Gbò Ketõ̀ò E Bà Kólí Nyòòmà Dùm Nè Kpá Bõ̀ònaló Sìtóm Kọ̀ Kpẹ̀a
APRIL 13-19
GYỌ́-GYỌ́ LÓ NU EA DI MM̀ MOǸ BEL BÀRÌ | JÉNESÌS 31
“Jékọ̀b Nè Lébàn Beè Bãaa Mm̀ Zíl Fẹ́ẹ́-Fẹẹ̀ Ló”
(Jénesìs 31:44-46) Kátogóí, dù mè é bãàa mm̀ zíl, vaá àé gbóó dú nú ea é sí neǹ ditõ̀ò zẹ̀ẹ̀ olo nè nda.” 45 Vóà naa, Jékọ̀b beè gbóó noo kpò dem kilma gbàn deè. 46 Tṍóá Jékọ̀b beè gbóó kọ́ nè pá a vígà kọọ̀: “Labvii kpò dem!” Vaá ba beè gbóó labvi kpò demá bõonè. Tṍó e ba ni náa vó lọ̀l, ba beè gbóó tõó boo kpò demá deá gyã́á.
it-1 883 ¶1
Gílẹẹ̀d
Jékọ̀b nè Lébàn beè kpoogè dee ló tã̀àgã̀ ea beè bã̀ vá zẹ̀ẹ̀, vaá gbóó zọ̀ ene bã̀àa mm̀ zíl fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló. Kilmá ló níí, Jékọ̀b beè gbóó bõonè ló kpò dem vaá kọ́ nè “pá a vígà” kọ bà á naa nagé vó, àé láá dú gè kọọ̀ ba beè noo gbò kpò demí naaní ea bélí tébòl, vaá tõó boo deá gyã́á fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló. Lébàn beè gbóó kolí kiẽ́e e ba beè bõonè ló demí gbẹáá kolíe “Jegar-sahadutha,” mm̀ dém bel Áràm (Sìríà), sõò Jékọ̀b beè kolíe “Gílẹẹ̀d,” ea dú nágé dèm bel Híbrù. Lébàn beè kọọ̀: “Dem e bà bṍònèí [Heb., gal] dú nú [Heb., ʽedh] ea sí neǹ ditõ̀ò zẹ̀ẹ̀ olo nè nda nieí.” (Jén. 31:44-48) Dem e ba beè bõonè lóá (nè dem e bà noó boo ene kilma gbàn deeá) é sí neǹ ditõ̀ò nè dénè nen ea gé téní kĩá. A 49 gã́bel beè kọọ̀, “Tọ Kùdẽe Ló [Heb., mits·pahʹ],” ea gé sí neǹ ditõ̀ò kọọ̀ Jékọ̀b nè Lébàn zigà gè nvèè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló zẹ̀ẹ̀ pálàa kà pá ba tọ. (Jén. 31:50-53) Tṍó e tṍó téní, ba beè olòó tú kpò dem naamá nú ea sí neǹ ditõ̀ò.—Jós. 4:4-7; 24:25-27.
(Jénesìs 31:47-50) Vaá Lébàn beè gbóó kolí kĩá kolíe Jeʹgar-sa·ha·duʹtha, sõò Jékọ̀b beè kọlíe Gílẹẹ̀d. 48 Lébàn beè gbóó kọọ̀: “Gbò kpò demí sí neǹ ditõ̀ò zẹ̀ẹ̀ nda nè olo nieí.” Níà nú ea náa vaá à kolíe Gílẹẹ̀d e, 49 vaá à kolí náe gé Tọ Kùdẽe Ló é, a beè kọ́ọ̀: “Jìhóvà á kilsĩ́ gè kùdẽe ló olo nè nda tṍó e née gé mon na ene. 50 Be ò bíìgè ló pá ńdáà nvín pábia vaá dààmà togó gè ilí dõònà kà gbò va tẹlẹ̀ vá ló, náa kal ló béè kọọ̀ tọ́ọ̀ nen náa gé moníi, kẽ̀èa boo kọọ̀ Bàrì é sí neǹ ditõ̀ò zẹ̀ẹ̀ olo nè nda.”
it-2 1172
Tọ Kùdẽe Ló
Gbò dem e Jékọ̀b beè bõonè ló vaá kolíe “Gílẹẹ̀d” a (tõó dọ̀ “Nú E Bà Bṍònè Ea Sí Neǹ Ditõ̀ò”) nè “Tọ Kùdẽe Ló.” Lébàn beè gbóó kọọ̀: “Jìhóvà á kilsĩ́ gè kùdẽe ló nda nè olo tṍó e di kiẽ́e e née gé mon na ene.” (Jén. 31:45-49) Dem e bà bṍònèí é sí neǹ ditõ̀ò kọọ̀ Jìhóvà gé ẹb bé e Jékọ̀b nè Lébàn gé sẹlẹ ba zíl fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ lóá naa.
(Jénesìs 31:51-53) Lébàn beè kilsĩ́ gé kọ́ nè Jékọ̀b kọọ̀: “Níì dem e beè bõonè lóá, e nda beè noó boo ene kilma gbàn deè zẹ̀ẹ̀ olo nè ndaá ẹ́. 52 Nakà kpò demí sí neǹ ditõ̀ò, vaá dem e noò kilma gbàn deèí dú nu ea é sí neǹ ditõ̀ò, kọọ̀ nda ním gé ful zelí dem e bà bṍònèí gé sí ni pọ́lọ́ vaá olo nóo gé ful nagé zelí dem e bà bṍònèí nè dem e bà noo kilma gbàn deèí gé sí pọ́lọ́ nda. 53 Bàrì Ébràhàm nè Bàrì Naʹhor, ea dú Bàrì ba gbò nómá tẹ̀, á beelái bel zẹ̀ẹ̀.” Vaá Jékọ̀b beè gbóó tú Nen ea tẹ̀ Áízèk ólò siiá pọ̀lóá zilmá zil.
