Weta 28

Nawẹ Yẹn Sọgan Duto Owanyi Lẹnpọn Matindo Tọn Ji Gbọn?

“NA SUHUGAN jọja aflanmẹ lẹ tọn,” wẹ linlinwe jọja lẹ tọn dopo wlan “owanyi lẹnpọn matindo tọn lẹ gbayipe taidi avivọ.” Diblayin jọja lẹpo wẹ nọ tindo numimọ etọn, podọ diblayin yemẹpo wẹ nọ tẹnpọn nado lùn ìn tọ́n biọ owhe mẹhomẹ tọn mẹ, po goyiyi yetọn gọna numọtolanmẹ mẹdọndogo matin awugble tọn po. Ṣigba, to whenuena hiẹ yin wiwle biọ omọ̀ owanyi lẹnpọn matindo tọn mẹ, e mayin núkikonú poun de gba. Jọja dopo flin dọmọ: “Yẹn yin hinhẹn gbọjọ, na yẹn ma sọgan wà onú depope dogbọn dali etọn. Yẹn yọnẹn dọ ewọ (yọnnu) yin mẹho na mi taun, ṣigba yẹn yiwanna ẹn. Na nugbo tọn onú lọ lẹpo saa to tukla do mi poun wẹ.”

Dogbapọnna Nuhe Owanyi Lẹnpọn Matindo Tọn Yin

E mayin ylando depope nado tindo numọtolanmẹ sinsinyẹn lẹ na mẹde gba—eyin owanyi mọnkọtọn mayin fẹnnuwiwa kavi dehe ma jẹ tọn (taidi na mẹhe ko wlealọ). (Howhinwhẹn lẹ 5:15-18) Whenuena hiẹ tin to jọja mẹ, “ojlo ajiji jọja whenu tọn” nọ saba dù to linlẹn po nuyiwa towe lẹ po ji. (2 Timoti 2:22, NW) To yinyin mẹhe gbẹ́ po to pinplọn nado deanana ojlo yọyọ sinsinyẹn he nọ sọawuhia to whinwhẹ́n whenu, jọja de sọgan yin gigọ́ po numọtolanmẹ owanyi sinsinyẹn tọn po—bo ma na tindo mẹdepope nado do yé hia na.

Yinukọn dogọ, “viyọnnu lẹ nọ yawu gọwa yede lẹ mẹ bo nọ tin to blẹo to ogbẹ́ lẹ ṣẹnṣẹn to mẹho-whe he yido tintindo whenu hugan visunnu lẹ.” Taidi kọdetọn de, “yé nọ saba mọ sunnu klasigbẹ́ yetọn lẹ taidi mẹhe ma whẹ́n bo yin mẹhe ma nọ hẹn homẹ mẹtọn hùn yijlẹdo mẹplọntọ yetọn lẹ” go kavi mẹhe whẹ́n devo lẹ, he alọ yetọn ma ko plá. (linlinwe Seventeen tọn) Gbọnmọ dali viyọnnu de sọgan lẹnpọn dọ mẹplọntọ yiwanna de, hànsìnnọ dagbe de, kavi kọmẹnu mẹho delẹ wẹ yin sunnu he “sọgbe pẹpẹ.” Visunnu lẹ lọsu nọ saba lẹzun owanyi agọ̀ tindotọ. Ṣigba, owanyi he nọ yin tintindo na mẹde he onú susu klan mẹ dovo na mọnkọtọn nọ tindo dodonu he họnwun do lẹnpọn ovọ́ ji hugan nujọnu.

