1924: sien juya süchikijee

AKÜJASHII PÜTCHI SULUʼUPÜNAA EMISORA

Kakalia maʼin naʼyataain na weteliitakana sünain akumajaa tü piichikat eeinjatüle tü emisora WBBR chajatkat Staten Island (Nueva York). Wuleesü natuma eeinjatüle nakumajüin wanee piichi napüla na aʼyataainjanakana yala otta wanee piichi süpülajatka tü emisorakat. Kettaapa tia natuma, nakumajüin waneirua kasa süpüla saapajünüinjatüin tü ojuʼitajatkat suluʼupünaa tü raawiakat. Eepejeʼe waneirua kasa kapüleejeetka namüin.

Neʼitaainjatü wanee antena 91 meetüro sajaʼapüin. Kapüsü shia sünain piamasü wunuʼu 61 meetüro sajaʼapüin waneʼewai sukua. Mayaainjeʼe kapüleein tia namüin na wawalayuukana, nountuin naaʼinrüin tia süka nükaalinjain naya Jehová. Anuu tü nümakat Calvin Prosser, eejachi nia sünain aʼyatawaa soʼu tia: «Mapüleere wamüin weʼitaain tia antenakat, ‹anasü maʼin tü waʼyataainkat›, müshiije waya». Nayaawatapejeʼe saaʼu naya wawalayuukana nakaalinjünüin nutuma Jehová süpüla nekeraajüin tia aʼyatawaakat. Eesü waneʼeya kasa choʼujaaka süpüla sülatinnajatüin tü pütchi suluʼupünaa tü emisorakat.

Süka palitchon na wayuu akumajakana raawia soʼu tia, kapüleesü maʼin namüin na wawalayuukana nousütüin sünain tü choʼujaakat süpüla sülatinnajatüin tü pütchikat suluʼupünaa raawia. Nanta anainrü wanee kasa choʼujaaka maʼin namüin, nukumajala shia wanee wayuu kepiakai pejepünaa nanain. Choʼujaasü wanee micrófono süpüla sülatinnajatüin tü pütchikat suluʼupünaa raawia, naainjapejeʼe tia na wawalayuukana sükajee wanee teleepono. Nooʼulaküin sülatinnüin tü pütchikat suluʼupünaa tü emisorakat süka tü kasa eejatkat namaʼana, naaʼinrüin tia soʼu kashika febreroʼu. Eeʼirajüshii naya jayeechi nümüin Maleiwa jee nalatitka shia suluʼupünaa tü emisorakat. Nüküjain Ernest Lowe sümaa nüsirajüin tü alatakat namüin soʼu tia. Chajachi Brooklyn chi wawalakai Rutherford, chi juez münapuʼukai,b naapajüin suluʼupünaa raawia neeʼirain naya wawalayuukana, eetaasü maʼaka 25 kiloometüro eejachire nia. Nuunejaaka naya chi wawalakai.

«Jiyokojoopan, kayoolosü maʼin tü jaaʼinrakat. Müshii aka saaʼin muusa eekai sütkaain», nümaka namüin. Nayokojooko tia na wawalayuukana. Mayaainjeʼe japülin naya natüjaa aaʼu saapajünüin sutuma wayuu tü emisorakat.

Febreroʼu 24 soʼu 1924, shia tü palajatkat nakua na wawalayuukana sünain aküjaa pütchi suluʼupünaa tü emisora WBBR. Nüküjain chi wawalakai Rutherford soʼu tia kasapülajatü tia emisorakat, shia «süpülajatü shiyaawatüin saaʼu wayuu maʼleekalia sükajee tü sümakat tü Bibliakat sülüʼülüin maʼin nükalia Maleiwa».

Anasü maʼin nakuwaʼipa na wawalayuukana soʼu tia kaʼikat sünain aküjaa pütchi suluʼupünaa tü emisora WBBR. Aküjashii naya pütchi suluʼupünaa tia emisorakat soʼunnaa 33 juya.