Kpó Tẽ́ Gbò Lé-lé Nu Ea Di Mm̀ Kpá Káí
(Jénesìs 31:19) Kátogóí Lébàn beè gbóó àà gé kpọ́ gyáa lọl kpá ló a nàànà ból, vaá Réchẹ̀l beè gbóó zìb ńneǹ té ea tẹ̀ ólò nèèmà fã̀.
it-2 1087-1088
Ńneǹ Té Ge Nèèmà Fã̀
Gbò nú e gbò e bà ólò gbĩ́tẽ́ ló nu mm̀ kunukẽ̀ beè moǹ gbẹá Mẹ̀sòpòtémìà nè kuló kĩé zógè kọọ̀ nen ea íe ńneǹ té gè nèèmà fã̀ ólò láá di dọ̀ ge kọọ̀ gyọ́ ba tẹ̀ lelàèẹ́ ló. Dẹ̀ẹ̀a boo báà dem e bà mon gbẹá Nuzi, ge ié ńnenté gè nèèmà fã̀ é láá naa kọọ̀ nvín nvaà á láá sí tọ bèèla kọ bàá tenmá kọ à lelàẹ̀ẹ́ ló gè túè gbò gyọ́ a tẹ̀ va ea beè ù. (Kpá ea kọlà Ancient Near Eastern Texts, e J. Pritchard beè kpáá emi mm̀ gbáá 1974, pp. 219, 220, nè ftn 51) Nú ea beè di bùlà Réchẹ̀l é láá dú gè kọọ̀, a beè bugi togó kọọ̀ à bọ́ló kọ á tuè ńneǹ té gè nèèmà fã̀í boo béè kọọ̀ a tẹ̀ beè gĩimá a dóm Jékọ̀b. (Doolé ló Jén. 31:14-16.) Bé e gè ié ńneǹ té gè nèèmà fã̀ dú bíi kilma ló nen ea lela ló gè ié gyọ́ ba tẹ̀ naa, baatẽ́ nú ea náa vaá Lébàn beè palàge pììga boo gè tú lọ̀l vá bá, bã̀àna gè faalá pá a vígà págbálà kpẽemá Jékọ̀b mm̀ àlàbà dee. (Jén. 31:19-30) Náa kal ló béè vó, Jékọ̀b náa beè nyimá kọọ̀ níì nú e Réchẹ̀l beè naa ẽ́ (Jén. 31:32), vaá náa íe tọ́ọ̀ kà nu ea zógè kọọ̀ Jékọ̀b beè gbĩ́ gè ié ńneǹ té gè nèèmà fã̀í kọbé à láá tuumàè gyọ́ lọl bá gbò nvín págbálà Lébàn. Jékọ̀b náa beè olòó fã̀ gbò ńbàlì e bà náàmà bá. Dee deè nvée, áá nu e Jékọ̀b gáẹ̀ beè naa dú gè tobví ńneǹ té gè nèèmà fã̀í gbẹẹ tṍó ea beè tobví kọ̀láá kà gbò ńbàlì ea aa dõòna kà dó e pá a tọ beè nèeá gbẹẹ, gbẹá kè kẽè pọ̀b kà té ea beè di kuló Shíkèm a.—Jén. 35:1-4.
(Jénesìs 31:41, 42) Gbááí égè 20 gbáá em ni tõòma o tọ. M tú 14 gbáá siimá tóm nè ni boo béè pálàa kà o nvín pábia vaá tú 6 gbáá siimá tóm boo béè gbò o naanà ból, vaá ò kilsĩ́ gè gĩimám òb tóm gbò ló nú eo gáẹ̀ beè kpẽ́ nèm. 42 Beè Bàrì ńdáà tẹ̀, ea dú Bàrì Ébràhàm, Nen e Áízèk ólò siiá pọ̀ lóá náa beè dì ḿ ló, ò gáẹ̀ beè kyã̀àmàm kóló bá ààmà. Bàrì beè mòn nà sàn nè íb gã́bug tóm em ni sí, níà nú ea náa vaá à kọ́ ni bel bílá deeá ẹ́.”
(1 Pítà 2:18) Boolo, e o dúì gyóòlo, monii kọ ò tõonii kè kẽ bọọ gbò tẹ̀ íe vaá palà ge fãíva dẽe, níì áá ló gbò tẹ̀ íe e bà dú gbọ́ọ́ gbọọ̀ ló vaá léeí ló nì, sõò bã̀ànà ló gbò e bà tavàlà ge tõo ló.
w13 3/15 21 ¶8
Jìhóvà Dú Bẹẹ Ketõ̀ò Ge Tõo
8 Tṍó e Jékọ̀b íná Héràn, Lébàn ea dú vígà a kà beè palàge zààvà ẹ́ ló vaá a beè tú Líà nè Réchẹ̀l nèe naamá va tṍó e tṍó téní. Tṍó e tṍó ni téní, Lébàn beè gbóó gbĩ́ gè gĩimá Jékọ̀b òb tóm gbò ló nu ea gáẹ̀ kpẽ́ nèe! (Jén. 31:41, 42) Sõò, Jékọ̀b beè ĩ̀ìmà gbò pọ́lọ́ bèèlaí, vaá dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Jìhóvà é kilsĩ́ ge ẹ̀b nú ea kilìèé ló—vaá A beè naa vó! Mm̀ kà kà, tṍó e Bàrì kọ́ nè Jékọ̀b kọ á òòà kil Kénàn, neǹ tùleí beè ié “gã́bug gònò naanà ból nè gbò gyóòlo pábia nè págbálà nè gbò nom̀ tóòmà tò nè gbò nom̀ tee.” (Jén. 30:43) Nyíè Jékọ̀b beè palàge ẹẹ naaní ea tãàgã ló Bàrì kọọ̀: “Nda ním bọ́ọ̀ló dénè vulè ea kyãa mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo eo íè kilma ló o gyóòloí, boo béè kọọ̀ tṍó em beè fùl Jọ́dàn, áá nà kpóóté lẹ̀ẹ̀mà bel ní ea beè dì ḿ bá ẹ́, sõò kátogóí m íe bàà mm̀ gbò nom̀ tọ nè gbò nen.”—Jén. 32:10.
