Eipytyvõ ne estudiántepe ojedesidi hag̃ua oservitaha Jehovápe

1, 2. a) ¿Mbaʼépa ikatu ojoko algúno estudiántepe oservi hag̃ua Jehovápe? b) ¿Mbaʼépa jahecháta ko artíkulope?

RESTUDIÁRÕ guare la Biblia, ¿oĩpa raʼe álgo ikatu vaʼekue ndejoko oiko hag̃ua ndehegui testígo de Jehová? Ikatu oime ekyhyje raʼe ne kompañerokuéra de traváho, ne amígo térã ne hentekuéra oñemoĩrõ g̃uarã ne kóntrape. Avei ikatu oime epensa raʼe núnka ndaikatumoʼãiha reiko Ñandejára oipotaháicha. Oimérõ oiko raʼe nderehe koʼã mbaʼe, ikatu rentende porã umi estudiánte odudávape hína oservi hag̃ua Jehovápe.

² Jesús ohechakuaa vaʼekue umi mbaʼe ikatuha ojoko peteĩ persónape oservi hag̃ua Jehovápe (Mat. 13:​20-22). Péro haʼe noñentregái ha osegi oipytyvõ umi odudávape omoirũ hag̃ua chupe. ¿Mbaʼépa ojapo vaʼekue Jesús? Haʼe oipytyvõ vaʼekue idisipulokuérape 1) ohechakuaa hag̃ua mbaʼépa la ikatúva ojoko chupekuéra oservi hag̃ua Jehovápe, 2) ohayhuve hag̃ua Jehovápe, 3) omotenonde hag̃ua Jehovápe, ha 4) omboʼe chupekuéra mbaʼépa ojapo vaʼerã oĩramo oñemoĩ mbaretéva hesekuéra. Ñande ningo ñaipytyvõseterei ñane estudiántepe oprogresa hag̃ua. Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa ikatu jasegi Jesús ehémplo jaipurúvo pe lívro ¡Jaikóta vyʼápe pára siémpre!?

EIPYTYVÕ NE ESTUDIÁNTEPE OHECHAKUAA HAG̃UA MBAʼÉPA OJOKO CHUPE

3. ¿Mbaʼérepa ijetuʼu vaʼekue Nicodémope omoirũ hag̃ua Jesúspe?

³ Nicodemo haʼe vaʼekue peteĩ governánte judío iñimportánteva, péro ijetuʼu vaʼekue chupe odesidi hag̃ua omoirũ Jesúspe. Ohasa vaʼekue 6 mésente Jesús oñepyrũ hague opredika ko yvy ape ári ha Nicodemo ohechakuaáma Jesús haʼeha pe Mesías (Juan 3:​1, 2). Péro Nicodemo kañyhámente ojetopa vaʼekue Jesús ndive pórke haʼe “okyhyje umi judíogui” (Juan 7:13; 12:42). Ikatu oime Nicodemo opensa raʼe operdetaha hetaiterei mbaʼe odesidíramo omoirũ Jesúspe.a

4. ¿Mbaʼéichapa Jesús oipytyvõ vaʼekue Nicodémope ontende hag̃ua mbaʼépa Jehová ohaʼarõ chugui?

⁴ Nicodemo ningo oikuaa porã vaʼekue pe léi Jehová omeʼẽ vaʼekue Moiséspe, upéicharõ jepe Nicodemo nontendeporãi vaʼekue mbaʼépa Jehová ohaʼarõ haʼe ojapo. ¿Mbaʼéichapa Jesús oipytyvõ raʼe chupe? Jesús naiprovlémai vaʼekue oipuru hag̃ua itiémpo oñemongeta hag̃ua Nicodémondi, pyharekue jepe ojotopa vaʼekue hendive oñeʼẽ hag̃ua. Jesús omyesakã porã vaʼekue Nicodémope mbaʼépa tekotevẽ ojapo oiko hag̃ua chugui idisípulo. Heʼi chupe oñarrepenti vaʼerãha ipekadokuéragui, ojevautisa vaʼerãha ýpe ha ojerovia vaʼerãha Ñandejára raʼýre (Juan 3:​5, 14-21).

5. ¿Mbaʼéichapa ikatu eipytyvõ ne estudiántepe opilla hag̃ua mbaʼépa la ikatúva ojoko chupe oprogresa hag̃ua?