AKÜJÜNÜSÜ NNOJOLUIN PANSAAIN TÜ NAKÜJAKAT NA SHIKIIPÜʼÜKANA TÜ IKÜLEESIAKAT

Juulioʼu soʼu 1924, outkajaashii na Ekirajaaliikana sünain tü Bibliakat sünain wanee outkajawaa miyoʼu chaa Columbus (Ohio). Wainma wawalayuu antakana suluʼujee mma naata. Naapajüin tü pütchikat suluʼu tü nanüikipalakat, maʼaka saaʼin alemán, árabe, francés, griego, húngaro, nanüikipala na wayuu kepiakana palaamüin sünain Europa, inglés, italiano, lituano, polaco, ruso otta ucraniano. Aküjünüsü süpüshi tü pütchikat suluʼupünaa raawia. Nachuntuin na wawalayuukana namüin na wayuu ashajakana suluʼu tü periódico kanüliakat Ohio State Journal, süpüla nashajüin süchiki tü aainjünakat sünain tia outkajawaakat.

Soʼu juulioʼu 24, alatüshii suulia 5.000 na wawalayuu aküjakana pütchi eeinjatüle saainjünüin tü outkajawaakat miyoʼu. Eitajünüsü maʼaka saaʼin 30.000 karaloʼuta otta wainma na wayuu oʼttakana sünain ekirajawaa sünain tü Bibliakat. Saashin tü rewiisütakat The Watch Tower shia tü kaʼi kamalainkat maʼin namüin na wawalayuu antakana sünain tü outkajawaakat.

Wane kasa anaka maʼin sünain tia outkajawaakat soʼujatü juulioʼu 25. Naashajeʼerüin chi wawalakai Rutherford wanee karaloʼuta eere süküjünüin nnojoluin pansaain nakuwaʼipa na shikiipüʼüjanakana tü iküleesiakat. Anuu süpüshi tü ashajünakat suluʼu tia karaloʼutakat: «Nounjuluin na políticokana, na shikiipüʼüjanakana tü iküleesiakat otta na oikaaliikana süchiki tü nüküjakat Maleiwa süpüla anainjatüin sukuwaʼipa wayuu nuluwataapeena. Nnojotsü pansaain tü jülüjakat naaʼin, naaʼinruʼu nayakana aluwataashi Maleiwa sükajee tü kanüliakat Sociedad de Naciones». Yalayalainjatü naaʼin na Ekirajaaliikana sünain tü Bibliakat süpüla naküjain süchiki tia sümüin wayuu.

Anuu tü ashajünakat suluʼu tü rewiisütakat The Watch Tower süchiki tia outkajawaakat: «Akooʼomüinraasü maʼin nanoula na nusurulaatsekana chi Señotkai, na outkajakana sünain tü outkajawaakat miyoʼu chajatka Columbus otta yalayalasü maʼin naaʼin sünain aküjaa pütchi jaʼitairü kasain apüleeruaakat atuma naaʼin». Müsü nünüiki Leo Claus, eejachikai sünain tia outkajawaakat: «Yalayalasü maʼin waaʼin süpüla eitajaa tia karaloʼutakat eeinjanale waküjain pütchi».

Soʼu tü kashikat oʼutuupüroʼu, oʼttushii na Ekirajaaliikana sünain tü Bibliakat sünain eitajaa tü karaloʼutakat Ecclesiastics Indicted (Alawaa naküjaka na shikiipüʼükana iküleesia). Tia shia tü karaloʼuta naashajeʼerakat chi wawalakai Rutherford. Chi wawalakai Frank Johnson niitajüin tia karaloʼutakat suluʼu tü pueulokot Cleveland (Oklahoma). Keraapa nutuma tia 20 minuuto süpülapünaa nüsaapünaanüin natuma waneinnua wawalayuu. Eipiijünüshi nia natuma waneinnua wayuu jashichikana maʼin nümüin. Nounjulaaka suluʼu wanee iküleesia. Süka nnojoluin wayuu suluʼu, niʼitaain tü karaloʼuta niitajakat suluʼu nübibliase chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat otta tü waneirua karaloʼutakat niʼitaain eere naikalaain na wayuukana. Nujuitamaataka yalejee, naaʼinrüinña tia süchikuaʼa suluʼu piamasü iküleesia.

Awataashi Frank süpüla nüntiraainjachin namaa na wawalayuukana. Ounjulaashi nia süpüchoʼu eere suikaanüin kosoliina. Eejüsü maʼin naaʼin süka nüchajaanüin natuma na wayuu jashichikana nümüin. Alatüshii naya wayuukana suluʼu wanee kemion, nnojoika neʼrüin nia. Nantaka na wawalayuukana eejachire Frank, chajana naya aküjain pütchi pejepünaa jee nuʼunaka namaa.

