“Béí Kuu Bá Jìhóvà”

Belá beè dààmà togó mm̀ gbò gbáá 1990, tṍó e kpóó ea géè bẹ̀l France beè kọ tọ nàà tóm ea di France á kpẽ́ kpègè gbáá boo lọ̀là-lọ̀là e pá vígà beè nè lọl mm̀ gbáá 1993 tẹlẹ 1996. E beè tú belá nvee tọ bèèla ea di France, sõò náa beè leèi. Tṍó e belá náa léèi, kpóó ea géè bẹ̀l France beè tú bá kpóó tuumá nú ea sígá ló 4 million euro ($6,300,000 U.S.). Kọbé è láá kpáá ié kpègèá, e beè tú belá nvee ECHR. Besĩ́ bà kalá beelá belá, ECHR beè kọọ̀ baala nè bẹ̀ì bií ló gbò bèèla e kpóó ea géè bẹ̀l France beè lẹ̀ẹ̀là é zẹ́ẹ́ mònà, kọbé bà ẹb be èé láá ié kũ̀ùnà mòn.

E beè dòòmà kọọ̀ gbò bèèla e bà dú European Court of Human Right é kọ́ é kpẽ́ sìgà kpègè e kpóó ea géè bẹ̀l France beè kọ é kpẽ̀a. Sõò e beè dã́ ból ló kọ be è kpẽ́ kpègèa, née tõò boo nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí. Níí dú boo béè kọọ̀ pá vígà beè nè lọ̀là-lọ̀làa boo béè ge nvèè sãa kúm sìtóm kọ̀ kpẹ̀a, vóà naa ba lọ̀là-lọ̀là náa kuu bá kpóó ea gé bẹl. (Máát. 22:21) Sõò e beè sí kẽè bila ló belá boo béè ge fã̀ dẽè nòònù e tọ bèèlaá beè nvee kẽ.

E beè gbá bõoná mm̀ ene kà pọ̀b tọ ea kpé dẽe ea di boo beè tọ bèèlaá. Bila ló belá náa beè dààmà togó leevè. Túá kà bel e neǹ bèèla ea ólò sí tóm European Court beè lò dú kọọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà á kpẽ́ sìgà kpègè e kpóó ea géè bẹ̀l France beè bĩináá. Tẽ̀ènè tṍóá e beè gbóó bĩináe kọọ̀, “É kọ ò nyímà gé kọọ̀ kpóó ea gé bẹl France beè tú bá kpóó tuumá nú ea sígá ló 4 million euro lọl kĩée e ólò sẹlẹ kpègè?”

Tṍó ea dã́ naa vó, a beè palàge bọọẹ́ ló. A beè gbóó nyaaná bé ea géè labví láb naa, tṍó e gbò e kpóó ea géè bẹ̀l France beè lẹ̀ẹ̀làa zigà kọ ba beè naanìè vó. A beè kọ́ va bel, vaá nvèè kùbmà ló bila ló belá tẽ̀ènè tṍóá. M beè mòn kọ Jìhóvà náa kọ kọ̀láá kà nu á nyaaá, kọbé è láá èlbá belá. Nyíéi beè palàge ẹẹ tṍó e aà kè bila ló belá, sõò nú ea beè naaá beè palàge bọọí ló.

Ló June 30, 2011, ECHR beè beelá belá leèi. Tọ bèèlaá beè tenmá kọ é gá kpẽ́ kpègè e ba beè kọ é kpẽ̀a, nè ge kọ kpóó ea géè bẹ̀l France á òòma kẽè kpègè e ba beè tú bá kpóó tuumáá nèi, vaá kpẽ́ nvín boo! Bel e ba beè beeláá a náa kọ gbò e bà gé fã Jìhóvà e bà di France á ié dì pọ́ì tẹlẹ̀ kátogóí. Bíb e née beè nyimá kọ èé bĩ́ínáá beè belí súú sãa e Dévìd beè fẹẹmá Gòláíàt, a beè naa kọ bàá beelá belá leèi. Éé ní ea beè naa kọ é èlbá belá ẹ́? À dú boo béè kọ “[béá] kuu bá Jìhóvà” dì belí bé e Dévìd beè kọ́ nè Gòláíàt naaá​—1 Sám. 17:​45-47.