⁵ Ikatu oime ne estudiánte oikuaa porãma la Biblia heʼíva, upéicharõ jepe ikatu oime oikotevẽ nde eipytyvõ chupe opilla hag̃ua mbaʼépa ojoko hína chupe oprogresa hag̃ua. Por ehémplo ikatu oime itraváho hoʼupa hína chugui itiémpo, térã ikatu oime ifamília ndoipotái oiko chugui testígo de Jehová. Upévare Jesús ojapo haguéicha, ehasákena avei tiémpo ne estudiántendi eipytyvõ hag̃ua chupe. Upearã einvitakuaa chupe peterere, pekayʼu térã pejepasea hag̃ua oñondive. Pejapóramo koʼãicha mbaʼe, ne estudiánte ikatu hína omombeʼu ndéve hetave mbaʼe ohasáva, ha nde ikatúta repilla mbaʼépa ijetuʼu hína chupe. Upéi eipytyvõkena ne estudiántepe ohechakuaa hag̃ua mbaʼéichapa ikatu ojapo umi kámbio. Emomanduʼa vaʼerã ne estudiántepe ojapo vaʼerãha upéva ombovyʼa hag̃ua Jehovápe ha ndahaʼéi ndévente.

6. ¿Mbaʼéichapa eipytyvõkuaa ne estudiántepe ojapo hag̃ua la oaprendéva? (1 Corintios 16:13).

⁶ Ne estudiánte oĩramo segúro Jehová oipytyvõtaha chupe ojapo hag̃ua la oĩ porãva, katuete ipyʼaguasúta ojapo hag̃ua la oaprendéva (elee 1 Corintios 16:13). Epensamíntena, peteĩ profesór ikatupyrýva ndahaʼéi omboʼénteva iñalúmnope mbaʼéichapa ojapo vaʼerã peteĩ mbaʼe, síno avei ombopyʼaguasu chupe oñandu hag̃ua ikatutaha ojapo la oaprendéva. ¿Mbaʼéichapa ikatu jajapo upéva ñamboʼe jave la Biblia? Peteĩ instruktór ikatupyrýva ndahaʼéi omboʼénteva iñestudiántepe mbaʼe mbaʼépa Ñandejára oipota haʼe ojapo, síno avei oipytyvõ iñestudiántepe oĩ hag̃ua segúro ikatutaha ojapo umi kámbio pórke Ñandejára oipytyvõ hína chupe. Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa nde ikatúta ndekatupyryve reporomboʼe jave?

EIPYTYVÕ NE ESTUDIÁNTEPE OHAYHUVE HAG̃UA JEHOVÁPE

7. ¿Mbaʼéichapa Jesús oipytyvõ vaʼekue idisipulokuérape ohayhuve hag̃ua Jehovápe?

⁷ Jesús oikuaa porã vaʼekue idisipulokuéra ohayhúramo Ñandejárape ojaposetaha hikuái umi mbaʼe oaprendéva, upévare haʼe pyʼỹinte omboʼe idisipulokuérape umi mbaʼe oipytyvõtava chupekuéra ohayhuve hag̃ua Jehovápe. Por ehémplo haʼe heʼi vaʼekue Jehová ojoguaha peteĩ túa omeʼẽvape rregálo iporãva ifamíliape (Mat. 7:​9-11). Ikatu oime algúno umi hénte ohendúva Jesúspe ndorekói raʼe peteĩ túa ohechaukáva oporohayhuha. Eñeimahinamíntena mbaʼéichapa haʼekuéra oñeñandúne raʼe Jesús oñeʼẽrõ guare pe túa orresivi vaʼekuére mborayhúpe pe itaʼýra ofalla vaʼekuépe. Péicha Jesús ohechauka umi héntepe Jehová ohayhu ha oipytyvõseha chupekuéra (Luc. 15:​20-24).

8. ¿Mbaʼéichapa ikatu eipytyvõ ne estudiántepe ohayhuve hag̃ua Jehovápe?

