Awuwiwlena Azọ́ndenamẹ Wehọmẹvi Tọn lẹ Na Wehọmẹ Lọ

AZỌ́NDENAMẸ dopodopo to wehọ lọ mẹ nọ hùn dotẹnmẹ dote nado yinukọn. Yí sọwhiwhe do zan dewe, podọ vudevude nukọnyiyi towe na diun jẹgbonu to hiẹ po mẹdevo lẹ po nukọn. (1 Tim. 4:15) Wehọmẹ lọ na gọalọna we nado wleawuna nugopipe towe lẹ to gigọ́mẹ dogọ.

Be pọndohlan lọ nado dọho to agun nukọn nọ hùwinyan na we wẹ? Jọwamọnu wẹ ehe yin, mahopọnna lehe e ko dẹnsọ bọ hiẹ ze yinkọ dai to wehọ lọ mẹ. Ṣigba, nudelẹ sọgan gọalọ nado dè magbọjẹ towe pò. To whégbè, hẹn ẹn zun aṣa nado nọ hiawe daga whẹwhẹ. To opli agun tọn lẹ ji, nọ na gblọndo gbọzangbọzan, podọ eyin hiẹ ko lẹzun wẹnlatọ, nọ tindo mahẹ gbesisọ tọn to sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn mẹ. Ehe na na we numimọ nado dọho to mẹdevo lẹ nukọn. Humọ, wleawuna azọ́ndenamẹ wehọmẹvi tọn towe lẹ jẹnukọn ganji, bo nọ basi zepọn yetọn po gbèzeyiaga po. Flin dọ hiẹ na to hodọ to mẹplidopọ heyin họntọn towe lẹ nukọn. Whẹpo hiẹ nado na hodidọ depope, hodẹ̀ hlan Jehovah whẹ́. E nọ yí homẹhunhun do na gbigbọ wiwe hlan devizọnwatọ etọn he biọ ẹ lẹ.—Luku 11:13; Flp. 4:6, 7.

Yin jlẹkajinọ to nukundido towe lẹ mẹ. E nọ biọ whenu nado tindo numimọ taidi hodọtọ bo lẹzun mẹplọntọ kọdetọn dagbenọ de. (Mika 6:8) Eyin hiẹ ṣẹṣẹ ze yinkọ dai to wehọ lọ mẹ wẹ, ma donukun nado didẹ́ mlẹnmlẹn to hodidọ towe mẹ to afọdopolọji blo. Kakatimọ, nọ wazọ́n do jẹhẹnu hodidọ tọn dopo ji to ojlẹ dopo mẹ. Plọn adà he dọhodeji to owe ehe mẹ. Eyin e yọnbasi, basi zepọ́n ayinamẹ he yin nina to finẹ lẹ tọn. Ehe na na we numimọ to whẹho he gando jẹhẹnu hodidọ lọ tọn lẹ go mẹ whẹpo hiẹ nado ze azọ́ndenamẹ towe donukọnnamẹ to agun nukọn. Nukọnyiyi na wá.

Lehe Yè Nọ Wleawuna Azọ́ndenamẹ Wehihia Tọn Do

Awuwiwlena wehihia gbangba tọn bẹ nususu hẹn hugan nado penugo bo ylọ hogbe he tin to owe he yin didenamẹ lọ mẹ lẹ poun. Dovivẹnu nado mọnukunnujẹ nuhe nudọnamẹ lọ zẹẹmẹdo mẹ ganji. Tlolo he hiẹ mọ azọ́ndenamẹ towe yí, hia ẹ pete po yanwle enẹ po to ayiha mẹ. Tẹnpọn nado mọnukunnujẹ nuagokun hodidọ blebu dopodopo tọn mẹ po linlẹn he hukan dopodopo bẹhẹn po na hiẹ nido penugo nado dọ linlẹn lọ lẹ madoadúdẹji po numọtolanmẹ he sọgbe po. Fie e yọnbasi te, kanse mẹhe yọ́n lehe hogbe he hiẹ ma jẹakọ hẹ lẹ nọ yin yiylọ do taun lẹ. Tẹnpọn nado jẹakọ hẹ nudọnamẹ lọ ganji. Mẹjitọ lẹ sọgan gọalọna ovi jọja yetọn lẹ nado wà ehe.

