Otàn Gbẹzan Tọn

Yẹn Plọn Nado Deji Mlẹnmlẹn Do Jehovah Go

Dile e yin didọ gbọn Aubrey Baxter dali

To samedi dopo to 1940, sunnu awe delẹ tọ́navùn mi bo lì mi kọ́. Ponọ awe tin to ote sẹpọ finẹ, ṣigba kakati nado gọalọna mi, yé bọzùndo na mi bo zealọ na danuwatọ lọ lẹ. Nujijọ he zọ́n bọ adán ehe wá gbò mi to gbẹzan ṣie mẹ lẹ bẹjẹeji to owhe atọ́n jẹnukọn, whenue n’gbẹ́ to azọ́nwa to akán-kùntẹn de. Mì gbọ ma basi zẹẹmẹ na mì.

YẸN yin jiji to 1913 to Swansea, yèdọ tòpẹvi he to huto de to Nouvelle-Galles du Sud, Australie. Yẹn wẹ yin atọ̀ntọ to visunnu ẹnẹ he whẹndo mítọn tindo lẹ mẹ. Whenuena n’tindo owhe atọ́n, whẹndo mítọn blebu bẹ azọ̀nylankan grippe espagnole, he hù gbẹtọ livi susu lẹdo aihọn pé. Mí dopẹ́ dọ mímẹpo wẹ luntọ́n. Ṣigba to 1933, okú Mama tọn to owhe 47 mẹvi yinyin mẹ hẹn nugbajẹmẹji de wá whẹndo mítọn ji. Taidi yọnnu budisi Jiwheyẹwhe tọ́ de, e ko kẹalọyi bladopọ awe owe Lumière tọn lẹ, yèdọ nuplọnmẹwe sinai do Biblu ji de he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ má.

To whenẹnu, n’nọ wazọ́n to akán-kùntẹn de. Na azọ́n ma nọ sù do mi to whepoponu wutu, n’nọ hẹn owe lọ lẹ yì azọ́n mẹ bo nọ yí miyọ́ngbán he yin biblá do ogangbakun ṣie go zan nado hia yé. To madẹnmẹ, n’mọdọ nugbo lọ die. N’sọ jẹ todoaina hodidọ sinai do Biblu ji he Kunnudetọ lẹ nọ dọ to ladio ji. Nuhe sọ yidogọna ayajẹ ṣie wẹ yindọ Papa po nọvisunnu ṣie lẹ po jẹ ojlo dohia ji to nugbo Biblu tọn mẹ.

To 1935, nugbajẹmẹji devo sọ jọ to whenuena nọvisunnu ṣie Billy bẹ afujezọ̀n bo kú. Owhe 16 poun wẹ e tindo. Ṣigba to ojlẹ ehe mẹ, whẹndo mítọn mọ homẹmiọn yí sọn todido fọnsọnku tọn mẹ. (Owalọ lẹ 24:15) To ojlẹ kleun de godo, Papa po mẹdaho ṣie lẹ po, yèdọ Verner po Harold po, gọna asi yetọn lẹ klan gbẹzan yetọn do wiwe na Jiwheyẹwhe. To mẹhe yin hagbẹ whẹndo ṣie tọn tlọlọ lẹ mẹ, yẹn kẹdẹ wẹ pò to ogbẹ̀. Ṣigba Marjorie, asi Verner tọn awetọ po asi Harold tọn Elizabeth po, gbẹ́ to Jehovah sẹ̀n po zohunhun po.

Pinplọn Nado Dejido Jehovah Go

Tintan he n’dukosọ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tlọlọ wẹ yin to 1935, whenue nawe Ukraine-nu de wá dla mí pọ́n po kẹkẹ afọ tọn po. To dimanche he bọdego, n’yì opli Klistiani tọn whla tintan, podọ to osẹ dopo godo, n’kọnawudopọ hẹ pipli lọ to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ. Mẹmẹsunnu he to anadena dope kunnudegbe tọn lọ bẹ alọnuwe apòmẹ tọn delẹ na mi, podọ e paṣa mi tlala dọ, e do mi hlan yẹn ṣo! To ohọ̀n tintan ji, n’to budi sọmọ bọ n’jlo dọ aigba ni kẹnù bo ze mi mì! Ṣigba whétọ lọ do homẹdagbe hia bo tlẹ kẹalọyi owe mítọn lẹ.

