¿Mbaʼéichapa ikatu jaikuaa mávapa umi kristiáno tee?

¿Ndépa reikuaa mboy kristiánopa oĩ ko yvy tuichakuére? Según pe lívro hérava Atlas of Global Christianity áño 2010-pe oĩ kuri haimete 2.300 millones heʼíva ijehe kristianoha ha koʼãva ojedividi jey 41.000 grúpope, péro umíva oreko diferénte enseñánsa ha kreénsia. Oĩ rupi hetaiterei rrelihión heʼíva ijehe kristianoha, oĩ heta persóna ndoikuaáiva mbaʼépa ikatu oguerovia. Ha ikatu voi oñeporandu, ¿haʼépa kristiáno entéro umi heʼíva ijehe kristianoha?

Ikatu hag̃uáicha rentende porã, epensamína ko ehémplore. Oimérõ reviaháta ótro paíspe, ¿mbaʼéichapa rehechaukáta moõguápa nde? Ndaikatumoʼãi emombeʼúnte upéva, síno rehechauka vaʼerã ne dokuménto térã pasapórte ojeguerovia hag̃ua la eréva. Upéicha avei umi kristiáno tee, haʼekuéra ndahaʼéi heʼínteva ijehe kristianoha ha ojeroviaha Crístore, síno ohechauka vaʼerã upéva. Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa ñande ikatu jaikuaa mávapa umi kristiáno tee?

Pe palávra “kristiáno” oñepyrũ vaʼekue ojepuru amo 10 áño rupi omano rire Jesús. Pe eskritór bíblico hérava Lucas heʼi voi: “Antioquíape ningo oñehenói ypy vaʼekue umi disípulope kristiáno, Ñandejára oipota rupi upéicha” (Hechos 11:26). Upéicha rupi entéro heʼíva ijehe kristianoha haʼe vaʼerã Jesús disípulo. Péro, ¿mbaʼépa ojapo umi haʼéva Jesús disípulo? Pe Diccionario Teológico del Nuevo Testamento heʼi: “Haʼekuéra oñemeʼẽmbaite ha ojesakrifika oikove aja pukukue osegi hag̃ua Jesúspe”. Jaʼe porãsérõ g̃uarã, péva heʼise peteĩ kristiáno tee ojapo ha omotenonde vaʼerãha hekovépe entéro umi mbaʼe Jesús omboʼe vaʼekue.

¿Péro oĩnepa peichagua kristiáno ñane tiémpope? ¿Térã mbaʼéichapa ikatu jaikuaa máva mávapa hína umi Jesús disípulo tee? Ikatu hag̃uáicha reikuaa mbaʼépa heʼi la Biblia, romokyreʼỹ relee hag̃ua umi cinco artíkulo oúva. Umívape ikatúta jahecha umi mbaʼe Jesús heʼi vaʼekue ojapo vaʼerãha idisipulokuéra. Jahecháta avei umi kristiáno síglo primeropegua ehémplo, ha avei máva mávapa hína umi kristiáno tee ojapóva gueteri umi mbaʼe ñane tiémpope.

“Pesegíramo pejapo che haʼéva”

“Peẽ pesegíramo pejapo che haʼéva, peẽ añetehápe che disípulo hína. Peẽ peikuaáta pe añetegua ha upéva omeʼẽta peẽme liverta” (JUAN 8:31, 32).

¿Mbaʼépa heʼise vaʼekue Jesús?: Heʼírõ guare “pejapo la che haʼéva” oñeʼẽ kuri entéro umi mbaʼe omboʼe vaʼekuére. Upéicharamo jepe, haʼe ohechauka entéro umi mbaʼe omboʼéva ouha itúagui, upévare heʼi kuri: “Che nañeʼẽi chejehegui rei, síno pe Túa chembou vaʼekue heʼi chéve mbaʼépa haʼéta ha mbaʼépa amboʼe vaʼerã” (Juan 12:49). Peteĩ jeýpe Jesús oñemboʼe itúape ha heʼi chupe: “Ne ñeʼẽ hína la verda”. Upévare haʼe oporomboʼe jave pyʼỹinte oipuru vaʼekue Ñandejára Ñeʼẽ (Juan 17:17; Mateo 4:4, 7, 10). Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa umi kristiáno tee ohechauka ojapoha la Jesús heʼíva? Haʼekuéra ningo oikuaa porã la bíbliape añoite oĩha la verda. Upévare haʼekuéra oiko la bíbliape heʼiháicha ha oguerovia entéro mbaʼe oĩva pype.

