Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
Aaʼuriiroʼu 3-9
KOROLO KOJUTÜSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT JEREMÍAS 17-21
«Puuʼulaa nunouktai pukuwaʼipa Jeʼwaa sümaa tü jülüjakat paaʼin»
(Jeremías 18:1-4). Anuu nünüiki Jeʼwaa nümüin Jeremías: 2 «Pütamaa jee puʼuna nipialuʼumüin chi wayuu atüküikai süka pootshi jee taküjeerü pümüin wanee kasa chamüin». 3 Oʼuna müshijaʼa taya nipialuʼumüin chi wayuu atüküikai süka pootshi, aʼyataʼalaashi nia tapüla süka pootshi. 4 Sumojujaaka sutuma najapü tü amüchi nütükakat. Nütüka nümüsia wanee shiiʼiraka sükaʼaya neʼe tü amojujaakat jee nüchajaaka sukuwaʼipa süpüla naaʼinrüin süka tü pootshikat tü anakat saaʼin nümüin.
w99-S 1/4 süp. 22 püt. 3
¿Jarai chi anoukteʼerakai tü jülüjakat waaʼin?
Aluwataanüshi Jeremías nutuma Jeʼwaa nümaʼanamüin wanee wayuu atüküi süka pootshi. Sükajee tü kasa naaʼinrakat chia wayuukai, nüküjüin Jeʼwaa choʼujaain maʼin jüüjüüinjachin wanee wayuu jee noonooinjachin sümaa tü nüchiaakalü oulia nia. Niʼraka Jeremías chia wayuukai sünain nüchajaain «sukuwaʼipa süpüla naaʼinrüin süka tü pootshikat tü anakat saaʼin nümüin» wanaa sümaa sumojujaain sutuma najapü. Nümakalaka joo Jeʼwaa: «Jiakana israeliitakana, eesü süpüla müin jukuwaʼipa tatuma maʼaka saaʼin sukuwaʼipa tü pootshikat nutuma chi atüküikai [...] ¡Kaatei! Jiakana israeliitakana, tajapuluʼushii jia maʼaka pootshi najapuluʼu wanee atüküi» (Jeremías 18:1-6, TNM). ¿Naaʼinrüinche Jeʼwaa tü naaʼinreekat naka na israeliitakana maʼaka saaʼin neʼe wanee pootshi?
(Jeremías 18:5-10). Nümakalaka joo Jeʼwaa tamüin: 6 «‹Jiakana israeliitakana, eesü süpüla müin jukuwaʼipa tatuma maʼaka saaʼin sukuwaʼipa tü pootshikat nutuma chi atüküikai, müsü nünüiki Jeʼwaa. ¡Kaatei! Jiakana israeliitakana, tajapuluʼushii jia maʼaka saaʼin wanee pootshi najapuluʼu wanee atüküi. 7 Müleka taküjüle süchiki tajaʼttirüinjatüin tü wayuukalüirua jee wanee aluwataaya, 8 jee suuʼulaale suulia tü kasa mojusü saaʼinrakat, amülialaajeerü taaʼin saalii jee nnojoleerü tajaʼttirüin. 9 Müleka taküjüle süchiki tanoukteʼerüinjatüin sukuwaʼipa wanee aluwataaya jee taikkaleʼerüinjatüle shia, 10 jee saainjüle tü kasa mojusükat sümaa nnojoluin soonooin sümaa tanüiki, nnojoleerü amülialaain taaʼin saalii›.
it-1-S süp. 215 püt. 1
Ooʼulawaa suulia aainjalaa
Müleka nütüküle wanee amüchi wanee wayuu jee sumojujaale sutuma najapü, eesü süpüla nukumajüin wanee shiiʼiraka sükaʼaya neʼe tü amojujaakat (Jer 18:3, 4). Sükajee tü sukuwaʼipakat wanee pootshi atüküüshi, niiʼiyateein Jeʼwaa niain aluwataain na wayuukana süpüla nunoukteʼerüin nakuwaʼipa jee noonooinjanain sümaa tü nuluwataakalü anain naya. Nnojotpejeʼe süpüla sumojujaain sutuma najapü Jeʼwaa nakuwaʼipa na wayuukana (Anasü paashajeʼerüle Isa 45:9; Ro 9:19-21). Eeshijaʼa süpüla nümülialaain naalii na wayuukana müleka nooʼulaale suulia naainjala jee nnojoluin nümülialaain aaʼin saalii nnojoluin nooʼulaain na wayuukana suulia naainjala (Jer 18:5-10). Tia nnojotsü maluʼuluin kaainjaralin Jeʼwaa, chi Maleiwa Atüjakai maʼin atüka. Tia maluʼulu suʼwanajaain tü kasa suluʼukat naaʼin wanee wayuu, makalaka sümülialaain naaʼin Jeʼwaa naalii na ooʼulaakana suulia naainjala jee nnojoluin amülialaain naaʼin noulia na nnojoliikana ooʼulaain suulia naainjala.
(Jeremías 18:11). »Maa namüin na wayuu chakana Judá otta Jerusalén: ‹Anuu nünüiki Jeʼwaa: «Anuu takumajüin jooluʼu sukuwaʼipa wanee kasa mojusü tantirüinjatka jümüin jee wanee kasa taaʼinrajatka jüka. Juuyantaa suulia tü kasa mojusü jaaʼinrakat jee junoukteʼera jukuwaʼipa otta tü kasa jaaʼinrakat»›».
w99-S 1/4 süp. 22 püt. 4, 5
¿Jarai chi anoukteʼerakai tü jülüjakat waaʼin?
Mayaainjeʼe pülashin maʼin Jeʼwaa, nnojotsü nüpüleeruain saaʼin wayuu süpüla saaʼinrüinjatüin wanee kasa nnojotka sücheküin; akaʼaya mojule nukuwaʼipa wanee wayuu, nnojoishi niain Jeʼwaa kasirüin, nnojotsü numojujeʼerüin tü nütüküinkat maʼaka numojujeʼerüin wanee wayuu tü nütüküinkat (Deuteronomio 32:4). Amojujaasü nukuwaʼipa wanee wayuu müleka niyouktajaale sümaa tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa. Akaajasaʼa tü pootshikat nnojotsü ayouktajaain suulia wanee kasa. Shiajaʼa neʼe naataka aluʼu wakuwaʼipa tia. Taashisü wakuwaʼipa süpüla waneeküin tü keeʼireekat waaʼin. Sutuma müin wakuwaʼipa eesü süpüla waapaain sümaa nünüiki Jeʼwaa jee wayouktajaain sümaa.