Bugì Kpá Káí
(Jénesìs 31:1-18) A beè gbóó dã́ tṍó e pá nvín Lébàn gé kọ́ọ̀: “Jékọ̀b a tú kọ̀láá kà ìènù beélè tẹ̀, nè dénè a gyọ́.” 2 Tṍó e Jékọ̀b ẹb sĩ́ Lébàn, à mon kọọ̀ a láb kilmàèé ló a nyááá. 3 Jìhóvà beè gbóó kọ́ nè Jékọ̀b kọọ̀: “Òòà kil boo kunukẽ̀ pá o tẹ̀ nè pá o dúa ló, mè nda é kilsĩ́ gè dì ní ló.” 4 Tṍóá Jékọ̀b beè gbóó lẹ̀ẹ̀là tóm má Réchẹ̀l nè Líà kọ bàá dú boo bàlà ól kiẽ́e ea naanà ból dìa, 5 vaá à gbóó kọ́ nè va kọọ̀: “Ndaa mon kọọ̀ láb bọọ tẹ̀ kìlmà ḿ ló nyááá, sõò Bàrì ńdáà tẹ̀ dì ḿ ló. 6 Boolo palàge monii bé em ni tú dénè nà kpóó siimá tóm nè bọọ tẹ̀ naa. 7 Vaá bọọ tẹ̀ beè gbĩ́ gè gĩimám òb tóm gbò ló nú ea gáẹ̀ kpẽ́ nèm; sõò Bàrì náa zigà kọ á sím pọ́lọ́. 8 Beè tṍó ea kọ́ọ̀, ‘Gbò ní ea dú dà-dà kpá lóá ní ea é dú o kpẽ́é,’ dénè naanà bólá é man áá ní ea dú dà-dà kpá ló; sõò beè tṍó ea kọ́ọ̀, ‘Gbò ńgbṍó gbṍó kpá ló ní ea é dú o kpẽ́é,’ dénè naanà bólá é man ní ea dú ńgbṍó gbṍó kpá ló. 9 Níà bé e Bàrì beè kilsĩ́ gè tú gbò nom̀ tọọ̀ o tẹ̀ lọ̀líé bá nè nda naa ẽ́. 10 Tṍó e gbò naanà ból nííná gbàà, m beè gbóó mòà gyáálá vaá mòn kọọ̀ kpá ló gbò kpẹ́ẹ̀ẹ ból e bà gé íe gbaa ló kilma ló gbò kà bólá dú gbṍó-gbṍó nè dà-dà. 11 Tṍóá nyómá tóm kà kà Bàrì beè gbóó kolím mm̀ gyááláá kọọ̀, ‘Jékọ̀b!’ m beè gbóó aalá kọọ̀, ‘Neém mí.’ 12 Vaá a beè gbóó kilsĩ́ gè kọọ̀, ‘Dàlà dẽé ní boo, sóo sóo, mè òé moǹ kọọ̀ dénè kpéẹ̀ẹ ból e bà gé íe gbaa ló kilma ló gbò kà bólá dú gbṍó-gbṍó nè dà-dà kpá ló, boo béè kọọ̀ ndaa mon dénè nú e Lébàn gé náá ni. 13 Nda ní em dúù kà kà Bàrì pá Bẹ́tẹẹ̀l ẹ, é kiẽ́e eo beè tṍ nóo boo kpò dem vaá zilá zíl nèm gbẹá á. Aa boo kátogóí, aa boo kunukẽ̀í, kil boo kunukẽ̀ kiẽ́e eo beè mèà gbẹá.’ ” 14 Réchẹ̀l nè Líà beè gbóó aalá nèe kọọ̀: “É kọ à íe nú ea di tọọ̀ beélè tẹ̀ ea é tulà beele? 15 É kọ náa ẹbvíi belí gbò kyáà, besĩ́ à oói vaá dé kpègè ea dúí ló? 16 Dénè gyọ́ e Bàrì beè tú lọl bá beélè tẹ̀a níà ńbeele nè níí pá bẹẹ gbò nvín. Vóà naa, naa kọ̀láá kà nu e Bàrì beè kọ́ nè ni kọ ó naa.” 17 Tṍóá Jékọ̀b beè gbóó aa boo vaá tú pá a nvín nè gbò a va nvee boo nom̀ tóòmà tò ààmà, 18 a beè õá dénè nom̀ tọ nè dénè gyọ́ ea beè ié, nè gbò nom̀ tọ ea beè ié gbẹá Pàdʹdàn-éʹràm, nyòòmà a tẹ̀ Áízèk boo kunukẽ̀ Kénàn.
APRIL 20-26
GYỌ́-GYỌ́ LÓ NU EA DI MM̀ MOǸ BEL BÀRÌ | JÉNESÌS 32-33
“É Kọ Ò Gé Piigà Bé Eo Kpóó Sim Tùlà Naa Kọbé Ò Íe Tã́áná Dee Bá?”
(Jénesìs 32:24) À íe tṍó e áá Jékọ̀b beè dì. Tṍóá, a beè zọ̀ ene kà gbálà beá bé dọ̀ọ̀mà tṍó e dee zilà.
w03 8/15 25 ¶3
É Kọ Ò Gé Piigà Bé Eo Kpóó Sim Tùlà Naa Gè Gbĩ́ Jìhóvà?
Kpá Káí fáálá gã́bug nu dòòmà bá gbò e ba beè palàge pììgà ge gbĩ́ Jìhóvà. Enè nen dú Jékọ̀b, ea beè sii enè kà nyómá tóm Bàrì ea kììà dú nen vaá zọ̀ẹ beá bé dọ̀ọ̀mà tṍó e dee zilà. Nú ea silà aa m dú gè kọọ̀, a beè dú gè tú bée ea kọlà Ízràẹ̀l nè Jékọ̀b (Nen ea zọ Bàrì beá bé) boo béè kọọ̀ a beè “bé bé,” àbèè ge “peelá gbẹá ló,” “siá kpóó ló,” “kilsĩ́,” gè gbĩ́ Bàrì. Nyómá tómá beè tãanèe dee bá ló a gè láá siá kpóó ló vaá kilsĩ́ gè peelá gbẹá ló.—Jénesìs 32:24-30, émì nu ea di kè kẽ.