Sotusü naaʼin wanee wawala tü alatakat wanaa sümaa nojuʼituin suluʼujee tia pueulokot. Anuu nünüiki: «Alatüshii waya süʼütpünaa tü apünüinsü iküleesiakat. Weʼraka maʼaka 50 wayuu shiʼipoʼujee waneʼewai sukua tü iküleesiakat. Eeshii na aashajeʼerakana shia otta waneinnua neeʼiyatüin shia nümüin chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat. Woʼunamaataka yalejee suulia jamajüin waya. Waapüin maʼin analuʼutka nümüin Jehová süka naaʼinmajüin waya».

AKÜJASHII NAYA PÜTCHI SÜMAA YALAYALAIN NAAʼIN

Yalayalainjatü naaʼin na Ekirajaaliikana sünain tü Bibliakat suluʼu waneirua mma. Jamüsüjaʼa palaamüin sünain Francia, Józef Krett aküjashi pütchi namüin na wayuu sejenakana Poloniajee, aʼyataashii naya eere shiyuʼnnuin carbón. Akumajünüsü sukuwaʼipa süpüla süküjünüinjatüin tü pütchi kanüliakat «Asoʼiraajeerü naaʼin na outushiikana mapeena». Wanaa sümaa neitajüin na wawalayuukana tü ounejaayakat namüin na wayuukana, nüküjain chi shikiipüʼükai wanee iküleesia nnojoluin anain noʼunuin sünain. Nnojoliipejeʼe noonooin sümaa nünüiki. Antüshii maʼaka 5.000 wayuu sünain aapajaa tü pütchikat jee yalajachi chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat. Chi wawalakai Józef nuchuntuin nümüin chi shikiipüʼükai tia iküleesiakat nusoutuinjachin saaʼu tü nunoujakalü anain, nnojotpejeʼe naaʼinrüin tia. Nüpütüin chi wawalakai süpüshuaʼa tü karaloʼuta eejatkat nümaʼana napüla na wayuukana. Niyaawatüin saaʼu natüjaweein sooʼomüin nüchiki Maleiwa (Amós 8:11).

Jamüsüjaʼa chaa África, chi wawalakai Claude Brown aküjashi pütchi chaa Costa de Oro (Ghana, münüsü maaʼulu). Wainma na wayuu ayaawatakana saaʼu tü shiimainkat nüchiki Maleiwa sükajee tü pütchi nikirajakalü anain jee tü karaloʼuta niitajakat suluʼu tia mmakat. Eejachi wanee wayuu ekirajaakai sünain shipinase wayuu, John Blankson nünülia, naapajüin wanee pütchi nüküjaka chi wawalakai Claude, niyaawatamaataka saaʼu shiain tü shiimainkat nüchiki Maleiwa. Anuu nünüiki: «Atütülaasü maʼin taaʼin sutuma tü tekirajaakalü anain sünain tü Bibliakat. Taküjakalaka shia namüin na ekirajaakana wanaa tamaa sünain shipinase wayuu».

Soʼu wanee kaʼi oʼunushi John suluʼumüin tü iküleesiakat anglicana. Nüsakitka chi shikiipüʼükai tia iküleesiakat süchiki niale neʼe Jesús chi Maleiwakai sümaa tü nüpülainkat. Nütüjaa aaʼu John nnojoluin pansaain shia sümaa tü sümakat tü Bibliakat. Niasaʼa chi shikiipüʼükai tia iküleesiakat jashichishi maʼin nia jee nümaka nümüin: «Nnojoishi pia anoujain nünain Cristo, nia punoujaka anain chi Yolujaakai. Puʼuna yaajee».

Nüleʼejapa John nipialuʼumüin ashajüshi nia wanee karaloʼuta eere nuchuntuin nümüin chi shikiipüʼükai tia iküleesiakat nüküjainjachin suʼupala wainma wayuu süchiki niale neʼe Jesús chi Maleiwakai sümaa tü nüpülainkat. Nüküjaka chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat nümüin John nuʼunajachin eemüin chi directorkai suluʼu tü eʼiküleekat eere nikirajaain. Niasaʼa chi directorkai nüsakirüin John shiimainre nüshajüle karaloʼuta nümüin chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat.