¡Anakatche maʼin nikirajia Jeʼwaa! Shia anaʼleeka aluʼu woonoole sümaa nünüiki Jeʼwaa suulialeʼeya müin wanüiki mayaa: «¡Nnojotsü jaralüin asouktüinjatüin tamüin sünainpünaa takuwaʼipa!». Choʼujaasü wamüin wapüshuaʼa nikirajüin waya Jeʼwaa (Juan 17:3). Maa wanüiki maʼaka naaʼin David, anuu nünüiki: «Piʼraajira taya tü püpünakat, pikiraja taya sünain tü pukuwaʼipakat» (Salmo 25:4, TNM). Jülüja waaʼin tü nümakat Salomón, tü makalü mayaa: «Atüjashi aapajaa chi eekai kekiin otta atüjaleeshia maʼin sünainjee tia» (Proverbios 1:5, TNM). ¿Meetche wakuwaʼipa mayaa? Waaʼinrüle tia, jülülüjeerü waaʼin tü waaʼinrajatkat otta wayaawateerü saaʼu tü anakat süpüla waaʼinrüin (Proverbios 2:11).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Jeremías 17:9). »Emeejülü maʼin tü waaʼinkat suulialeʼeya wanee kasa otta kashapajaarat shia. ¿Jara eʼraajaka shia?
w01-S 15/10 süp. 25 püt. 13
Waaʼinmaja tü waaʼinkat
13 «Emeejülü maʼin tü waaʼinkat suulialeʼeya wanee kasa otta kashapajaarat shia», müshi Jeremías (Jeremías 17:9, TNM). Shimeejüin waya tü waaʼinkat wanaa sümaa nnojoluin mojuin waaʼinruʼu wanee kasa waaʼinraka, nnojoluin mojuin maʼin wamüin tü kasa jookalü apüla waya, nnojoluin mojuin maʼin wamüin tü kasa mojukat sünain wakuwaʼipa otta anale maʼin wamüin tü wountakat. Kashapajaarüle tü waaʼinkat, eesü süpüla piamain wakuwaʼipa sutuma jee weweetirüin wanee alawaa (Salmo 12:2; Proverbios 23:7). Makalaka choʼujaain jülüjain waaʼin tü suluʼukat waaʼin otta wasünneʼera tü mojusü suluʼukat waaʼin.
(Jeremías 20:7). Jeʼwaakalee, pimeejüinyaʼalaa taya, nnojotsü teʼitaain paaʼu sünain müinjatüin takuwaʼipa putuma. Piʼra amüinchi taya süka tü püpülainkat, akanajuushi taya putuma. Meeʼerapalashi maʼin taya atumawaa waneepia; eʼrüshi taya japülii süka meeʼerapalain taya.
w07-S 15/3 süp. 9 püt 6
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karalouktakat Jeremías
20:7. ¿Kasa naainjaka Jeʼwaa süpüla nimeejüin Jeremías? Sutuma nüküjüin Jeremías süsalainjanain naainjala na mojulaashiikana, nayouktüin tü nümakat otta müliashi nia natuma. Sutuma tia, maʼlainsat naaʼin süpüla aküjaa pütchi. Akaisaʼa Jeʼwaa, nükatsüinrüin naaʼin Jeremías sükajee tü nüpülainkat. Müshi nimeejakai naaʼin Jeremías süpüla ayatüinjachin nia sünain aaʼinraa tü nümakat nümüin.
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Jeremías 21:3-14). Nümakalaka Jeremías namüin: «Anuu tü jümüinjatkat nümüin Sedequías: 4 ‹Anuu nünüiki Jeʼwaa, chi Sümaleiwasekai Israel: «¡Kaatei!, tojunujeʼereerü jünainmüin tü jaʼapüla yalakat jajapuluʼu, tü jütkaayakat nümaa chi aluwataakai saaʼu Babilonia otta namaa na juutkajakana chaa wanee saʼata süsepü tü pueulokot, outkajaweena tatuma pasanain sünain tü pueulokot. 5 Tayeechi atkaaka pümaa, nnojoleerü tashakatirüin tajapü, katchinjeerü tatüna jooʼomüin, jashicheechi maʼin taya jümüin, pooloteerü tasha jünainmüin. 6 Taʼyaajeena na kepiakana suluʼu pueulokot tüü, wayuu sümaʼaleʼeya mürüt. Oukteena sutuma wanee ayuulii aisü maʼin»›. 7 »‹«Jee süchikijee, taapeechi Sedequías, chi aluwataakai saaʼu Judá najapuluʼu Nabucodonosor chi aluwataakai saaʼu Babilonia otta taapeena na chajanakana Judá najapuluʼu otta taapeena na apütaakana süchikijee tü ayuuliikat, tü atkawaakat jee tü jamükat, taapeena naya najapuluʼu na naʼünüükana jee noʼuteena aaʼin naya süka chajaruuta, müsü nünüiki Jeʼwaa. Nnojoleerü amülialaain naaʼin naaliin, nnojoleena aluʼutaʼaleeshiijaʼa naya, nnojoleena müin namüin.»› 8 » Müinjatü pünüiki sümüin tü pueulokot: ‹Anuu nünüiki Jeʼwaa: «Anuu teʼitaain jüpüleerua tü wopu sünainmüinjatkalü kataa oʼuu jee tü sünainmüinjtkalü ouktaa. 9 Oukteechi jamü, ayuulii jee chajaruuta chi eekai makatüin sünain joyotoo suluʼu pueulokot tüü; aluʼusaʼa chi eekai oʼunüin nanainmüin na Caldeo outkajakana naya, nayeena kataka oʼu, namaajeechi nia maʼaka saaʼin wanee kasa eekai nakanain»›. 10 »‹«Eirakaashi taya sünainmúin tü pueulokot süpüla mojuin sukuwaʼipa, nnojotsü anainjatüin sukuwaʼipa, müsü nünüiki Jeʼwaa. Aapüneerü najapuluʼu chi aluwataakai saaʼu Babilonia, jee aʼajüneerü shia süka siki.» 11 »›Jaapaja nünüiki Jeʼwaa, jiakana nüpüshikana chi aluwataakai saaʼu Judá. 12 Jiakana nüpüshikana David, anuu nünüiki Jeʼwaa: «Loto sukuwaʼipa wanee kasa jutuma weinshi wattaʼa maalawai, otta jükaaliinja chi asütüneekai akorolo nutuma chi kaʼruwaraikai suulia taashichijaain jooʼomüin maʼaka saaʼin wanee siki, suulia tajaʼttirüin jia saaʼujee mojulaain maʼin jia».› 13 »‹Anii taya oʼunüin pooʼomüin, piakat kepiaka eere patajatshii, tü makat aka saaʼin ipa chakat patajatshii, müsü nünüiki Jeʼwaa. Otta jiakana makana anüiki: «¿Jaraleechi chi antaka wooʼomüin? ¿Jaraleechi chi ekerotokai suluʼu wepia?», 14 tasakireena jia süchiirua tü kasa eekat sünainjee tü jaaʼinrakat, müsü nünüiki Jeʼwaa. Taʼajeerü wanee mojuui chaa eere shia jee ajaʼtteerü süpüshuaʼa tü kasa chakat süʼütpünaa›».
