Nawẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ Yin Zẹẹmẹ Basina Gbọn?

ṢỌṢI Katholiki Lomu tọn wlan dọmọ: “Atọ̀n-to-Dopomẹ yin hogbè he yè yizan nado nọtena sinsẹ̀n-nuplọnmẹ titengbe sinsẹ̀n Klistiani lẹ tọn . . . Nalete, to Gbemima Yise Athanase tọn lẹ mẹ: ‘Otọ́ lọ yin Jiwheyẹwhe, Ovi lọ yin Jiwheyẹwhe, podọ Gbigbọ Wiwe lọ yin Jiwheyẹwhe, ṣogan yé ma yin Jiwheyẹwhe atọ̀n gba ṣigba Jiwheyẹwhe dopo.’ To Atọ̀n-to-Dopomẹ ehe mẹ . . . Omẹ lọ lẹ yín hagbẹ́ madopodo bosọ sọzẹn hẹ yenọzo: yemẹpo di yede bo ma yin dida podọ yin ganhunupotọ.”​—⁠The Catholic Encyclopedia.

Dibla yin ṣọṣi lẹpo to Mẹylọhodotọklisti mẹ wẹ kẹalọyi. Di dohia, Ṣọṣi Orthodoxe Glẹki tọn lọsu ylọ Atọ̀n-to-Dopomẹ dọ “dodonu sinsẹ̀n-nuplọnmẹ Klistiani tọn,” bo tlẹ sọ dọmọ: “Klistiani lẹ wẹ mẹhe kẹalọyi Klisti taidi Jiwheyẹwhe.” To owe lọ Our Orthodox Christian Faith mẹ, ṣọṣi dopolọ lá dọmọ: “Jiwheyẹwhe yin atọ̀n-to-dopomẹ. . . . Otọ́ lọ yin Jiwheyẹwhe mlẹnmlẹn. Ovi lọ yin Jiwheyẹwhe mlẹnmlẹn. Gbigbọ Wiwe lọ yín Jiwheyẹwhe mlẹnmlẹn.”

Gbọnmọ, Atọ̀n-to-Dopomẹ yin pinpọn taidi “Jiwheyẹwhe dopo to Gbẹtọ atọ̀n mẹ.” Eyin didọ dọ dopodopo yetọn ma tindo bẹjẹeji, he tin kakadoi. Eyin didọ dọ dopodopo yetọn yin ganhunupotọ, he ode ma klo kavi whè hugan ode.

Be nulẹnpọn mọnkọtọn sinyẹn nado hodo wẹ? Susu yisenọ ayiha doponọ lẹ ko yí ì do mọ bẹwlu, jẹagọdo linlẹn he sọgbe, gbọnvona nudepope to numimọ yetọn mẹ. Naegbọn, wẹ yin nuhe yé kanse, bọ Otọ́ lọ na yin Jiwheyẹwhe, Jesu na yin Jiwheyẹwhe, gbigbọ wiwe na yin Jiwheyẹwhe, ṣogan bọ yé ma nado yin Jiwheyẹwhe atọ̀n ṣigba kiki Jiwheyẹwhe dopo kẹdẹ?

“Hugan Nuhe Gbẹtọ Sọgan Mọnukunnujẹemẹ”

BẸWLU ehe yin nuhe gbayipe. L’Encyclopédie américaine doayi e go dọ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn yin pinpọn nado yin nuhe “hugan nuhe gbẹtọ sọgan mọnukunnujẹemẹ.”

Mẹsusu he kẹalọyi Atọ̀n-to-Dopomẹ lẹ pọn ẹn hlan to aliho dopolọ mẹ. Monsignor Eugene Clark dọmọ: “Jiwheyẹwhe yín dopo, podọ Jiwheyẹwhe yin atọ̀n. Whenuena onu taidi ehe ma tin to nudida mẹ, mí ma sọgan mọnukunnujẹemẹ gba, ṣigba nado kẹalọyíì poun.” Sinsẹ̀ngán John O’Connor dọmọ: “Mí yọnẹn dọ e yin nudabla he siso talala de, he mí ma ko jẹ nukunnumọjẹemẹ ji todin gba.” Podọ Papa Jean-Paul II dọho dogbọn “nudabla dinmamọdona Jiwheyẹwhe Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn dali.”