⁸ Nde avei ikatu eipytyvõ ne estudiántepe ohayhuve hag̃ua Jehovápe reñeʼẽ meméramo chupe umi kualida porã Jehová oguerekóvare. Káda ke pestudia eipytyvõ vaʼerã chupe ohechakuaa hag̃ua mbaʼéichapa pe haʼe oaprendéva ohechauka Jehová oporohayhuetereiha. Pestudia jave eñehaʼã emyesakã porã ne estudiántepe Jehová ohayhuetereiha chupe voi, ha upévare omeʼẽ hague itaʼýrape hesehápe (Rom. 5:8; 1 Juan 4:10). Peteĩ estudiánte ontendévo mbaʼeichaitépa Jehová ohayhu chupe, amás día haʼe avei ohayhuvéta Jehovápe (Gál. 2:20).

9. ¿Mbaʼépa oipytyvõ vaʼekue Michaélpe okambia hag̃ua oiko lája?

⁹ Jahechamína Michael káso. Haʼe oiko Indonésiape ha oikuaa vaʼekue Jehovápe imitã guive, péro haʼe núnka ndojevautisái. Okumplírõ guare 18 áño haʼe oho vaʼekue ótro paíspe ombaʼapo hag̃ua de kamionéro. Tiémpo rire haʼe omenda Indonésiape, péro upéi oho jey ombaʼapo ótro paíspe ha oiko mombyry hembireko ha itajýragui. Upe aja hembireko ha itajýra oñepyrũ vaʼekue ostudia la Biblia ha oprogresa. Upéi Michael sy ou omano, upévare haʼe odesidi oho jeytaha ipaíspe oñangareko hag̃ua itúare, ha avei oasepta peteĩ kúrso bíblico. Peteĩ vuéltape haʼe ostudia kuri pe leksión 27, pe párte heʼihápe “Ejepyʼamongetamína” oĩva pe lívro héravape ¡Jaikóta vyʼápe pára siémpre! Upe párte opokoiterei vaʼekue Michael rehe, pórke haʼe oñemoĩ opensa mbaʼeichaitépa oiméne hasy asy raʼe Jehovápe ohechárõ guare itaʼýra osufriha. Upévare Michael oñepyrũ voi hasẽ. Upérõ haʼe ohechakuaa vaʼekue mbaʼeichaitépa Jehová ha Jesús ohayhu chupe. Upéva omomýi Michaélpe oagradese hag̃ua Jehovápe, upévare okambia oiko lája ha ojevautisa.

EIPYTYVÕKENA NE ESTUDIÁNTEPE OMOTENONDE HAG̃UA JEHOVÁPE

10. ¿Mbaʼéichapa Jesús oipytyvõ idisipulokuérape omotenonde meme hag̃ua pe predikasión? (Lucas 5:​5-11). (Ehecha pe taʼanga).

¹⁰ Umi disípulo ypykue pyaʼe ohechakuaa vaʼekue Jesús haʼeha pe Mesías, péro tekotevẽ vaʼekue oñepytyvõ chupekuéra omotenonde meme hag̃ua pe predikasión. Pedro ha Andrés un tiémpore haʼéma vaʼekue voi Jesús disípulo. Upéi Jesús oinvita chupekuéra oipuruve hag̃ua itiémpo omoirũ meme hag̃ua chupe predikasiónpe (Mat. 4:​18, 19). Haʼekuéra ningo peskadór vaʼekue, provávlemente ombaʼapo Santiago ha Juan ndive ha la inegosiokuéra oho porãiterei vaʼekue (Mar. 1:​16-20). Péro Pedro ha Andrés oheja vaʼekue itraváho omoirũ meme hag̃ua Jesúspe. Haʼekuéra odesidírõ guare upéva katuete ohecháne raʼe mbaʼéichapa ikatúta osegi omantene ifamíliape. ¿Mbaʼépa omomýi vaʼekue chupekuéra omotenonde hag̃ua pe predikasión? Lucas omombeʼu Jesús ojapo hague peteĩ milágro omombaretéva idisipulokuéra jerovia. Upe milágro ohechauka vaʼekue Jehová omeʼẽtaha chupekuéra la oikotevẽva toiko la oikóva (elee Lucas 5:​5-11).

11. ¿Mbaʼépa ikatu ñamombeʼu ñane estudiántepe ojerovia mbareteve hag̃ua?

