Weta 17
Nuhiho po Owèdudu He Hiẹ Yiwanna Po
1-3. (a) To alọpa tẹ mẹ wẹ e yin nugbo te dọ Mẹdatọ lọ ko basi nuhiho do lẹdo jọwamọ tọn mítọn lẹ mẹ? (b) Na apajlẹ lẹ nado dohia dọ Biblu dọho po alọkẹyi po dogbọn owèdudu dali.
DIDATỌ gbẹtọ tọn basi nuhiho do lẹdo gbẹtọvi tọn lẹ mẹ. E ma yin ogbè lélé he nọ to tintọ́n sọn ogbèkan ohẹ lẹ tọn mẹ kẹdẹ gba, ṣigba hunhlun otọsisa lẹ tọn, fifiẹ jẹhọn tọn to atin lẹ mẹ, nudidọ obọsu lẹ tọn, finfàn opan lẹ tọn podọ nudida aigba ji tọn devo susu lẹ—ehe lẹpo tindo nudidọ nuhiho tọn de na yé. E ma yin nupaṣamẹ de, to whelọnu lo, dọ awuwiwlena nuyizan nuhiho tọn lẹ ko tin sọn dodonu whenuho gbẹtọ tọn mẹ gbọ́n.
2 Owèdudu lọsu ga, tindo otan hohowhenu tọn de. To Islaeli, nọviyọnnu Mọse tọn Miliami nọ nukọn na yọnnu lẹ “po akọ́hun lẹ po podọ to owè lẹ dudu mẹ.” Dogọ, whenuena Jiwheyẹwhe gọalọna Ahọlu Davidi nado gbawhan kẹntọ walọ ylankannọ lẹ tọn godo “yọnnu lẹ tọ́n sọn tòdaho Islaeli tọn lẹpo mẹ, bo to hanji bo to wèdú.” E sọ yin nugbo ga, dó Jesu Klisti lọsu kẹalọyi owèdudu, dile na e donu e go do taidi ada nuwiwa he jẹ de tọn to olo etọn mẹ dogbọn ovi duvanọ lọ dali. Jesu dọho dogbọn “ohan po owè po” dali he yin titobasina to whenue ovi duvanọ lọ gọja owhé. Biblu dohia dọ owèdudu delẹ tin gbọn mẹdetiti lẹ dali kavi gbọn pipli gbẹtọ lẹ tọn dali, kavi yọnnu lẹ tọn.—Eksọdusi 15:20; 1 Samuẹli 18:6; Luku 15:25.
3 Be enẹ zẹẹmẹdo dọ nuhiho po owèdudu lẹpo po yin dagbe dandan wẹ ya? Kavi be hiẹ tindo nuhudo nado pọ́n ohan he hiẹ na nọ doto podọ owè lẹ he hiẹ sọgan nọ dú? Etẹwẹ sọgan gọalọna mí nado basi dide etọn? Be ehe yin nujọnu taun de?
OWÈDUDU VOVO LẸ
4-6. (a) Whẹwhinwhẹn tẹlẹ wutu wẹ Klistiani lẹ do sọgan gbẹ́ owèdudu delẹ? (Kọlọsinu lẹ 3:5, 6) (b) Etẹwutu wẹ owè egbezangbe tọn delẹ do yin jijlẹdo owè sinsẹ́n tọn hohowhenu tọn lẹ go?
4 Owèdudu vovo susu lẹ wẹ tin—delẹ yin owè dẹdẹ lẹ taidi valse podọ devo lẹ nọ yin dúdú po awuyiya po nuhiho he ya lẹ po taidi polka. Congas he nọ yin dúdú to otò Latin po Amelika tọn po mẹ tin, rumbas po sambas po, podọ merengues, biguines po bossa novas po. Susu to ehelẹ mẹ tindo bẹjẹeji yetọn sọn Afrique. Rock and roll, gọna owè agọe tọn susu lẹ po sọ tin ga. Be whẹwhinwhẹn dagbe de tin ehewutu hiẹ sọgan gbẹ ma nado tindo mimá to owèdudu ehelẹ mẹ ya?
