá bugi togó boo bé e Jìhóvà zógè kọ náa saẹ̀ sĩ́ gbò ea vulè naa. A nu dòòmà bá é láá sièi kpóó ló kọ é vùlè kọ̀láá nen tení dú ló gè kọ́ kpẹa nèva. w23.03 17 ¶9-10

Éé ní ea beè palàge bọọ́ ló neǹ tóm Jọ́ọ̀n ẽ? A beè mòn ene kà pábia ea di ĩ́ìtẽ́ boo nom ea síìmà pọ̀ nen. Bà baáẹ tẽ́ naamá “gbele pábià kyãa ól,” vaá à kọlà nàgé “Gbele Bábilọ̀n.” Pá biaí beè kuná “gbò méné ea gé bẹl bàlà boo.” (Kùùà 17:​1-5) Mée ní ea dú “Gbele Bábilọ̀n ẽ”? Pábiaí náa é láá tõó dọ̀ kpóó bẹlbẹ̀l boo béè kọọ̀ kpá Kùùà Nù kọ́ọ̀ à gé kúná gbò méné ea gé bẹl bàlà boo. (Kùùà 18:9) Kàsĩ́, à gé piìga boo gè lẹ̀ẹ̀là va bel ló boo béè kọọ̀ à dú gè baáẹ tẽ́ kọ à di ĩ́ìva tẽ́ boo. Nagé, náa é láá dòà bá gbò ùlà ki e bà di bàlà boò Sétàní. Bà kọ́ nu ea kil ló baalaí dõona ketõ̀ò ea di mm̀ kpá Kùùà Nù kọọ̀ bà dú “gbò ulà ki e bà di dénè bàlà boo.” (Kùùà 18:​11, 15, 16) Bábilọ̀n deè kéléá beè dú kpò kúm kyáá fã̀. Vóà naa, Gbele Bábilọ̀n é íè ge tõó dọ̀ kọ̀láá íb sĩ́deè ea bãàa mm̀ kyáá fã̀. Kàsĩ́ pábiaí ní ea dú bõ̀ònaló kyáá fã̀ beeá ló bàlà booí é.​—Kùùà 17:​5, 18. w22.05 11 ¶14-16

Sìgà tṍó, kà ólò bugi togó beè pá a nvín é fã gé Jìhóvà. Gbò tẹ̀ nè kà nyímá tã́gĩ̀ bá e ba gbò nvín gé téní bá mm̀ bàlà boò Sétàní. Nagé, à ólò tavala ló sìgà gbò kà e dóm á gé ló àbèè gbò kà e ba dóm náa gé fã Jìhóvà ge bumá ba nvín. Níì áá pá tọ e tẹ̀ àbèè kà náa gé fã Bàrì ní ea ólò tàvàlà vá ló gè bumá ba nvín kọ bàá vùlè Jìhóvàẹ nì. Àé láá tàvàlà nàgé ló tẹ̀ nè kà e bà gé fã Jìhóvà kọ bàá nvèè bá nè ba nvín kọ bàá fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Kọ̀láá bé ea meà naa, ó gá bọọgẹ̀ ié tã̀àgã̀ bùlà. Jìhóvà é nveè bá nè ni. Òó láá bĩiná lọ̀ọ̀gà bùlà lọl bá dõòna kà gbò tẹ̀ nè kà bé eo é láá tú gbò nuù tómí sẹ̀ẹ̀mà fã̀ pá tọ naa. (Pró. 11:14) Jìhóvà é láá nvèè nàgé bá nè ni kọ ó zọ̀ pá o nvín loá bel. Bànie kọ á nvèè bá nè ni kọbé ò nyímá bé e bà bugi togó naa nè gbò nu ea dìvá nyíe.​—Pró. 20:5. w22.04 17 ¶4, 7; 18 ¶9

Èé láá sìm kilsĩ́ mm̀ gè vùlè Jìhóvà tení dú ló gè nó nu ea kil ló a Sã́áná, ea beè nó a tẹ̀ mm̀ sĩ́deè ea gbõomaá. (Híb. 1:3) Kà lé sĩ́deè eé láá noomá nu ea kil ló Jíízọ̀s dú gè nó kpá Máátìù, Máàk, Lúùk, nè Jọ́ọ̀n. Òé láá dààmà togó gè bugi Kpá Káí buù dee be ò gáà naa vó. Boo tṍó eo gé bugi nòòtẽ́ ea kil ló Jíízọ̀s, palàge nvèè kpíi ló gbò a lé kpãa. Gbò nen beè láá olòó bã̀é ló; a beè olòó leemáe ge dàlàgì gbò pá nvín. (Máàk 10:​13-16) A bee dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló; vaá vó beè naa kọọ̀ pá a gbò nyòòne nvée á taaá ló kọ́ ba bùlà nèe. (Máát. 16:22) Jíízọ̀s beè zogè kọọ̀ à géè noè a Tẹ̀ ea di káála tṍó ea náa vó. Jìhóvà dú nágé nen eé láá bã ló. Èé láá bã̀é ló tení dú ló tã̀àgã ló Bàrì. Tṍó e gé tãàgã ló Bàrì, èé láá kọ́ kọ̀láá kà nu ea dú bẹẹ bùlà nèe. È agàlà boo kọ náa é gbẹ́i. À vulèi; vaá à ólò ẹ̀b nu ea kilíí ló.​—1 Pít. 5:7. w22.08 3 ¶4-5