(Jénesìs 32:25, 26) Tṍó ea mon kọọ̀ náa láà beèe èlbá, a beè gbóó daáẹ bá kúlútẽ́; vaá kúlútẽ́ Jékọ̀b beè gbóó aa dẽè gá tṍó ea géè zọ̀ẹ bé béá. 26 Tṍó e níá nááá lọ̀l, a beè gbóò kọọ̀: “sọ̀m bá mè ḿ àà, mè dee é gé zìlà.” A beè kọọ̀: “Ním gé sọ́ ni bá be ò gáà tãanèm dee bá.”
it-2 190
Kọ̀và, Ge Dú Kọ̀và
Jékọ̀b Dú Kọ̀và. Tṍó e Jékọ̀b é láá toolá 97 gbáá, a beè tú zivèkà bílá dee zọ̀ọ̀mà nyómá tóm Bàrì beá bé. A beè bé èlbá tení dú ló gè sii nyómá tómá dọ̀ọ̀mà tṍó ea tã́ànèe dee bá. Tṍó e bà géè bèa, nyómá tómá beè daa bá kúlútẽ́ Jékọ̀b, naa ní ea aa dẽè gá. Níí beè naa kọọ̀ Jékọ̀b á olòó tú kpóó gbṍí kyã̀àmà. (Jén. 32:24-32; Hòs. 12:2-4) Jékọ̀b beè gbóó kẽ̀èa boo kọọ̀, náa kal ló béè kọọ̀ a beè “zọẹ̀ Bàrì [nyómá tóm Bàrì] nè gbò nen beá bé vaá [a] beè elìè bá,” dì belí bé e nyómá tómá kọ́ naa, náa beè aa deè bé èlbá nyómá tóm Bàrì ea íe kpóóá. A beè dú bùlà Bàrì vaá a beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ Jékọ̀b á bé nyómá tómá, kọbé à zógè bé e Jékọ̀b mon bíi ea di mm̀ gè kọọ̀ Bàrì á tãanèe dee bá naa.
(Jénesìs 32:27, 28) A beè gbóó bĩináe kọọ̀: “Ńlóò béè kọlà vàẹ?” à aalá kọọ̀: “Jékọ̀b.” 28 Tṍóá à gbóó kọọ̀: “O bée náa gé kọlà nà Jékọ̀b, sõò àé kọlà Ízràẹ̀l, boo béè kọọ̀ o beè zọ̀ Bàrì nè gbò nen beá bé vaá bé èlbá.”
it-1 1228
Ízràẹ̀l
1. Bàrì beè tú béeí nè Jékọ̀b tṍó ea ni tóólá 97 gbáá. Aẹ̀ beè bílá dee tṍó e Jékọ̀b géè fùl tení kolo-kolo kẽè Jábọ̀k ea géè sí ló a vígà Ísọ̀ ní ea beè dààmà togó gè zọ̀ nyómá tóm Bàrì beá bé é. Boo béè kọọ̀ Jékọ̀b beè peelá gbẹá ló gè bé béí, a bée beè nyaaá kọ̀là Ízràẹ̀l ea dú nú ea zógè kọọ̀ Bàrì tã́ànèe dee bá. Kọbé à láá kẽ̀èa boo nú ea beè naaáí, Jékọ̀b beè gbóó kolí kĩá kolié Pènáíà àbèè Pènúẹ̀l. (Jén. 32:22-31; ẹ̀b JACOB No. 1.) Tṍó e tṍó ni téní, gbẹá Bẹ́tẹẹ̀l, Bàrì beè gbóó kpáá nvèè kà mm̀ a bée ea beè nyaanáí, vaá ba beè olòó kolí Jékọ̀b kolíe Ízràẹ̀l lọl tṍóá ààmà dọ̀ọ̀mà tṍó ea ú. (Jén. 35:10, 15; 50:2; 1 Kró. 1:34) Bée ea kọlà Ízràẹ̀lí silà nú ea é sígá ló 2,500 tóm, sõò à géè loá bel nyòòmà zivèkà dó ea dú mana-mana Jékọ̀b.—Ẹ́xọ. 5:1, 2.
Kpó Tẽ́ Gbò Lé-lé Nu Ea Di Mm̀ Kpá Káí
(Jénesìs 32:11)M̀ baǹ ni kọ ó dùùlàm lọl bá nà vígà Ísọ̀, boo béè kọọ̀ pọ̀ síím kọ àé dú gé naa uú ḿ boo, bií ló nà gbò va nè pá nà nvín.
(Jénesìs 32:13-15) Vaá a beè gbẹá kĩá bílá deè deeá. A beè tú sìgà gbò a gyọ́ naamá dõ̀ònù má a vígà Ísọ̀: 14 200 kà ból, 20 kpẹ́ẹ̀ẹ ból, 200 pábià naanà ból, 20 dṍóna, 15 30 nom̀ tóòmà tò e bà gé ne má ba gbò nvín, 40 námà, 10 láo, 20 pábià nom̀ tee nè 10 kpónó-kponò págbálà nom̀ tee.
w10 6/15 22 ¶10-11
Gbọ́ọ́-Gbọọ̀ Ló Moṅ Bel Ólò Nvèè Fẹ́ẹ́-Fẹẹ̀ Ló
10 Gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló moṅ bel nè lé loa sọ́l ólò naa kọọ̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á kilsĩ́ gè di zẹ̀ẹ̀ gbò nen. Mm̀ kà kà, ge naa nú e bẹẹ kpóó sim tùlà ge zọ̀ dõòna gbò ié lé gbaa ló é láá naa kọ bẹẹ loa sọ́l á kpáá dú lé. Ge pììgà ge bã ló dõòna gbò mm̀ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, vaá gbĩ́ gbò nèà deè ge nvèèmà bá nè va, ge dõònu lọa bùlà, nè ge kolí va kyáà é láá naa kọ é zọ̀ va loá sọ́l. Tṍó e náà vó, è “síimàe kẹ́ẹ” vaá àé láá tú gbò a lé kpãa tẹlẹ bàlà kẽ vaá naa kọọ̀ loa sól á valí.—Róm̀ 12:20, 21.
