Biblu lọ—Anademẹ Yọn-Na-Yizan de Na Gbẹtọvi Egbezangbe Tọn Lẹ
“Owe wiwe lẹpo yin gbigbọ́n gbọn Jiwheyẹwhe dali bo sọgan yin yiyizan na ale ... na anadena gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn.”—2 Timoti 3:16, “La Bible en français courant.”
WEFỌ ehe basi zẹẹmẹ whẹwhinwhẹn titengbe he wutu Biblu do yọn-na-yizan to ojlẹ mítọn mẹ. E yin gbingbọ́n sọn Jiwheyẹwhe de. To whenuena e yindọ Jiwheyẹwhe wẹ da mí, mẹdepope ma yọn nudepope dogbọn agbasa, ayiha, numọtolanmẹ, po nuhudo mítọn lẹ po dali hugan ewọ gba. Davidi ahọlu Islaelivi lẹ tọn dọ to ojlẹ de mẹ wayi dogbọn Jehovah Jiwheyẹwhe dali dọmọ: “Nukun towe mọ dida mapemape ṣie: Podọ to owe towe mẹ wẹ yè wlan awutugonu ṣie lẹpo do.” (Psalm 139:16) Eyin Mẹdatọ mítọn yọn onu susu sọmọ dogbọn mí dali, to whelọnu lò nuhe sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe wẹ dọ honamẹ po ayinamẹ etọn po dogbọn lehe mí sọgan yin ayajẹnọ po kọdetọn dagbenọ po to gbẹmẹ dali dona jẹ na dodinna.
Numimọ ko dohia dọ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ yọn-na-yizan bosọ sọgbe na ojlẹ mítọn. Yé sọ kudonuji taun ga. Apajlẹ ẹnẹ he bọdego helẹ basi zẹẹmẹ yọn-na-yizan yinyin egbesọegbesọ Biblu tọn.
Haṣinṣan Gbẹtọvi lẹ tọn po Walọyizan Mẹdetiti tọn po: Biblu basi zedai aliho nuyiwa dagbe de tọn heyin walọyizan mẹdetiti tọn lẹ he sọgan deananamẹ hlan agbasalilo, haṣinṣan kọdetọn dagbe tọn tintindo hẹ mẹdevo lẹ kọ̀n. Di apajlẹ, akọta Islaeli tọn yin gbedena dọmọ: “Hiẹ ma na yí ahọsu gba, kavi zé okẹ̀n depope hẹn ... ṣigba hiẹ na yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Levitiku 19:18) Dile e tlẹ yindọ mí ma tin to osẹ́n Islaelivi lẹ tọn glọ do sọ, hihodo nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn etọn lẹ sọgan gọalọna mí nado tin to jijọho mẹ hẹ kọmẹnu mítọn lẹ. Di apajlẹ, saa lẹnnupọn do nuhahun he sọgan yin pọngbọ hẹnwana lẹ ji eyin mẹlẹpo dovivẹnu nado wleawuna jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn he yin mimọ to Galatianu lẹ 5:22, 23 mẹ he dọmọ: “Ṣigba sinsẹ́n gbigbọ tọn wẹ, owanyi, ayajẹ, jijọho, linsinyẹn, homẹdagbe, dagbewa, nugbowa, walọmimiọn, mawazẹjlẹgho: osẹ́n depope ma tin to ehelẹ nkọ ji.”—Yijlẹdo Lomunu lẹ 8:5, 6 go.
E blawu dọ, to whenuena kọgbidinamẹnu gbẹmẹ tọn lẹ wá aimẹ, ayimajai po gbemanọpọ po nọ saba fọnṣite. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, yiyi hogbe avase tọn he yin mimọ to Howhinwhẹn lẹ 29:11 do yizan mẹ sọgan whlẹ́n mí sọn nuhahun susu mẹ. “Nulunọ nọ dọ linlẹn etọn lẹpo jẹgbonu: ṣigba gbẹtọ nuyọnẹntọ nọ yi i whla kaka jẹ godo whenu.”—Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 15:1; Matiu 7:12; Kọlọsinu lẹ 3:12-14 go.
Ayinamẹ dagbe wẹ—ṣigba be e nọ wazọn to gbẹzan nujọnu tọn mẹ ya? Gbọ mí ni pọ́n apajlẹ whẹho dawe de tọn to France he tindo nuhahun sinsinyẹn po ninọmẹ homẹgble etọn tọn po. Whla madosọha wẹ walọyizan etọn dekọtọn do tukla, po ganpamẹ yìyì po mẹ, na lilẹzun mahẹ tindotọ to avùnhiho mẹ wutu. Yinyin akotokun-yìntọ azọnyọnẹntọ sọ vọ hẹn ninọmẹ lọ ylan dogọ. To nujijọ de whenu wiwọ́ de gbajẹgbonu to dawe ehe po otọ́ etọn po ṣẹnṣẹn. To ajiji mẹ whẹpo nido doayi e go, e ko flẹ́n otọ́ etọn ai po akotokun dopo po. Kinklan he vẹadi taun dekọtọn to haṣinṣan yetọn mẹ.