Owanyi Lẹnpọn Matindo Tọn—Nuhewutu Yé Sọgan Yin Awugblenu

To aliho he paṣamẹ de mẹ to whenuena e yindọ suhugan owanyi lẹnpọn matindo tọn wẹ ma nọ dẹn-to-aimẹ, ṣogan yé sọgan yin awugblenu susu na jọja de. Na onú dopo, nuhe nọ fọ́n owanyi jọja aflanmẹ de tọn dote mayin nuhe jẹ nado na yẹyi gba. Dawe nuyọnẹntọ de dọmọ: “Yé ze onulu do otẹn yẹyi tọn mẹ.” (Yẹwhehodọtọ 10:6) Gbọnmọ dali hànsìnnọ de nọ yin hinhẹn zun yẹwhe na e tindo ogbè milomilo kavi e yọnwhanpẹ wutu. Ṣigba be walọyizan etọn lẹ jẹ na pipà ya? Be e tin to “Oklunọ mẹ” taidi Klistiani klandowiwe de ya?—1 Kọlintinu lẹ 7:39.

Biblu sọ gbẹnunamẹ ga dọmọ: “Họntọnji hẹ aihọn, okẹ̀n wẹ eyin to Jiwheyẹwhe dè.” (Jakobu 4:4) Be e ma na hẹn họntọn towe po Jiwheyẹwhe po hòapà eyin hiẹ ze ayiha towe do mẹhe Jiwheyẹwhe gblewhẹdo walọ etọn de ji ya? Humọ, Biblu degbe dọmọ, “Mì joagọ sọn boṣiọ lẹ kọ̀n.” (1 Johanu 5:21) Etẹwẹ hiẹ na ylọ ẹ dọ to whenuena jọja de doaṣọna adó abò etọn mẹ tọn lẹdope po yẹdide hànsìnnọ he diyin delẹ tọn po? Be hogbe lọ “boṣiọsinsẹ̀n” ma na jẹ na ẹn ya? Nawẹ ehe sọgan hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn gbọn?

Jọja delẹ tlẹ nọ na dotẹnmẹ lẹnpọn ovọ́ nado dù to linlẹn yetọn ji. Yọnnu jọja dopo dọmọ: “Whedepopenu he yẹn kàn numọtolanmẹ etọn sè—e nọ saba gbẹ́ dọ emi ma tindo numọtolanmẹ depope na mi gba. Ṣigba yẹn sọgan dọ gbọn ninọmẹ he mẹ e nọ sọawuhia te po nuyiwa etọn po dọ ehe mayin nu-gbo gba.” Visunnu jọja lọ he mí to ohó etọn dọ ko tẹnpọn nado yin jijọ dagbenọ to ojlo matindo etọn didohia mẹ, ṣigba yọnnu lọ ma na kẹalọyi lala poun taidi gblọndo de gba.

Viyọnnu devo wlan dogbọn owanyi agọ̀ etọn dali na hànsìnnọ he diyin de dọmọ: ‘Yẹn jlo dọ e ni yin họntọn ṣie sunnu, podọ yẹn ko hodẹ̀ dọ e ni yinmọ! Yẹn nọ saba damlọn po ohàn etọn po na enẹ wẹ yin nuhe sọgan dọnmi sẹpọ ẹ pẹkipẹki. Yẹn tindo linlẹn lọ jẹ obá lọ mẹ dọ eyin e ma sọgan yin ṣie, yẹn na hù dee.’ Be numọtolanmẹ he ma tọ́n sọn ahún mẹ wá mọnkọtọn nọ yin nuhe hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn, mẹhe degbena mí nado sẹ̀n ẹn po “ayiha jijlọ de po” ya?—Lomunu lẹ 12:3.

Biblu dọ to Howhinwhẹn lẹ 13:12 mẹ dọmọ: “Todido susu hẹn ayiha jẹazọ̀n.” Nalete todido owanyi tọn tintindo na haṣinṣan he ma yọnbasi de yin nuhe ma sọgbe, owanyi na mẹhe ma yiwannamẹ wẹ doto lẹ dohia dọ e nọ dọ̀n “apọ̀ṣimẹ, nuhiha, po ayimajai . . . amlọnmadọ kavi nuṣikọnamẹ, akọ́nnu fifiẹ, kavi gbọhlihẹ po wá.” (Yijlẹdo 2 Samuẹli 13:1, 2 go.) Viyọnnu dopo he tindo owanyi agọ̀ mọnkọtọn yigbe dọmọ: “Yẹn ma sọgan dùnú. . . . Yẹn ma sọgan plọnnu bà. Yẹn . . . tlẹ nọ to odlọ kú dogbọn ewọ dali. . . . Yẹn lẹzun mẹhe jẹflumẹ.”