11 Neǹ tùle Jékọ̀b beè nyimá níí. Nyíè a vígà Ísọ̀, e ba beè gbá mea tẽ̀ènè deeá beè palàge bììlàẹ́ ló naa ní e Jékọ̀b beè teelá boo béè kọọ̀ a beè gbĩ́ gè fẹ́ẹ. Tṍó e gã́bug gbáá ni téní, Jékọ̀b beè gbóó òòa kẽ. Ísọ̀ beè gbóó sì gé mònie, a beè faalá 400 gbò gbálà bììa ló. Jékọ̀b beè bàn nvèè bá lọl bá Jìhóvà. Tṍóá a beè gbóó dõo gã́bug nom má Ísọ̀. Bug ea beè di nvéè dõ̀ònùí beè ié togó. Tṍó e bà monà, nyíè Ísọ̀ beè gbọọ, naa ní ea téélá gè pììlà bá ló Jékọ̀b.—Jén. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.
(Jénesìs 33:20) A beè gbóó noo gbàni vààla gyọ́ọ kĩé vaá kolíe Bàrì, ea dú Bàrì pá Ízràẹ̀l.
it-1 980
Bàrì, Ea Dú Bàrì Pá Ízràẹ̀l
Nú ea silà aa mm̀ a gè zọ̀ nyómá tóm Jìhóvà beá bé gbẹá Pènáíà dú kọọ̀, Jékọ̀b beè gbóó ié bée ea kọlà Ízràẹ̀l, vaá tṍó ea ni zọ a vígà Ísọ̀ mònà mm̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló lọ̀l, a beè gbóó tõó Sọ́kọ̀t vaá kil Shíkèm tṍó e tṍó téní. Gbẹá kĩí, a beè zalí ene kà kunukẽ̀ lọl bá pá nvín Hémọ̀ vaá tú a tọ kàn fẽ́é tib boo. (Jén. 32:24-30; 33:1-4, 17-19) “Tṍó e níí nááá lọ̀l, a beè gbóó tìb gbàni vààla gyọ́ọ vaá kolíe Bàrì, ea dú Bàrì pá Ízràẹ̀l,” àbèè “Bàrì ní ea dú Bàrì pá Ízràẹ̀l ẹ.” (Jén. 33:20) À tú bée ea kọlà Ízràẹ̀l kólí ló gbàni vààla gyọ́ọí kọbé gbò nen nyímá ló a ãa béeí. Jékọ̀b zógè kọọ̀ à túè béeí vaá zaàvàẹ ló bée e Bàrì beè tení dú ló tulèe nvee boo kunukẽ̀ Zìgà Nùa. Tã́á belá silà áá tẽ̀ènè tóm mm̀ Kpá Káí.
Bugì Kpá Káí
(Jénesìs 32:1-21) Jékọ̀b beè gbóó àà, vaá gbò nyómá tóm Bàrì beè gbóó zọ̀ẹ nyòònà. 2 À gé mon gé gbò nyómá tómí, Jékọ̀b beè gbóó kọọ̀: “Níì gbò níí Bàrì!” Níí beè naa kọ á kolí kĩá kolíe Mè·hà·néʹìm. 3 Tṍóá Jékọ̀b à gbóó lẹ̀ẹ̀là gbò nen kọ bàá gyàsĩ́ gé sí ló a vígà Ísọ̀ boo kunukẽ̀ Síà, ea di Ídòm, 4 vaá kọ́ nè va kọọ̀: “Nee nú eo é kọ́i nei nen ea íém, ea dú Ísọ̀í, ‘O gyóòlo ea dú Jékọ̀b kọ́ọ̀: “M beè tú gã́bug gbáá tõ̀òma ló Lébàn. 5 Vaá m íe gã́bug dom láo, nom̀ tee, naanà ból, nè gbò gyóòlo págbálà nè pábia, vaá m̀ lẹẹlà tómí má nen ea íém, kọbé ò íém sàn nyíé ló.” ’ ” 6 Gbò e ba beè lẹ̀ẹ̀là tómá ooà iná ló Jékọ̀b, vaá kọọ̀: “E mon o vígà Ísọ̀, vaá à gé dú gé mòn ni, bii ló 400 nen e bà dìé ló.” 7 Pọ̀ beè gbóó palàge sii Jékọ̀b vaá a beè ié tã̀àgã̀ bùlà. Vó beè naa kọ á poo gbò e ba beè dìé lóá, à poo gbò naanà bólá, láo, nè gbò nom̀ tóòmà tò, naamá bàà gbò. 8 A beè gbóó kọọ̀: “Be à gá náa vaá Ísọ̀ à naa uú boo enè gbò, na gbòa é láá dùùà.” 9 Tṍó ea náa vó lọ̀l, Jékọ̀b beè kọọ̀: “Zééì, Bàrì ńdáà tẹ̀ Ébràhàm nè Bàrì ńdáà tẹ̀ Áízèk, Zééì Jìhóvà, oló eo gé kọ́ nèm kọọ̀, ‘Òòa kẽ kil boo o kunukẽ̀ ló pá o dúa ló, mè nda é palàge ẹ̀b nú ea kil ní ló,’ 10 Nda ním bọ́ọ̀ló dénè vulè ea kyãa mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo eo íè kilma ló o gyóòloí, boo béè kọọ̀ tṍó em beè fùl Jọ́dàn, áá nà kpóóté lẹ̀ẹ̀mà bel ní ea beè dì ḿ bá ẹ́, sõò kátogóí m íe bàà mm̀ gbò nom̀ tọ nè gbò nen. 11 M̀ baǹ ni kọ ó dùùlàm lọl bá nà vígà Ísọ̀, boo béè kọọ̀ pọ̀ síím kọ àé dú gé naa uú ḿ boo, bii ló nà gbò va nè pá nà nvín. 12 Vaá olo beè kọọ̀: ‘Nda é palàge ẹ̀b nú ea kil ní ló, vaá nda é náa kọọ̀ pá o nvín á bọọ́ tõ̀ò belí sãa ea di gã́ pène, e bà náa é láá bugi.’ ” 13 Vaá a beè gbẹá kĩá bílá deè deeá. A beè tú sìgà gbò a gyọ́ naamá dõ̀ònù má a vígà Ísọ̀: 14 200 kà ból, 20 kpẹ́ẹ̀ẹ ból, 200 pábià naanà ból, 20 dṍóna, 15 30 nom̀ tóòmà tò e bà gé ne má ba gbò nvín, 40 námà, 10 láo, 20 pábià nom̀ tee nè 10 kpónó-kponò págbálà nom̀ tee. 16 A beè tú buù gùlù nè buù gbò a gyóòlo, vaá gbóó kọ́ nè pá a gyóòlo kọọ̀: “Fulii sábá gyaí mí sĩ́, vaá na gbòa á gá kyã̀à bììa ló na gbòa.” 17 A beè gbóó kọ́ nè túá gbòa kọọ̀: “Be à gá náa vaá ńdáà vígà Ísọ̀ à zọ̀i nyòònà vaá bĩinái kọọ̀, ‘Boolo dṹùnàì mée ẽ́, vaá ãà ní eo gé kilii é, vaá gbò nú eo fáàlàìí níí mée ẽ́?’ 18 ò kọ́i neí ẽ kọọ̀, ‘Beeleè gbò gyóòlo Jékọ̀b. Níà gbò dõ̀ònù e bà lẹ̀ẹ̀là má Ísọ̀, ea dú nen ea íém, vaá ẹ̀bvé! mè ẹlẹ dìí nvéè ea gé dú.’ ” 19 A beè kọ nágé naa vó nè ní ea égè bàà gbò, nè ní ea égè taà gbò, nè dénè gbò e ba beè bììàẹ́ nvée kọọ̀: “Níì nú eo é kọ́i neenii Ísọ̀ tṍó eo é monííe ẽ́. 20 Vaá òó kọ́ nai gé kọọ̀, ‘O gyóòlo Jékọ̀b dìí nvée ea gé dú.’ ” Boo béè kọọ̀ a beè kọ́ nèà a bá kọọ̀: ‘Be m̀ náa kọọ̀ nyíée á gbọọ tení dú ló gè zẹ́ẹ́ lẹ̀ẹ̀là gbò dõ̀ònù máe, tṍó e nda é moníe, àé láá tú lé bá tuumám.’ 21 Ba beè gbóó faalá gbò dõ̀ònùa gyã̀àmàé sĩ́, sõò ẹlẹ beè gbẹá kĩá bílá deè deeá.
APRIL 27–MAY 3
GYỌ́-GYỌ́ LÓ NU EA DI MM̀ MOǸ BEL BÀRÌ | JÉNESÌS 34-35
“Gbò Pọ́lọ́ Nu Ea Ólò Sìlà Aa Mm̀ Ge Bã̀àà Pọ́ló Kóò”
(Jénesìs 34:1) Kátogóí Dáínà, ea dú nvín Jékọ̀b e Líà beè màn, beè olòó tú gã́bug tṍó dììmà ló gbò nvín ãa bia e bà di boo kunukẽ̀a.
w97 2/1 30 ¶4
Shíkèm—Pọ̀b Bon Ea Di Kpọ̀lọ̀-Kpọ̀lọ̀ Kẽá
Gbò nvín ãa gbálà e bà di boná é ẹb nvín ãa bia e áá ẹ̀ẹ̀ ólò bọ̀ọ̀gẹ̀ bìlà kyẽè dú boná naa và ẹ? Ene kà nvín méné “beè mònie vaá faaláẹ ààmà gé zọ̀ẹ mààà vaá kyọ̀ẹ.” Éé ní ea beè naa kọọ̀ Dáínà á dọ bá gẹẹ-gẹẹ ló ge zọ̀ pá Kénàn e bà náa ólò tõó dùm ea õoà naaá nu ẽ́? É kọọ̀ níà boo béè kọọ̀ à géè gbĩ́ gbò bia e bà dú a sĩ́ gbò e bàé nááá kóò? É kọọ̀ a beè ié àgẹ togó vaá tõ̀òa boo a bá belí sìgà pá a vígà págbálà? Bugi nòòtẽ́ ea di mm̀ kpá Jénesìs, vaá ò piìga boo gè bugi togó boo tã̀àgã̀ nè kẹ́ẹ e Jékọ̀b nè Líà beè tení bá boo béè pọ́lọ́ nu ea silà aa ló gè kọọ̀ ba nvín pábia sí Shíkèm.—Jénesìs 34:1-31; 49:5-7; bugi nagé Kpá Tọ Kùdẽe Ló, níí June 15, 1985, 31 náásĩ́.
(Jénesìs 34:2) Tṍó e Shíkèm, nvín Hémọ̀, ea dú Híìv, ea dú nen ea géè bẹl boná beè gbóó mónie, a beè gbóó faaláẹ ààmà gé zọ̀ẹ mààà vaá kyọ̀ẹ.
lvs 124 ¶14
“Kpoolai Ló Lọlii Ló Kúnà Gã̀!”
14 Shíkèm beè naa nú ea tõoé ló bélí kọ à bọ́ló vaa lèlà ge naa. Boo béè kọọ̀ Dáínà beè palàge leemáe, a beè gbóó “faaláẹ ààmà” gé “zọ̀ẹ mààà.” (Bugi Jénesìs 34:1-4.) Pọ́lọ́í beè naa kọọ̀ dõòna kà gbò nú ea man gã́bug tã̀àgã̀ tẹlẹ boo Dáínà nè pá ba tọ á naaá.—Jénesìs 34:7, 25-31; Gàlésìà 6:7, 8.
(Jénesìs 34:7) Sõò tṍó e gbò nvín págbálà Jékọ̀b dã́ belí, ba beè gbalá òòà aa bàlà ól kil be. Nyíé va beè bììlà vaá ba beè palàge bã̀ súng boo béè kọ à síìmà kẹ́ẹ̀ Ízràẹ̀l tení dú ló gè ma ló sílà Jékọ̀b, nú e bè náa bọ́ló kọ á naaá.