Wefọ delẹ taidi Yẹwhehodọtọ 12:1 po Matiu 28:19, 20 po yinuwado jie sọmọ bọ n’jlo na lẹzun gbehosọnalitọ kavi lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn de. Papa nọgodona nudide ṣie. Dile n’ma tlẹ ko yí baptẹm, n’de 15 juillet 1936 taidi azán he gbè n’na bẹjẹeji. To gbenẹgbe, n’yì wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Sydney, fie n’yin azọ́ndena te nado wazọ́n hẹ pipli gbehosọnalitọ 12 delẹ tọn to gbétatò Sydney tọn he nọ yin Dulwich Hill mẹ. Yé plọn mi lehe likun-linú alọ tọn nọ yin yiyizan gbọn, yèdọ nuhe gbehosọnalitọ lẹ nọ yizan to whenẹnu nado lì linfin nado sọgan de akuẹzinzan pò.

Gbehosọnalitọ Bibasi to Zungbo Mẹ

To baptẹm ṣie godo to vivọnu owhe enẹ tọn, n’yin azọ́ndena yì ṣẹnṣẹn Queensland tọn to pọmẹ hẹ gbehosọnalitọ awe devo lẹ—Aubrey Wills po Clive Shade po. Nutindo mítọn lẹpo ma hugan agbànbẹhun Aubrey tọn, kẹkẹ afọ tọn delẹ, glamafonu he nọ yin hinhẹn pé nado hò hoyidokanji Biblu tọn lẹ, gòhọ he wá lẹzun fininọ mítọn na owhe atọ̀n he bọdego lẹ, akanma atọ̀n, tafo dopo gọna ganzẹ́n he mí do nọ danú. To whèjai dopo he nudida jẹ jie, linlẹn ṣie wẹ nado da núdùdù “vonọtaun” omá po likun po tọn de. Ṣigba núdùdù lọ glo dùdù na mímẹpo. N’gbọ bo ze e yì na osọ́ he tin to yakẹ de. Osọ́ lọ whlẹ́n núdùdù lọ pọ́n bo mimí ota bosọ wleali! Sọn gbenẹgbe, n’masọ tẹ́n onú mọnkọtọn pọ́n ba.

To ojlẹ de mẹ, mí basi dide nado yawu fó aigba-denamẹ mítọn, enẹwutu mí má ẹn do atọ̀n ji bọ mẹdopodopo nọ wazọ́n to adà dopo ji. To whèjai delẹ, n’nọ saba dẹn do fie gòhọ mítọn te sọmọ bọ n’ma sọgan kùn kẹkẹ wá whé, podọ whedelẹnu, n’gbọ bo nọ dọ́ owhé omẹ gbétatò lọ tọn he jọmẹ delẹ tọn gbè. To gbèdopo, n’dọ́ akanma dagbedagbe de ji to abò jonọ tọn kanlin-yìntẹn de tọn mẹ, podọ to ozán he bọdego mẹ, n’dọ́ aigba kudiho de ji to gòhọ gbéyantọ de tọn mẹ to kanlinyú he to wánlùn lẹ ṣẹnṣẹn. N’sọ nọ saba dọ́ gbémẹ. To ozán dopo mẹ, avún gbémẹ tọn lẹ lẹdo mi bo to gbigbó sọn olá to zinvlu mẹ, ehe dobuna mi tlala. N’ma sọgan miyọ́n nukun to ozán enẹ mẹ, ṣigba to godo mẹ, n’wá mọdọ homẹnú kanlin tọn he yin zizedlan yakẹ lẹ gbé wẹ yé tọ́n, e ma yin yẹn.

Yẹwhehodidọ po Mọto He Tindo Zomọ Gbèzeyiaga Tọn de Po

Mí nọ yí mọto he tindo zomọ gbèzeyiaga tọn de zan nado lá Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. To tòdaho Townsville tọn he tin to agewaji Queensland tọn mẹ, ponọ lẹ nagbè mí nado sawhé do ṣẹnṣẹn tòdaho lọ tọn. Ṣigba, hoyidokanji lọ lẹ doadi na hagbẹ sinsẹ̀n Armée du Salut tọn delẹ bọ yé dọna mí nado yì. Whenuena mí gbẹ́ nado yì, atọ́n to yé mẹ húnhún mọto mítọn po huhlọn po. To ojlẹ enẹ mẹ, n’tin to mọto lọ mẹ bo to hoyidokanji lọ lẹ hò! E taidi dọ e ma na yin nuyọnẹnnu nado tẹdo jlọjẹ mítọn go, enẹwutu whenue dawe lọ lẹ do zingidi yetọn te, mí tọ́nsọn lẹdo lọ mẹ.