Boo béè kọọ̀ Jìhóvà ní ea beè dèmii ẽ́, à nyímá dénè nu ea kilíí ló. Zẹ́ẹ́ bugi togó boo! À nyímá nu ea kil ló kọ̀láá gbò e bà di boo kunukẽ̀í. (Ps. 139:​15-17) Vóà naa, àé láá mòn kọ̀láá kà pọ́lọ́ e beè ié lọl bá bẹẹ tẹ̀ nè bẹẹ kà. À nyímá nágé gbò nu e beè tení bá mm̀ dùm ea náa kọ é dú íb nen e dúù kátogóí. Ge kọọ̀ Jìhóvà palàge nyimái ló náa kọ á naa vàẹ? À náa kọ á iéi sàn nyíe ló. (Ps. 78:39; Psalm 103:​13, 14) Jìhóvà a zógè kọ à diè kpènà ló gè ia ló pọ́lọ́. À dã́ból ló kọọ̀ dénè bẹ̀ì dúù gbò náàkyọ̀ vaá èé ú boo béè pọ́lọ́ e Ádàm beè sì. (Róm̀ 5:12) Née beè ié tọ́ọ̀ kà nu gè naa kọbé è dí pọ́ì aa bá nakà pọ́lọ́ múú kyááí. (Ps. 49:​7-9) Sõò bẹẹ Bàrì ea vulèi tói sàn vaá naa nu ea é náa kọ é di pọ́ì. Éé ní ea beè naa ẽ́? Kpá Jọ́ọ̀n 3:16 tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ Jìhóvà beè lẹ̀ẹ̀là áá kà a Sã́áná kọ á úí boo.​—Máát. 20:28; Róm̀ 5:19. w22.06 3 ¶5-6

Jìhóvà beè palàge kọ́ tẹlẹ bàlà kẽ kọọ̀ àé dú gè ia ló pọ́lọ́ nè nen ea ia ló nè dõona gbò tṍó ea géè ló bel nè a gyóòlo Jóòb Nyíè gbálà ea beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí beè palàge bììlà boo béè bel e Ẹ́lifàz, Bíldàd, nè Zófà kọ́ nèe. Sõò Jìhóvà beè kọ́ nè Jóòb kọ á tãagã ló Bàrì má va. Tṍó e Jóòb náa vó lọ̀l, Jìhóvà beè gbóó tãanèe dee bá. (Jóòb 42:​8-10) Ge ká súng gbẹá gbàà ólò zọẹ́i kpá ló. Súng bélí nyèè tò, vaá Jìhóvà gbĩ́ kọ é ié dĩ̀ìnè ló bùlà tení dú ló gè tú súng lọa nyíe. (Ẹ́fẹ. 4:​31, 32) À síèi kpóó ló kọọ̀ “òòà aa ló gè nvèè súng vaá ó gá biile nyíe.” (Ps. 37:8) Be è tú dùùlà bá deè tṍá, àé nveè bá nèi. Ge ká súng gbẹá gbàà é láá zọẹ́i kpá ló. (Pró. 14:30) Ge ká súng gbẹá gbàà náa é náa tọ́ọ̀ nu ló nen ea beè naa nuù súng nèi ã́, belí bé e be ò ṍ múú tã́a náa é náa tọ́ọ̀ nu ló nen ea sí ni pọ́lọ́ naaá. Tãa vó, be è ia ló nè dõona gbò, è náà lé bẹẹ bá. Èé íe dĩ̀ìnè ló bùlà vaá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà. w22.06 10 ¶9-10

Bẹẹ ból dẽesĩ́ bélí pẹ̀gẹ̀lẹ̀ neǹ bé ea kpenà bẹẹ bug vaá kpenài lọl ló gè tõó dùm ea é kyọ bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà. (1 Kọ́r. 15:​33, 34) Bẹẹ ból dẽesĩ́ é láá kpènà nài gé lọl ló gè bugi togó kọọ̀ née é láá naa nú ea léémà Jìhóvà. Kẽea boo kọọ̀ Ẹ́lifas ea géè sẹlẹ ló kọ à gé nveenìè nyíé gbàà Jóòb beè ló íb gbò belí. Ẹ́lifas beè kọọ̀: “Éé ní e nen dú ea é náa kọ á di õ̀òa ẽ́?” A beè kọ nagé kilma ló Bàrì kọọ̀: “Ẹ̀b! Náa íe zìgà mm̀ pá a gbò e bà di káí, vaá bã̀àna káála náa õoàé dẽe.” (Jóòb 15:​14, 15) Níà kà agẹ bá kyáá bel! Kẽ̀èa boo kọọ̀ Sétàn ní ea gbĩ́ kọ ó bugi togó naa vó é. À nyímá kọọ̀ be ò kilsĩ́ gè bugi togó naa vó nóo é íe na tọ́ọ̀ kà ból dẽesĩ́. Vóà naa, kìn íb gbò kyáá belá. Á gá tõó ni ló kọọ̀ Jìhóvà náa gbĩ́ kọ ó tõó dùm dòòmà dè-dè, nè ge kọ náa é nveè bá nè ni kọ ó sìm tùlà gbò o nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́.​—1 Tím. 2:​3, 4. w22.10 25-26 ¶8-10

Sétàn géè gbĩ́ kọọ̀ Jóòb a bugi togó kọọ̀ ge kọọ̀ nyíè Jìhóvà náa ẹ́ẹẹ́ ló ní ea náa kọ á mòn tã̀àgã̀e. Dì belí nu dòòmà bá, Sétàn beè tú agẹbá fọ́ọ́lọ́ kyọ̀ọ̀mà sĩ́ tọ e òb kà pá nvín Jóòb beè dì e bà géè dé gyã́á. (Jóòb 1:​18, 19) A beè naa nagé kọọ̀ sã́ á bẹ́ aa gbàn deè vaá kyọ̀sĩ́ gbò nom̀ Jóòb bií ló pá a gyóòlo e bà géè ẹ̀b nu ea kil ló. (Jóòb 1:16) Jóòb beè bugi togó kọọ̀ sã́ nè fọ́ọ́lọ́á aa bá Jìhóvà boo béè kọọ̀ à aa gbàn deè dù. Vó beè naa kọọ̀ Jóòb á tuumá kọọ̀ à náànìè nú ea kyẽ́ Jìhóvà. Sõò Jóòb náa beè òn a Tẹ̀ ea di káála. Jóòb nyimá kọọ̀ Jìhóvà beè neèe gã́bug lé nu tṍó ea kil nvéeá. A beè bugi togó kọọ̀ àé tú nàè gé kọ̀láá bé ea meà naa tã́gíní bé ea beè tuè ẹ́ẹ́ nyíe tuumàè gbò lé nu ea aàẹ́ báá. Vó beè naa kọ á kọọ̀: “Lèèlà á di ló Béè Jìhóvà lee.”​—Jóòb 1:​20, 21. w22.06 21 ¶7