AAʼURIIROʼU 10-16
KOROLO KOJUTÜSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT JEREMÍAS 22-24
«¿Piʼraajeein Jeʼwaa süka süpüshuaʼa paaʼin?»
(Jeremías 24:1-3). Jee niiʼiyataka Jeʼwaa tamüin piamasü kanaasüta higo eʼitaanüsü suluʼu tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa, alatüsü tia süchikijee nümaanüin Jeconías chi nüchonkai Jehoiaquim chi aluwataaikai saaʼu Judá nutuma Nabucodonosor chi aluwataakai saaʼu Babilonia otta nümaashii na laülaashiikana saaʼu Judá jee na atüjashiikana namaʼaleʼeya na akumajüliikana süsepü wanee pueulo, amaanüshii naya Jerusalénjee chamüin Babilonia. 2 Anajüsü maʼin tü higo eejatkat suluʼu tü palajatkat kanaasüta, müsü aka saaʼin brevas; otta mojujasü maʼin tü higo suluʼujutkat tü wanee kanaasütakat, nnojotsü süpüla shikünüin saaʼujee mojuin shia. 3 Nümakalaka Jeʼwaa tamüin: «¿Kasa piʼraka yala Jeremías?». Tamakalaka nümüin: «Nna teʼrüin higo, anapüijasü maʼin tü higo anajüsükat, otta mojujasü maʼin tü higo mojujasükat, mojusü süpüla ekünaa».
(Jeremías 24:4-7). Nümakalaka Jeʼwaa tamüin: 5 «Anuu nünüiki Jeʼwaa, chi Sümaleiwasekai Israel: ‹Müinjana aka saaʼin higo anajüsü na wayuu chajanakana Judá, tajüteena naya süka anaka akuwaʼipaa noumainpaʼamüin na caldeokana. 6 Eirakaweechi taya namüin süka anaka akuwaʼipaa, jee teiteʼereena naya nachikuaʼa yaa noumainpaʼamüin. Aneena naya nachikuaʼa tatuma, nnojoleena tajaʼttirüin, meena aka saaʼin pünajüt, nnojoleena müin aka saaʼin pünajüt ayuʼnnaka sünainjee suurala. 7 Teʼitaajeerü suluʼu naaʼin neʼraajüinjachin taya, sümaa tayain Jeʼwaa; otta tapueuloseena naya jee Namaleiwaseechi taya, ouyanteena tanainmüin süka süpüshuaʼa naaʼin.
(Jeremías 24:8-10). »›Otta maʼaka matüjüin ekünaa higo eekai mojuin, anuu nünüiki Jeʼwaa: «Meerü tü taapakat nümüin Sedequías chi aluwataakai saaʼu Judá otta namüin na laülaashiikana jee namüin na wayuu apütaakana suluʼu Jerusalén, na yaakana apütaain suluʼu tü mmakat otta na chakana kepiain Egipto... 9 taapeena ekii naya süpüla nakutkujaain, süpüla sülatüin kasachiki namüin sainküin mma, süpüla neʼrüin japülii otta süpüla naashajaanüin achiki, süpüla mojuinjatüin nakuwaʼipa otta süpüla süchekünüin mojuluʼulu napüleerua suluʼupünaa tü mma walakatüinjanakalü aluʼu naya tatuma. 10 Tajüteerü wayuu nooʼomüin sümaajatü chajaruuta, tajüteerü jamü otta ayuulii, waneʼereeya najaʼlajaapa saaʼujee tü mma taapakat namüin otta namüin natuushinuu»›».
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Jeremías 22:30). Anuu nünüiki Jeʼwaa: ‹Jüshajira wayuukai chi sümaa machoin nia, wanee wayuu nnojoluinjachika anain akuwaʼipa kataiwaʼaya noʼu; süka nnojoleenain anain akuwaʼipa na nüchonniikana süpüla aikkalawaa saaʼu tü niinasekat David süpüla aluwatawaa saaʼu Judá›.»
w07-S 15/3 süp. 10 püt. 9
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karalouktakat Jeremías
22:30. ¿Jamüsü nnojotka shikeraajüin nünain Jesuu tia pütchikat? (Mateo 1:1, 11). Süka nuluwataainjachin Jesuu iipünaa, nnojoishi aluwataainjachin chaa Judá. Tü apülajünakat shia nnojolinjachin nüikalaain wanee nüpüshi Jehoiaquim «saaʼu tü einasee nuluwataayakat David [...] chaa Judá».
(Jeremías 23:33). «Otta süsakirapa pia pueulokot tüü, jee niale chi nünüikimaajachikai Maleiwa, jee niale chi sacerdootekai sümaa nümüin pümüin: ‹¿Kasa wayuu tü kasa jawatüsü nülüʼüjakat Jeʼwaa?›, müinjachi pia namüin: ‹«Akaajasaʼa jiakana... ¡jawatüshii maʼin! Tapüteena jia» müshi Jeʼwaa›.
w07-S 15/3 süp. 11 püt. 1
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karalouktakat Jeremías
23:33 ¿Kasa wayuu «tü kasa jawatüsü nülüʼüjakat Jeʼwaa»? Tü pütchi nüküjakat Jeremías süchiki tü alatajatkat namüin na judíokana müsü aka saaʼin wanee kasa jawatüsü namüin nayakana. Müshii aka saaʼin wanee kasa jawatüsü nümüin Jeʼwaa na wayuu ayouktakana tü pütchikat, najaʼttirajana naya naashin. Akaʼaya maaʼulu yaa, jawatüsü sümüin tü iküleesia nnojotkat shiimain tü pütchi süchikimaajatkat tü alatajatkat sümüin otta jawatüshii nümüin Jeʼwaa na wayuu ayouktakana tü pütchi aapirakat naya.