To Bundaberg, dawe jlodotọ de whe tọjihun de na mí nado sọgan to hoyidokanji lọ hò gbọ̀n tòpẹvi lọ blebu mẹ dile mí to Tọ̀sisa Burnett ji bo to yìyì. Aubrey po Clive po ze zomọ gbèzeyiaga tọn lọ bo dedo po tọjihun lọ po bọ yẹn gbọṣi plihọ̀ he mí haya lọ mẹ. To ozán enẹ mẹ, ogbè daho Joseph F. Rutherford tọn he yin yiyidokanji sọn tatọ́-tẹnnọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn dọnú gbọn Bundaberg mẹ lẹdo pé bo to owẹ̀n Biblu tọn sinsinyẹn de lá. Matin ayihaawe, ojlẹ ayajẹ tọn wẹ ehelẹ yin, he biọ adọgbigbo po yise po to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ si.

Awhàn Hẹn Avùnnukundiọsọmẹnu Devo lẹ Wá

To bẹjẹeji Wẹkẹ-whàn II tọn tlolo to septembre 1939, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn 1^er novembre tọn dọhodo kadaninọ Klistiani tọn ji gando tonudidọ po awhàn po go. E wá vivi na mi to godo mẹ dọ n’plọn nudọnamẹ he wá do ganmẹ ehelẹ. Nalete, to devizọnwiwa dopọ na owhe atọ̀n godo, yẹn po Aubrey po gọna Clive, mọ azọ́ndenamẹ yí hlan ofi voovo lẹ. N’yin azọ́ndena taidi nugopọntọ tomẹyitọ to agewaji Queensland tọn, yèdọ azọ́ndenamẹ de he whlé jidide ṣie to Jehovah mẹ pọ́n whlasusu.

To août 1940, n’yì dla agun Townsville tọn pọ́n, he bẹ gbehosọnalitọ ẹnẹ hẹn—yèdọ Percy po Ilma Iszlaub poa gọna Norman po Beatrice Bellotti po he yin nọvinọvi. To owhe ṣidopo godo, Beatrice lẹzun asi ṣie. To samedi whèjai dopo, to whenuena delẹ to mí mẹ dotana kunnudide tòhomẹ-liho ji tọn godo, sunnu delẹ tọ́navùn mi dile n’donù e go do to bẹjẹeji. Ṣigba kakati nado hẹn mi gbọjọ, danuwadomẹgo ehe vọ́ zodolanmẹna mi to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ.

Mẹmẹyọnnu gbehosọnalitọ awe, Una po Merle Kilpatrick po to yẹwhehodọ po zohunhun po to agewaji to whenẹnu. To gbèdopo, n’duvivi azọ́nwadopọ hẹ yé tọn to lizọnyizọn lọ mẹ, podọ to enẹgodo, yé biọ to asie nado kùn yé dasá tọ̀sisa de yì owhé whẹndo jlodotọ delẹ tọn gbè. Enẹ biọ dọ n’dona linsin yì tọjihun he yin sìnsìn do adà awetọ otọ̀ lọ tọn kọ̀n bo kùn in lẹkọ wá nado bẹ mẹmẹyọnnu lọ lẹ dasá. Ṣigba to whenuena n’jẹ tọjihun lọ kọ̀n, n’ma mọ azẹ̀ lẹ to e mẹ! Mí wá sè to godo mẹ dọ nukundiọsọmẹtọ de wẹ ze yé whlá. Ṣigba, ayiha he e kàn lọ ma hẹnalọdotena mí. N’ko wazọ́n na owhe susu taidi mẹhe nọ whlẹn mẹhe to tọ̀kú lẹ gán, podọ n’gbẹ́ yọ́n sinlin taun. Enẹwutu, n’sìn okàn ohún lọ tọn do alinmẹ bo dọ̀n ẹn yì mẹmẹyọnnu lọ lẹ dè bosọ linsin nado dọ̀n yé lẹkọ. Jehovah dona vivẹnudido mítọn lẹ, na whẹndo jlodotọ enẹ wá lẹzun Kunnudetọ to nukọn mẹ.