Íb ã̀àneá ní e Jíízọ̀s beè nè nàgé pá a gbò nyòòne nvée mm̀ kpá Jọ́ọ̀n 17:14 é. Mm̀ kà kà, e beè mon m̀m̀-meè nakà kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí, bọọ èlmà tõ̀ò, nyòòmà dee deè nvéè 100 gbò gbáá ea kil nvéeá. Mósĩ́ deè e? Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍó e Jíízọ̀s beè ĩìtẽ́ boo a kpòté Méné mm̀ gbáá 1914, a beè tãa bá Sétàn lọl káála tẹlẹ boo kunukẽ̀í. Kátogóí, à di boo kunukẽ̀í ea gé élá bànà tṍó e bàé kyọ́ẹ sĩ́. (Kùùà 12:​9, 12) Lọ̀l gé tṍóá, à di mm̀ kíìli-kíìli. Sétàn palàge nvèè súng vaá à dì ea gé náa uú boo gbò níí Bàrì. (Kùùà 12:​13, 17) Níà nú ea náa vaá bàlà boò Sétàn à kpáá palàge ọbví gbò níí Bàrì e. Sõò náa dú bíi kọ é siiá pọ̀ ló Sétàn nè pá a gbò. Tãa vó, èé láá ló nagé bel e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè lòa, ea kọ́ọ̀: “Be Bàrì dìí ló, mée ní ea é láá béi é?” (Róm̀ 8:31) Èé láá palàge dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà. w22.07 18 ¶14-15

Ge kọọ̀ gbò e bàé sí tómá mm̀ dee deè nvéè deeí é dú ńkem náa beè tãagẽ bùlà Jíízọ̀s. A beè nyimá kọọ̀ kọ́ọ̀ bùlà ea di mm̀ kpá psalm é ḿḿ-má, ea kọ́ọ̀: “Pá o gbò é tú ba lóó nè deé eo íè bíi ló gbò bé.” (Ps. 110:3) Be ò ólò kọ́ kpẹ̀a, ò gé nveè sãa kúm Jíízọ̀s nè gyóòlo ea bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, vaá ò gé ḿm̀-mè nàgé nakà kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí. Tómí gé síá, sõò à íe sìgà gbò nu ànà-ànà ea di ló. Nàà uú boo dú ene kà nu ànà-ànà e gbò e bà gé kọ́ kpẹ̀a ólò kpeesĩ́ ló. Gbò e bà gé bé uú boo nòòmànù Kráìst, gbò tùle fã̀, nè gbò bìlà bẹlbẹ̀l a kpọ́ kyáá bel nè gbò nen kilma ló bẹẹ tóm. Beè pá bẹẹ dúà ló, gbò e nyímà ló, nè gbò e ólò gbá siá tóm zigà gbò kyáá belí, bàé láá kpègii lọl ló gè fã̀ Jìhóvà nè ge kọ́ kpẹ̀a. Gbẹá sìgà dó, bẹẹ gbò ọ́b ólò naa uuí boo, siimài pọ̀, biigèi ló, àbèè ge sii pá vígà nvee kpọ́gọ́lọ́. w22.07 8 ¶1; 9 ¶5-6

Jìhóvà ẹbmà dẽe lọ̀líí bá kọ é olòó bugi Kpá Káí nè ge palàge bugi togó boo gbò nú e bugì. Tṍó e túù gbò nú e nóò siimá tóm, bẹẹ zìgà ólò aga ló vaá naa kọ é tõo bã ló bẹẹ Tẹ̀ ea di káála. Vó ólò naa kọ é ié agẹ ló vaá láá ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá. Jìhóvà ólò nè nàgé nyómá káí gbò e bà dẹẽa boo a Moǹ Bel. Vaá nyómáá ólò nèi ‘gbele kpóó ea di mm̀ mon bel Bàrì’ kọbé è láá ĩ̀ìmà kọ̀láá kà tã̀àgã̀. (2 Kọ́r. 4:​7-10) Tení dú ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, “gyóòlo ea nyímá nu vaá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo” dì e bà gé émí gã́bug kpá, vídiò, nè gbò sọ́l ea é nvèè bá nèi kọ é láá ié agẹ zìgà vaá kilsĩ́ gè fã̀ Bàrì. (Máát. 24:45) Jìhóvà a búmá pá a gbò kọ bàá vùlè vaá nvèè nyíé gbàà ene tṍó e bà di kèbá tã̀àgã̀. (2 Kọ́r. 1:​3, 4; 1 Tẹ̀s.4:9) Bẹẹ gbò vígà págbálà nè pábia di kpènà ló gè nvèè bá nèi tṍó e ténì bá tàvàlà dìtõ̀ò. w22.08 12 ¶12-14

Be è ló lé bel kilma ló gbò lé kpãa e pá vígà págbálà nè pábia íe, àé náa kọọ̀ bàá kpáá tõo bã ló ene, vaá naa kọọ̀ vulà á di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Sìgà tṍó, bã̀àna pá vígà e ba ni tú gã́bug gbáá fã̀àmà Bàrì ólò láá zọ̀ ene tàlà bel. Níà nú ea beè naaá ló neǹ tóm Pọ́ọ̀l nè a kọ́ọ̀ Baanàbàs e. Pálaa není beè palàge tàlà boo gè faalá Máàk tṍó e bàé kpáá àà gé kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó. Pálaa ọ̀và “beè palàge tala boo belá” naa ní e bà dááá vaá ní ea ie deè à tení ńlẹ. (Tóm 15:​37-39) Sõò Pọ́ọ̀l, Baanàbàs, nè Máàk beè sí tóm ló ba gbaa ló. Tṍó e tṍó téní, Pọ́ọ̀l beè ló lé bel ea kil ló Baanàbàs nè Máàk. (1 Kọ́r. 9:6; Kọ́l. 4:10) À dú nágé bíi kọọ̀ beele é kpoogè dee ló kọ̀láá kà tã̀àgã̀ ea é láá bã zẹ̀ẹ̀ dõona gbò nè bẹ̀ì mm̀ bõ̀ònatõ̀ò vaá è kilsĩ́ gè ká bùlà gbẹẹ́ boo ba gbò lé kpãa. Fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló nè gbaa ló é di tṍó e náà vó. w22.08 23 ¶10-11