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Jeremías 23:25-36). Taapüirü nanüiki na tanüikimaajanayaakana, na aküjakana alawaa tanülialuʼu, müshii naya: ‹¡Aʼlapüjaashi taya! ¡Aʼlapüjaashi taya!›. 26 ¿joujaleenache najolooka suulia aküjaa alawaa naya wayuukana, tü alawaa akumajaakat suluʼu naaʼin? 27 Shia jülüjaka naaʼin motuinjatüin saaʼin tapueulose tanülia sükajee naküjakuʼu namüin tü naʼlapüinkat, müinjatka nakuwaʼipa maʼaka nakuwaʼipa na kachonniikana naya, motusü naaʼin tanülia nüpüleerua Baal. 28 Chi tanüikimaajachi aʼlapüjaakai wanee kasa, nüküjüinjatü süchiki tü nüʼlapüinkat; chi kamaʼanakai tanüiki, nüküjüinjatü shia süka tü shiimainkat.» «¿Kasache wanaawaka atuma tü alamakat sümaa tü pünajütkat?», müsü nünüiki Jeʼwaa. 29 «¿Nnojotsüche müin tanüiki maʼaka saaʼin wanee siki? ¿Nnojotsüche müin aka saaʼin wanee mattiia asottaka wanee ipa miyoʼu?», müsü nünüiki Jeʼwaa. 30 «Anii taya nooʼomüin na tanüikimaajanayaakana, asütakana tanüiki noulia na waneeinnua.», müsü nünüiki Jeʼwaa. 31 «Anii taya nooʼomüin na tanüikimaajanayaakana, na makana anüiki: ‹¡Anuu wanee pütchi!›, müsü nünüiki Jeʼwaa.» 32 «Anii taya nooʼomüin na tanüikimaajanayaakana, na aküjakana alawaa süchiki naʼlapüin, nnojotsü sütüjaain aaʼu sukuwaʼipa tapueulose sutuma naʼalain jee sutuma naʼwaataain saaʼu nakuwaʼipa, müshi Jeʼwaa.» «Nnojoliipejeʼe taluwataain naya. Nnojoleetka anain sukuwaʼipa tapueulose natuma», müsü nünüiki Jeʼwaa. 33 «Otta süsakirapa pia pueulokot tüü, jee niale chi nünüikimaajachikai Maleiwa, jee niale chi sacerdootekai sümaa nümüin pümüin: ‹¿Kasa wayuu tü kasa jawatüsü nülüʼüjakat Jeʼwaa?›, müinjachi pia namüin: ‹«Akaajasaʼa jiakana... ¡jawatüshii maʼin! Tapüteena jia» müshi Jeʼwaa›. 34 ‹¡Tü kasa jawatüsü nülüʼüjakat Jeʼwaa!›, nümüle chi nünüikimaajachikai Maleiwa, jee niale chi sacerdootekai jee tü pueulokot, kasalajaneerü tatuma tia nümüin chia wayuukai jee sümüin nüpüshi. 35 Anuu tü jüküjakuʼu jümakat namüin jaʼaleewainyuu otta namüin juwalayuu: ‹¿Kasa nusouktaka Jeʼwaa jümüin? ¿Jamüsü nünüiki Jeʼwaa?›. 36 Nnojo jaashajaain süchiki tü kasa jawatüsü nülüʼüjakat Jeʼwaa, süka shiain jawatüin jümüin tü kasa jaashajaakalü achiki, otta müshiʼiya jiakana juʼwanajaain nünüiki chi Maleiwa katoʼuchikai, Jeʼwaa chi wainmakai asurulaatse, chi Wamaleiwasekai.
AAʼURIIROʼU 17-23
KOROLO KOJUTÜSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT JEREMÍAS 25-28
«Yalayala waaʼin maʼaka naaʼin Jeremías»
(Jeremías 26:2-6). «Anuu nünüiki Jeʼwaa: ‹Ayata pia shaʼwatüin suluʼu süpaatiase nipia Jeʼwaa, otta aashajaainjachi pia nachiki napüshuaʼa na wayuu suluʼukana tü pueuloirua chakat Judá, na nasapainkakana suluʼu nipia Jeʼwaa, püküjüinjatü namüin süpüshuaʼa tü pütchi tajütakalü anain pia. Nnojo püsünneʼerüin süpüshi tia pütchikat. 3 Eeshii kacheʼejüle naya otta nooʼulaale suulia tü kasa mojusü naainjakat, jee mojeetkalaka taaʼin saaliijee tü kasa mojusü taaʼinrajatkat namüin sünainjee mojulaain naya. 4 Otta müinjachi pia namüin: «Anuu nünüiki Jeʼwaa: ‹Nnojoliire kacheʼejüin jia sümüin tü taluwataakalü anain, 5 tü tajütakat jümüin nakajee na tanüikimaajanakana, na amaaliajakana sünain aashajawaa jümaa, nnojoliika jaapajüin nanüiki, 6 müsüjeseʼe meerüin aka saaʼin tü miichi chakat Siló miichikat tüü, otta shiyaawaseerü mojuu akuwaʼipaa pueulokot tüü süpüla tü wanee pueulokalüirua sainküin tü mmakat›»›».
w09-S 1/12 süp. 24 püt. 6
Ayatüshia eejiraain Jeremías
Aluwataanüshi Jeremías nutuma Jeʼwaa süpüla naapirüin na judíokana sajaʼttinnajatüin Jerusalén, nnojoliire nooʼulaain suulia tü kasa mojusü naaʼinrakat. Naashichijaaka na wayuukana wanaa sümaa naapüin nünüiki Jeremías otta namaka nümüin: «Anashi woʼutüle naaʼin wayuukai chii». Nuchuntaka maʼin Jeremías namüin: «Joonoo sümaa nünüiki Jeʼwaa». Otta nümaka namüin: «Nnojotsü kasain taainjalain jümüin süpüla juʼutüin taaʼin, nüjünala neʼe taya Maleiwa sünain aashajawaa jümaa». ¿Pütüjaa aaʼu kasain alatüin süchikijee?
(Jeremías 26:8, 9). Shiasaʼa nüküjapa Jeremías nünüiki Jeʼwaa namüin na wayuukana, nütaʼünnaka natuma na sacerdootekana, jee na nünüikimaajanayaakana Jeʼwaa namaa napüshuaʼa na wayuukana, namaka nümüin: «Ouktajachi pia. 9 ¿Jamüshi pümaka shiain nünüikin Jeʼwaa tüü: ‹Meerü aka saaʼin tü miichi chakat Siló miichikat tüü jee müsia, ajaʼttinneerü mmakat tüü sümaa nnojoluinjatüin jaralüin kepiain suluʼu›?». Pasanainka Jeremías nanain napüshuaʼa na wayuukana suluʼu nipia Jeʼwaa.