To Oyẹ Hihọ́-Basinamẹ Jehovah Tọn Glọ

Na hihọ́ wutu, awhànfuntọ lẹ gbòali do bẹbẹnu tòpẹvi Innisfail tọn. N’tindo jlọjẹ nado nọ̀ otò lọ mẹ, enẹwutu n’penugo nado mọ gbedewema lẹ yí nado sọgan plan mẹdevo lẹ biọ otò lọ mẹ, ṣigba ehe ma gọalọ to whenuena afọzedaitọ delẹ wá dla mi pọ́n sọn wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn. Nado sọgan hẹn yé dasá fie awhànfuntọ lẹ gbòali te lọ, n’dona ze yé whlá do oján godo tọn mọto ṣie tọn glọ.

Amì hán to ojlẹ enẹ mẹ sọmọ bọ gbẹtọ lẹ nọ yí zomọ gazogène he mẹ akán míawu nọ yin bibẹ do lẹ zan do amì tẹnmẹ to mọto yetọn lẹ mẹ. N’nọ zingbejizọnlin to zánmẹ bo nọ bẹ atì akán tọn lẹ do aisinnu mọto ṣie tọn he glọ n’ze mẹmẹsunnu lọ lẹ whlá do ji. Eyin ponọ lẹ do mi te to aliji, n’nọ nazò mọto lọ sọmọ bọ akán lọ lẹ nọ hẹ̀ taun nado sọgan fẹayihasẹna yé. To zánmẹ dopo, n’dawhá hlan awhànfuntọ lẹ dọ, “Eyin n’ṣí mọto lọ, e na bẹpla zomọ akán tọn lọ bọ e na vẹawu nado vọ́ zodona ẹn.” Na yozò, awhá po azọ̀ yuu mọto lọ tọn po to tuklado awhànfuntọ lọ lẹ wutu, yé yìnnukun pọ́n mọto lọ mẹ poun bo jo mi do.

To ojlẹ enẹlẹ mẹ, n’yin azọ́ndena nado basi tito plidopọ de tọn to Townsville na Kunnudetọ lẹdo lọ tọn lẹ. Aṣẹpatọ lẹ wẹ nọ magbe núdùdù nẹmu he mẹdopodopo sọgan họ̀ tọn, enẹwutu nado sọgan mọ núdùdù he mí tindo nuhudo etọn, mí dona mọ alọkẹyi sọn osẹ́n-zọ́nwatọ lẹdo lọ tọn dè. To ojlẹ enẹ mẹ, mẹmẹsunnu mítọn lẹ to yinyin wiwle na kadaninọ yetọn wutu. Enẹwutu, whenuena n’basi tito nado yì osẹ́n-zọ́nwatọ lọ dè, n’kanse dee dọ, ‘Be nuyọnẹnnu wà wẹ n’ka te, kavi hó dín gbé wẹ n’jei?’ Etomọṣo, n’zindonukọn dile n’mọ anademẹ yí do.

Osẹ́n-zọ́nwatọ lọ he to aisinsin to tafo daho de kọ̀n dọna mi nado sinai. Whenue n’dọ nuhe hẹn mi wá na ẹn, e wlekli, bo pọ́n mi suu. Enẹgodo, e wle-agbọ́-mi bo dọmọ, “Núdùdù nẹmu mọ dín mì te?” N’ze todohukanji de na ẹn he bẹ sọha he dín mí te, e whè gbau na núdùdù dopodopo hẹn. E pọ́n todohukanji lọ bo dọmọ: “E taidi dọ e whè. Mí ni gbọ bo zọ́n donu awe etọn.” N’tọ́nsọn wekantẹn lọ po pẹdido daho de po na Jehovah, mẹhe ko plọn mi whladopo dogọ nado dejido ewọ go.

To janvier 1941, azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yin alọhẹndotena to Australie. Mẹsusu jẹ nuvẹdo mí ji bo tlẹ nọ sawhẹdokọna mí dọ mí yin amẹ́ Japon-nu lẹ tọn! To gbèdopo, mọto awe he mẹ ponọ po awhànfuntọ lẹ po gọ́ hò jẹ mí ji to Ogle Ogbẹ́ tọn mẹ, yèdọ aigba de he mí họ̀ to Atherton Plateau nado nọ pọgle to e ji. Yé to miyọ́ngbán he yé lẹndọ mí nọ yizan nado de fie kẹntọ lẹ te hia dín. Yé sọ sawhẹdokọna mí dọ mí nọ dó gbàdo mítọn lẹ to aliho de mẹ nado na ohia Japon-nu lẹ sọn agahun mẹ! Na nugbo tọn, whẹsadokọnamẹ ehe lẹpo wẹ sọawuhia nado yin lalo.