Be hiẹ ko yin azọ́ndena nado hia adà Biblu tọn de kavi vlavo hukan hosọ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn de ya? Eyin kasẹti hoyidokanji owe enẹ tọn tin-to-aimẹ to ogbè towe mẹ, e sọgan yin alọgọnamẹnu taun nado dotoaina hihia lọ bo doayi onú mọnkọtọn lẹ go taidi hogbe yiylọ, hodidọ agbòte lẹ hihia, nùzindonuji, po ogbè didiọ po. Enẹgodo tẹnpọn nado hẹn jẹhẹnu ehelẹ biọ wehihia towe mẹ.

To whenuena hiẹ jẹ awuwlena azọ́ndenamẹ towe ji, hẹn ẹn diun dọ hiẹ plọn nupinplọn he dọhodo jẹhẹnu hodidọ tọn he yin didena we ganji. Eyin e yọnbasi, sọ vọ́ gbadopọnna ẹn to whenuena hiẹ ko hia fihe yin didena we lọ daga whlasusu godo. Dovivẹnu nado yí ayinamẹ enẹ zan to gigọ́mẹ dile e yọnbasi do.

Azọ́nplọnmẹ ehe na gọalọna we ganji to lizọnyizọn towe mẹ. Dile hiẹ to mahẹ tindo to sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn mẹ, hiẹ tindo dotẹnmẹ hundote susu nado hiawe na mẹdevo lẹ. To whenuena e yindọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tindo huhlọn nado diọ gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn, onú titengbe wẹ e yin dọ hiẹ ni hia ẹ ganji. (Heb. 4:12) Ma donukun nado pegan to adà wehihia kọdetọn dagbenọ tọn lẹpo mẹ to azọ́ndenamẹ dopo kavi awe godo blo. Apọsteli Paulu kanwe hlan mẹho Klistiani he ko tindo numimọ owhe susu tọn dọmọ: ‘Nọ to dewe yizan zọnmii na wehihia gbangba tọn.’—1 Tim. 4:13.

Azọ́nwiwa Do Hosọ po Aliho Nuzedonukọnnamẹ Tọn po Ji

Eyin hiẹ mọ azọ́ndenamẹ de yí to wehọmẹ he bẹ jẹhẹnu aliho he mẹ azọ́n lọ na yin wiwà te hẹn, nawẹ hiẹ dona bẹ awuwiwle jẹeji gbọn?

Onú titengbe atọ̀n wẹ dona yin nulẹnpọndeji: (1) hosọ heyin didena we, (2) aliho he mẹ azọ́n lọ na yin wiwà te po mẹhe hiẹ na to hodọ hẹ lọ po, podọ (3) jẹhẹnu hodidọ tọn he ji hiẹ ko yin azọ́ndena nado wazọ́n do.

Hiẹ dona bẹ nudọnamẹ pli do hosọ heyin didena we ji. Ṣigba whẹpo hiẹ nido zindonukọn po enẹ po, lẹnnupọn sisosiso dogbọn aliho nuzedonukọnnamẹ tọn towe po mẹhe hiẹ na to hodọ hẹ lọ po dali, na ehelẹ wẹ na hẹn we nado yọ́n nudọnamẹ he ji hiẹ na dọhode po aliho he mẹ hiẹ na ze e donukọnnamẹ te po. Aliho nuzedonukọnnamẹ tọn tẹwẹ hiẹ jlo na yizan? Be hiẹ na basi wadohia lehe wẹndagbe lọ sọgan yin zizedonukọnna mẹhe hiẹ yọnẹn de do wẹ ya? Kavi be nuhe sọgan jọ to whenuena mẹde yin kosọduhẹ na ojlẹ tintan wẹ hiẹ jlo na dohia ya? Be mẹlọ whẹ́n mẹho hugan we kavi yin yọpọvu na we wẹ ya? Etẹwẹ sọgan yin nuyiwa etọn gando hosọ he hiẹ lẹn nado dọhodeji go? Etẹwẹ e sọgan ko yọnẹn dogbọn dali etọn? Yanwle tẹ kọ̀n wẹ hiẹ lẹn nado jẹ taidi kọdetọn hodọdopọ towe tọn? Gblọndo kanbiọ enẹlẹ tọn na wleawuna anademẹ titengbe he ji hiẹ na wazọ́n do lẹ.