¹¹ Ñande ningo ndaikatúi jajapo milágro Jesús ojapo haguéicha, péro ikatu ñamombeʼu ñane estudiántepe mbaʼéichapa Jehová ovendesi umi omotenondévape chupe. Por ehémplo, ¿nemanduʼápa mbaʼéichapa Jehová nepytyvõ raʼe reñepyrũrõ guare reho rreunionhápe? Ikatu oime tekotevẽ raʼe eñeʼẽ ne patrón ndive reexplika hag̃ua chupe ndaikatuveimaha ejapo óra éxtra oimérõ otokáta ndéve rreunión díape. Emombeʼúkena ne estudiántepe mbaʼéichapa nde jerovia imbareteve ehechárõ guare Jehová nepytyvõha emotenonde haguére chupe.

12. a) ¿Mbaʼérepa iporã einvita diferénte ermánope rejapo jave peteĩ kúrso bíblico? b) ¿Mbaʼe ótra kósapa ikatu reipuru eipytyvõ hag̃ua ne estudiántepe? Emombeʼu peteĩ ehémplo.

¹² Ne estudiántepe ou porãitereíta umi ermáno ha ermána omombeʼúramo chupe mbaʼe kámbiopa tekotevẽ raʼe ojapo omotenonde hag̃ua Jehová servísio. Upévare einvitákena diferénte ermáno ha ermánape nemoirũ hag̃ua upe kúrso bíblicope. Ikatu ejerure umi ermánope tomombeʼu ne estudiántepe mbaʼéichapa oñepyrũ raʼe oikuaa Jehovápe, ha mbaʼe mbaʼépa tekotevẽ raʼe ojapo omotenonde hag̃ua iservísio. ¿Mbaʼe ótra kósapa oipytyvõta ne estudiántepe? Pestudia jave pe lívro ¡Jaikóta vyʼápe pára siémpre! eñemotiémpo vaʼerã ehecha hag̃ua ne estudiántendi umi vidéo oĩva pe párte héravape “Ejepyʼamongetamína” ha “Einvestiga hag̃ua”. Por ehémplo ñamoĩ chupe pestudiaha pe leksión 37, ha pehecha hína pe vidéo hérava Jehová nombofaltamoʼãi ñandéve mbaʼeve. Upépe ikatu reaprovecha ehechauka hag̃ua ne estudiántepe Jehová oipytyvõtaha chupe omotenonde meméramo iservísio.

EIPYTYVÕ NE ESTUDIÁNTEPE OĨRÕ OÑEMOĨ MBARETÉVA HESE

13. ¿Mbaʼéichapa Jesús oprepara vaʼekue idisipulokuérape la ohasátavape g̃uarã?

¹³ Jesús heʼi jey jey vaʼekue idisipulokuérape oĩtaha oñemoĩva hesekuéra, umíva apytépe ihentekuéra jepe (Mat. 5:11; 10:​22, 36). Jesús omano mboyve avei oavisa idisipulokuérape ikatuha voi ojejuka chupekuéra oservi haguére Jehovápe (Mat. 24:9; Juan 15:20; 16:2). Upévare Jesús heʼi chupekuéra oñatende porã vaʼerãha. Por ehémplo heʼi idisipulokuérape ani hag̃ua oiko vai umi oñemoĩvandi hesekuéra ha oñatende porã vaʼerãha hikuái umi mbaʼe heʼívare ha ojapóvare, péicha ikatúta osegi opredika hikuái.

14. ¿Mbaʼe situasiónpe g̃uarãpa japrepara vaʼerã ñane estudiántepe, ha mbaʼéichapa ikatu jajapo upéva? (2 Timoteo 3:12).

¹⁴ Jesús ojapo haguéicha ñande japrepara vaʼerã ñane estudiántepe la ohasátavape g̃uarã. ¿Mbaʼéichapa? Jaavisa vaʼerã ñane estudiántepe mbaʼépa ikatu heʼi térã ojapo umi kompañéro de traváho, iñamigokuéra ha ihentekuéra haʼe ostudia haguére la Biblia (elee 2 Timoteo 3:12). Ikatu algúno ikompañéro de traváho oñembohory hese ojapo haguére la Biblia heʼíva. Umi ihentekuéra jepe ikatu oñeʼẽ vai umi mbaʼe haʼe koʼág̃a ogueroviávare, upévare ijáreheve jaʼéma vaʼerã ñane estudiántepe oĩtaha oñemoĩva hese. Upéicha pe estudiánte oĩtama preparádo oñepresenta vove upe situasión.