(Jeremías 26:12, 13). Nümakalaka Jeʼwaa namüin na laülaashiikana otta namüin napüshuaʼa na wayuukana: «Nia kajünalaka taya Jeʼwaa sünain aküjaa tü pütchi jaapajakat, tü alatajatkat sümüin miichikat tüü otta sümüin pueulokot tüü. 13 Otta jooluʼu, junoukta jukuwaʼipa jee joonoo sümaa nünüiki Jeʼwaa, chi jümaleiwasekai, otta nümülialaajeechika Jeʼwaa saaliijee tü naaʼinrajatkat jümüin.
jr-S süp. 21 püt. 13
Waʼyataa nümüin Jeʼwaa «sülüʼütpa süpüla sajaʼttüin kasa süpüshuaʼa»
13 Saaʼujee nnojoluin anain nakuwaʼipa na aluwataashiikana chaa Judá namaʼaleʼeya na sacerdootekana, ¿kaseetche naaʼinraka naya wayuukana sutuma nünüiki Jeremías? Saashin tü pütchikat, ataʼünüshi nia «natuma na sacerdootekana, jee na nünüikimaajanayaakana Jeʼwaa namaa napüshuaʼa na wayuukana, namaka nümüin: ‹Ouktajachi pia›». Namaka nümüin sümaa jashichin naya: «Anashi woʼutüle naaʼin wayuukai chii» (paashajeʼera Jeremías 26:8-11, TNM). Nnojotpejeʼe nountüin tia na nüʼünüükana Jeremías; nükaaliinjain nia Jeʼwaa. Nnojoishi eimmolojooin Jeremías sutuma wainmain naya wayuukana jee sutuma mojulaain maʼin naya. Müinjanaʼaya wayakana maʼaka naaʼin Jeremías.
(Jeremías 26:16). Jee namakalaka na laülaashiikana namaa napüshuaʼa na wayuukana namüin na sacerdootekana jee namüin na nünüikimaajanayaakana Maleiwa: «Nnojotsü kasain naainjalain wayuukai chii, tü ouktajatkalü anainjee nia, süka shiain nüküjüin wamüin tü nünüikikat Jeʼwaa chi Wamaleiwasekai».
(Jeremías 26:24). Otta akaaliinjünüshi Jeremías nutuma Ahiqam chi nüchonkai Safán, suulia nuʼutünüin aaʼin natuma na wayuukana.
w09-S 1/12 süp. 25 püt. 1
Ayatüshia eejiraain Jeremías
Müsü tü Wiwüliakat: «Namakalaka na laülaashiikana namaa napüshuaʼa na wayuukana namüin na sacerdootekana jee namüin na nünüikimaajanayaakana Maleiwa: ‹Nnojotsü kasain naainjalain wayuukai chii, tü ouktajatkalü anainjee nia, süka shiain nüküjüin wamüin tü nünüikikat Jeʼwaa chi Wamaleiwasekai›». Aaʼinmajünüshi Jeremías nutuma Jeʼwaa sükajee yalayalain naaʼin. Wekirajaa jooluʼu nüchiki Uriya, wanee nünüikimaajachi Jeʼwaa, naatakai akuwaʼipa nuulia Jeremías.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Jeremías 27:2, 3). «Anuu nünüiki Jeʼwaa: ‹Pükaülaja wanee wunuʼu jee piʼitaa shia punutpünaa. 3 Otta püjütirüinjatü shia nümüin chi aluwataakai saaʼu Edom, jee nümüin chi aluwataakai saaʼu Moab otta nümüin chi aluwataakai naaʼu na nüchonniikana Ammón jee nümüin chi aluwataakai saaʼu Tiro jee saaʼu Sidón, püjüteerü shia namaa na anüikeʼejanaa antakana Jerusalénmüin nünainmüin Sedequías, chi aluwataakai saaʼu Judá.
jr-S süp. 27 püt. 21
Waʼyataa nümüin Jeʼwaa «sülüʼütpa süpüla sajaʼttüin kasa süpüshuaʼa»
21 Suʼunnaa nuʼttüin Sedequías sünain aluwatawaa antüshii Jerusalénmüin waneeinnua wayuu nünüikimaajana chi aluwataashikai saaʼu Edom, Moab, Ammón, Tiro otta Sidón, antüshii shiiʼiree nakumajüin sukuwaʼipa wanee kasa süpüla neʼrüliin wayuuin nümüin Nabucodonosor. Nümakalaka Jeremías nümüin Sedequías noonooinjachin sümaa nünüiki Nabucodonosor. Naapüin Jeremías namüin na anüikeʼejanakana wanee wunuʼu neʼitaainjatka nanutpünaa shiyaawase noonooinjanain sümaa nanüiki na caldeokana (Jer. 27:1-3, 14). Mojushiisü namüin na wayuukana tü nünüikikat Jeremías otta maapajuusat nünüiki sutuma eejachin Hananías, wanee nünüikimaajachiyaashi Jeʼwaa. Naashin Hananías, nnojoluinjatü laülaain Babilonia saaʼu Judá. Nüküjaka Jeʼwaa nükajee Jeremías ouktajachin Hananías soʼu wanee juya. Shiakalaka alatüin tia nümüin Hananías (Jer. 28:1-3, 16, 17).
(Jeremías 28:11). Nümakalaka Hananías namüin napüshuaʼa na wayuukana: «Anuu nünüiki Jeʼwaa: ‹Maʼaka yülüin jooluʼu tü wunuʼukot meeria neʼe nukuwaʼipa Nabucodonosor chi aluwataakai saaʼu Babilonia, nnojoleechi laülaain saaʼu tü pueulokalüirua›». Otta nuʼunakalaka Jeremías yalejee.
jr-S süp. 187, 188 püt. 11, 12
«Nnojoishi süpüla yüütüin taya»
11 Nnojotsü shiain neʼe jülüjüin naaʼin Jeremías waneepia tü anoujaakat. Niyaawata aaʼu nukuwaʼipa Jeremías noʼupala na nüʼünüükana jee nütüjaa aaʼu joujainjachin nuʼunuin noulia. Shia naaʼinraka tia wanaa sümaa nüntiraain nümaa Hananías, chi nünüikimaajachiyaakai Maleiwa naashin. Wanaa sümaa «naʼalain neʼe Jeremías», nümüin Hananías, nüchiaain nia Jeremías noʼupala na waneeinnua jee nüküjüin nümüin naaʼinrajatkat süka nünüikimaajachin nia Jeʼwaa naashin. Eejatü nunutpünaa Jeremías wanee wunuʼu shiyaawase süchepchiainjanain Babilonia na judíokana. Naashichijaaka Hananías, nüsütaka tü wunuʼukot nuulia Jeremías sümaa niʼyülüjaain shia. ¡Eesü eera tü kasa naaʼinreekat nümüin Jeremías! ¿Kasa naaʼinraka Jeremías niʼrapa tia? «Nuʼunakalaka Jeremías yalejee». Nüleʼejaka mapa sümaa wanee pütchi nüjünala Jeʼwaa nümüin Hananías: laülaainjatü Babilonia naaʼu na judíokana jee oʼutünajachi aaʼin Hananías (Jer. 28:1-17).
12 Shia watüjaka sünainjee tia pütchikat wanaawainjatüin sukuwaʼipa watuma tü laülawaakalü aaʼin jee tü yalayalaakalü aaʼin. Eere wanee wayuu maapajüinyeeka tü pütchikat sümaa saashichijaain, eeshii süpüla waküjüin süka anaka akuwaʼipa nnojoluin waaʼinjeein tü alatakat jee woʼunüin yalejee. Nnojotsü choʼujaain peʼipaain waya sünain aʼyajirawaa sümaa wanee wayuu. Nnojoliire watkaain, eeshi süpüla naashajaain wamaa chia wayuukai wanee wakueena (paashajeʼera 2 Timoteo 2:23-25; Pro. 17:14).