Boo tṍó e gé piìga boo gè tõó boo gbò nòòkúù lé lab dògò Jìhóvà, èé íè ge òòà aa ló gè gbẹ́ dõona gbò nè ge ẹb bẹẹ lóó kọ è léè èl dõona gbò. È ólò kẽ̀èa boo kọọ̀ Jìhóvà ní ea dú ‘nen ea ólò beelá bel ló zivekà boo kunukẽ̀í’ ẽ́. (Jén. 18:25) Jìhóvà gáà nèi tóm kọ é beelá bel. Bugi togó boo nu dòòmà bá Jósẹ̀f ea beè dú neǹ lé lab dògò. Náa beè zìgà ge gbẹ́ dõona gbò, bãana gbò e bà tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀màe. Pá a vígà beè bòmie, oóe naamá gyóòlo, vaá kọ́ nè ba tẹ̀ kọ à ú. Tṍó e gã́bug gbáá ni téní, Jósẹ̀f beè gbóó kpáá gbaaá ló pá ba tọ. Tṍó e Jósẹ̀f dú nen ea gé lẹẹlà bel ló zivekà dó, à gáẹ̀ beè beè láá tú bììla nyíe beemá bel ló pá a vígà vaá kpẽ́ pọ́lọ́ e bà beè síeá. Náa kal ló béè kọọ̀ pá vígà Jósẹ̀f beè aa deè ọgá, pọ̀ beè sií va kọọ̀ àé láá naa vó. Sõò, Jósẹ̀f beè kọ́ nèva kọọ̀: “Pọ̀ á gá siíi. É kọọ̀ ndaà Bàrì?” (Jén. 37:​18-20, 27, 28, 31-35; 50:​15-21) Jósẹ̀f beè kìlmà kpá ló kẽ vaá sọ̀bá belá gbẹẹ́ bá Jìhóvà kọ á beelá. w22.08 30 ¶18-19

É kọ ò nyímà kọọ̀ Jìhóvà é láá tú ni siimá tóm mm̀ ge aalá tã̀àgã ló dõona gbò? Òé láá nvèè bá nè dõona gbò kọbèè ọ̀ọ̀ neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, neǹ nvèè bá sìtóm, neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a, àbèè nóo íè tọ́ọ̀ kà dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Òé láá nvèè nàgé bá kọbèè ọ̀ọ̀ nvín ãa, o dú kànen mm̀ dee, àbèè kọọ̀ ọ̀ọ̀ págbálà àbèè pábia. Tṍó e nen ea vulè Jìhóvà ban nvèè bá lọlíé bá, bẹẹ Bàrì ólò bọọgẹ̀ tú gbò kànen nè dõona kà pá a gyóòlo e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ‘nvèèmà bá’ nè nená. (Kọ́l. 4:11) Ẹ̀b bé e nyíéi ẹ́ẹ kọ è láà sí tóm nè Jìhóvà nè pá vígà mm̀ na sĩ́deèí naaà! Èé láá naa vó tṍó e pọ́lọ́ kom gé téní, tṍó e búùló kyọ̀à sĩ́ nu nááá, àbèè tṍó e bà bíìgèi ló. Èé láá gbĩ́ gè nvèè bá nè dõona gbò, sõò náa é válí beè pá bẹẹ tọ gé mon tã̀àgã̀. Kọ̀láá bé e dìtõ̀ò meà naa, à taníi gè nvèè bá nè pá vígà, vaá nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ tṍó e nveè bá nèva imá kiẽ́e bẹẹ kpóó sim tùlà.​—Pró. 19:17. w22.12 22 ¶1-2

Vulà ní ea dú kpò kúm dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é. Jíízọ̀s beè kọọ̀ bàà kà log ea palàge bọọ dú gè vùlè Jìhóvà nè o nen. (Máát. 22:​37-39) Bẹẹ vulè kilma ló Jìhóvà ólò naa kọ é láá nó a bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ea gbõomaá. Dì belí nu dòòmà bá, vulè e íè kilma ló pá vígà págbálà nè pábia ólò naa kọ é tú bel e bà kọ́ nèi gbẹẹ́ ke gũ̀a. Nàa bọ́ló kọ é tú bel ke gũ̀a ea kil vá ló, e nyímà kọọ̀ àé biilé va nyíe àbèè ge màn nyaa ló nèva kọ́ nè dõona gbò. Kìlmà kpá kẽ é nveè nàgé bá nèi kọ é bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Neǹ vígà ea kilmà kpá ló kẽ náa ólò di boo bé ea é náa vaá bà leelàẹ̀ẹ vaá dú túá nen ea é ló bel ea kil ló nú ea beè naaá nè dõona gbò. (Fíl. 2:3) Náa ólò naa kọọ̀ gbò nen á ẹbvìèe belí kọọ̀ ẹlẹ palàge nyimàè nú ea kil ló bel ea di ke gũ̀a tṍó ea nyímá kọọ̀ náa é láá loè lolìè dẽe. Kìlmà kpá ló kẽ é nveè nàgé bá nèi kọ é gá dõogẽ zaali bel e nyímà kọọ̀ á gé mm̀ Kpá Káí àbèè mm̀ gbò kpá ea dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí. w22.09 12 ¶12-13