Níì áá nakà belá ní ea ni léèi é nì. Náa kal ló béè kọ kpóó ea gé bẹl nè bõ̀ònaló kyáá fã̀ gé náa uuí boo, e elbá 1,225 bel gbẹá pọ̀b tọ bèèla ea di 70 kele-kele dó beeá ló bàlà booí. Gbò bel e ni elbáí, a náa kọ é ié dì pọ́ì ge fã̀ Bàrì, ge kọ́ kpẹ̀a, kìn ge kànà moǹ kpáta, vaá kìn ge nveà mii ló.

Éé ní ea beè naa kọ ḿ dũunà gbò e ba beè lẹ̀ẹ̀là kọ bàá sí tọ bèèla ea di Europe, boo tṍó em géè sí tóm Tọ Nàà Tóm Ea Gé Ẹb Nú Ea Kil Ló Sìtóm Kọ̀ Kpẹ̀a Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà Beeá Ló Bàlà Booí gbẹá New York, ea di U.S.A. e?

ŃDÁÀ TẸ̀ NÈ ŃDÁÀ KÀ BEÈ IÉ BẸ̀À SÃ́ BÙLÀ GE KỌ́ KPẸ̀A AA DÓ DỌ DÓ

Ńdáà tẹ̀ e a bée kọlà George nè ńdáà kà Lucille, beè sí ní ea égè 12 tọọ̀ kpá Gílẹẹ̀d vaá bà géè sí tóm gbẹá Ethiopia tṍó em meà mm̀ gbáá 1956. Ba beè tú béè Fílìp ea beè olòó kọ́ kpẹ̀a mm̀ túá gbò gbááá kolím ló. (Tóm 21:8) Gbáá ea bẽene, kpóó ea gé bẹl beè kùb bẹẹ tóm. Náa kal ló béè kọ m beè di pá nvín, m̀ kẽeà boo tṍó e pá beélè tọ beè olòó gũá sí nònù. A beè olòó kpè ḿ ló boo béè kọ m beè di-dí pá nvín! Sõò nyíém beè bììlà tṍó e kpóó ea gé bẹl kpói lọl dóá mm̀ gbáá 1960.

Tṍó e pá beélè tọ nyááná tõ̀ò kil ene kà bon ea kọlà Wichita, ea di Kansas, mm̀ dó U.S.A., a beè olòó leemá ńdáà tẹ̀ nè ńdáà kà ge tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a belí bé e ba beè olòó naa tṍó e bà géè kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dóá. Ba beè noomà nda bií ló ńdáà ńkàneǹ vígà pábia ea kọlà Judy, nè Leslie, ea dú ńdáà ńkem̀ vígà págbálà ea beè mèà nàgé gbẹá Ethiopia kọ é vùlè Jìhóvà. M beè dììa múú tṍó em ni tóólá 13 gbáá. Taà gbáá aa ló tṍóá, pá beélè tọ beè gbóó àà kil Arequipa ea dú kĩée e bíì gbò kọ̀ kpẹ̀a bọọ ea di Peru gé kọ́ kpẹ̀a.

Mm̀ gbáá 1974 tṍó em ni tóólá 18 gbáá, tọ nàà tóm ea di Peru beè íbá ló nda nè ténì kà vígà págbálà kọ é dú gbò e bà di boo kele íb sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Ba beè kọ é àà kil Central Andes Mountain e gbò nen gáà kọ kpẹ̀a iná gé kọ́ kpẹ̀a. Níí bãàa mm̀ ge kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bà ólò ló dém bel Quechua nè Aymara. Tṍó e gé kil be, e beè bã mm̀ faà e ólò kolíe Ark boo béè kọ a beè belí pọ̀bkà ńkpó. Nyíém ólò ẹẹ tṍó em kẽeà boo tṍó em géè tú Kpá Káí kọọmá kpẹ̀a nè gbò e bà di kĩée e ólò kọ́ kpẹ̀aá kọ Jìhóvà é lọl tãa, zọ̀ ló, nè ú. (Kùùà 21:​3, 4) Gã́bug nen beè dã́ lé kpẹ̀aá vaá dù gé fã̀ Jìhóvà.