Wetsiikulo aashajeʼennajatkat
(Jeremías 27:12-22). Anuu tü taküjakat nümüin Sedequías chi aluwataakai saaʼu Judá: «Maa jiʼitaakai saaʼin junut süpüla niʼitaain wanee wunuʼu junutpünaa chi aluwataakai saaʼu Babilonia, jiʼyataa nümüin otta sümüin nupueulose, kateetkalaka joʼu. 13 ¿Jamüshi puʼutunajachika aaʼin süka chajaruuta sümaa pupueulose? ¿Jamüshi ouktajachika pia sutuma jamü, ayuulii wanaapünaa sümaa tü nümakat Jeʼwaa namüin na judíokana, nnojoliinjanain naya aʼyataain nümüin chi aluwataakai saaʼu Babilonia? 14 Nnojo kacheʼejüin jia sümüin nanüiki na tanüikimaajanayaakana makana anüiki: ‹Nnojoleena jia nüchepchiain chi aluwataakai saaʼu Babilonia›, süka alawaain tia namakat. 15 »‹Nnojoishii tajünalain naya, neʼitaain tayain kanüikin tü alawaa naküjakat, naaʼinrüin tia shiiʼiree wattakualin jia tatuma suulia juumain süpüla ouktajanain jia wanaa namaa na aküjakana alawaa tachiki, müsü nünüiki Jeʼwaa›». 16 Taashajaaka namüin na sacerdootekana jee namüin na judíokana sümaa tamüin namüin: «Anuu nünüiki Jeʼwaa: ‹Nnojo kacheʼejüin jia sümüin nanüiki na tanüikimaajanayaakana, müshii naya: «¡Kaatei! ¡Antinneerü süchikuaʼa tü korolo kojutüsü ayuʼnnakat suluʼujee nipia Jeʼwaa!». Süka alawaain neʼe tü naküjakat. 17 Nnojo jaapajüin nanüiki. Jiʼyataa nümüin chi aluwataakai saaʼu Babilonia, kateetkalaka joʼu. ¿Jamüsü sajaʼttinnajatka pueulokot tüü? 18 Shiimainrejeʼe nünüikimaajanain naya Jeʼwaa jee shiimainre nünüikin Jeʼwaa tü namakat, anashii nachuntüle nümüin Jeʼwaa chi wainmakai asurulaatse, süpüla makatüin tia korolokot suluʼu nipia Jeʼwaa otta suluʼu nipia chi aluwataakai saaʼu Judá otta makata shia chaa Jerusalén, anasü nnojorüle suʼuninnüin chaa Babiloniamüin›. 19 »Anuu nünüiki Jeʼwaa chi wainmakai asurulaatse süchiki suuʼui tü miichi aʼwaajüleekat jee süchiki süpülajanakat wüin, kanüliakat palaa otta süchiki tü karatiiakat jee süchiki tü kasa apütaakat suluʼu Jerusalén, 20 tü nnojotkat nülüʼüjüin Nabucodonosor, chia aluwataakai saaʼu Babilonia wanaa sümaa nümaain Jeconías chi nüchonkai Jehoiaquim, chi aluwataakai saaʼu Judá, nümaashi nia Jerusalénjee chamüin Babilonia namaʼaleʼeya na laülaashiikana saaʼu Judá sümaa Jerusalén; 21 Anuu nünüiki Jeʼwaa chi wainmakai asurulaatse, chi sümaleiwasekai Israel süchiki tü korolo suluʼukat nipia Jeʼwaa otta tü suluʼukat nipia chi aluwataakai saaʼu Judá otta tü chaakat Jerusalén: 22 ‹«Alüʼüjüneerü Babiloniamüin, chairia makatüin chayaa, waneʼereʼeya sotopa shia taaʼin», müsü nünüiki Jeʼwaa. «Teiteʼereena naya nachikuaʼa jee teʼitaweena naya suluʼu mmakat tüü»›».
AAʼURIIROʼU 24-30
KOROLO KOJUTÜSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT JEREMÍAS 29-31
«Nüküjüin Jeʼwaa eeinjatüin tü pütchi jeketü pansaatüjütkalia»
(Jeremías 31:31). «¡Kaatei! Anteerü wanee kaʼi eere tapansaajeerüin wanee pütchi jeketü sümaa Israel otta sümaa Judá, müsü nünüiki Jeʼwaa.
it-2-S süp. 575 püt. 3, 4
Pütchi pansaatüjütkalia
Pütchi jeketü pansaatüjütkalia. Soʼu tü siglokot VII Sü.W., nüküjüin Jeʼwaa nükajee Jeremías eeinjatüin wanee pütchi jeketü pansaatüjütkalia jee nüküjüin nnojoluinjatüin müin aka shia tü pütchi naapakat nümüin Moisés, tü nnojotkat naapaain amaa na israeliitakana (Jer 31:31-34). Nüküja achikirü Jesuu tia pütchikat soʼu tü ai nüikkaleʼeraka oʼu tü ekawaa aipaʼajatkat nutuma chi Senyotkai, nüikkaleʼerüin tia pütchikat sükajee naapajiraain nikii (Lu 22:20). Nüjütüin Jesuu chi naaʼinkai Maleiwa naaʼu na nikirajüin outkajaakana suluʼu wanee miichi chaa Jerusalén, naaʼinrüin tia 50 kaʼi süchikijee nüsoʼiraain aaʼin wanaa sümaa polooin kaʼi süchikijee nuʼunüin nümaʼanamüin chi Nüshikai (Alu 2:1-4, 17, 33; 2Co 3:6, 8, 9; Heb 2:3, 4).
Na sünainpünaakana tia pütchi jeketü pansaatüjütkalia nia Jeʼwaa namaa na aneekuushiikana süpüla aluwatawaa nümaa Kürisüto, müshii aka naya nütapaʼa Jesuu süka naneekuushin nükajee chi naaʼinkai Maleiwa (Heb 8:10; 12:22-24; Gál 6:15, 16; 3:26-28; Ro 2:28, 29). Aikkaleʼennüsü tia pütchikat sükajee amülain nüsha Jesucristo wanaa sümaa naapajiraain nikii, niiʼiyatüin sujutü tia wanaa sümaa nuʼunüin nümaʼanamüin chi Nüshikai chaa sirumatuʼu (Mt 26:28). Wanaa sümaa nüneeküin Maleiwa wanee wayuu süpüla aluwatawaa chaa iipünaa (Heb 3:1), sünainpünaashi nia nutuma tü pütchi pansaatüjütkalia aikkaleʼennaka süka ouktüichipain Jesuu (Sl 50:5; Heb 9:14, 15, 26). Nia Jesucristo chi aashajaanaka amaa süpüla pansaain tia pütchikat (Heb 8:6; 9:15) otta nia chia alanaʼaleekai maʼin naʼakajee na nuuʼuliwoʼukana Abraham (Gál 3:16). Jee süka müin nukuwaʼipa Jesuu, nia akaaliinjaka na sünainpünaakana tia pütchikat süpüla nuuʼuliwoʼuinjanain naya Abraham (Heb 2:16; Gál 3:29) saaʼujee motuin naaʼin Jeʼwaa tü naainjalakat (Ro 5:1, 2; 8:33; Heb 10:16, 17).