Ene kà nyómá tóm beè kọ́ nè Dániẹ̀l kọọ̀ gbò níí Bàrì é beè palàge dã́ból ló gbò bel kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea dì mm̀ kpá Dániẹ̀l. Sõò, ‘tọ́ọ̀ kà gbò pọ́lọ́ náa é dã́ból ló.’ (Dán. 12:10) Níì kà lèlà tṍó ea bọ́ló kọ é zogè kọọ̀ née dṹùnà gbò pọ́lọ́ lab dògò e. (Mál. 3:​16-18) Jìhóvà dì ea gé bṍònè ló gbò e ẹlẹ ẹb naamá a “kele íb ìènù,” àbèè gyọ́ e ka di ló. À palàge tàn beele gè dì vá zẹ̀ẹ̀. Mm̀ kà-kà, è di tṍó e gã́bug nu gé nááá. Sõò gã́bug nu dũ̀ùnè é nááá pọ́ì ńkem̀ tṍó àla. Pọ́ì ńkem̀ tṍó àla, èé mon kyọ̀àsĩ́ ea é dọ́ boo dénè gbò pọ́lọ́. Vaá zìgànù e Jìhóvà beè zìgà nè Dániẹ̀la é gbóó mm-má, a beè kọọ̀: “Òé beè aa boo vaá dé kpéè ló o tóm tṍó e dee deè nvéè deeá ni íná kùbmà.” (Dán. 12:13) É kọ ò gé ẹbmà dẽe tṍó e Dániẹ̀l nè gbò eo beè vùlè é kpáá “aa boo”? Beè vó, pììgà bé eo kpóó sim tùlà naa gè bọ́lọ́ dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, mè o bée é gbẹ́á mm̀ kpá dùm ea di bá Jìhóvà. w22.09 24 ¶17; 25 ¶19-20

Gbò belá beè iè ge siè kpóó ló Èzíkiẹ̀l. Ló éé? Boo béè kọ a beè kẽ̀èa boo kọọ̀ Jìhóvà beè ló íb gbò belá nè Mózìs nè Àìzáíà tṍó ea beè nèva tóm kọ bàá gé kọ́ a bùlà. (Ẹ́xo. 3:10; Àìz. 6:8) Èzíkiẹ̀l beè nyimá nágé bé e Jìhóvà beè nvèè bá nè pálaa ọ̀và kọ bàá láá sí tóm ea tavàlà naa. Vó ní ea beè naa kọọ̀ pálaa tṍó e Jìhóvà kọ́ nè Èzíkiẹ̀l kọọ̀: “Nda é lẹẹlà ni,” Èzíkiẹ̀l beè gbóó láá àgala boo kọọ̀ Jìhòvà é nveenìè bá neèe ẽ́. Boo èlmà vó, tã́á bel ea kọ́ọ̀: “Jìhóvà beè kọ́ nèm kọọ̀,” sila gã́bug tṍó mm̀ kpá Èzíkiẹ̀l. (Èzí. 3:16) Vaá gã́bug tṍó a beè emí nágé tã́á bel ea kọọ̀, “Jìhóvà beè kpáá kọ́ nèm kọọ̀.” (Èzí. 6:1) Mm̀ kà-kà, Èzíkiẹ̀l beè àgala boo kọọ̀ Jìhóvà ní ea beè lẹẹlàẹ̀ẹ ẹ́. Gbáló vó, tẹ̀ Èzíkiẹ̀l beè dú neǹ vààla gyọ́ọ, vaá àé láá dú kọọ̀ a beè noomàe bé e Jìhóvà beè olòó kọ́ nè pá a gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì kọ àé nveenìè bá neè va naa. Dì belí nu dòòmà bá, Jìhóvà beè kọ́ nè Áízèk, Jékọ̀b, nè Jèrèmáíà kọọ̀: “Nda dì ní ló.”​—Jén. 26:24; 28:15; Jèr. 1:8. w22.11 2 ¶3

Náa kal ló béè kọọ̀ Ádàm nè Íìv beè sí pọ́lọ́ vaá naa kọọ̀ ba gbò nvín á ù, Jìhóvà náa beè nyaaná a tóm̀ bùlà. (Àìz. 55:11.) À dú a bùlà kọọ̀ gbò e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo á tõó dùm dọ̀ dè-dè. Bugi togó boo gbò nú e Jìhóvà beè kọ̀ vaá naa kọbé a tóm̀ bùlà ḿḿ-má. Jìhóvà beè zìgà kọọ̀ àé kólìè gbò e ba beè ù lọl kemà ú vaá nèva nèà deè ge tõó dùm dọ̀ dè-dè. (Tóm 24:15; Táítọ̀s 1:​1, 2) Jóòb ea beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booá beè àgala boo kọọ̀ à palàge tàn Jìhóvà ge kẽee gbò e ba beè ù. (Jóòb 14:​14, 15) Neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Dániẹ̀l beè nyimá kọọ̀ gbò nen ié ból dẽesĩ́ ge kẽ̀èà aa kemà ú vaá ié nèà deè ge tõó dùm dọ̀ dè-dè. (Ps. 37:29; Dán. 12:​2, 13.) Pá Júù e ba beè di mm̀ deè Jíízọ̀sa beè nyimá kọọ̀ Jìhóvà é tú “dùm e bè náa tá” nè pá a gyóòlo. (Lúùk 10:25; 18:18) Jíízọ̀s beè olòó ló bel ea kil ló zìgànùí, vaá a Tẹ̀ beè kẽée lọl kemà ú.​—Máát. 19:29; 22:​31, 32; Lúùk 18:30; Jọ́ọ̀n 11:25. w22.12 4-5 ¶8-9