5 Mọwẹ e tin, eyin owèdudu lọ fọ́n ojlo zanhẹmẹ tọn dote na we bo hẹn whlepọ́n de wá nado jayi jẹ zinzan fẹnnuwiwa tọn mẹ. E sọgan hẹn nuhahun susu lẹ wá na we.
6 Di apajlẹ, owèdudu sinsẹ́n tintindo tọn hohowhenu tọn lẹ yin awuwlena nado fọ́n ojlo zanhẹmẹ tọn lẹ dote, podọ owèdudu egbezangbe tọn delẹ nọ hẹnmẹ flin ehelẹ. To owhe delẹ mẹ wayì linlinwé Time doayi e go dole dọmọ:
“Owè Twist tọn lọ to bẹjẹeji yin owèdudu homẹvọnọ de talala . . . Ṣigba jọja lẹ to [nuhogbẹ́ zanhẹmẹ tọn New York tọn delẹ] mẹ ko vọ owèdudu Twist lọ basi do bo diọzun onu monkọtọn de he yin nuwiwa whinwhẹn-we hẹnnumẹ delẹ tọn tọn.”
7-10. (a) Eyin gbẹtọ de tindo mima to owèdudu mọnkọtọn lẹ mẹ, to dodonu etẹ tọn ji wẹ mẹdevo lẹ sọgan yin whinwhan nado tindo ojlo na omẹ lọ? Be hiẹ na jlo nado whan gbẹtọ ovijinu awetọnọ nado tindo ojlo na we to dodonu enẹ ji ya? (b) Etẹwutu nuhudo nuyọnẹn zinzan tọn do tin eyin etlẹ yin owèdudu he gbayipe?
7 Sọha susu owèdudu owhe agọe tọn lẹ ko yin wunmẹ vovo Twist lọ tọn lẹ. Owèdútọ lẹ ma nọ tẹdo yede go gba, ṣigba alinmẹ lẹ po abọ lẹ po sọgan lilẹ to alọpa he mẹ yé na fọ́n ojlo zanhẹmẹ tọn dotenamẹ. Ojlo gbẹtọ jọja de tọn sọgan yin finfọ́n dote gbọn pinpọ́n agbasa de he to lilẹlilẹ to alọpa de mẹ nẹlẹ dali. Di dohia, oviyọnnu de, sọgan to ede hunhun bo ma lẹn nudepope dogbọn dali etọn, na owèdudu lọ ko biọ lanmẹ na ẹn sọmọ poun wutu. Ṣigba ewọ ma dona wọnji nuyiwa do mẹgo do nupọntọ lẹ ji gba, podọ nuhe yé na lẹn dogbọn ewọ dali, dile na wekanhlanmẹ ehe dohlan linlinwé Times Magazine New York tọn kantọ basi ayidonugo do dọ: “Mì gbọ mí ni donukun dọ agbasa jọja (podọ mẹhe ma yin jọja sọmọ lẹ) tọn po he yin owè Twist-dutọ mítọn lẹ tọn to oklọ basi, dọ ayiha yetọn lẹ ma nọ yinuwa to lanmẹ dile na alinmẹ po ṣẹnṣẹn yetọn po nọ basi do to gbonu.”
8 Dile na hiẹ ma tlẹ tindo linlẹn mẹwhan tọn ylankan de do, eyin hiẹ do alọ to owè mọnkọtọn lẹ mẹ hiẹ na yin nuyọnẹntọ nado lẹn gbigbọ mẹwhinwhan tọn he nkọtọn hiẹ sọgan yin na gbẹtọ jọja devo lẹ. Di apajlẹ, be yé nọ yin whinwhan nado do ojlo na we to dodonu ojlo zanhẹmẹ tọn finfọn dotenamẹ he yé tindo sọn dewe tọn ji, taidi ojlo fọndotenamẹ alọpa he nkọ yé sọgan tindo sọn mẹhe do avọ he finyọn lẹ de, po húnhún alinmẹ po basi mẹde didohia vovo ojlo fọndotenamẹ tọn lẹ ya? Be hiẹ na jlo nado whan mẹde nado tindo ojlo na we to dodonu enẹ ji poun ya? Kavi be hiẹ jlo gbẹtọ alọpa he yiwanna we na nuhe hiẹ yin lọ ya? na onu he hiẹ lẹndọ yé yin nujọnu to ogbẹ̀ mẹ lẹ? na hodọdopọ towe? Be hiẹ tindo ojlo to mẹde mẹ he nọ yí homẹhun do nọ wà onu lẹ na we, kavi na nuhe ewọ sọgan mọyi sọn dewe kẹdẹ wutu?