15. ¿Mbaʼéichapa ikatu eipytyvõ ne estudiántepe orekórõ ihénte oñemoĩva hese?

¹⁵ Oimérõ ne estudiánte oreko ihentekuéra oñemoĩva hese, ikatu eipytyvõ chupe ontende hag̃ua mbaʼérepa ihentekuéra ipochy hína. Ikatu oime ihentekuéra opensa Testigokuéra omboʼeha japu, térã ohendu hikuái ojeʼeha heta mbaʼe ivaíva ñanderehe. Jesús hentekuéra apytépe jepe oĩ vaʼekue la ndoguerohoryietéva umi mbaʼe haʼe ojapóva (Mar. 3:21; Juan 7:5). Emboʼe vaʼerã ne estudiántepe iñimportantetereiha ipasiénsia ha oñeʼẽ pyʼaguapýpente enterovévandi, umíva apytépe ihentekuérandi.

16. ¿Mbaʼépa iñimportánte emboʼe ne estudiántepe?

¹⁶ Ikatu oime ne estudiánte oreko ihénte oikuaaséva la Biblia heʼíva. Oimérõ upéicha, naiporãmoʼãi omombeʼúramo una vetépema voi entéro umi mbaʼe ogueroviáva. Ojapóramo upéva odesahusiáta ipariéntepe ha provávlemente upe persóna noñeʼẽsemoʼãvéima upe témare. Upévare emokyreʼỹkena ne estudiántepe omombeʼu hag̃ua mbykymínte la ogueroviáva, péicha ihentekuéra ótra vuéltape ohenduse jeýta la Biblia heʼíva (Col. 4:6). Por ehémplo ne estudiánte ikatu oinvita ihentekuérape oike hag̃ua ñande sítio jw.org-pe, upéicha ihentekuéra ikatúta oike upépe oikeseha óra oikuaave hag̃ua testígo de Jehovápe.

17. ¿Mbaʼéichapa ikatu eipytyvõ ne estudiántepe okontestakuaa hag̃ua umi mbaʼe oñeporandúva chupe? (Ehecha pe taʼanga).

¹⁷ Ikatu eprepara ne estudiántepe ombohovái hag̃ua sensillomínte oporandu jave chupe álgo ikompañerokuéra de traváho térã ihentekuéra. Upearã ikatu ehechauka ne estudiántepe umi porandu oĩva jw.org-pe, pe párte héravape “Oñeporandu meméva” (2 Tim. 2:​24, 25). Pestudiávo pe lívro ¡Jaikóta vyʼápe pára siémpre! ani nderesarái eipuru hag̃ua opakuévo káda leksión pe párte hérava “Oĩramo heʼíva”. Emokyreʼỹkena ne estudiántepe opraktika hag̃ua iñeʼẽtépe mbaʼéichapa oexplikáta umi mbaʼe ogueroviáva. Aníkena eduda ere hag̃ua ne estudiántepe mbaʼépepa ikatu omehora okontesta porãve hag̃ua la oñeporandúva chupe. Eñemotiémporamo epraktika hag̃ua ne estudiánte ndive, haʼe ikatupyryvéta oexplika hag̃ua umi mbaʼe oaprendéva.

18. ¿Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ ñane estudiántepe oiko hag̃ua chugui puvlikadór? (Mateo 10:27).

¹⁸ Jesús heʼi vaʼekue idisipulokuérape omombeʼu vaʼerãha umi notísia porã entéro héntepe (elee Mateo 10:27). Ne estudiánte oñepyrũrehema opredika kongregasióndi, oñepyrũta ojeroviave Jehováre. ¿Mbaʼéichapa ikatu eipytyvõ ne estudiántepe ojedesidi hag̃ua opredika ogahárupi? Ne kongregasiónpe ojejapótarõ peteĩ kampáña espesiál de predikasión, ikatu emokyreʼỹ ne estudiántepe opensa hag̃ua mbaʼépa ikatu ojapo oiko hag̃ua chugui puvlikadór. Ikatu emombeʼu chupe hetápe ifasilve hague oñepyrũ opredika umi kampáña aja. Tuicha oipytyvõta avei chupe oñepyrũramo oreko asignasión umi rreunión éntre semanaguápe. Amedída ke haʼe oñehaʼã ojapo hag̃ua umi iñasignasión rreunionhápe, oaprendéta avei mbaʼéichapa ikatu oexplika porãve umi mbaʼe ogueroviáva.