Fie wẹ hiẹ na mọ nudọnamẹ do hosọ he ko yin didena we ji te? Hodọdopọ de tin to weda 33 jẹ 38 owe ehe tọn mẹ, do “Lehe Yè Nọ Basi Dodinnanu Do” ji. Hia ẹ, bo yí azọ́nwanu dodinnanu tọn he tin-to-aimẹ na we lẹ zan. To suhugan whẹho lẹ tọn mẹ hiẹ na yawu mọ nudọnamẹ susu hugan nuhe hiẹ sọgan yizan. Hiawe ganji nado mọ yọnbasi he tin-to-aimẹ. Ṣigba, dile hiẹ to mọwà, hẹn aliho nuzedonukọnnamẹ tọn towe he hiẹ jlo na yizan po mẹhe hiẹ na to hodọ hẹ po do ayiha mẹ. Dohiagona nuagokun he sọgan yin yiyizan lẹ.

Whẹpo hiẹ nido wleawuna nuzedonukọnnamẹ towe bo ṣinyan zẹẹmẹ gigọ́ he hiẹ na zan lẹ, yí whenu zan nado hia nuhe yin didọ do jẹhẹnu hodidọ tọn he ko yin didena we ji lẹ. Ayinamẹ enẹ yiyizan yin dopo to lẹndai tangan azọ́ndenamẹ towe tọn lẹ mẹ.

Gbọn azọ́n towe wiwà to ganmẹ heyin didenamẹ lọ mẹ dali, hiẹ na penugo nado dọ tadonahó towe, to whenuena e yindọ ohia de na yin nina eyin ganmẹ towe ko vọ̀. Ṣigba, to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mítọn mẹ, ganmẹ-pọnnamẹ ma nọ saba yin onú tangan de gba. Enẹwutu dile hiẹ to awuwle, hẹn sọha ojlẹ he tin-to-aimẹ do lẹnpọn mẹ, ṣigba dike nùzindonuji lọ ni tin to mẹpinplọn kọdetọn dagbenọ ji.

Ayinamẹ do Aliho Nuzedonukọnnamẹ Tọn lẹ Ji. Gbadopọnna ayinamẹ he tin to weda 82 mẹ lẹ, bo de dehe na yọn-na-yizan to lizọnyizọn towe mẹ bo na hẹn we penugo nado basi yizan azọ́ndenamẹ lọ tọn po lẹnpọn dagbe po. Eyin hiẹ ko tin to wehọ lọ mẹ na ojlẹ delẹ, pọ́n ehe hlan taidi dotẹnmẹ hundote de nado dovivẹnu bo wleawuna azọ́nyinyọnẹn dogọ na lizọnyizọn towe.

Eyin nugopọntọ Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn wẹ de lehe azọ́n lọ na yin wiwà do, kẹalọyi avùnnukundiọsọmẹ lọ. Suhugan aliho nuzedonukọnnamẹ lẹ tọn nọ bẹ kunnudide hẹn. Eyin hiẹ ma ko dekunnu pọ́n to ninọmẹ heyin zẹẹmẹ etọn basi lẹ glọ, mọ ayinamẹ lẹ yí gbọn hodidọ hẹ wẹnlatọ he ko wàmọ lẹ dali. Eyin e yọnbasi, tẹnpọn nado yí aliho nuzedonukọnnamẹ tọn he taidi dehe hiẹ na yizan to wehọ lọ mẹ nado dọhodo hosọ heyin didena we jí. Ehe na gọalọna we nado jẹ yanwle titengbe azọ́nplọnmẹ towe tọn kọ̀n.