Jìhóvà kólíi kọ é tõonìè bãèé ló. (Jém̀z 4:8) À gbĩ́ gè dú bẹẹ Bàrì, bẹẹ Tẹ̀, nè bẹẹ Kóò. À ólò aalá bẹẹ tã̀àgã ló vaá nvèè bá nèi tṍó e nu tavàlàí ló. À ólò noomài nu vaá kpènài tení dú ló a bõ̀ònatõ̀ò. Èé láá tõo bã ló Jìhóvà tení dú ló gè tã̀àgã̀é ló, bugi Kpá Káí, vaá bugi togó boo nú e bugì. Tṍó e náà vó, èé kpáá palàge vùlèe vaá nyíéi é ẹ́ẹẹ́ ló. Vó ólò naa kọọ̀ é gbànìè tṍ ló vaá lèèlàẹ belí bé ea bọ́ẹ ló naa. (Kùùà 4:11) Bé e kpáà nyimá ló Jìhóvà naa, níà bé eé kpáá dẹlẹ nyíé boo ẹlẹ nè a bõ̀ònatõ̀ò ea gé nveemà bá nèi naa ẽ́. Pọ́lọ́ Nyómá ólò gbĩ́ gè naa kọ é gá bọọgẹ̀ dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò. Sõò, èé láá kìn gbò a kyèèlè. Beè bẹẹ zìgà aga ló vaá è dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà, née é sãanà bá ló bẹẹ Bàrì nè a bõ̀ònatõ̀ò.​—Ps. 31:​13, 14. w22.11 14 ¶1-3

Lọ̀l gé gbò gbáá ea kil nvéeá, gbò níí Kráìst a kilsĩ́ gè tú ba dùm nvee kèbá gẹẹ-gẹẹ ló boo béè kọọ̀ bà vulè Jìhóvà vaá túe naamá Nen Ea Bọọ. Gbòí a bééláfùl ge bọ́ló dèlẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà belí taà kà nvín Híbrù e ba beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ boo nè Nen Ea Bọọ Lọ̀l Vaá À Leeá, e Bàrì beè dùùlà va lọl dáà sã́á. Neǹ ọ́lì sọ́l Dévìd beè emí nú ea kil ló bé e gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Bàrì dú bíi naa, a beè kọọ̀: “Jìhóvà é béélá bel ló gbò nen. Beelám bel ló, e Jìhóvà, dẹẹa boo nà lé lab dògò nè nà bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo.” (Ps. 7:8) A beè emí nágé kọọ̀: “Naa kọọ̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè lé lab dògò á kpènàm.” (Ps. 25:21) Ge bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà ní ea dú kà lé sĩ́dee ge tõ̀òma dùm ẽ! Tṍóá, èé gbóó láá ló nagé bel e neǹ ọ́lì sọ́l beè lòa, ea kọ́ọ̀: “Nyíè gbò e bà kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo á ẹẹ . . . , nè gbò e bà gban tṍ ló log Jìhóvà.”​—Ps. 119:​1, ekk. w22.10 17 ¶18-19

Tṍó e Jóòb beè di dùm a beè zọ̀ gã́bug nen loá sọ́l, sõò ní ea beè palàge nvèè kpíí ló mm̀ a dùm dú loa sọ́l ea beè di zẹ̀ẹ̀ Jìhóvà Bàrì nè ẹ̀ẹ̀. Kọbé Jóòb nyímá kọọ̀ Jìhóvà íe kpóó nè nyìmànù ge ẹ̀bmà nu ea kil ló pá a gyóòlo, Jìhóvà beè kọ́ nèe kọ á ẹ̀b bé e sìgà nú ea beè demìè dú dũ̀ùnè naa. Dì belí nu dòòmà bá, Bàrì beè naa kọọ̀ Jóòb á nyimá bé ea ólò ẹbvìè nú ea kil ló gbò nom naa, vó beè naa kọ á agala boo kọọ̀ àé láá ẹ̀b nàgé nú ea kilìè ló ẹlẹ. (Jóòb 38:​39-41; 39:​1, 5, 13-16) Jóòb beè nyimá gbò kpãa e Bàrì ié tení dú ló gè nó nu lọl ló gbò nú ea beè dèm. Beele é láá kpáá no nágé nú ea kil ló bẹẹ Bàrì tṍó e túù ọ̀ẹ̀ dẽe noomá nú ea kil ló gbò nú ea beè dèm. Sõò, sìgà tṍó àé láá tàvàlàí ló gè naa vó. Be è ólò tõó pọ̀b bon, be à sẹlẹ, née é láá bọọgẹ̀ mòn gbò nú e Bàrì beè dèm. Kọbèè née ólò tõó pọ̀b bon, àé láá tàvàlàí ló gè noo tṍó noomá nú ea kil ló dèmnù, sõò à dú bíi kọ é noo tṍó vaá pììga boo gè nó nú ea kil ló dèmnù. w23.03 15 ¶1-2

Jíízọ̀s beè kọọ̀, “Gbele kpóó ló zùgà kunukẽ” nè dõona kà gbò búùló kyọ̀àsĩ́ nu é nááá besĩ́ kùbmà kálá bã ló bàlà booí. (Lúùk 21:11) A beè kọ nagé kọọ̀, “Pọ́lọ́ é el ló kẽ,” vaá è monì kọọ̀ à gé nááá deè nieí, dì belí gè sí bàg, ge tú bá kpóó tuumá nu, nè zààlì kẽ. (Máát. 24:12) Jíízọ̀s náa beè kọọ̀ gbò tã̀àgã̀í é nááá ló áá gbò e Jìhóvà kin. Kàsĩ́ gã́bug gbò gyóòlo Jìhóvà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo a mòn tã̀àgã̀ bá búùló kyọ̀àsĩ́ nu. (Àìz. 57:1; 2 Kọ́r. 11:25) Jìhóvà náa ólò kpenài lọl bá kọ̀láá kà búùló kyọ̀àsĩ́ nu tení dú ló tóm dũ̀ùnè, sõò àé néi kọ̀láá kà nú e íè bíi ló kọbé è láá kilsĩ́ gè ié dĩ̀ìnè ló bùlà nè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló. Níí é válí be è kpoogá dee ló nyòòmà besĩ́ à kálá naaá. Sõò é kọọ̀ ge kpoogá dee ló nyòòmà zógè kọ née íè zìgà mm̀ Jìhóvà? Ẽ́èe. Kàsĩ́, gè kpoogá dee ló nyòòmà búùló kyọ̀àsĩ́ nu zógè kọ è íè zìgà kọọ̀ Bàrì gé ẹb nú ea kilíí ló. À naà è kọ́ vóé? Moǹ Bel Bàrì kọ́ é kpoogá dee ló nyòòmà búùló kyọ̀àsĩ́ nu ea é láá naaá. w22.12 18 ¶9-10