Umi kristiáno síglo primeropegua ehémplo: Apóstol Pablo ningo haʼe pe kristiáno hetave kárta bíblica oskrivi vaʼekue, ha Jesús ojapo haguéicha avei haʼe omombaʼeterei Ñandejára Ñeʼẽ, upévare heʼi: “Entéro mbaʼe oĩva Ñandejára Ñeʼẽme ou Ñandejáragui, ha ideprovécho” (2 Timoteo 3:16). Avei Apóstol Pablo omokyreʼỹ vaʼekue umi ansianokuéra kongregasionguápe heʼívo: ‘Peporomboʼe lája ohechauka vaʼerã peñakarama hatãha Ñandejára ñeʼẽre’ (Tito 1:7, 9). Avei heʼi vaʼekue umi kristianokuérape oñatende hag̃ua umi oipurúvagui ‘yvypóra arandu, heʼívo vyrorei oporombotavy hag̃ua. Haʼekuéra ojevale yvyporakuéra tradisiónre, umi mbaʼe oñepensávare ko múndope, ha ndahaʼéi Cristo omboʼévare’ (Colosenses 2:8).

¿Mávapa ojapo upéva ñane tiémpope?: Pe Constitución dogmática sobre la divina revelación oipurúva pe Vaticano áño 1965 guive, ha avei pe Catecismo de la Iglesia Católica heʼi: “Pe Iglésia Katólika ndahaʼéi sólo la Bíbliape omopyendáva umi enseñánsa, síno oasepta pe tradisión iñimportanteha avei la Biblia iñimportanteháicha”. Pe rrevísta Macleanʼs-pe peteĩ minístra rrelihiósa Canadagua heʼi kuri: “¿Mbaʼére piko jajegia vaʼerã peteĩ lívro ojapómava dos mil áño ojeskrivi hague? Umi mbaʼe ñande ñamboʼéva oĩ porãiterei. Natekotevẽi ñamopyenda katuete la Biblia heʼívare, térã umi mbaʼe Jesús heʼi vaʼekuére”.

Pe New Catholic Encyclopedia heʼi umi Testígo de Jehová rehe: “Haʼekuéra omombaʼeterei la Biblia, upévare ojapo la upépe heʼíva ha oguerovia entéro mbaʼe oĩva pype”. Ndaʼareiete Canadápe peteĩ karai oñeʼẽ joko peteĩ ermána opredikávape hína chupe. Pe karai heʼi pe ermánape: “Che aikuaáma mávapa hína nde, reguereko rupi la Biblia nde pópe aikuaáma nde haʼeha Testígo de Jehová”.

“Haʼekuéra ndoikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha”

“Ko múndo ndaijaʼéi hesekuéra, pórke haʼekuéra ndoikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha” (JUAN 17:14).

¿Mbaʼépa heʼise vaʼekue Jesús?: Haʼe ningo ndojeheʼái vaʼekue ko múndore, upévare oikórõ guare ko yvy ape ári haʼe noñentremetéi vaʼekue polítikape. Haʼe heʼi voi: “Che Rréino ndahaʼéi ko mundopegua. Che Rréino haʼérire ko mundopegua, che disipulokuéra oñorairõta kuri ani hag̃ua umi judío chejagarra. Péro haʼéma haguéicha, che Rréino ndahaʼéi ko mundopegua” (Juan 18:36). Jesús avei omboʼe vaʼekue idisipulokuérape ani hag̃ua ohaʼanga umi hénte ko mundopegua oñeʼẽ, opensa ha oiko lája (Mateo 20:25-27).