To alọnu todin, dawe ehe dukosọ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ bo jẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ plọn ji. Ehe hẹn ẹn nado yí nukun nujọnu tọn do pọ́n aliho he ewọ to nuyiwa hlan mẹdevo lẹ te. Po vivẹnudido vẹkuvẹku po walọ etọn jẹ didiọ ji, podọ e lẹzun jijọhonọ pete. Enẹgodo to gbedopo dawe lọ lẹkọ sọyi otọ́ etọn de nado dọwhẹgbo. Otọ́ etọn yin whinwhan gbọn diọdo he visunnu etọn ko basi dali sọmọ bọ haṣinṣan yetọn yin vivọjlado.
Ehe yin dopo to apajlẹ susu he dekunnu na nugbo hogbe apọsteli Paulu tọn lẹ he dọmọ: “Na ohó Jiwheyẹwhe tọn tin to ogbẹ̀, e dohuhlọn, bo da hú ohi nùawenọ ... ewọ sọ wẹ linlẹn ayiha tọn po ojlo ayiha tọn po yọnẹntọ.”—Heblu lẹ 4:12.
Gbẹzan Whẹndo Tọn: Be whẹndo towe yin ayajẹnọ ya? Suhugan whẹndo lẹ tọn ma to mọ gba. “Dọ gbẹzan whẹndo tọn taidi nuplọntẹn de tin to owù mẹ yin hinhẹn diun todin,” zẹẹmẹ The Natal Witness, yedọ linlinwe Afrique du sud tọn de, yidogọ dọ “ovi egbehe tọn lẹ nọ yin jìjì do gufinfọn otò tọn de mẹ.”
Nalete, Biblu lọ bẹ ayinamẹ yọn-na-yizan lẹ hẹn he yin awuwlena nado gọalọna whẹndo lẹ nado tindo kọdetọn dagbe yedọ to whenuena nuhahun lẹ tlẹ fọnṣite. Di apajlẹ, gando azọngban asu lẹ tọn go, Biblu dọmọ: “Asú lẹ ni nọ yiwanna asi yetọn lẹ kẹdẹdi agbasa yede tọn.” To whenuena asú lọ hẹn nubiọtomẹsi ehe di, e nọ yin awuvivinu na asi etọn nado suahọ etọn gbọn yiyi “yẹyi do gbògbena asú etọn” dali. (Efesunu lẹ 5:25-29, 33) Haṣinṣan he tin to mẹjitọ po ovi lẹ po ṣẹnṣẹn yin bibasi zẹẹmẹ do e ji to Efesunu lẹ 6:4 mẹ dọmọ: “Podọ, mì otọ́ emi, mì hẹn homẹgblena ovi mìtọn lẹ blo, ṣigba mì nọ plọn yé to hihò po hokọ́namẹ Oklunọ tọn po mẹ.” Ehe taidi kọdetọn de, nọ hun dotẹnmẹ awuvivo whẹndo tọn he nọ hẹn ẹn bọawu na ovi lẹ nado hodo gbedide Biblu tọn bo yin tonusetọ na mẹjitọ yetọn lẹ.—Efesunu lẹ 6:1.
Zẹẹmẹ he wayi yin apajlẹ zẹẹmẹ Biblu tọn do gbẹzan whẹndo tọn ji poun. Gbọn alọkẹyi anademẹ Jiwheyẹwhe tọn dali, mẹsusu ko mọ kọdetọn dagbe bo ko duvivi ayajẹ tọn to whégbè. Edward, yedọ otọ́ he tindo ovi awe, basi zẹẹmẹ vivi ale he tọn e dù gbọn yiyi nunọwhinnnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ dali. “Alọwle ṣie to gbigbakija” wẹ yin nuhe e flin. “Yẹn ma tindo whenu depope nado tindo haṣinṣan he jẹ hẹ ovi ṣie lẹ gba. Kiki onu he hẹn mí wá opọ́ wẹ yin yiyi nuhe Biblu tindo nado dọ dogbọn gbẹzan whẹndo tọn dali do yizan mẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 13:24; 24:3; Kọlọsinu lẹ 3:18-21; 1 Pita 3:1-7.