Tṍó e Jósẹ̀f beè di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́á Jìhóvà beè náa kọọ̀ Férò ea dú méné Íjèpt á mòà bàà kà gyáálá ea beè tãagẽ́e bùlà. Tṍó e ménéá nyímá kọọ̀ Jósẹ̀f é láá tàb gyáálá, a beè lẹ̀ẹ̀la tóm kolmáe. Tení dú ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, Jósẹ̀f beè tàb gyááláá nè ménéá vaá nèe lọ̀ọ̀gà bùlà ea beè palàge ẹẹlẹ̀ẹ nyíe. Tṍó e Férò mon kọọ̀ Jìhóvà di ló Jósẹ̀f, a beè gbóó túe sẹlẹ́ togó gè dõo gyã́á mm̀ zivekà dó Íjèpt. (Jén. 41:​38, 41-44) Tṍó e tṍó téní, kíì gyã́á beè dọ Íjèpt nè Kénaàn ea dú dó e pá tọ bà Jósẹ̀f beè dìa. Kátogóí, Jósẹ̀f é gbóó láá kpènà pá ba tọ nè kuulí e Mèzáíà é aa m. Mm̀ kà kà, Jìhóvà ní ea beè tãanè dee bá kọ̀láá kà nú e Jósẹ̀f géè naa ẽ́. Dee deè nvée, Jìhóvà beè mm-mè a tóm̀ bùlà tení dú pọ́lọ́ nú e pá vígà Jósẹ̀f beè naaí. w23.01 17 ¶11-12

Nen ea íe ọ̀ẹ̀ dẽe ólò di mm̀ kùà dẽe ló kilma ló kọ̀láá kà nú ea é láá kyọ̀ a gbaa ló kilma ló Jìhóvà, vaá à ólò naa gbò nú ea é náa kọ á gá dọ̀. Be à náa vó, àé kilsĩ́ gè gbẹá mm̀ vulè Bàrì. (Pró. 22:3; Júùd 20, 21) Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọ́ nè gbò nyòòne nvéè Kráìst kọ bàá ié ọ̀ẹ̀ dẽe. Dì belí nu dòòmà bá, a beè kọ́ nè pá vígà e ba beè di Ẹ́fẹsọ̀s kọọ̀: “Ọẹi dẽe ló bé eo é lábvii láb naanii. Ó gá labvii láb belii gbò ból, sõò labvii láb belii gbò nyìmànù.” (Ẹ́fẹ. 5:​15, 16) Sétàn dì ea gé piigà ge kyọ̀ bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà, níà nu ea náa vaá Kpá Káí à dùùlài bá deè tṍ kọ é ‘pììgà vaá nyimá ló nu e Jìhóvà gbĩ́ kọ é naa’ kọbé è láá kpènà bẹẹ lóó lọl bá gbò béa ea aa bá Sétàn ẽ. (Ẹ́fẹ. 5:17) Kọbé è láá nè béèlàfùl e nyìmànù di m, à dú bíi kọ é pììga boo gè nyimá, àbèè ge dã́ból ló ‘nu e Jìhóvà gbĩ́ kọ é naa.’ Èé láá naa vó tení dú ló gè olòó nó Kpá Káí nè ge bugi togó boo nu e nóò. Bé e dã́à ból ló nu e Jìhóvà gbĩ́ kọ é naa, nè bé e náà kọọ̀ “beéle bùlà nè níí Kráìst” á dú tẽ̀ènè kà naa, níà bé eé lábví láb belí “gbò nyìmànù,” kọbèè tṍó e née íè log ea kọ́ kà lèlà nú eé náa nèi naa ẽ́.​—1 Kọ́r. 2:​14-16. w23.02 16-17 ¶7-9

Kuù tóm ní eo ólò õ̀ònà ló o be é? Be à sẹlẹ besĩ́ ò kalá kil mm̀ o ãa tọ, o beè palàge õ̀ònà ló. Sõò be nóo õonà nà ló tṍó e tṍó ni téní ã̀? Dì belí bé eo nyímà naa, àé valẹ̀ bá dú dĩ́. Kọbé o be dí õ̀òa, àé dú bíi kọ ó olòó sí tóm ló. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, níà bé ea dú bíi kọ é olòó ẹ̀b bé e bugì togó vaá labví láb naa ẽ́. Mm̀ kà kà, besĩ́ è kalá dììa múú, e beè palàge siá kpóó ló vaá nyaaná bẹẹ láb kọbé è láá ‘tõó dùm ea õoà vaá aa ló kọ̀láá kà nu ea é gbó dĩ́ ló bẹẹ nom̀ kpá ló àbèè bẹẹ ból nyíe.’ (2 Kọ́r. 7:1) Sõò kátogóí, à bọ́ló kọ é tõó boo dùùlà bá deè tṍ e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè nè, ea kọ́ é ‘kilsĩ́ gè naa kọọ̀ bẹẹ bug á dú ãa.’ (Ẹ́fẹ. 4:23) Pọ́lọ́ láb ea di mm̀ bàlà booí é láá vàlẹ̀ bá bã̀í m. Kọbé náa nááá naa vó vaá è láá kilsĩ́ gè di õ̀òa kèsĩ́ Jìhóvà, à dú bíi kọ é olòó ẹ̀b bé bugì togó naa, bẹẹ láb, nè nú ea léémái. w23.01 8 ¶1-2