9 Yedọ owèdudu he gbayipe lẹ, ehe nọ yin dúdú po afọ mẹtọn dide lẹ po owèdutọgbẹ́ tọn lẹ po to pọmẹ po agbasa whinwhan dẹdẹ podọ to ehe mẹ owèdutọgbẹ́ lẹ nọ hẹn yede lẹ go, to wedelẹnu sọgan fọ́n ojlo zanhẹmẹ tọn dote na ninọmẹ dindọn sẹpọ pẹkipẹki agbasa tọn wutu. Enẹwutu, eyin hiẹ tindo mahẹ to owèdudu mọnkọtọn lẹ mẹ, gbọn mẹtọn hopọ́n dali do yọnẹn dọ owèdutọgbẹ́ towe sọgan yin ojlo fọndotena to ninọmẹ he ma jẹ de mẹ dile etlẹ yindọ hiẹ sọgan mọtolanmẹ do dọ dindọn sẹpọ lọ ma ko sọmọ na we nado wleawuna ojlo numọtolanmẹ tọn towe sọn owèdudu lọ mẹ.
10 Nugbo de wẹ e yin dọ owèdudu susu hugan lẹ ma sọgan yin kinklan dovo dọ vlavo e jẹ kavi e ma jẹ. Sọha susu yetọn lẹ sọgan yin bibasi vlavo to aliho dagbe he jẹ de mẹ, kavi to aliho de mẹ he gbà ayinamẹ Oho Jiwheyẹwhe tọn tọn he yin nado zan walọ wiwe, to aliho dagbe de mẹ.
OHÚNHIHO VOVO LẸ
11, 12. Nawẹ nuhiho nọ yi huhlọn zán gbọn? Na apajlẹ delẹ.
11 Kẹdẹdile na e te po owèdudu po do, mọjanwẹ sọwhiwhe po lẹnpọn po yin dandannu do to nudide towe mẹ na nuhiho tọn lọ mẹ he hiẹ nọ dótóai hlan lẹ ga do niyẹn. Etẹwutu? Na ohúnhiho tindo huhlọn wutu. Podọ, taidi huhlọn devo depope, e sọgan tin na dagbe kavi na awugblenu.
12 Fie wẹ huhlọn nuhiho tọn nọ wá sọn? Sọn nugopipe etọn mẹ nado fọ́n numọtolanmẹ delẹ, linlẹnmẹwhantọ kavi gbigbọ to gbẹtọ mẹ dote. Nuhiho sọgan hẹnmẹ vò to ede mẹ bo miọnawunamẹ, kavi fakọnamẹ bo do papalanmẹnamẹ. Hiẹ na dibla tindo “numọtolanmẹ” na vogbingbọn owèfọ̀-dide zingidi tọn de po nuhiho dẹdẹ de po tọn. Nuhiho sọgan fọ́n numọtolanmẹ gbẹtọ tọn lẹpo dote—owanyi, homẹdage, osi, homẹmahun, homẹgble, wangbẹnamẹ po ojlo po. To whenuho gblamẹ gbẹtọ lẹ ko yọ́n huhlọn nuhiho tọn bo ko yi i zan nado whan gbẹtọ lẹ to aliho delẹ ji. Di apajlẹ, apadewhé awhangbigba Gufinfọn Flanse lẹ tọn nọ yawu yin pipa etọn na hlan nuhe wekantọ de ylọ dọ “oylọ ohùn lilẹ̀ tọn hlan awhanfunnu lẹ” he yin ohan La Marseillaise tọn. Podọ wehọmẹ lẹ nọ saba tindo “ohan avunhiho tọn” yetọn lẹ he nọ yin yiyizan jẹnukọnna nudindọn wezundido tọn lẹ.