Umi kristiáno síglo primeropegua ehémplo: Peteĩ eskritór hérava Jonathan Dymond heʼi vaʼekue: “Umi kristiáno síglo primérope guare ndohói vaʼekue gerrahápe, jepe ikatu oñemotĩ, oñemoinge chupekuéra kárselpe térã ojejuka upe haguére”. Haʼekuéra ningo odesidi ohasa asýtanteha iñeʼẽrendu haguére. Avei umi kristiáno upe tiempopegua idiferenteterei vaʼekue umi héntegui pórke haʼekuéra heko potĩ. Upévare ojeʼe kuri chupekuéra: “Umi hénte nontendéi mbaʼérepa peẽ ndapejapovéima hendivekuéra umi mbaʼe vaiete, ha upévare haʼekuéra oñeʼẽ vai penderehe” (1 Pedro 4:4). Pe istoriadór Will Durant heʼi vaʼekue: “Umi kristiáno primer siglopegua heko potĩ ha idiferenteterei vaʼekue, upéicha rupi ojekuaa porãvéntema mbaʼéichapa umi hénte upe tiempopegua oiko tarovaite umi deséo vai rapykuéri”.

¿Mávapa ojapo upéva ñane tiémpope? Pe lívro hérava New Catholic Encyclopedia heʼi noiporãiha umi kristiáno heʼi ikonsiénsia káusare ndoipurumoʼãiha umi árma. Pe diário Reformierte Presse oguenohẽ peteĩ artíkulo omombeʼúva pe organisasión de derechos humanos African Rights heʼi vaʼekue: “Enteroite umi rrelihión apytégui, umi Testígo de Jehová añoite ndopartisipái vaʼekue pe jejuka guasu oiko vaʼekue Ruándape 1994-pe”.

Peteĩ profesór ombyasy la oiko vaʼekue pe holocausto Nazi aja. Haʼe heʼi: “Upe tiémpope ni peteĩ grúpo, térã organisasión ndojapói vaʼekue mbaʼeve entéro umi japu, maltráto ha mbaʼe vai kóntrape”. Péro oikuaa rire la oñemombeʼúva pe Museo Conmemorativo del Holocausto de Estados Unídospe, oskrivi: “Koʼág̃a aikuaama ojetrata vaíramo jepe umi Testígo de Jehovápe, haʼekuéra oaguantánte hague, ha osegínte ojapo umi mbaʼe ogueroviáva oĩ porãha”.

Ha ñañeʼẽramo pe tekopotĩre, ¿mávapa hína umi osegíva umi kristiáno síglo primeropegua ehémplo? Pe rrevísta hérava U.S. Catholic heʼi: “Haimete entéro umi katóliko ndoaseptái irrelihión heʼi jave ndovaleiha ojeguereko rrelasión sexuál oñemenda mboyve”. Upéi avei pe rrevísta omombeʼu la heʼi vaʼekue peteĩ paʼi: “Enteroite umi oúvagui che rendápe omenda mboyve, a la mitaite voi oikóma oñondive omendaʼỹre”. Ha según pe lívro The New Encyclopædia Britannica, umi Testígo de Jehová añoite “oñehaʼãmbaite hekopotĩ hag̃ua”.

“Pejoayhu vaʼerã”

“Ameʼẽ peẽme peteĩ mandamiénto pyahu: pejoayhu vaʼerã. Che pohayhu haguéicha, peẽ pejoayhu vaʼerã avei. Peẽ pejoayhúramo, entéro umi hénte oikuaáta peẽ haʼeha che disípulo” (JUAN 13:34, 35).

¿Mbaʼépa heʼise vaʼekue Jesús?: Haʼe heʼi kuri idisipulokuérape ojoayhu vaʼerãha haʼe ohayhu haguéicha chupekuéra. Péro, ¿mbaʼeichaite pevépa Jesús ohayhu vaʼekue chupekuéra? Haʼe ningo ndojoguái vaʼekue umi hénte itiempopeguápe, omboyke ha oapoʼíva umi kuñáme ha umi hénte ótro nasionguápe. Upéva rangue Jesús siémpre oporohayhu vaʼekue (Juan 4:7-10). Haʼe oporohayhueterei rupi oipuru itiémpo ha imbaretekue oipytyvõ hag̃ua umi héntepe, ha ojapo upéva sapyʼánte ikaneʼõ ha opytuʼuséramo jepe (Marcos 6:30-34). Jesús ojapo avei peteĩ mbaʼe tuichaitereíva ohechauka hag̃ua ñanderayhuha, haʼe ontrega hekove ñande rehehápe. Haʼe ningo heʼi vaʼekue voi: “Che hína pe pastór imbaʼeporãva. Pe pastór imbaʼeporãva ningo omeʼẽ hekove umi ovechakuéra rehehápe” (Juan 10:11).