(Jeremías 31:32, 33). Nnojoleerü müin aka saaʼin tü pütchi tapansaajakat namaa na jutuushinuukana. Wanaa sümaa tayuʼluin naya suluʼujee tü mmakat Egipto, ‹tü pütchi nnojotkat noonooin amaa mayaapejeʼe tayain laülaain naaʼu maʼaka naaʼin wanee wayuu laülaaka saaʼu nuʼwayuuse›, müsü nünüiki Jeʼwaa.» 33 «Anuu tü pütchi tapansaajeetkat sümaa Israel süchikijee kaʼikat tia. Teʼitaajeerü naleʼeruʼu tü taluwataakalü anain naya otta tashajeerü shia suluʼu naaʼin. Tayeechi Namaleiwaseka otta nayeena tapueuloseka, müsü nünüiki Jeʼwaa.»
jr-S süp. 173, 174 püt. 11, 12
Kasa anasü eeka sutuma tü pütchi jeketü pansaatüjütkalia
11 ¿Kasa naataka atuma tü pütchi jeketü pansaatüjütkalia? Wanee kasa naataka atuma tü pütchi jeketü pansaatüjütkalia suulia tü pütchi naapakat Jeʼwaa nümüin Moisés shia tü kasa süshajünakalü anain (paashajeʼera Jeremías 31:33). Tü poloosü pütchi aapünakat nümüin Moisés ashajünüsü sünain ipa, amülouisü tia mapa. Aluʼusaʼa tü pütchi jeketü pansaatüjütkalia, ashajünajatü suluʼu naaʼin na wayuukana otta nnojoluinjatü ajaʼlajaain, nüküjatüjülia tia Jeremías. Kojutüsü maʼin tia pütchikat namüin na anoujashii chainjanakana iipünaa. ¿Jamüsüche saaʼin namüin tia pütchikat na anoujashii kepiainjanakana waneepia saaʼu tü Mmakat? (Juan 10:16). Kamalainsü namüin naya anoujashiikana tü nuluwataakalü anain Maleiwa. Müshii aka naaʼin na wayuu naatakana oumain kepiapuʼukana Israel, kamalainpuʼusü namüin tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés jee anasü nakuwaʼipa sünainjee (Lev. 24:22; Núm. 15:15).
12 ¿Jameerü wanüiki wasakinnüle kasain wayuu tia pütchi ashajünakat suluʼu naaʼin na anoujashii chainjanakana Iipünaa? Eesü «tü pütchi aapünakat nümüin Kürisüto» sümünüle tia pütchikat otta aapünüsü shia palajana namüin na anoujashii chainjanakana iipünaa (Gál. 6:2; Rom. 2:28, 29). Eeshii süpüla wamüin aipüralin maʼin Maleiwa saaʼujee naapüin tia pütchikat (Mat. 22:36-39). ¿Jamüsü süpüla süshajünüin suluʼu naaʼin na anoujashii chainjanakana iipünaa? Ashajünüsü sükajee noʼuraajüin otta nekirajaain sünain tü nünüikikat Maleiwa. Müshijeseʼe waneepiainjachin wanee anoujashii sünain aaʼinraa tia, jaʼitaichi nnojoluin chainjachin nia iipünaa, naaʼinrajatü tia süka aneein nukuwaʼipa.
(Jeremías 31:34). «‹¡Jiʼraaja Jeʼwaa!›, nnojoleena müin naya sünain ekirajaa naʼaleewain otta sünain ekirajaa nawala. Shiʼraajeechi taya wayuu süpüshuaʼa, jaʼitaichi eekai jintülin jee miyoʼuin. Süka moteerüin taaʼin naainjala otta nnojorüleʼejeeria sotuin taaʼin tü kasa mojusü naainjakat, müsü nünüiki Jeʼwaa».
jr-S süp. 177 püt. 18
Kasa anasü eeka sutuma tü pütchi jeketü pansaatüjütkalia
18 Shiiʼiyatüin wamüin tü pütchi jeketü pansaatüjütkalia, anain maʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa namüin na wayuukana mayaapejeʼe nnojoluin lotuin nakuwaʼipa, jaʼitainna chainjanain naya iipünaa jee yaainjanale naya kepiain saaʼu tü mmakat. Eeshii süpüla weʼitaain waaʼin sünain nnojoleerüin sotuin naaʼin Jeʼwaa waainjala, motoleesia shia naaʼin. Müsüjeseʼe eein wanee kasa shikirajaka anain waya waneʼewai wakua tü pütchi pansaatüjütkalia. Asakireeshii waya waaʼin: «¿Tashatüinche nukuwaʼipa Jeʼwaa sükajee nnojoluin sotuin taaʼin tü kasa mojusü aainjünakat tamüin süchikijee motuin paala shia taaʼin?» (Mat. 6:14, 15). Jülüjüinjatü waaʼin pütchikat tia wanaa sümaa motuin waaʼin wanee kasa eekai malachoin neʼe jee müsia wanaa sümaa walatirüin sooʼopünaa waaʼin wanee kasa eeka mojuin maʼin, jamüsüjaʼa motule saaʼin wanee anoujasü kawalaatapünain shia nutuma chi suʼwayuusekai, sülatirüin naainjala sooʼopünaa saaʼin, motoleeinjatü shia saaʼin. Eesü kapüleere wamüin motoleein waaʼin naainjala na waneeinnua, waaʼinrüinjatpajaʼa tia süpüla washatüin nukuwaʼipa Jeʼwaa.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Jeremías 29:4). «Anuu nünüiki Jeʼwaa chi wainmakai asurulaatse, chi Sümaleiwasekai Israel, namüin napüshuaʼa na wayuu chakana Jerusalén amaanakana Babiloniamüin:
(Jeremías 29:7). Anashii jüchajaale sukuwaʼipa süpüla eein jimataa aaʼin suluʼu tü mma eeinjanale achepchieein jia, jee juʼuraaja nümüin Jeʼwaa nüpüleerua süka jimateerüin jaaʼin sünainjee eein jimataa aain suluʼu tia pueulokot.
