Mẹnu lẹ wẹ Tindo Yise to Gbigbọ Ylankan lẹ Mẹ?

BE HIẸ yise dọ gbigbọ mayọnmọ lẹ sọgan yinuwa do gbẹ̀zan towe ji ya? Mẹsusu na gblọn po nuzindeji po dọ lala. To whenuena yé kẹalọyi tintin Jiwheyẹwhe tọn, yé nọ deafu do linlẹn azọ́nwiwa huhlọn he hugan gbẹtọ tọn heyin aovi lẹ tọn.

Gbigbayipe yise matindo to gbigbọ lẹ mẹ to aihọn whezẹtẹn waji tọn yin na nuyiwadomẹji sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn, he na owhe kanweko lẹ plọnmẹ dọ aigba wẹ yin ahọ́nkan wẹkẹ lọ tọn, he tin to olọn po olọnzomẹ aigba glọ tọn po ṣẹnṣẹn. Sọgbe hẹ nuplọnmẹ ehe, angẹli lẹ duvivi vivomẹninọ olọn mẹ tọn to whenuena aovi lẹ nọ deanana nuyiwa olọnzomẹ tọn lẹ.

Dile nudinmọ lẹ to lẹnunnuyọnẹn mẹ hẹn gbẹtọ lẹ nado gbẹ́ linlẹn agọ̀ lẹ dai dogbọn ninọmẹ wẹkẹ lọ tọn dali, yise to nudida gbigbọnọ lẹ mẹ lẹzun nuhe ma tin to zoji. Owe lọ Nouvelle Encyclopédie britannique (Glẹnsigbe) dọmọ: “To gufinfọn owhe kanweko 16tọ Copernic tọn (he sinai do tamẹnuplọnmẹ sunwhlẹvu plọntọ Copernic tọn ji) godo, to ehe mẹ ... Aigba ma sọ yin mimọ taidi ahọ́nkan wẹkẹ lọ pete tọn bà ṣigba, kakatimọ, yin planẹti de poun heyin todohukanji lilẹpe planẹti lẹ tọn he whè hugan bẹdopọ sunwhlẹvu lẹ tọn to wẹkẹ mayọnjlẹ he họnwun de mẹ—yedọ yise to tintin angẹli lẹ tọn po aovi lẹ tọn po mẹ ma sọawuhia di nuhe sọgbe bà gba.”

To whenuena e yindọ mẹsusu ma nọ tindo yise to gbigbọ ylankan lẹ mẹ, livi susu lẹ tin he wàmọ. Angẹli he jai lẹ nọ yin didohia to sinsẹ̀n susu lẹ mẹ, yedọ to hohowhenu podọ to alọnu din ga. Gbọnvona nuyiwa yetọn lẹ taidi nuhẹnflutọ gbigbọmẹ tọn lẹ, angẹli ylankan ehelẹ nọ yin mimọ taidi dowatọ nugbajẹmẹji tọn lẹ, taidi awhàn, huvẹ, po aigba sisọsisọ lẹ po, gọna godonọtọ na azọ̀njijẹ, apọ̀nzọ̀n, po okú po.

Satani Lẹgba, gbigbọ aovi daho lọ to sinsẹ̀n Klistiani tọn po Ju tọn po mẹ, nọ yin yiylọ dọ Iblisi gbọn Malẹnu lẹ dali. To sinsẹ̀n Pẹlsia hohowhenu tọn heyin zoroastrisme (sinsẹ̀n Pẹlsia tọn) mẹ, e nọ sọawuhia taidi Angra Mainyu. To sinsẹ̀n gnosticisme tọn mẹ, he gbayipe to owhe kanweko awetọ po atọ̀ntọ po W.M. tọn whenu, Lẹgba yin pinpọnhlan nado yin démiurge, yedọ hogbe he nọ yin nina yẹwhe awuwhantọ he yìdo hlan mẹhe susu gbẹtọvi lẹ tọn nọ basi sinsẹ̀n hlan to wunvi mẹ.

Gbigbọ he bọdo gbigbọ aovi daho lọ go lẹ nọ sọawuhia titengbe to sinsẹ̀n Whezẹtẹn waji tọn lẹ mẹ. Hindu lẹ tindo yise lọ dọ asuras (aovi lẹ) jẹagọdo devas (yẹwhe lẹ). Na titengbe tọn asura lẹ nọ dibusi rakshasas, yedọ nudida dabla lẹ he nọ dla tẹpamẹ lẹ pọ́n.

Buddha-sẹntọ lẹ nọ pọ́n aovi lẹ hlan taidi huhlọn gbẹtọ tọn lẹ he nọ hẹnalọdena gbẹtọ ma nado mọ Nirvana yí, yedọ he nọ ṣí ojlo mẹtọn. Ogan mẹwhlepọntọ hugan lọ to yé mẹ wẹ Mara, po viyọnnu atọ̀n etọn lẹ Rati (Ojlo), Raga (Awuvivi), po Tanha (Magbọjẹ) po.

Sinsẹ̀n-basitọ Chine tọn lẹ nọ flọ miyọn ayajẹ tọn lẹ, tọṣi (torches) lẹ, po miyọn he nọ wú lẹ (pétards) po nado basi hihọ na yede sọta kuei, kavi aovi jọwamọ lẹ. Sinsẹ̀n Japon tọn lẹ ga tindo yise lọ dọ aovi susu lẹ wẹ tin, gọna tengu dobu lọ, yedọ gbigbọ lẹ he nọ jẹ gbẹtọ lẹ ji kaka jẹ whenuena e nọ yin yinyàn jẹgbonu gbọn yẹwhenu de dali.

To sinsẹ̀n mẹhe ma yọnwe lẹ tọn ṣẹnṣẹn to Asia, Aflika, Océanie, po Amelika lẹ po, yise lọ tin dọ nudida gbigbọnọ lẹ yin alọgọtọ kavi awugblenamẹtọ sọgbe hẹ ninọmẹ lẹ po ninọmẹ he mẹ yé tin te po. Gbẹtọ lẹ nọ basi sinsẹ̀n hlan gbigbọ ehelẹ nado yàn nugbajẹmẹji do ola bo mọ nukundagbe lẹ yí.

Dogọ na ehe lẹpo wẹ ojlo gbayipe magiki po afinyọnnọnuwiwa po, podọ e họnwun dọ yise to gbigbọ ylankan lẹ mẹ tindo whenuho gaa nuyiwadomẹji tọn de. Ṣigba be e sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado yise dọ nudida mọnkọtọn lẹ tin ya? Biblu dọ dọ yé tin. Ṣigba, eyin yé tin, naegbọn Jiwheyẹwhe do na yé dotẹnmẹ nado nọ yinuwa do gbẹtọ ji na awugble etọn tọn? (Pọ́n w-F 1/2/94, weda 3.)