Nalete, A Dictionary of Religious Knowledge dọmọ: “Nuhe sinsẹ̀n-nuplọnmẹ lọ na taun tọn yin, kavi lehe yè sọgan basi zẹẹmẹ etọn do na taun tọn, Atọ̀n-to-Dopomẹ yisetọ lẹ ma ko kẹalọyi to yede ṣẹnṣẹn gba.”

To whelọnu lo, mí sọgan mọnukunnujẹemẹ, nuhewutu owe lọ New Catholic Encyclopedia do doayi e go dọmọ: “Mẹplọntọ tamẹnuplọnmẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn lẹ to wehọmẹ daho (seminaires) Katholiki Lomu tọn vude lẹ wẹ tin he yè ma ko yí kanbiọ lọ do dotukla to ojlẹ de mẹ kavi devo mẹ dọmọ, ‘Ṣigba nawẹ mẹde nọ plọnmẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ gbọn?’ Podọ eyin kanbiọ lọ do ohia bẹwlu ylankan tọn de hia to awa nuplọntọ lẹ tọn ji, vlavo wẹ e ma nado yin ohia bẹwlu ylankan tọn dopolọ to awa mẹplọntọ yetọn lẹ tọn ji ga.”

Nugbo ayidonugo enẹ tọn sọgan yin dogbapọnna ganji gbọn owesẹdotẹn de yìyì bo keje owe he nọgodona Atọ̀n-to-Dopomẹ lẹ pọ́n dali. Weda madosọha lẹ wẹ ko yin kinkan nado tẹnpọn do basi zẹẹmẹ etọn. Ṣogan, to whenue yé dovivẹnu gbọn hosọ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ bẹwlu he gẹ́dẹ́ lẹ po zẹẹmẹ lẹ po gblamẹ godo, dodínnanutọ lọ lẹ gbẹ́sọ pò to pekọ ma tindonọ yin.

To pọndohlan ehe tọn mẹ, Jésuit Joseph Bracken doayi e go to owe etọn What Are They Saying About the Trinity? mẹ dọmọ: “Yẹwhenọ lẹ po vivẹnu talala po plọn . . . Atọ̀n-to-Dopomẹ to owhè wehọmẹ daho sinsẹ̀n-nuplọnmẹ yetọn lẹ tọn whenu na jọwamọ tọn wutu yé joagọyi godo nado ze e donukọnnamẹ, e ma tlẹ yin to Sẹgbe he yè klandovo na Atọ̀n-to-Dopomẹ gba. . . . Naegbọn mẹde nado plọn gbẹtọ lẹ nude bọ to godomẹ yé ma na mọnukunnujẹemẹ ganji?” E sọ dọmọ: “Atọ̀n-to-Dopomẹ yin whẹho yise aṣa tọn, ṣigba e tindo [nugandomẹgo] vude kavi ma tlẹ tindo do gbẹzan po sinsẹ̀n egbesọegbesọ Klistiani tọn po ji.” Ṣogan, “onu titengbe dopo to sinsẹ̀n-nuplọnmẹ” ṣọṣi lẹ tọn mẹ wẹ e yin!

Sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ Katholiki tọn Hans Küng doayi e go to owe etọn Christianity and the World Reli­gions mẹ dọ Atọ̀n-to-Dopomẹ yin whẹwhinwhẹ́n dopo he wutu ṣọṣi lẹ ma do penugo nado tindo nukọnyiyi he tindo zẹẹmẹ taun depope hẹ mẹhe ma yin Klistiani lẹ. E dọmọ: “Yèdọ Malẹnu he tindo oplọn deji ganji lẹ lọsu ma tlẹ sọgan hodo e gba, dile Ju lẹ nalete gboawupo talala nado mọnukunnujẹ, linlẹn Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn mẹ do. . . . Vogbingbọn he sinsẹ̀n-nuplọnmẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn basi to Jiwheyẹwhe dopo po gbẹtọ atọ̀n po ṣẹnṣẹn lẹ ma hẹn pekọ wá na Malẹnu, he tin to bẹwlu mẹ lẹ gba kakati nado tindo nukunnumọjẹnumẹ, gbọn hogbe sinsẹ̀n-nuplọnmẹ tọn lẹ he yè hẹnwá sọn Syriac, Glẹki, po Latin po mẹ dali. Malẹnu lẹ pọn popolẹpo hlan taidi hogbe aihundida tọn de. . . . Naegbọn mẹde nado jlo nado yí nude dogọ dopo-yinyin po matin awetọ-yinyin Jiwheyẹwhe tọn po he sọgan hẹn dopo-yinyin lọ po matin awetọ-yinyin lọ po flu kavi súnsún ìn sẹ?”