Lẹnnupọn dogbọn gbakija he hiẹ dọ̀n wá to whenuena hiẹ na dotẹnmẹ lẹnpọn de nado dugán do ogbẹ̀ towe ji. Doto Lawrence Bauman doayi e go dọ whẹjijọ tintan he nọ dọ̀n numọtolanmẹ owanyi lẹnpọn matindo tọn wá wẹ yin “dindọn do godo sọn vivẹnudido wehọmẹ tọn lẹ mẹ.” Mẹde kinklan sọn họntọn lẹ po whẹndo po go sọ yin kọdetọn gbayipe devo. Winyandomẹ sọgan sọ tin. “E nọ vẹawuna mi nado kẹalọyi ehe”, wẹ wekantọ Gil Schwartz dọ, “ṣigba yẹn yinuwa taidi alẹnọ de na owanyi lẹnpọn matindo ṣie tọn na Judy.” To nukọn mẹ to whenuena owanyi lẹnpọn matindo tọn lọ ko busẹ po godo, oflin dudlu pé po mẹde po, hinhẹn mẹde zun nupinpọn to gbangba, podọ na paa tọn mẹde didohia taidi gúgútọ sọgan nọ ma busẹ to afọdopolọji.

Pinpannukọn Nugbo

Ahọlu Sọlọmọni, dopo to dawe nuyọnẹntọ hugan lẹ mẹ he ko nọgbẹ̀ pọ́n, tindo owanyi sinsinyẹn na viyọnnu de he ma tindo numọtolanmẹ dopolọ po e po. E dọ ohó milomilo whanpẹnọ hugan he na yin kinkan pọ́n gbede do e ji bo to didọ na ẹn dọ e yin “whanpẹnọ di osun, he disán di owhè”—ṣogan alọ etọn ma plá ẹ gba!—Ohàn Sọlọmọni Tọn 6:10.

Etomọṣo, to godo mẹ Sọlọmọni wá joagọ sọn vivẹnudido etọn nado dùto e ji mẹ. Nawẹ hiẹ lọsu, ga, sọgan dù to numọtolanmẹ towe lẹ ji gbọn? “Ewọ he dotudo ayiha ede tọn go nulunọ wẹ,” wẹ Biblu dọ. (Howhinwhẹn lẹ 28:26) Ehe yin nugbo taun to whenuena hiẹ yin wiwle biọ nulẹnpọn owanyi agọ̀ tọn de mẹ. Ṣigba, “mẹdepope he yí nuyọnẹn do to zọnlinzin wẹ yè na whlẹngán.” Ehe zẹẹmẹdo pinpọn onú lẹ to ninọmẹ he mẹ yé tin te.

“Nawẹ hiẹ sọgan do vogbingbọn hia to todido he sọgbe po dehe ma sọgbe po ṣẹnṣẹn gbọn?” wẹ doto Howard Halpern kanse. “Gbọn yiyi nukun sọwhiwhe po homẹfa tọn po do pọ́n nugbo lọ lẹ” dali. Lẹnnupọn: Dotẹnmẹ tẹlẹ wẹ tin na awuwlena owanyi nugbo didohia po omẹ ehe nkọtọn po? Eyin omẹ lọ yin mẹhe diyin de, hiẹ tlẹ sọgan nọ ma tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado dukosọ hẹ omẹ ehe lọ gbede! Yọnbasi lọ na we sọ yin dehe sọ vẹawu dogọ to whenuena e bẹ́ mẹho de, kavi mẹplọntọ, de hẹn.