EHECHAUKÁKENA NE ESTUDIÁNTEPE EJEROVIAHA HESE

19. ¿Mbaʼéichapa Jesús ohechauka vaʼekue ojeroviaha idisipulokuérare, ha mbaʼéichapa ikatu jasegi iñehémplo?

¹⁹ Jesús omano mboyve heʼi vaʼekue idisipulokuérape ojotopa jeytaha hendivekuéra. Péro umi disípulo nontendéi vaʼekue Jesús omboʼeseha chupekuéra ohotaha hikuái yvágape. Umi disípulo nontendéiramo jepe entéro mbaʼe, ndodudái haʼekuéra osegitaha ifiél (Juan 14:​1-5, 8). Jesús oikuaa vaʼekue idisipulokuéra oikotevẽtaha tiémpo ontende hag̃ua ohotaha yvágape ha hetave mbaʼe (Juan 16:12). Ñande avei ikatu jahechauka ñane estudiántepe ndajadudaiha haʼekuéra ombovyʼaseha avei Jehovápe.

20. ¿Mbaʼéichapa peteĩ ermána oikóva Maláuipe ohechauka ojeroviaha iñestudiánte ojapotaha la iporãva?

²⁰ Ndajaperdéi vaʼerã la esperánsa ñane estudiánte ojapotaha la oĩ porãva. Por ehémplo jahechamína la oiko vaʼekue peteĩ ermána oikóvare Maláuipe, hérava Chifundo. Haʼe oñepyrũ vaʼekue ostudia peteĩ mitãkuña katólikandi hérava Alinafe, upearã oipuru pe lívro ¡Jaikóta vyʼápe pára siémpre! Ostudiapa rire hikuái pe leksión 14, pe ermána oporandu iñestudiántepe mbaʼépa opensa umi taʼangáre ha ovalépa jaipuru umíva jaadora hag̃ua Ñandejárape. Upépe pe mitãkuña ipochy ha heʼi chupe: “Upéva káda uno jadesidi vaʼerã”. Pe ermána opensa pe mitãkuña ndostudiasemoʼãveimaha hendive, péro pe ermána ipasiénsia ha osegi ostudia pe mitãkuñándi. Haʼe ndoperdéi la esperánsa kon el tiémpo iñestudiánte ontendetaha naiporãiha jaipuru umi taʼanga. Unos kuánto mése upe rire ostudiakuévo hikuái pe leksión 34, pe ermána ojapo chupe pe porandu heʼíva: “¿Mbaʼéichapa nde estúdio de la Biblia ha umi mbaʼe reaprendéva Ñandejára Jehovágui nepytyvõ koʼág̃a peve?”. Pe ermána heʼi: “Che estudiánte heʼi chéve hetaiterei mbaʼe iporãva. Por ehémplo umi testígo de Jehová ndojapoiha mbaʼeve la Biblia heʼíva oĩ vaiha”. Tiémpo rire iñestudiánte ndoipuruvéima umi taʼanga ha ojevautisa.

21. ¿Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ ñane estudiántepe ojedesidi hag̃ua oservitaha Jehovápe?

²¹ Jaikuaa porã Jehová haʼeha “hína upe omongakuaáva”, upéicharõ jepe ñande ikatu ñaipytyvõ ñane estudiántepe oprogresa hag̃ua (1 Cor. 3:7). Ñande ñamboʼe ñane estudiántepe mbaʼépa Ñandejára oipota haʼe ojapo. Péro ndahaʼéi upévante, síno avei ñaipytyvõ chupe ohayhuve hag̃ua Jehovápe ha omotenonde hag̃ua chupe. Ñaipytyvõ avei ñane estudiántepe oĩ hag̃ua segúro Jehová oĩtaha ijykére oĩ jave oñemoĩva hese. Avei ñande voi jajerovia ñane estudiántere, upéicha haʼekuéra oñandúta ikatuha oiko Jehová oipotaháicha ha ipyʼaguasúta ojedesidi hag̃ua oservitaha chupe.