Na alọhẹndotenamẹ lọ wutu, mí dona ṣọ́ míde bo nọ kàn ayiha voovo lẹ nado má owe mítọn lẹ. Di apajlẹ, to whenuena owe lọ Enfants yin didetọn, n’mọ pali etọn blebu dopo yí to Brisbane, bo zingbejizọnlin gbọ̀n pinpán mẹ yì agewaji, podọ eyin mí jẹ pinpán-glintẹn de to fie agun de te, n’nọ na yé delẹ to owe lọ lẹ mẹ. Nado glọnalina ponọ po awhànfuntọ lẹ po nado hùn pali lọ pọ́n, n’hẹn ayinyọ̀n loboto de bo nọ sìn in do pali lọ ji whẹpo do bẹagbàn tọ́n. Nugbo wẹ dọ ayiha he n’kàn lọ sọgan taidi nutata, ṣigba e wazọ́n. Kọgbọ daho de wẹ e yin na omẹ Jehovah tọn lẹ to whenuena alọhẹndotenamẹ lọ—he whẹdatẹn de ylọdọ “nuhe ma sọgbe bo ma tindo dodonu bosọ yin kọgbidinamẹnu”—yin didesẹ to juin 1943.

Oylọ-Basinamẹ do Awhànzọ́n Pinplọn Mẹ

To owhe he jẹnukọn mẹ, yẹn po Aubrey Wills po gọna Norman Bellotti yin oylọ-basina do awhànzọ́n pinplọn mẹ. Aubrey po Norman po yin yiylọ osẹ dopo jẹnukọnna mi bọ aṣẹpatọ lẹ sọ dawhẹna yé nado sẹ̀ngàn na osun ṣidopo. To ojlẹ lọ mẹ, posu-zọ́nwatọ lẹ nọ ṣinyọ́nalọ linlinnamẹwe Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn he yin didohlan mẹhe yé yọnẹn nado yin Kunnudetọ lẹ ji bo nọ jo omẹ paa lẹ tọn do. Azọ́ndenamẹ mítọn wẹ nado dín dopo to omẹ ehelẹ mẹ mọ, bo basi vọkan linlinnamẹwe lọ lẹ tọn susu bosọ má yé na Kunnudetọ hatọ lẹ. Gbọnmọ dali, mí nọ mọ núdùdù gbigbọmẹ tọn yí to gbesisọ mẹ.

Whenuena n’yin whẹdana nado sẹ̀ngàn na osun ṣidopo dile n’ko to nukundo do, n’vọ́ owhẹ̀ ylọ to afọdopolọji sọgbe hẹ anademẹ wekantẹn alahọ Sydney tọn. Yanwle mítọn wẹ nado hẹn whẹho lọ dọngbàn kakajẹ whenue mẹdevo sọgan yin dide nado penukundo azọ́n lọ go. N’yí dotẹnmẹ enẹ zan nado dla delẹ to Kunnudetọ 21 he yin wiwle to agewaji Queensland tọn lẹ mẹ pọ́n. Suhugan yetọn tin to ganpa de mẹ podọ ogán ganpa enẹ tọn gbẹwanna mí taun. Whenuena n’flinnu in dọ nukọntọ sinsẹ̀n devo lẹ tọn nọ dla omẹ yetọn lẹ pọ́n, e bẹ adi bo dawhá dọ, “Eyin yẹn kẹdẹ tọn wẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹpo wẹ yè na tò debọdo-dego bo desòdo!” Gàntọṣọtọ lọ lẹ dọ̀n mi tọ́n po zingidi po.

Whenue ojlẹ sọ na whẹ̀-vọ́-ylọ lọ, aṣẹpatọ lẹ de whẹ̀yidọtọ de nado gọalọna mi dile osẹ́n biọ do. Ṣigba nado dọ hójọhó, yẹnlọsu wẹ yiavunlọna dee, ehe biọ dọ n’dona ganjẹ Jehovah go mlẹnmlẹn. Taidi kọdetọn de, e ma jo mi do. (Luku 12:11, 12; Filippinu lẹ 4:6, 7) Nujiawu wẹ e yin dọ, n’duto owhẹ̀ lọ ji na nuṣiwa delẹ yin mimọ to wema whẹsadokọnamẹ tọn he wekantọ whẹdatẹn lọ tọn kàn ji wutu!