Yinukọn dogọ, be mẹhe hiẹ yiwanna lọ nalete ko do ojlo depope hia to hiẹ mẹ ya? Eyin lala wẹ, be whẹwhinwhẹ́n nujọnu tọn de tin nado yise dọ onú lẹ na wá diọ to sọgodo ya? Kavi be hiẹ to linlẹn ojlo owanyi tọn poun tindo na hogbe homẹvọnọ po nuyiwa ewọ sunnu kavi yọnnu lọ tọn lẹ po wẹ ya? To aliho he sọgbe pẹpẹ de mẹ, to aigba susu lẹ ji onú aṣa tọn de wẹ eyin na sunnu lẹ nado ze afọdide tintan owanyi tọn. Yọnnusi jọja de sọgan ṣinyọnnudo winyan etọn gbọn godo jijẹ na visunnu he ma tindo ojlo to ewọ mẹ poun dali.

Humọ, etẹwẹ hiẹ na wà eyin omẹ lọ na nugbo tọn tindo numọtolanmẹ owanyi tọn na we? Be hiẹ ko wleawu fó na azọngban alọwle tọn lẹ ya? Eyin lala, to whelọnu lo, “họ̀n awubla sẹ sọn ayiha towe mẹ” gbọn gbigbẹ́ nado nọ lẹn onú tata pọ́n dali. “Whenu wanyinyin tọn de” tin podọ enẹ sọgan yin owhe lẹ to nukọnmẹ to whenuena hiẹ lẹzun mẹho.—Yẹwhehodọtọ 3:8; 11:10.

Numọtolanmẹ Towe lẹ Kikeje Pọ́n

Doto Charles Zastrow doayi e go dọmọ: “Owanyi agọ̀ nọ sọawuhia to whenuena mẹde tindo linlẹn dọ mẹhe ewọ tindo owanyi agọ̀ na yin ‘mẹyiwanna pipé’ de; enẹ wẹ yindọ, wiwá tadona lọ kọ̀n dọ omẹ diẹ tindo jẹhẹnu lẹpo he yin jijlo to omẹ awetọ dè.” Ṣigba, ‘mẹyiwanna pipé’ mọnkọtọn depope ma tin to gbẹ̀mẹ gba. “Na omẹ po wẹ waylan, bosọ whete do gigo Jiwheyẹwhe tọn go,” wẹ Biblu dọ.—Lomunu lẹ 3:23.

Enẹwutu kanse dewe: Nawẹ yẹn yọ́n omẹ he yẹn ko yí ahún ṣie lẹpo do e ji na taun tọn do sọ? Be yẹdide de wẹ yẹn yiwanna ya? Be yẹn to nukun-miọn do nuṣiwa omẹ ehe tọn wẹ ya? Pọndohlan nujikudo tọn dopo na mẹyiwanna towe to ayiha mẹ sọgan yin nuhe pé nado dewe sẹ̀ sọn owanyi nukuntọnnọ towe tọn mẹ! Alọgọnamẹnu wẹ e yin ga nado gbadopọnna wunmẹ owanyi he hiẹ tindo numọtolanmẹ etọn na omẹ ehe. Wekantọ Kathy McCoy dọmọ: “Owanyi he ma whẹ́n sọgan wá bosọ gọyì to whenu pẹẹde godo . . . Nukun lẹpo wẹ tin to gowe, podọ hiẹ yiwanna mẹ poun po linlẹn lọ po dọ hiẹ jlo na yiwanna mẹde . . . Owanyi he ma whẹ́n nọ tẹdo núgo, yin nukunkẹnnọ, po awuwhàntọ po. . . . Owanyi he ma whẹ́n nọ biọ pipé-yinyin.”—E gbọnvona 1 Kọlintinu lẹ 13:4, 5.