TṌÓ E BÀ LẸẸLÀM TẸLẸ TỌ NÀÀ TÓM EA GÉ ẸB NÚ EA KIL LÓ SÌTÓM KỌ̀ KPẸ̀A GBÒ NEǸ DITÕ̀Ò JÌHÓVÀ BEEÁ LÓ BÀLÀ BOOÍ

Tṍó em ínà Peru mm̀ gbáá 1977, Vígà Albert Schroeder ea beè dũùnà Gbò Ge Tulè Tóm Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà beè kọ ḿ naa fíìl fṍòm ge sí tóm Tọ Nàà Tóm Ea Gé Ẹb Nú Ea Kil Ló Sìtóm Kọ̀ Kpẹ̀a Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà Beeá Ló Bàlà Booí. M beè naa vó. Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá, ló June 17, 1977, m beè gbóó dààmà togó gè sí tóm tọ nàà tóm ea di Brooklyn. M beè tú nú ea é sígá ló ténì gbáá siimá tóm Cleaning nè Maintenance Department.

Ló June 1978, m beè zọ̀ Elizabeth Avallone nyòònà gbẹá International Convention ea beè sẹ̀ẹ̀à gbẹá New Orleans, Louisiana. A tẹ̀ nè a kà beè tú dénè ba nyíe fã̀àmà Jìhóvà belí ńdáà tẹ̀ nè ńdáà kà. Gbááá ní ea beè egè ténì gbáá e Elizabeth ni dúúmá neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́, vaá a beè tànie gè tú dénè deé mm̀ a dùm siimá tóm nè Jìhóvà. E beè olòó loá bel, vaá gbele tõ̀ò tṍó náa beè tení tṍó e vulè ene. E beè ilá ló October 20, 1979, vaá e beè gbá kil Bẹ́tẹẹ̀l gé sí tóm.

Pá vígà e ba beè di túá kà bõ̀ònatõ̀ò e beè kìl ea kọlà Brooklyn Spanish beè palàge vùlèi. Mm̀ gã́bug gbáá e beè tõoma kĩáá, e beè tõó taa kà kele-kele bõ̀ònatõ̀ò vaá pá vígà e bà di gbò bõ̀ònatõ̀òa beè palàge vùlei vaá sièi kpóó ló kọ é kilsĩ́ gè sí tóm Bẹ́tẹẹ̀l. Bé e ba beè nvèè bá nèi vaá nvèèi sãa kúm naa beè palàge ẹẹlẹ̀i nyíee. Ba beè nvèè bá ẹ̀b nú ea kil ló bẹẹ tẹ̀ nè kà e ba ni ána.

M BEÈ ZỌ̀ LEGAL DEPARTMENT SIÁ TÓM

A beè bọọḿ ló kọ ló January 1982, ba beè kọ ḿ zọ̀ Legal Department ea di Bẹ́tẹẹ̀l siá tóm. Taà gbáá aa ló tṍóá, ba beè kọ ḿ sí tọọ̀ kpá gbò kpóò log. Gbẹá tọọ̀ kpáá ní em beè nyimá kọọ̀ gbò e bà di United State nè dõona kà gbò dó beè ié dì pọ́ì ge naamá gã́bug nu boo béè bel e Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà ni elbáẹ́. Ba beè palàge ló bel boo nakà bel ea palàge dú bíiá gbẹá tọọ̀ kpáá.

Mm̀ gbáá 1986, tṍó em ni tóólá 30 gbáá, ba beè ím bá ló naamá nen ea di togó Legal Department. Nyíém beè palàge ẹẹ kọọ̀ tọ nàà tóm dẹlẹ́m nyíé boo vaá nèm tómá náa kal ló béè kọ m̀ di-dí pá nvín. Sõò pọ̀ beè siím kọ ním nyímà gã́bug nu, vaá m beè nyimá kọ tómá náa é válí.