(Jénesìs 34:25) Sõò, ní ea égè taà dee, tṍó e bà di dí kèbá nyaa lóá, bàà kà nvín Jékọ̀b, Sémìọ̀n nè Lívàì, ea dú pá vígà Dáínà, beè faalá ba gẹ̀ bé, búló bã boná vaá fẹ́ kọ̀láá kà págbálà.
w09 9/1 21 ¶1-2
Tṍó E Súng Bã́ Ni
Gã́bug tṍó, gbò nen ólò gbĩ́ gè kpẽ́ pọ́lọ́ kọbé ba súng kilìe kẽ. Dì belí nu dòòmà bá, Kpá Káí kọ́ nèi kọọ̀ tṍó e pá nvín Jékọ̀b ea dú Híbrù nyímá kọọ̀ Shíkèm ea dú boǹ Kénàn kyọgàlà ba vígà pábià Dáínà, “nyíé va beè gbóó bììlà vaá súng beè palàge bã̀ va.” (Jénesìs 34:1-7) Mm̀ ge kpẽ́ pọ́lọ́ e bà sí ba vígà pábiaí, bàà kà pá nvín Jékọ̀b beè gbóó noo gè naa uú boo Shíkèm nè pá ba tọ. Mm̀ kyèèlè, Sémìọ̀n nè Lívàì beè bã Kénàn vaá fẹ́ kọ̀láá kà págbálà, bii nágé ló Shíkèm.—Jénesìs 34:13-27.
É kọọ̀ dénè mii e bà eelàa beè taẹ̀ belá? Tṍó e Jékọ̀b dã́ nú e pá a nvín náa, ẹlẹ beè kọ́ va bel, vaá kọọ̀: “O náanii kọ bàá kpòòlàm boo béè kọ m bem byṍ pá boní, . . . vaá bàé bṍóná naa uú ḿ boo vaá bòmim vaá kyọ̀m sĩ́ bií ló pá nà tọ.” (Jénesìs 34:30) Mm̀ kà kà, tãa vó ea táẹ̀ tã̀àgã̀a, gè kpẽ́ pọ́lọ́á beè kpáá zoolè dìtõ̀òa; pọ̀ beè sii pá tọọ̀ Jékọ̀b kọ pá boná é láá dù gé kpẽ́ pọ́lọ́á kọ̀láá tṍó. Àé láá dú kọọ̀ boo béè ge kpèg pọ́lọ́ nu ea é láá aa m ní ea beè naa vaá Bàrì à kọ́ nè Jẹ́kọ̀b kọ á tú pá a tọ vaá bà téélá aa kĩá kil Bẹ́tẹẹ̀l ẹ.—Jénesìs 35:1, 5.
Kpó Tẽ́ Gbò Lé-lé Nu Ea Di Mm̀ Kpá Káí
(Jénesìs 35:8) Tṍó e tṍó téní Dẹ̀bórà, ea beè ẹ̀b nú ea kil ló Rèbẹ́kà beè ù vaá ba beè gbóó lìe kè kẽè té oak ea di nvéè boǹ Bẹ́tẹẹ̀l. Vaá a beè gbóó kolí kĩá kolíe Àlʹlọ̀n-bákʹùt.
it-1 600 ¶4
Dẹ̀bórà
1. Nen ea beè bumá Rèbẹ́kà. Tṍó e Rèbẹ́kà aa tọọ̀ a tẹ̀ Bẹ́tuẹ̀l kil Pàléstìà gé iá Áízèk, Dẹ̀bórà beè tulèe. (Jén. 24:59) Tṍó e Dẹ̀bórà ni tú gã́bug gbáá siimá tóm nè pá tọọ̀ Áízèk lọ̀l, a beè gbóó kil tọọ̀ Jékọ̀b, àé láá dú gè kọọ̀ níà tṍó e Rèbẹ́kà ni ú. Mm̀ nú ea é láá dú 125 gbáá aa ló tṍó e Rèbẹ́kà beè iá Áízèk, Dẹ̀bórà beè gbóó ù vaá ba beè lìe kè kẽè ene kà pọ̀b gàlà té ea di Bẹ́tẹẹ̀l. Béè téá beè kọlà (Àllọ̀n-bàkùt, ea tõó dọ̀ “Gbele Pọ̀b Kà Té Bã̀àgã̀”) ea zógè bé e Jékọ̀b nè pá a tọ beè vùlèe naa.—Jén. 35:8.
(Jénesìs 35:22-26) Enè tṍó, tṍó e Ízràẹ̀l beè di boo kunukẽ̀á, Rúbẹ̀n beè àà gé zọ̀ Bílhà ea dú gã̀ a tẹ̀ mààà, vaá Ízràẹ̀l beè gbóó dã̀. Jékọ̀b beè ié 12 kà nvín págbálà. 23 Gbò nvín e Líà beè màn dú Sã́áná Jékọ̀b ea kọlà Rúbẹ̀n, besĩ́ì Sémìọ̀n, Lívàì, Júdà, Ísàkà, nè Zẹ́bùlọ̀n. 24 Gbò nvín e Réchẹ̀l beè màn dú Jósẹ̀f nè Bẹ́njàmìn. 25 Vaá gbò nvín e Bílhà, ea dú nvín tọọ̀ Réchẹ̀l beè màn dú Dàn nè Náftàlaì. 26 Vaá gbò nvín e Zílpà ea dú nvín tọọ̀ Líà beè màn dú Gáàd nè Ásà. Níì gbò nvín e Jékọ̀b beè ié gbẹá Pàdʹdàn-éʹràm e.
w17.12 14
Gbò Bíb E Gbò E Bà Bugi Bĩ́íná
Mm̀ Ízràẹ̀l deè kéléá, é kọọ̀ mana-mana Mèsáíà beè tení tã́á áá gbò sã́áná?
Sìgà tṍó, è ólò ló bel ea bélí vó. Vaá níá gáẹ̀ gé gbaaá ló nú ea di mm̀ kpá Híbrù 12:16. Nakà gã́belá kọ́ọ̀ Ísọ̀ beè dú nen “e bè náa . . . fã Bàrì” vaá “a beè di boo bée tẽ̀ènè bũ̀ gyã́á vaá oo a dọ̀ sã́áná [oolá Jẹ́kọ̀b].” Níí é láá dú gè kọọ̀ tṍó e Jékọ̀b ni íe “dọ̀ sã́áná,” a beè gbóó dũùnà tã́á mana-mana Mèsáíà.—Máát. 1:2, 16; Lúùk 3:23, 34.