Dide Ewọ Sẹ̀ sọn Ayiha Towe Mẹ

Po gbeyiyi po, whẹwhinwhẹ́n lẹpo to aihọn mẹ ma sọgan súnsún nuhe numọtolanmẹ towe yin sẹ̀ pete gba. Ṣigba hiẹ sọgan dapana hinhẹn nuhahun lọ sinyẹn dogọ. Owe owanyifọndote tọn lẹ hihia, pinpọn otàn owanyi televiziọn tọn lẹ, kavi todoai hlan wunmẹ hànjiji tọn delẹ sọgan hẹn numọtolanmẹ ṣokẹdẹninọ towe sinyẹn dogọ. Enẹwutu gbẹ́ nado sinai do ninọmẹ enẹ lọ ji. “Fie nake de matin te wẹ miyọ́n nọ ṣi te.”—Howhinwhẹn lẹ 26:20.

Owanyi lẹnpọn ovọ́ tọn mayin nunọnutẹnmẹ na mẹhe tindo owanyi nujọnu tọn bo nọ hò towe tọn pọ́n gba. Ma ‘klan dewe dovo blo.’ (Howhinwhẹn lẹ 18:1) Vlavo hiẹ na wá mọdọ mẹjitọ towe lẹ sọgan yin alọgọnanu titengbe de na we. Mahopọnna vivẹnudido towe lẹpo nado ze numọtolanmẹ towe whla, vlavo yé na ko tunwun dọ nude to tukla do we. Naegbọn hiẹ ma do dọnsẹpọ yé bo ze ahún towe na yé? (Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 23:26 go.) Klistiani he whẹ́n de sọgan sọ sọawuhia nado yin todoaitọ dagbe de.

“Hẹn alọnu towe ján,” wẹ yin tudohomẹnamẹ he wekantọ Esther Davidowitz na. Yí azọ́n he hiẹ yiwanna de wà, yí aihundida lanmẹyiya tọn delẹ wà, plọn ogbè de, bẹ́ dodinnanu Biblu tọn de jẹeji. Hinhẹn alọnu mẹtọn ján to nuwiwa alọgọ tọn lẹ mẹ sọgan dè numọtolanmẹ lọ pò pẹẹde.

Duduto owanyi lẹnpọn matindo tọn ji ma bọawu gba. Ṣigba dile ojlẹ lẹ to yiyi, awufiẹsa lọ na depò. Hiẹ na ko plọn onú susu dogbọn dewe titi po numọtolanmẹ towe lẹ po dali, podọ hiẹ na yin awuwlena ganji nado yinuwa hẹ owanyi nujọnu tọn eyin e wá sọawuhia to sọgodo! Ṣigba nawẹ hiẹ na penugo nado yọ́n ‘owanyi nujọnu tọn’ gbọn?

Kanbiọ Hodọdopọ Tọn Lẹ

◻ Naegbọn owanyi lẹnpọn matindo tọn do gbayipe to jọja lẹ ṣẹnṣẹn?

◻ Mẹnu lẹ wẹ nọ saba tin to nukunji na owanyi lẹnpọn ovọ́ jọjawhenu tọn, podọ etẹwutu?

◻ Naegbọn owanyi lẹnpọn matindo tọn sọgan yin awugblenu?

◻ Etẹwẹ yin delẹ to nuhe jọja de sọgan wà lẹ mẹ nado duto owanyi lẹnpọn matindo tọn de ji?

◻ Nawẹ jọja de sọgan dapana huhlọn nina owanyi lẹnpọn matindo tọn gbọn?

[Nudọnamẹ tangan lẹ to weda 223]

‘Yẹn ma sọgan dùnú. Yẹn ma sọgan plọnnu bà. Yẹn tlẹ nọ to odlọ kú dogbọn ewọ dali. Yẹn jẹflumẹ’

[Yẹdide to weda 220]

Owanyi lẹnpọn matindo tọn na mẹhe whẹ́n de, he alọ yetọn ma ko plá mẹhe yin vijinu awetọnọ lẹ yin nuhe gbayipe taun

[Yẹdide to weda 221]

Yiyi nukun whiwhẹ́ tọn, po nujikudo tọn po do pọ́n omẹ ehe sọgan hẹn linlẹn owanyi didohia towe tọn lẹ gbọ