Dòòmà dẽe ló bé e gè pãane tṍ ló nòòmànù Jíízọ̀s beè mèà naa. Ẹ̀b bé ea géè kolígi dọ̀ Kpá Káí lọa togó naa! Kà lèlà tṍó e Jíízọ̀s diia múú vaá Bàrì à tú a nyómá káí tõomáe nóo ból, a beè gbóó kpáá bugi togó belí bé ea géè bugi togó naa tṍó ea beè di káála. Jíízọ̀s beè kolí gbò kiẽ́e ea di mm̀ Kpá Káí mm̀ túá kà bel ea beè lò tṍó ea ni diia múú lọ̀l, vaá a beè naa nagé vó mm̀ a dee deè nvéè bel besĩ́ à kalá ù. (Dìt. 8:3; Ps. 31:5; Lúùk 4:4; 23:46) Vaá mm̀ taà gbáá nè ọ̀ọ̀lẹ̀ ẽ́, lọl tṍó e Jíízọ̀s beè diia múú tẹlẹ tṍó ea ú, a beè olòó bugi, kolí gbò kiẽ́e ea di mm̀ Kpá Káí, vaá baatẽ́ nè gbò nen. (Máát. 5:​17, 18, 21, 22, 27, 28; Lúùk 4: 16-20) Jíízọ̀s beè olòó bugi vaá dã́ Moǹ Bel Bàrì gã́bug tṍó besĩ́ à kalá dààmà togó a sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. A beè olòó dã́ tṍó e Mérì nè Jósẹ̀f gé kólí gbò kiẽ́e ea di mm̀ Kpá Káí. (Dìt. 6:​6, 7) Nagé, a beè olòó zọ̀ pá ba tọ sí tọ Bàrì pá Júù kọ̀láá deè bõ̀séi. (Lúùk 4:16)A beè olòó palàge pãane tṍ ló gbò nú e bà bugi lọl mm̀ Kpá Káí gbẹá kĩá. w23.02 8 ¶1-2

À íe gã́bug nú ea náa vaá èé vulè Jìhóvà. Dì belí nu dòòmà bá, o dã́ ból ló kọọ̀ ẹlẹ ní e “dùm aa bá ẹ́,” nè ge kọọ̀ ẹlẹ “ní ea beè dõo kọ̀láá kà lé nu e kọ̀bèl á gé ló nèi ẽ́.” (Ps. 36:9; Jém̀z 1:17) Kọ̀láá kà lé nu eo déè kpéè ló aa bá bẹẹ Bàrì ea vulèi, ea ólò dõo nu taalẹ bá. Nu ààa dú kà lé nu e Jìhóvà dõo nèi. Éé ní ea náa vaá èé láá kọ́ vó é? Bugi togó boo íb gbaa ló ea di zẹ̀ẹ̀ Jìhóvà nè a Sã́áná. Jíízọ̀s beè kọọ̀: ‘Na Tẹ̀ vulèm’ vaá ‘nda à vùlè nà Tẹ̀.’ (Jọ́ọ̀n 10:17; 14:31) Ba gbaa ló palàge aga ló boo béè kọọ̀ baa tú gã́bug dẹ̀ gbáá dììma kpàn ene. (Pró. 8:​22, 23, 30) Dòòmà dẽe ló bé ea beè palàge zọ̀ Bàrì naa tṍó ea sọtọ́ deè kọọ̀ a Sã́áná á mòn tã̀àgã̀ vaá ù. Jìhóvà vulè gbò nen​—kọbèè olo​—níà nú ea naa vaá a beè di kpènà ló gè lẹ̀ẹ̀là a Sã́áná kọ á vaaái gyọ́ọ́ boo kọbé olo nè dõona gbò láá tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè e. (Jọ́ọ̀n 3:16; Gàl. 2:20) Níà nú ea náa vaá à palàge dú bíi kọ é vùlè Bàrì e. w23.03 4-5 ¶11-13

Èé íè ge kìn nòòmànù gbò e ba beè dọ̀ aa nvéè nòòmànù Kráìst. Jíízọ̀s beè kọ́ bel sìgà gbò e bà di Páágàmàm boo béè ge naa kọọ̀ pòòà á di zẹ̀ẹ̀ pá vígà. (Kùùà 2:​14-16) A beè lèèlà gbò e bà di Taiatáírà kọ bà náa zigà ge nó “ke kùb Sétàn,” vaá a beè siè va kpóó ló kọ bàá “bii bá ló” kà kà bel. (Kùùà 2:​24-26) A beè dú bíi kọọ̀ gbò nyòòne nvéè Kráìst e bà di mm̀ gbò bõ̀ònatõ̀òá, e ba beè dààmà togó gè ziga ló gbò kyáá nòòmànùá á ọgá. Vaá beele deè nieí à? Èé íè ge kìn kọ̀láá kà nòòmànù e náa gbááá ló bùlà Jìhóvà. Gbò e ba beè dọ̀ aa nvéè nòòmànù Kráìst é láá “sẹlẹ ló kọ bà gé fãè Bàrì,” sõò bà náa “ne deè kpóó ea bẹl gè fã̀ Bàrì kọ á lẹẹlàẹ̀ va bel ló.” (2 Tím. 3:5) Àé válií ló gè nyimá vaá kìn kyáá nòòmànù tṍó e túù ọ̀ẹ̀ dẽe noomá Kpá Káí. (2 Tím. 3:​14-17; Júùd 3, 4) Èé íe ge mòn kọọ̀ è fãà Jìhóvà mm̀ sĩ́deè ea ténmá. Be è gé náa nú ea é náa kọọ̀ Bàrì á gá tenmà bẹẹ fã̀, à dú bíi kọ é gbẹá boo labví láb ea é náa kọọ̀ Bàrì á tenmà bẹẹ fã̀.​—Kùùà 2:​5, 16; 3:​3, 16. w22.05 4 ¶9; 5 ¶11