Umi kristiáno síglo primeropegua ehémplo: Umi kristiáno upe tiempopegua oñohenói vaʼekue ‘ermáno’ (Filemón 1, 2). Haʼekuéra vyʼápe orresivi umi ermáno ótro nasionguápe, pórke chupekuéra g̃uarã “ndaipóri diferénsia umi judío ha griego apytépe”, pórke “peteĩnte hína ñande Ruvicha” (Romanos 10:11, 12). Opa rire pe fiésta de Pentecostes áño 33-pe umi disípulo Jerusalengua ‘ovende umi mbaʼe orekóva ha ijyvy, ha hepykue orreparti enterovépe, asegún pe oikotevẽva káda uno’. ¿Maʼerã ojapo hikuái upéva? Péicha ningo umi ojevautisa ramóva ikatu opyta pe siudápe, ha ikatúta osegi ohendu umi mbaʼe porã omboʼéva umi apóstol (Hechos 2:41-45). Haimete 200 áño umi apóstol omanomba rire, pe eskritór Tertuliano omombeʼu mbaʼépa la hénte ohecharamoiterei umi kristiánore, haʼe heʼi: “Haʼekuéra ojoayhueterei ha oĩ voi omeʼẽ hag̃uáicha hekove jepe umi ótro rehehápe”.

¿Mávapa ojapo upéva ñane tiémpope?: Pe lívro Historia de la decadencia y ruina del Imperio romano heʼi: “Heta tiémpore umi heʼíva ijehe kristianoha ombohasa asy vaʼekue iñermanokuérape, ni umi ndahaʼéiva kristiáno nombohasaʼasýi vaʼekue chupekuéra la peichaite peve”. Ramoiténte peteĩ estúdio ojejapo vaʼekue Estados Unídospe ohechauka umi hénte heʼíva ijehe irrelihiosoha, umíva apytépe umi kristiáno avei, omboykeha hapichápe idiferénte haguére, upévare haʼekuéra noipytyvõi iñermanokuéra ótro tetãyguápe haʼéramo jepe irrelihiongua.

Áño 2004-pe Estados Unidos Florídape, dos mésepente voi oiko cuatro torménta ivaietereíva. Upe riremínte pe omoakãva pe komite de emerhénsia oikuaase mbaʼéichapa ojepuru hína umi mbaʼerepy oñepytyvõ hag̃ua umi héntepe. Haʼe ohechakuaa ndaiporiha oñeorganisa porãvéva umi Testígo de Jehovágui. Upévare, haʼe heʼi ikatutaha oipytyvõ chupekuéra oimeraẽ mbaʼe oikotevẽvape. Áño 1997-pe unos kuánto Testígo de Jehová oho República Democrática del Congo peve ogueraha hag̃ua pohã, tembiʼu ha ao iñermanokuéra ha entéro oikotevẽvape g̃uarã, koʼã mbaʼerepy ningo omeʼẽ vaʼekue umi Testígo de Jehová oĩva Európape ha umíva ohupyty voi un millón de dólar.

“Che aikuaauka nde réra umi héntepe”

“Che aikuaauka nde réra umi hénte oĩ vaʼekuépe ko múndope ha nde remeʼẽva chéve. [...] Che aikuaauka chupekuéra nde réra ha asegíta aikuaauka” (JUAN 17:6, 26).

¿Mbaʼépa heʼise vaʼekue Jesús?: Jesús oikuaauka vaʼekue Ñandejára réra opredikárõ guare. Ha olee jave la Biblia, heʼi ha oipuru meme vaʼekue Ñandejára réra tee (Lucas 4:16-21). Avei omboʼe idisipulokuérape oñemboʼe jave heʼi hag̃ua: “Ore Ru, toñembotuicha nde réra” (Lucas 11:2).