13-16. (a) Nawẹ ayinamẹ he to Howhinwhẹn lẹ 4:23 mẹ gando nudide nuhiho mẹde tọn go gbọn? (b) Nawẹ nuhiho sọgan yin “gbigbọ mẹwhan tọn” do, podọ to whedelẹnu po kodetọn awugblenamẹ tọn he nọ nọ̀ aimẹ dẹn lẹ po gbọn?
13 To Biblu mẹ ahun yin dindọn dopọ pẹkipẹki po numọtolanmẹ lẹ po gbigbọ mẹwhantọ po, enẹwutu Oho Jiwheyẹwhe tọn na ayinamẹ dọle: “Hú whiwhla lẹpo, yi [ahún] towe whlá, na e mẹ wẹ asisa ogbẹ̀ tọn sọn.” (Howhinwhẹn lẹ 4:23) Dile e ko yindo huhlọn numọtolanmẹ nuhiho tọn yin nugbo de do, hihọ bibasi na ahun mítọn lẹ biọ nuṣinyantọ-yinyin dogbọn nuhiho he mí de lẹ dali.
14 Nugbo, nuyiwa do mẹji mẹwhiwhan nuhiho tọn yin ojlẹ vude tọn kẹdẹ. Ṣigba e nọ dẹn to aimẹ sọmọ nado na mẹwhinwhan dide tọn de dohlan fidelẹ, kavi nado de huhlọn pò na nugopipe mítọn nado nọavunte sọta nujlomẹ delẹ kavi whlepọ́n. Eyin hiẹ plọn lẹ́nunnuyọnẹn he nọ do lehe onu lẹ yin awuwlena do hia (chimie) to wehomẹ hiẹ na plọnnu dogbọn “catalyseurs” dali. Hiẹ plọn dọ dọnṣakadopọ onu awe kavi susu humọ lẹ tọn sọgan nọ yawu yin tintindo gbọn nuyizan devo yi dogọ dali, he na nugbo tọn, nọ dọn yé ṣadopọ. Nuyizan he yin yiyidogọ enẹ wẹ yin “catalyseur.” Todin, mimẹpo tindo gbigbọjọ delẹ po linlẹn agọ lẹ po, podọ enẹwutu mí nọ yin whiwhlepọ́n whedelẹnu nado wà onu delẹ he ylan. Mí ni dọ dọ ninọmẹ lẹ fọ́n he na tuli we nado wà onu he jẹagọ de. Nuhiho sọgan yin “catalyseur” lọ he na zọ́n ojlo ninọmẹ lẹ po nado hoplidopọ—he na dekọtọn do nude he na wá vẹ́ na we taun to nukọnmẹ. To dodonu oplọn etọn lẹ tọn mẹ, yọnnu dodinnanutọ na azọ́n ahọlu tọn de he yin nado plọn walọyizan fẹnnuwiwa tọn dọmọ:
15 “Ohúnhiho lọ, he nọ yinuwa do numọtolanmẹ madogan yọnnu awhli lẹ tọn ji sọ sọgan fọn owanyi po ojlo sisosiso po dote na yé, na e nọ saba yin gbigbọ mẹwhantọ (catalyseur) lọ na owanyi bo nọ gbọn mọ dali do tindo numọtolanmẹ fọndote he yin ojlo zanhẹmẹ tọn to oviyọnnu jọja ehe mẹ. . . . Nuhiho nọ de numọtolanmẹ ehe jẹ gbangba.”
16 Mọwẹ, gbigbọ he nuhiho nọ na, dile etlẹ yin na ojlẹ pẹde, sọgan yin nuhudo he tin lọ nado dozolanmẹ na we biọ ninọmẹ de kavi aliho ogbẹ̀ tọn de mẹ he na ede nọ dẹn to aimẹ kavi nọ na kọdetọn he nọ nọ aimẹ dẹn lẹ. Enẹwutu, be e ma na yin nuhe jẹ taun de na we nado zan wuntuntun to fie nuhiho biọ whẹho lọ mẹ te ya?