M beè gbóó ié kpá ea zógè kọ m dú neǹ kpóò log mm̀ gbáá 1988, sõò ním beè nyimá ló nú e tọọ̀ kpáá ni náa ḿ ló nè nà gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Ge sí pọ̀b tọọ̀ kpá é láá naa kọ nen á dàlà kpá ló boo vaá ẹ̀b kọ à léèlìè elìè dõona gbò. Elizabeth beè nvèè bá nèm kọ ḿ naa gbò nú em beè olòó naa besĩ́ m̀ kalá sí tọọ̀ kpáá, kọbé nà gbaa ló kilma ló Jìhóvà palàge agaló. Tṍó e sìgà tṍó ni téní, m beè gbóó kpáá palàge tõo bã ló Jìhóvà. Nú ea beè naaá ḿ lóá beè naa kọ ḿ nyimá kọọ̀ níì ge sí pọ̀b tọọ̀ kpá ní ea dú bíi mm̀ dùm ẽ nì. Nú ea ólò naa kọ nen á ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe mm̀ dùm dú gè vùlè Jìhóvà, ge ié kà lé gbaa ló kìlmà ẽ́ ló, nè ge vùlè pá a gbò.

GE KPÈNÀ LÉ KPẸ̀AÍ, VAÁ TẸLẸ BÀLÀ KẼ KỌ À DÚ KÀ-KÀ

Tṍó em ni sí tọọ̀ kpáá lọ̀l, m beè gbóó ká bùlà gbẹẹ́ boo gè zọ̀ gbò e ólò gbá siá tóm gbẹá Bétẹẹ̀l sí tóm tṍó e bel bã́ kẽ, ge kpènà bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà bií ló nèà deè e íè ge kọ́ kpẹ̀a. M beè palàge dé kpéè ló tóm em géè sì náa kal ló béè kọ tómá náa beè valí, boo béè kọ bõ̀ònatõ̀òí géè nyaaná bá ló sìgà nu. Dì belí nu dòòmà bá, e beè olòó kọọ̀ gbò nen á nè lọ̀là-lọ̀là ló bẹẹ gbò kpá. Sõò mm̀ gbáá 1990, ba beè kọọ̀ Legal Department á nè lọ̀ọ̀gà bùlà ea é nvèè bá nèi naa ní e née e tú ná kpègè ló bẹẹ gbò kpá. Tṍó e tṍó téní, Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà beè gbóó nè kpá e bà náa tú ná kpègè ló. Níí beè naa kọ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a nè tóm e gé sí gbẹá Bẹ́tẹẹ̀l á valí, vaá bà náa beè nvèè nài tã̀àgã̀ ló kọ é kpẽ́ kpègè gbáá lọl tṍóá tẹlẹ̀ kátogóí. A beè tõo ló sìgà gbò kọọ̀ nyààaí é náa kọ é gá ié kpègè eé émá bẹẹ gbò kpá, vaá vó é náa kọ é gá ié gã́bug kpá eé ne gbò e kọ́ọ̀ kpẹ̀a nè. Sõò náa beè naaá naa vó. Gbò e bà géè fã̀ Jìhóvà mm̀ gbáá 1990 beè kpáá bọọ dọ ló, vaá deè nieí, gbò nen é gbóó láá nó nú ea kil ló Jìhóvà lọl mm̀ bẹẹ gbò kpá e bà náa é kpẽ́ ná kpègè ló. M mon kọọ̀ áá nvèè bá ea aa bá Jìhóvà nè gyóòlo ea nyímá nu vaá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ní ea náa kọ gã́bug nyààa e bõ̀ònatõ̀òí ni nvee kẽ á ié togó é.​—Ẹ́xọ. 15:2; Máát. 24:45.

Níì gè kọ è íè gbò e ba beè palàge nó log ní ea ólò naa kọ é èlbá bel gbẹá tọ bèèlaẹ́ nì. Gã́bug tṍó, nú ea ólò naa kọ gbò bèèla nè kpóó ea gé bẹl á nvèè bá nèi dú boo béè lé láb e Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà íe. M beè mòn bé e níí beè naaá naa mm̀ gbáá 1998, tṍó e taà nen e bà dṹùnà Gbò Ge Tulè Tóm nè ba va beè sí kẽè kele íb pọ̀bkà bõ̀ònaló ea beè sẹ̀ẹ̀à gbẹá Cuba. Bé e ba beè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló vaá kìlmà kpá ló kẽ naa beè naa kọ kpóó ea gé bẹl á nyimá kọọ̀ née nveè sãa kúm tọ́ọ̀ kà bìlà bẹl-bẹ̀l.