Umi kristiáno síglo primeropegua ehémplo: Apóstol Pedro heʼi vaʼekue umi ansiáno Jerusalenguápe ‘Ñandejára oiporavo hague peteĩ puévlo ogueraha vaʼerã héra’ (Hechos 15:14). Avei Jesús apostolkuéra opredika jave omombeʼu: “Entéro ojeroviáva Jehová rérare ojesalváta” (Hechos 2:21; Romanos 10:13). Umi apóstol oskrivi jave umi lívro oipuru meme vaʼekue Ñandejára réra. Por ehémplo, pe Tosefta haʼe vaʼekue peteĩ lívro ojeskrivi haguépe heta léi ha kostúmbre orekóva umi judío. Ko lívro oñekompleta áño 300 rupi d.C. ha upépe oñemyesakã mbaʼépa ojejapo vaʼekue ojehapy jave umi lívro oipurúva umi kristiáno. Peteĩ pártepe heʼi: “Umi lívro de los Evangelistas ha umi lívro de minim (amalisia umi lívro oipurúva umi kristiáno judío) ndojesalvái vaʼerã pe tatágui, umi lívro ha umi párte oĩháme Ñandejára réra okaipaite vaʼerã”.

¿Mávapa ojapo upéva ñane tiémpope?: Pe Biblia Revised Standard Version, oaprova vaʼekue pe Consejo Nacional de Iglesias de Cristo oĩva Estados Unídospe iñepyrũme heʼi: “Ñandejára ningo peteĩnte, ndaipóri ótro [...] ha heta Iglésia Kristiánape g̃uarã noĩporãi ojepuru peteĩ téra oñehenói hag̃ua Ñandejárape”. Upévare kóa ko Biblia oipuru rangue Ñandejára réra, oipuru ivése pe título “SEÑOR”. Pe Vaticano heʼi voi umi paʼípe: “Umi misa, purahéi ha ñemboʼépe oĩramo Ñandejára réra ojepurúvo pe tetragrammaton YHWHa ndojeʼéi ni ndojeipurúi vaʼerã upéva”.

¿Mávapa umi oipurúva ha oikuaaukáva Ñandejára réra tee koʼág̃a rupi? Peteĩ mitãrusu Kyrgyzstangua hérava Sergey, ohendu vaʼekue Ñandejára réra tee peteĩ pelíkulape. Upe rire ohasa ohóvo pe tiémpo, ha haimete diez áñore nohenduvéi upéa upe téra. Ova rire Estados Unídospe, peteĩ díape mokoĩ Testígo de Jehová og̃uahẽ hógape ha ohechauka chupe Ñandejára réra la Bíbliape. Sergey ovyʼaiterei oikuaávo oĩha peteĩ grúpo oipurúva Ñandejára réra tee haʼéva Jehová. Jahekávo pe palávra “Ñandejára Jehová” pe diksionário héravape Websterʼs Third New International Dictionary, jatopáta heʼiha: “Haʼe pe úniko Dios omombaʼe ha oadoráva umi Testígo de Jehová”.

[Nóta]

“Umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Réinore oñemombeʼúta oparupiete ko yvy ape ári”

“Ha umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore oñemombeʼúta oparupiete ko yvy ape ári; ha upéi og̃uahẽta pe fin” (MATEO 24:14).

¿Mbaʼépa heʼise vaʼekue Jesús?: Pe oskrivi vaʼekue pe lívro de Lucas heʼi kuri Jesús oho hague “entéro umi siuda ha puevlokuérarupi opredika ha oikuaauka umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore”(Lucas 8:1). Jesús voi heʼi vaʼekue: “Aha vaʼerã ótro siudápe apredika hag̃ua umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore, pórke upearã Ñandejára chembou vaʼekue”(Lucas 4:43). Haʼe omondo kuri idisipulokuérape opredika hag̃ua umi notísia porã umi siuda ha puevloháre, ha heʼi chupekuéra: “Oikóta pendehegui che testígo; umi lugár mombyryvehápe jepe ko yvy ape ári” (Hechos 1:8; Lucas 10:1).