NUHAHUN DIDE BIBASI TỌN
17, 18. Dogbọn todido nuhiho de dali, nawẹ hiẹ sọgan yọnẹn do dọ vlavo e yin onu he yọn de kavi ehe ylan de na we gbọn?
17 Todin, mẹdepope ma sọgan na we todohukanji de he na dohia we to afọdopolọji ohúnhiho he yin dagbe po ehe ylan po gba. Whẹwhinwhẹn lọ wẹ yindọ to dibla yì nuhiho alọpa alọpa he tin to aimẹ todin lẹ mẹ, depope ma tin he sọgan yin didohia taidi “ehe yọn hugan” lọ kavi “ehe gble talala” lọ gba. Hiẹ dona zan ayiha po ahun towe po nado tunwun nujọnu-yinyin nuhiho delẹ tọn go, bo yin anadena gbọn nunọwhinnusẹ́n lẹ dali taidi ehe go mí ko donu wayì lẹ. Podọ nudide towe nọ dọ nude na mẹdevo lẹ dogbọn gbẹtọ he nkọ hiẹ yin lọ dali.
18 Job kanbiọ to whenu dindẹn wayì dọmọ: “Otó ma wẹ nọ whle oho lẹ pọn, yedọ dile ohèko nọ dọ́ nududu etọn pọn do?” (Job 12:11) Mọga, otó towe sọgan whle nuhiho pọn. Eyin dọ e tlẹ yin matin oho lẹ, hiẹ sọgan yawu dọ linlẹn mẹwhantọ kavi gbigbọ he nuhiho de yin bibasi nado na, tuli walọyizan hetọn e na lọ. Enẹ yin dopolọ po ohúnhiho lẹ he Mọse sè to whenuena ewọ to tejẹ sọn osó Sinai tọn ji bo sẹpọ osla Islaelivi lẹ tọn. Dile na e dọ na Jọṣua do dọ: “E ma yin ogbè yé he to abobodó na awhangbigba gba [ohan awhangbigba tọn de], mọ e ma sọ yin ogbe yé he to awhado na yinyin gbigbàdo tọn gba [ohanjiji awubla tọn de]: ṣigba hunhlun yé he to hanji lẹ tọn wẹ nto sisè.” Ohànjiji lọ na nugbo tọn do nuwiwa walọyizan ylankan po boṣiọ sinsẹ̀n tọn po hia.—Eksọdusi 32:15-19, 25.
19-22. (a) Etẹwẹ mẹhe nọ yiwanna nuhiho classique lẹ tindo nuhudo etọn nado họ́ yede sọta? (b) Na nuhe du nuyiwa do mẹji nuhiho jazz po rock po tọn delẹ, nugbo tẹlẹ wẹ biọ dogbapọnnanu sọwhiwhe tọn?
19 Lẹnnupọn dogbọn apajlẹ agọe tọn hugan lẹ ji. Di dohia, nuhiho he yé nọ ylọ dọ classique na paa tọn yin nujọnu tọn de, whedelẹnu nọ tindo nudido asuka tọn lẹ. Ṣigba whenuena sọha suhugan etọn sọgan tindo nuyiwa do mẹji yiaga de do nulinlẹn mẹde tọn ji, delẹ to e mẹ nọ yinuwà bo tlẹ nọ pagigona ada ṣejannabi tọn he ma yọn ogbẹ̀ tọn lọ. E jẹ nado flin dọ susu nuhiho he yin classique basitọ lẹ nọ zan ogbẹ̀ mawe po fẹnnuwiwa tọn lẹ po. Podọ dile na etlẹ yindọ yé nọ kanwe na mẹplidopọ de he na paa tọn dona nọ yọn pinpẹn nutọn na “onu flinflin ogbẹ̀ tọn lẹ” do, e dibla yin nuhe ma sọgan yin apadana dọ delẹ to pọndohlan po numọtolanmẹ gbingban yetọn lẹ po na sọawuhia to nuhiho yetọn delẹ mẹ, vlavo po oho lẹ po kavi matin oho lẹ. Nalete, eyin mí jlo nado họ́ agbasalilo ayiha po ahún mítọn lẹ tọn po, nuhiho he tlẹ yin yiylọ dọ “titengbe” ma sọgan yin alọkẹyi matin kanbiọ gba.