w96-S 1/5 süp. 11 püt. 5
Maleiwa otta César
5 Kakalia mapa nüküjüin Jeʼwaa namüin na judíokana nükajee Jeremías süpüla noonooin sümaa nünüiki chi aluwataakai saaʼu Babilonia jee achuntajana nümüin Jeʼwaa süpüla eein jimataa aaʼin Babilonia. Müsü tü karaloukta nuluwataakat Jeʼwaa namüin: «Anuu nünüiki Jeʼwaa chi wainmakai asurulaatse, chi Sümaleiwasekai Israel, namüin napüshuaʼa na wayuu chakana Jerusalén amaanakana Babiloniamüin: [...] [‹]Anashii jüchajaale sukuwaʼipa süpüla eein jimataa aaʼin suluʼu tü mma eeinjanale achepchieein jia, jee juʼuraaja nümüin Jeʼwaa nüpüleerua süka jimateerüin jaaʼin sünainjee eein jimataa aain suluʼu tia pueulokot›» (Jeremías 29:4, 7, TNM). Watta saalii tü kasa nachajaakalü anainjee jimataa aaʼin na anoujashiikana nünain Jeʼwaa otta eein jimataa aaʼin suluʼu tü mma kepiaka aluʼu naya, naaʼinrüin tia süpüla jutatüin mmakat napüleerua süpüla naʼwaajüin Jeʼwaa (1 Pedro 3:11).
(Jeremías 29:10). «Anuu nünüiki Jeʼwaa: ‹Suʼunnaa shikeraajüin tü 70 shikii juya chaa Babilonia, soteena taaʼin jia, otta anashiijeerü tamüin teiteʼerüin jia jüchikuaʼa yaamüin yaa›.
g-S 6/12 süp. 14 püt. 1, 2
Tü Wiwüliakat, wanee karaloukta pansaaka anüiki. Shiʼipa 2
Shikeraajia: Nüjütüin Ciro na judíokana noumainpaʼamüin nachikuaʼa, naaʼinrüin tia chi aluwataakai saaʼin Persia süchikijee sülatüin 70 juya sünain püreesaa (soʼujee 607 sünainmüin 537 Sü.W.), eitaashii naya süpüla nakumajüin tü aʼwaajüleekat süchikuaʼa (Esdras 1:2-4).
Tü alatakat:
● ¿Püreesashiiche na israeliitakana soʼu 70 juya chaa Babilonia maʼaka süküjüin paala shia tü Wiwüliakat? Wekirajaa sünain tü nümakat wanee chejeʼewai Israel, Ephraim Stern nünülia, müshi nia: «Saashin tü wekirajaakalü anain nnojotsü kepiain wayuu chaa Judá soʼujee tü juyakat 604 sünainmüin 538 süpülapünaa wakalia. Nnojotsü eein wanee pueulo chaa Judá eeka kepiain aluʼu wayuu süka sajaʼttirüin shia Babilonia». Tia aashajaanakalü achiki eere nnojoluin kepiain wayuu soʼujatü tü 607 sünainmüin 537 wanaa sümaa chajanain na israeliitakana Babilonia (2 Crónicas 36:20, 21).
Wetsiikulo aashajeʼennajatkat
(Jeremías 31:31-40). «¡Kaatei! Anteerü wanee kaʼi eere tapansaajeerüin wanee pütchi jeketü sümaa Israel otta sümaa Judá, müsü nünüiki Jeʼwaa; 32 nnojoleerü müin aka saaʼin tü pütchi tapansaajakat namaa na jutuushinuukana. Wanaa sümaa tayuʼluin naya suluʼujee tü mmakat Egipto, ‹tü pütchi nnojotkat noonooin amaa mayaapejeʼe tayain laülaain naaʼu maʼaka naaʼin wanee wayuu laülaaka saaʼu nuʼwayuuse›, müsü nünüiki Jeʼwaa.» 33 «Anuu tü pütchi tapansaajeetkat sümaa Israel süchikijee kaʼikat tia. Teʼitaajeerü naleʼeruʼu tü taluwataakalü anain naya otta tashajeerü shia suluʼu naaʼin. Tayeechi Namaleiwaseka otta nayeena tapueuloseka, müsü nünüiki Jeʼwaa.» 34 «‹¡Jiʼraaja Jeʼwaa!›, nnojoleena müin naya sünain ekirajaa naʼaleewain otta sünain ekirajaa nawala. Shiʼraajeechi taya wayuu süpüshuaʼa, jaʼitaichi eekai jintülin jee miyoʼuin. Süka moteerüin taaʼin naainjala otta nnojorüleʼejeeria sotuin taaʼin tü kasa mojusü naainjakat, müsü nünüiki Jeʼwaa.» 35 Anuu nünüiki Jeʼwaa, chi Aapakai chi kaʼikai süpüla chuwatuulin soʼukai nutuma, chi eʼitaakai chi kashikai sümaa tü shüliwaikalüirua süpüla chuwatuulin saʼwai, Chi Jeʼwaa wainmakai asurulaatse makai anülia: 36 «‹Müleka eere süpüla süsünneʼenüin tia pütchikat toulia, eesüjaʼa mata süpüla nnojorüleein pueuloin Israel süpüla kaʼi süpüshuaʼa, müsü nünüiki Jeʼwaa›». 37 Anuu nünüiki Jeʼwaa: «‹Eere süpüla sütüjaanüin aaʼu jetsüin sajaʼapüin tü sirumakat otta eere süpüla sütüjaanüin aaʼu sukuwaʼipa tü mmakat, eesüjaʼa mata süpüla tayouktüin suuʼuliwoʼu Israel saaʼujee süpüshuaʼa tü kasa saaʼinrakat›, müsü nünüiki Jeʼwaa». 38 «¡Kaatei! Eejeerü kaʼi sukumajüneetka oʼu tü pueulokot nümüin Jeʼwaa sünainjee tü Toorekat Hananel sünainmüinreʼeya tü Puettoʼu chakat Shekeinruʼu. 39 Chejeweerü oʼttüin eeka tü uuchikat Gareb tü ayaawatiakat sajaʼapüin, jee aʼleeyateerü shia chamüin Goá. 40 Shieerü wanee kasa wulesü nümüin Jeʼwaa tü patajatshii chakat eere shiʼitaanüin wayuu ouktüsü otta eere shiipüse wayuu ouktüsü jee süpüshuaʼa tü wopukalüirua chakat suluʼu tü patajatshiikat Cedrón, sünainmüinreʼeya süchekeinruʼu süpuettoʼuse tü amakalüirua, wanaapünaa sümaa eere nujuʼitüin chi kaʼikai. Nnojoleerü asünneʼennüin, nnojoleerü ajaʼttinnüin süpüla kaʼi süpüshuaʼa.»