Tṍó e bà náa nú boo bá e bè náa bọ́ló, è ólò ‘kpènà lé kpẹ̀aí vaá tẹlẹ bàlà kẽ kọ à dú kà-kà’ gbẹá tọ bèèla. (Fíl. 1:7) Dì belí nu dòòmà bá, mm̀ gã́bug gbáá, kpóó ea géè bẹl Europe nè South Korea náa beè zìgà ge nèi dì pọ́ì ge kìn ge sí ól bé. Vó beè naa kọ kpóó ea géè bẹ̀l Europe á sii 18,000 gbò vígà págbálà nveè tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́, vaá kpóó ea géè bẹ̀l South Korea beè sii nagé nú ea é sígá ló 19,000 gbò vígà págbálà nvèè nàgé tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́ boo béè kọ bà náa beè zìgà ge sí ól bé.

Dee-deè nvée, ló July 7 2011, ECHR beè tenmá kọọ̀ kọ̀láá kà dó ea di Europe á sọ̀tọ́ deè kọ gbò e bà náa gbĩ́ gè sí ól bé boo béè ba bõ̀ònaló fã̀ á sí dõona kà tóm. Níà tẽ̀ènè kà béèlàfùl e Constitutional Court ea di South Korean beè nè nàgé ló June 28, 2018 ẽ. Née gáẹ̀ beè èlbá gbò belá beè pá vígà e ba beè di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́á beè nyaaná gã́.

Gbò e bà di Legal Department ea di kele-kele tọ nàà tóm Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà beeá ló bàlà booí gé sí tóm agẹlẹ bá vaá kpènài kọbé è láá fã̀ Jìhóvà vaá kọ́ kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Méné Bàrì. Nyíéi palàge ẹẹ gè ló bel boo gbò e kpóó ea gé bẹl gé bíìgè va ló. Kọbèè à gá náa vaá née elbá bel gbẹá tọ bèèla, è gé kọ́ kpẹ̀a nè kpóó ea gé bẹl bií ló gbò méné nè dénè dó. (Máát. 10:18) Gbò bèèla, gbò e kpóó ea gé bẹl lẹẹlà, gbò e bà ólò ló bel boo TV, nè dénè nen ólò àà gé bugi gbò dọ̀ Kpá Káí e ólò emí mm̀ bẹẹ kpá bel e beè emí, nè ní e kólì gè nvèèmà sãa kúm bel e lóò gbẹá tọ bèèla. Gbò e bà íe lé bùlà ólò nó nú ea kil ló Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà nè gbò nú e zigà ló. Sìgà ọ̀và a zọ́i fã̀ Jìhóvà.

Ọ̀Ọ̀ZAA GÉ, E JÌHÓVÀ!

Mm̀ 40 gbáá, m íe nèà deè ge zọ̀ pá vígà e bà ólò ẹ̀b nú ea kil ló log e bà di kele-kele tọ nàà tóm beeá ló bàlà booí siá tóm. M sí nágé gã́bug tọ bèèla vaá elá sĩ́ gbele-gbele gbò kpóò log. M̀ palàge vùlè pá vígà e ólò gbá siá tóm gbẹá Legal Department ea di Tọ Nàà Tóm Ea Ólò Ẹ̀b Nú Ea Kil Ló Sìtóm Kọ̀ Kpẹ̀a Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà Beeá Ló Bàlà Booí, nè gbò e bà ólò sí tóm Legal Department ea di kele-kele tọ nàà tóm. M íe gã́bug tã́áná deè bá vaá lóóm palàge dĩ̀ìnà.

Elizabeth ólò palàge kìlmà kpá ló kẽ vaá nvèèm sãa kúm mm̀ nú ea é sígá ló 45 gbáá, kèbà lé dìtõ̀ò nè kèbà tàvàlà dìtõ̀ò. M̀ palàge vùlèe boo béè kọ à náa vó bã̀àna tṍó e kpá lóe gé palàge zọ̀ vaá náa íe na gã́bug kói, sõò à dì ea gé nvèèm sãa kúm.

Níì kói e íè, àbèè bé e nyímà nu naa ní ea ólò naa kọ é èlbá bel é nì. Dì belí bé e Dévìd beè kọ́ naaá, “Jìhóvà ní ea dú kóì pá a gbò e.” (Ps. 28:8) Mm̀ kà-kà, “béí kuu bá Jìhóvà.”