20 To vivọnu ada awetọ nuhiho tọn he yin classique he ko tin to aimẹ lẹ mẹ mí mọ jazz po rock po he yin yiylọdọ syncopée lẹ. Eyin e tlẹ yin tofi gbẹtọ nọ mọ nuhiho he nọ miọn bo tin to jlẹkaji lẹ. Ṣigba delẹ to e mẹ yin zingidi tọn po ogbè lélénọ po. Enẹwutu wẹ ohúnhotọ lẹ lọsu nọ yọn nuhiho jazz po rock po ehe “miọn” lẹ gbọnvona ehe nọ “fiẹ” lẹ, po ehe “sinyẹn” lẹ gbọnvona ehe “vẹ” lẹ. Hiẹ dona penugo nado dọ walọyizan alọpa he nuhiho lọ to zizedaga—otó towe, ayiha po ahun towe po dona dọ na we. Ohodidọ kavi ogbè nuhiho delẹ tọn yin nude he gbẹtọ lẹ po awubibọ po nọ yí gando walọyizan delẹ kavi do gbẹtọ alọpa delẹ go. Di apajlẹ, Biblu dohia dogbọn “ohàn ahànnumunọ lẹ” tọn dali po “ohàn ayọdetọ lẹ” tọn po. (Psalm 69:12; Isaia 23:15, 16) Etẹwẹ to egbehe lò?
21 Di apajlẹ, eyin hiẹ hia to linlinwé mẹ dogbọn nuhiho de kavi nuwiwa de dali podọ linlin lọ dọ dogbọn zingididudu gbẹtọ lẹ tọn dali, yọnnu awhli lẹ to aijẹ, yizan amasin adinọ lẹ tọn podọ ponọ lẹ tin nado doalọte na hunyanhunyan aihundatẹn lọ tọn wutu—ohúnhiho alọpa tẹwẹ hiẹ na lẹn dọ yé to hiho? Eyin hiẹ sè dogbọn ohanjitọ kavi ohunhotọ jọja he diyín de dali dọ e to kúkú na zinzan zẹjlẹgo amasin adinọ lẹ tọn—ohúnhiho alọpa tẹwẹ hie na lẹn dọ ewọ sunnu kavi yọnnu lọ nọ hò?
22 Matin ayihaawe hiẹ yọnẹn dọ gbẹtọ jọja susu lẹ nọ yin dindọn hlan nuhiho he nọ yin rock na yé yise dọ nudidọ etọn lẹ nọ dọho dogbọn nujijọ po nuhahun aihọn tọn he lẹdo yé lẹ po dali wutu. Vlavo hugan nuhiho paa devo depope nuhiho rock nọ tẹnpọ́n nado basi zẹẹmẹ hezeheze na owẹndomẹ de: do nuhahun whinwhẹn tọn lẹ ji, kinklan to mẹho po jọja lẹ po ṣẹnṣẹn, amasin adinọ lẹ zinzan, zanhẹmẹ sunnu po yọnnu po tọn, jlọjẹ tòvi-yinyin tọn lẹ, vogbingbọn linlẹn lẹ tọn, ohẹ́njijẹ, awhan po hosọ mọnkọtọn lẹ po ji. E nọ tẹnpọn nado do homẹmahun gbẹtọ jọja susu lẹ tọn do mawadodo hagbẹ́ lẹ tọn po linlẹn yetọn na aihọn dagbe de po hia. Ṣigba etẹwẹ ko yin kọdetọn paa tọn lọ? Etẹwẹ e ko wà na gbẹtọ jọja lẹ? Pọngbọ nujọnu tọn tẹlẹ wẹ tamẹnuplọnmẹ etọn lẹ ko hẹnwá na yé? Eyin dọ nuhiho mọnkọtọn yin bibasi nado do nujijọ nugbo lẹ hia janwẹ, etẹwutu susu etọn sọmọ do nọ deananamẹ jẹ zinzan amasin adinọ lẹ tọn kọn, bọ nudidọ etọn delẹ do nọ yin nukunnumọjẹ yé mẹ gbọn mẹhe zán amasin adinọ lẹ kẹdẹ dali? Kanbiọ delẹ die nado gbadopọnna.