To 1944, n’yin azọ́ndena yì lẹdo daho de mẹ he bẹ Hùwaji Australie tọn, agewaji Victoria tọn po tòdaho Sydney tọn po hẹn to Nouvelle-Galles du Sud. To owhe he bọdego mẹ, tito togunmẹ hodidọ lẹdo aihọn pé tọn de bẹjẹeji bọ hodọtọ dopodopo dona wleawuna hodidọ etọn titi to dodonu todohukanji weda dopo tọn he titobasinanu lọ wleawuna de tọn ji. Avùnnukundiọsọmẹnu devo wẹ hodidọ ganhiho dopo tọn yin na mí, ṣigba mí zindonukọn po jidide mlẹnmlẹn po to Jehovah mẹ, podọ ewọ dona vivẹnudido mítọn lẹ.

Alọwle po Azọngban Yọyọ lẹ Po

To juillet 1946, n’wlealọ hẹ Beatrice Bellotti bọ mí sẹ̀n to pọmẹ taidi gbehosọnalitọ. Ohọ̀ owhlẹ tọn he nọ yin tẹnsẹna de mẹ wẹ mí nọ nọ̀. Viyọnnu mítọn Jannyce (Jann) he yin ovi dopo gee he mí tindo yin jiji to décembre 1950. Mí basi gbehosọnalitọ to fisusu, taidi to tòpẹvi Kempsey tọn mẹ to Nouvelle-Galles du Sud, fie míwlẹ kẹdẹ wẹ yin Kunnudetọ te. To dimanche lẹpo, mí nọ yì tòhọ̀ lẹdo lọ tọn de mẹ, bọ n’nọ wleawu nado dọ togunmẹho he mí ko basi nujijla etọn po oylọ-basinamẹwe lẹ po. Na osun delẹ, Beatrice po viyẹyẹ mítọn Jann po kẹdẹ wẹ nọ yin mẹplidopọ ṣie. Ṣigba to madẹnmẹ, mẹdevo lẹ jẹ wiwá ji dopodopo. To egbehe, agun awe wẹ tin to Kempsey bo to jijideji.

Whenuena Jann tindo owhe awe, mí sẹtẹn yì Brisbane. Enẹgodo, whenuena e fó wehọmẹ, mí basi gbehosọnalitọ to pọmẹ taidi whẹndo de na owhe ẹnẹ to tòpẹvi Cessnock tọn mẹ to Nouvelle-Galles du Sud whẹpo do wá lẹkọyi Brisbane nado gọalọna onọ̀ Beatrice tọn he to azọ̀njẹ. To alọnu din, n’tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado sẹ̀n taidi mẹho agun tọn to Agun Chermside tọn mẹ.

Yẹn po Beatrice po dopẹna Jehovah na dona mayọnjlẹ etọn lẹ, gọna lẹblanulọkẹyi lọ nado gọalọna omẹ 32 nado wá yọ́n ẹn. Na yẹn tọn, n’nọ dopẹna Jehovah na asi dagbe he e na mi, mẹhe, dile etlẹ yin jijọ dẹẹdẹnọ, ko do ede hia nado yin avùnlọyitọ adọgbotọ de na nugbo Biblu tọn. Owanyi etọn na Jiwheyẹwhe, jidide etọn to ewọ mẹ po “nukun” etọn he tin to ‘fidopo’ po ko gọalọna ẹn nado yin asi podọ onọ̀ nugopetọ de. (Matiu 6:22, 23; Howhinwhẹn lẹ 12:4) To pọmẹ hẹ ẹ, n’sọgan dọ po ahun lẹpo po dọ: “Donanọ wẹ omẹ lọ he dotudo [Jehovah] go.”—Jẹlemia 17:7.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 9]

Mí nọ yí mọto he tindo zomọ gbèzeyiaga tọn ehe zan to agewaji Queensland tọn

[Yẹdide to weda 10]

Alọgigọna mẹmẹyọnnu Kilpatrick tọn lẹ nado sisẹ moto yetọn to jikun whenu to agewaji Queensland tọn

[Yẹdide to weda 12]

To alọwlezan mítọn gbè