“E Mayin Jiwheyẹwhe Bẹwlu Tọn de Gba”

NAWẸ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ he gọna bẹwlu mọnkọtọn de bẹjẹeji gbọn? The Catholic Encyclopedia sọ­alọ­akọn dọmọ: “Sinsẹ̀n-nuplọnmẹ dabla sọmọ wẹ yè lẹndọ e yin osọhia sọn Olọn mẹ wá tọn de.” Weyọnẹntọ Katholiki tọn lẹ Karl Rahner po Herbert Vorgrimler po kandai do wezẹhomẹ yetọn Theological Dictionary mẹ dọmọ: “Atọ̀n-to-Dopomẹ yin nudabla de . . . na nugbo tọn . . . , he ma sọgan yin yinyọnẹn matin osọhia, podọ etlẹ yin to osọhia godo yè ma sọgan tindo nukunnumọjẹnumẹ etọn hezeheze gba.”

Nalete, nado to nudọ̀n dọ to whenuena Atọn-to-dopomẹ yin bẹwlu dabla de sọmọ, e dona ko wá sọn osọhia olọn mẹ tọn mẹ sọ fọ́n nuhahun titengbe de dote. Etẹwutu? Na osọhia olọn mẹ tọn lọsu ma nọ na dotẹnmẹ pọndohlan mọnkọtọn de gbọn Jiwheyẹwhe dali gba: “Jiwheyẹwhe ma yin Jiwheyẹwhe bẹwlu tọn de gba.”​—⁠1 Kọlintinu lẹ 14:33, Jé.

To pọndohlanmẹ na hogbe ehe, be Jiwheyẹwhe wẹ hẹn sinsẹ̀n-nuplọnmẹ he tindo bẹwlu sọmọ dogbọn ede dali wá bọ weyọnẹntọ Heblu, Glẹki, po Latin tọn lẹ po ma tlẹ sọgan basi zẹẹmẹ etọn taun ya?

Humọ, be e zùn whenuena gbẹtọ lẹ lẹzùn sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ lẹ whẹpo yé nido ‘yọ́n Jiwheyẹwhe nugbo dopo akan, po Jesu Klisti mẹhe ewọ dohlan po’ wẹ ya? (Johanu 17:3, Jé) Eyín mọwẹ whẹho lọ yin, naegbọn e do yindọ vude talala to weyọnẹntọ sinsẹ̀ngan Ju lẹ tọn mẹ wẹ yọn Jesu taidi Mẹssia lọ? Kakatimọ, devi nugbonọ etọn lẹ yin, glesi whiwhẹnọ lẹ, whehutọ lẹ, tokuẹṣinyantọ lẹ, họmẹsi lẹ. Gbẹtọ paa nẹlẹ tindo jide talala do nuhe Jesu plọnmẹ dogbọn Jiwheyẹwhe dali go bọ yé sọgan plọn mẹdevo lẹ bo tlẹ tindo ojlo nado kú na yise yetọn.​—⁠Matiu 15:1-⁠9; 21:23-⁠32, 43; 23:13-⁠36; Johanu 7:​45-⁠49; Owalọ lẹ 4:13.

[Yẹdide to weda 4]

Devi Jesu tọn lẹ yin gbẹtọ paa he whiwhẹ lẹ, e mayin sinsẹ̀ngan lẹ gba