23-25. (a) Nawẹ ayinamẹ he to Yẹwhehodọtọ 7:5 mẹ gando nuhiho go gbọn? (b) Mẹnu lẹ tọn wẹ mí dona nọ hopọ́n whenuena mí to nudide nuhiho po owèdudu tọn lẹpo basi? Etẹwutu? (1 Kọlintinu lẹ 10:31-33; Filippinu lẹ 1:9, 10) (c) Nalete, etẹwutu nudide mítọn na nuhe du nuhiho po owèdudu po ma yin whẹho pẹvi de?
23 Enẹwutu, nudide nuhiho towe tọn ma yin whẹho pẹvi de gba. Hiẹ sọgan jo mẹdevo lẹ do nado basi dide na we gbọn yìyì dopọ po gbẹtọgun lẹ po poun, gbọn nuhe gbayipe lọ dide dali, yedọ nuhe gbẹtọ susu lẹ kẹalọyi paa. Kavi dọ hiẹ sọgan lẹnnupọn na dewe bo yí sọwhiwhe zán gbọn dide dali bo yin anadena gbọn nuyọnẹn tẹgbẹ yiaga lọ he yin mimọ to Oho Jiwheyẹwhe tọn mẹ dali. Yẹwhehodọtọ 7:5 dọmọ: “E pọnte nado sè nuyọnẹntọ tọn hú na gbẹtọ ni doto nuhiho nulunọ tọn.” Ohó “nululu” tọn he Biblu dọ ma yin hunbọpẹn apọnmẹ tọn poun gba, ṣigba zẹẹmẹ nululu walọyizan tọn he yin hihodo aliho de tọn he sọgan hẹn tukla sọgodo tọn lẹ kẹdẹ wá.
24 Hiẹ sọgan mọtolanmẹ dọ a sọgan doto nuhiho he bẹ oho didọ he nọ jẹagọ do nuhe yin nugbo po he jlọ po kavi ehe tindo nudidọ he nọ fọ́n numọtolanmẹ mẹtọn ylankan lẹ de, ṣo bo ma na yin whinwhan gba. Hiẹ sọ sọgan tindo numọtolanmẹ dopolọ lẹ dogbọn owè he hiẹ nọ dú lẹ dali ga. Ṣigba gbigbọ nugandomẹgo tọn tẹwẹ hiẹ yin na mẹdevo lẹ? Be hiẹ tindo numọtolanmẹ dopolọ lẹ taidi apọsteli Paulu, mẹhe dọ emi na desọn ojlo mẹ wá nado gbẹ́ eyin etlẹ yin onú he jẹ mọnkọtọn lẹ taidi olan dudu dali eyindọ gbọn mọ dali ewọ sọgan dapana ma nado lẹzun zannu ahlida tọn na mẹdevo lẹ ya? Gbẹtọ alọpa tẹlẹ wẹ nuhiho he hiẹ yiwanna dohia dọ hiẹ yin?
25 Nalete, nudide towe na nuhiho he hiẹ nọ doto lẹ tọn po owè he hiẹ sọgan nọ du lẹ po nọ dohia vlavo eyin hiẹ tindo ojlo to “gbẹdudu” mẹ kavi to ogbẹ̀ dagbe de mẹ, yedọ ogbẹ̀ madopodo to nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn mẹ.
[Yẹdide to weda 124]
Owèdudu tindo whenuho gaa de