To Whenuena Azọ́ndenamẹ Dona Yin Wiwà Taidi Hodidọ De

Eyin sunnu wẹ hiẹ yin, hiẹ sọgan yin azọ́ndena nado ze hodidọ kleun de donukọnna agun lọ. To awuwlena hodidọ ehelẹ mẹ, nuagokun he dona yin nulẹnpọndeji lẹ tin taidi dehe ko yin sislẹ́ na azọ́ndenamẹ wehọmẹvi tọn he na yin wiwà taidi wadohia lẹ. Vogbingbọn tangan lọ wẹ yin mẹplidopọ lẹ po aliho nuzedonukọnnamẹ lọ tọn po.

E nọ saba yin nuhe yọ́n hugan nado wleawuna azọ́n towe na mẹplidopọ lẹpo nido mọaleyi sọn e mẹ. Suhugan mẹhe tin to finẹ lẹ tọn ko yọ́n nugbo dodonu Biblu tọn lẹ. Yé sọgan ko jẹakọ hẹ hosọ he ji hiẹ yin azọ́ndena nado dọhodo ganji. Yí nuhe yé ko yọnẹn dogbọn hosọ towe dali do lẹnpọn mẹ. Dovivẹnu nado hẹn ale wá na yé to aliho delẹ mẹ gbọn nuzedonukọnnamẹ towe dali. Kanse dewe dọ: ‘Nawẹ yẹn sọgan yí hosọ ṣie zan nado hẹn pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn ṣie po mẹplidopọ ṣie lẹ tọn po siso na Jehovah gbọn? Etẹwẹ tin to nudọnamẹ lọ mẹ he na gọalọna mí nado yọ́n ojlo Jiwheyẹwhe tọn? Nawẹ nudọnamẹ ehe sọgan gọalọna mí nado basi nudide dagbe lẹ to aihọn heyin gandudeji gbọn ojlo agbasalan tọn lẹ dali mẹ gbọn?’ (Efe. 2:3) Gblọndo pekọhẹnwanamẹ tọn na kanbiọ enẹlẹ biọ dodinnanu. To Biblu yiyizan whenu, dovivẹnu nado wà hugan wefọ lẹ hihia poun. Yihojlẹdohogo do wefọ he hiẹ to yiyizan lẹ ji, bo do lehe ehelẹ wleawuna dodonu nado wá tadona lẹ kọ̀n do hia. (Owalọ 17:2, 3) Ma tẹnpọn nado dọhodo nususu hugan ji blo. Ze azọ́n towe donukọnnamẹ to aliho he na bọawu nado flin de mẹ.

Awuwle sọ dona bẹ ayidonugo nina azọ́nwiwa towe hẹn. Ma yí nukunpẹvi do pọ́n ehe blo. Basi zepọn hodidọ towe tọn po gbèzeyiaga po. Vivẹnu he hiẹ to dido nado plọn bo yí ayinamẹ he yin nina do jẹhẹnu hodidọ tọn voovo lẹ ji do yizan mẹ na yidogọna nukọnyiyi towe tlala. Vlavo hiẹ yin hodọtọ yọyọ kavi numimọnọ de, wleawu ganji na hiẹ nido sọgan yí nujikudo po numọtolanmẹ he sọgbe hẹ azọ́n towe po do dọho. Dile hiẹ to azọ́ndenamẹ dopodopo zedonukọnnamẹ to wehọ lọ mẹ, hẹn yanwle lọ do ayiha mẹ, heyin nado yí nunina hodidọ tọn he Jiwheyẹwhe na we zan nado gbògbéna Jehovah.—Ps. 150:6.