«Aa, ashajüshi taya nümüin», nümaka John.

Nuchuntaka chi directorkai nümüin John nüshajai nüchikuaʼa nümüin chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat süpüla nüküjain nümüin nnojoluin anain tü naaʼinrakat John nümüin. Anuu tü nüshajakat John:

«Nuchuntuin tamüin chi directorkai tashajüinjachin pümüin wanee karaloʼuta eere taküjain pümüin nnojoluin anain tü tachuntakat, nnojoleetpejeʼe taaʼinrüin tia, aluʼujasaʼa püküjale palajana pikirajüin alawaa nüchiki Maleiwa».

Ponusü maʼin naaʼin chi directorkai tü nüshajakat John. Nüsakiraka nia: «¿Shiache püshajaka tüü nümüin?».

«Shiaʼaya taküjeeka nümüin tia», müshi John.

«Müle shia putuma ojutuneechi pia suluʼujee tü eʼiküleekat. Nnojoishi süpüla pikirajaain yaʼaya süka mojuin pünüiki nüchiki chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat. Neʼinaajala nia na sülaülashiikana mma», müshi chi directorkai nümüin John.

Nüsakiraka John nümüin: «Jamüshijaʼa pikirajapa waya, eesü tü kasa nnojotkat wayaawatüin saaʼu, müshiijeseʼe wasakirüin pia süchiki tia, ¿aashimüin?».

«Müsiaʼaya», nümaka chi directorkai.

«Müsia neʼe tü alatakat nümüin chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat. Wanaa sümaa nikirajüin süchiki tü sümakat tü Bibliakat, tasakirüin nia. Isapejeʼe nüchiki nusoutuin shiʼipajee tü tasakirakalü anain. ¿Jamakaʼa choʼujaaka tashajüinjatüin nümüin mojuin tü taaʼinrakat nümüin?», nümaka John.

Nnojoishi ojuʼitinnüin John suluʼujee tü eʼiküleekat jee nnojotsü achuntunuin nümüin piantua ashajaa nümüin chi shikiipüʼükai tü iküleesiakat.

NAKOOʼOMÜINRÜIN NAʼYATAAIN

Anuu tü ashajünakat suluʼu tü rewiisütakat The Watch Tower süchiki naʼyataain na wawalayuukana soʼu tü juyakat 1924: «Eesü süpüla müin wanüiki maʼaka naaʼin David: ‹Katsüinjeerü taaʼin putuma süpüla tü atkawaakat› (Salmo 18:39). Anasü maʼin wakuwaʼipa soʼu juyakat tüü süka nükaaliijain waya chi Señotkai. Talatüsü maʼin naaʼin na anoujashii shiimainkana sünain aküjaa pütchi sümüin wayuu».

Sajaʼttiamüin tü juyakat 1924 nachajaain sukuwaʼipa na wawalayuukana süpüla süküjünüinjatüin maʼin tü pütchi anakat maʼin suluʼupünaa raawia. Akumajünüsü wane piichi pejesü sünain Chicago. Tia piichikat süpülajatka wane emisora kanüliaka WORD (nünüiki Maleiwa maluʼulu tia suluʼu wayuunaiki). Anasü maʼin sukumajia tia suulialeʼeya tü emisorakat WBBR. Sükajee tü emisorakat WORD saapajüin wayuu kepiaka wattajee maʼin süchiki nuluwataainjachin Maleiwa saaʼu tü mmakat. Maʼaka naaʼin na wayuu chajanakana Canadá.

Soʼu 1925 na Ekirajaaliikana sünain tü Bibliakat nayaawateerü aaʼu waneirua kasa. Nayaawateerü maʼin saaʼu tü aküjünakat suluʼu Apocalipsis kapiitulo 12. Eejeena na ayoutakana tü aküjünakat süchiki tia, wainmapejeʼe na talateenakana aaʼin sümaa. Talateerü naaʼin süka nayaawateerüin saaʼu tü alatakat chaa iipünaa otta jamüin aneetkaʼa nakuwaʼipa na aʼyataakana nümüin Jehová yaa mmapaʼa sutuma tia.