Sõò, dì belí bé e Kpá Káí zógè tẹlẹ bàlà kẽ naa, nen náa gé zẹ́ẹ́ iè ge dú sã́áná besĩ́ à kálá dũùnà tã́á mana-mana gbò nómá tẹ̀ Mèsáíà. Nee sìgà gbò nú ea náa vaá è nyimáí:
Kilma ló gbò nvín págbálà Jékọ̀b (Ízràẹ̀l), a sã́áná e Líà beè màn dú Rúbẹ̀n. Tṍó e tṍó téní, sã́áná gbàà a va ea ólò palàge vùlè, ea dú Réchẹ̀l, beè kọ̀là Jósẹ̀f. Tṍó e Rúbẹ̀n íe bẽ̀gẽ bel ló pọ́lọ́ ea beè sì, Jósẹ̀f beè gbóó tú a dọ̀ sã́áná. (Jén. 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Kró. 5:1, 2) Náa kal ló béè vó, tã́á mana-mana Mèsáíà náa beè aa mm̀ Rúbẹ̀n àbèè Jósẹ̀f. A beè aa mm̀ Júdà, ea dú ní ea égè ténì kà nvín Jékọ̀b e Líà beè màna.—Jén. 49:10.
Bugì Kpá Káí
(Jénesìs 34:1-19) Kátogóí Dáínà, ea dú sílà Jékọ̀b e Líà beè màn, beè olòó àà gé zọ̀ gbò nvín ãa bia e bà di boo kunukẽ̀a naaá nu. 2 Tṍó e Shíkèm, nvín Hémọ̀, ea dú Híìv, ea dú nen ea géè bẹl boná beè gbóó mónie, a beè gbóó faaláẹ ààmà gé zọ̀ẹ mààà vaá kyọ̀ẹ. 3 Dáínà, ea dú sílà Jékọ̀b beè palàge leemáe, vaá a beè palàge vùlè nvín ãa biaí vaá ló gbò bel ea gyã́à gẽ̀e nèe. 4 Dee deè nvée Shíkèm beè gbóó kọ́ nè a tẹ̀ Hémọ̀ kọọ̀: “Tú nvín ãa biaí nèm naamá nà va.” 5 Tṍó e Jékọ̀b dã́ kọ a beè kyọ̀gàlà a Dáínà ea dú a síla, pá a nvín págbálà beè di ló gbò a nom boo bàlà ól. Vóà naa, Jékọ̀b náa beè ló tọ́ọ̀ bel dọ̀ọ̀mà tṍó e bà oòa kẽ dù. 6 Tṍó e tṍó téní, Hémọ̀ ea dú tẹ̀ Shíkèm beè gbóó zọ̀ Jékọ̀b loá bel. 7 Sõò tṍó e gbò nvín págbálà Jékọ̀b dã́ belí ba beè gbalá òòà aa bàlà ól kil be. Nyíé va beè bììlà vaá ba beè palàge bã̀ súng boo béè kọ à síìmà kẹ́ẹ̀ Ízràẹ̀l tení dú ló gè ma ló sílà Jékọ̀b, nú e bè náa bọ́ló kọ á naaá. 8 Hémọ̀ beè gbóó zọ̀ va loá bel kọọ̀: “Ńdáà sã́ã́ná Shíkèm gbĩ́ gè ilí bọọ nvín pábia. Sóo sóo túe nèe naamá a va, 9 vaá ò zọ́i bã̀àa mm̀ nàànù ílà dóm nè va. Tui bọọ gbò nvín pábia nei beele, vaá ò túi beélè gbò nvín pábia. 10 Òó láá tõoní ló beele, vaá boo kunukẽ̀a é gbóó dì nè boolo. Tõoní boo vaá ò ulai ki gbẹáí boo.” 11 Tṍóá Shíkèm beè gbóó kọ́ nè tẹ̀ Dáìnà nè pá a vígà págbálà kọọ̀: “Ié ḿ mi sàn nyíe ló, mè nda é néi kọ̀láá kà nú eo bĩ́ìnàì mí bá. 12 Òó láá bĩinam mi kọ̀láá kà kpègè nè dõ̀ònù ea taníi kọ ḿ kpẽ́ ló vaí. Nda di kpènà ló gè nèi kọ̀láá kà nu eo bĩ́ìnàì mí bá. Be ò zigai gè neḿ mi nvín ãa biaí kọ ḿ ilí” 13 Vaá pá nvín págbálà Jékọ̀b beè tú kyèèlè aamá bel nè Shíkèm nè a tẹ̀ Hémọ̀ boo béè kọọ̀ a beè kyọ̀gàlà ba vígà pábià Dáínà. 14 Ba beè kọ́ nè va kọọ̀: “Beele née gé láá naa íb nakà nuá, ge tú beélè vígà pábia nè nen e bà gáà koóe, boo béè kọ à dú nuù kẹ́ẹ nèà beele. 15 Beele née gé zìgà be nóo náà nìì vó: kọbé boolo láá belii beele vaá koolii kọ̀láá kà bọọ gbò págbálà. 16 Tṍóá beele é gbóó tú beélè gbò nvín pábia nè boolo, vaá beele tú boólò gbò nvín pábia, vaá èé gbóó láá zọ̀i naaá nu vaá dú tẽ̀ènè gbò. 17 Sõò be nóo zigàì nú e kọ́ọ̀ vaá kooai, èé tú beélè nvín pábia ààmà.” 18 Ba bel beè leemá Hémọ̀ nè a nvín Shíkèm. 19 Nvín ãa gbálàí náa beè pee tṍó ló gè naa gbò nú e ba beè kọ á naaá, boo béè kọọ̀ sílà Jékọ̀b beè palàge leemáe, vaá ẹlẹ ní ea tẹ̀ beè olòó palàge nvèè ka ló gbàà dénè a nvín ẽ́.