Umi kristiáno síglo primeropegua ehémplo: Jesús disipulokuéra oaprovecha pe tiémpo ha pyaʼe voi ojapo la Jesús heʼi vaʼekue chupekuéra: “Káda día pe témplope ha umi ogahárupi, osegi omboʼe ha oikuaauka hikuái umi notísia porã oñeʼẽva Jesús rehe, haʼéva hína pe Cristo” (Hechos 5:42). Ha ndahaʼéi vaʼekue peteĩ grúpo ojeporavóvante la ikatu vaʼekue opredika, síno enterove oĩva pe kongregasiónpe. Pe istoriadór Neander heʼi vaʼekue: “Celso haʼe vaʼekue pe primer oskrivi vaʼekue umi kristianokuéra kóntrape, haʼe oñembohory vaʼekue pórke umi opredika kyreʼỹvéva apytépe oĩ vaʼekue umi ombaʼapóva lána ha kuérore, avei oĩ haʼéva sapatéro, ha umi ilápi mbykýva”. Pe eskritór Jean Bernardi heʼi pe lívro héravape Los primeros siglos de la Iglesia: “Síglo primérope umi kristiáno opredika vaʼerã kuri opárupi, haʼekuéra oho vaʼerã umi siudaháre, plása rupi, kállere ha ogaháre. Haʼekuéra ojapo upéva oparupiete ko yvy ape ári tahaʼe ojerresivi porã térã nahániriramo”.

¿Mávapa ojapo upéva ñane tiémpope?: Peteĩ saserdóte Anglicano hérava David Watson heʼi vaʼekue: “Pe Iglésia nomombaʼevéi pe predikasión ha nomboʼevéi umi héntepe, upéva káusare avei umi hénte oho vaive hese ha naikyreʼỹvéi oservi hag̃ua Ñandejárape”. Pe lívro héravape ¿Porqué se van los Católicos?, pe eskritór José Luis Pérez Guadalupe heʼi umi Testígo de Jehová idiferentetereiha umi Evangélico, Adventista ha ótra rrelihionguágui, pórke umi Testígo de Jehová: “Oñeorganisa porãiterei opredika hag̃ua ogahárupi”.

Iñinteresánte la heʼíva Jonathan Turley pe infórme oguenohẽ vaʼekuépe pe Cato Institute, haʼe heʼi: “Jaʼéramo Testígo de Jehová, ensegidamínte la hénte imanduʼáma umi ohóvare ovisita chupekuéra hógape opyta vaive jave chupekuéra, umi Testígo de Jehová ndahaʼéi opredikáva omombeʼu hag̃uánte umi mbaʼe ogueroviáva, síno ohechauka hag̃ua ojeroviaha” (Cato Supreme Court Review, 2001-2002).

[Rrekuádro]

¿Reikuaámapa mávapa umi kristiáno tee?

Reanalisa rire umi mbaʼe oñehesaʼỹijóva ko artíkulope, ndéve g̃uarã, ¿mávapa hína umi kristiáno tee ñane tiémpope? Oĩramo jepe hetaiterei grúpo heʼíva ijehe kristianoha, jagueraha vaʼerã en kuénta pe Jesús heʼi vaʼekue: “Naentéroi heʼíva chéve: ‘Señór, Señór’, oikéta pe Rréino yvagapeguápe. Síno umi ojapóva che Ru yvagapegua rembipota añoite oikéta” (Mateo 7:21). Rehechakuaáramo mávapa hína umi ojapóva Ñandejára rembipota koʼág̃a, ha reñemoag̃uíramo hesekuéra katuete rehupytýta hetaiterei mbaʼe iporãva Ñandejára Rréino poguýpe. Upévare, reikuaasevéramo Ñandejára Rréinogui ha umi mbaʼe porãita jahupytýtavagui, ikatu rejerure pe Testígo de Jehová omeʼẽ vaʼekuépe ndéve ko rrevísta tanepytyvõ (Lucas 4:43).