Agbasalilo Apọnmẹ tọn, agbasamẹ tọn, po Numọtolanmẹ tọn Po: Dodinnanu lẹ ko dohia dọ, jẹ oba de mẹ agbasalilo mẹde tọn nọ ṣadopọ po ninọmẹ agbasalilo apọnmẹ po numọtolanmẹ etọn tọn po. “Ohia paa ayimajai tọn lẹ,” wẹ owe lọ The World Book Encyclopedia dọ, “bẹ ahúnzọ̀n, suhugan ohùn tọn, asaka, ayimajai apọnmẹ tọn, po nugomape nado lẹnnupọn ganji po hẹn.” Nalete, mẹdelẹ yise dọ nuhe nọ na huhlọn nuyiwa danuwiwa tọn lẹ yin aliho de nado hẹn pọngbọ wá na ayimajai. “Akotokún yìnyìn sọgan yin nuhe nọ dè huhlọn pò na ayimajai,” wẹ yin nuhe linlinwé Afrique du sud tọn de, yedọ The Star dọ. E yihodọ sọn hodidọ ayinamẹtọ gbesisọ tọn Jannie Claasens tọn mẹ dọmọ: “Eyin yọnnu de tindo azán homẹgble mẹhẹnjẹflumẹ tọn, e sọgan dè avosisa etọn sẹ̀ gbọn núlìlì saki de dali.”
Nalete, be e ma na pọnte hugan, nado plọn nado hẹn pọngbọ wá na nuhe nọ hẹn homẹgble mẹhẹnjẹflumẹ tọn wá ya? To linlinwé Stress—The Modern Scourge mẹ, Doto Michael Slutzkin dọ dọ “yinyọn ayimajai ... yin onu titengbe, na susu nuhe nọ hẹn ẹn wá lẹ tọn yin nuhe yè sọgan hẹn pọngbọ wá na.” E yidogọ dọ “pọngbọ hinhẹnwá na ayimajai sọgan tlẹ zé nuyiwa azọ́nhẹngbọ tọn daga to ninọmẹ voovo susu lẹ mẹ.”
Biblu basi zẹẹmẹ do aliho kọdetọn dagbe hugan tọn de ji to ehe mẹ ayimajai sọgan yin pọngbọ hẹnwá na te: “Mì jẹtukla nudepope tọn blo; ṣigba ... mì nọ yí kanbiọ mìtọn hia Jiwheyẹwhe to onú popo mẹ. Jijọho Jiwheyẹwhe tọn he hú nuyọnẹn lẹpo na whla ayiha mìtọn po linlẹn mìtọn lẹ po [to] Klisti Jesu mẹ.” (Filippinu lẹ 4:6, 7) Pọngbọ hinhẹnwá na ayimajai to aliho ehe mẹ tindo alè susu—yedọ to agbasalanmẹ ga. Howhinwhẹn Biblu tọn de dọ ẹ to aliho ehe mẹ dọmọ: “Ayiha zìnzìn glegle wẹ ogbẹ̀ agbasa tọn.” (Howhinwhẹn lẹ 14:30) Howhinwhẹn devo dọmọ: “Homẹvivi hẹn pọngbọ dagbe wá: ṣigba homẹgble ayiha mẹ tọn hẹn ohú hú.”—Howhinwhẹn lẹ 17:22.
To nudindọn de nado họngan sọn ayimajai po kọgbidinamẹ po mẹ, mẹsusu nọ ganjẹ taba, ahàn sinsinyẹn, po amasin adínọ nùnù po go. Nuhe onu mọnkọtọn lẹ yiyizan ko hẹngble yin yinyọnẹn ganji. Ṣogan, Biblu ko nọ saba zinnudo wiwejininọ go hinhẹn sọn “diho agbasalan tọn” mẹ. (2 Kọlintinu lẹ 7:1; yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 23:29-35 go.) Na jide tọn, didapana nuyiwa awugblenamẹ tọn mọnkọtọn yin hihọ he yọn-na-yizan de to aihọn egbehe tọn mẹ.
Azọ́n, Akuẹ, po Nugbodidọ Po: Adidọ ma nọ hẹn alè depope wá gba. “Adidọnọ ma nọ dike jlóaigba na avivọ wutu; enẹwutu wẹ e na nọ biọnú to jijẹ whenu, e ma na sọ tindo nude,” wẹ Howhinwhẹn lẹ 20:4 dọ. Azọ́n sinsinyẹn, to alọ devo mẹ, họakuẹ. “Ewọ he nọ jajo, sọ jajo ba blo,” wẹ Efesunu lẹ 4:28 dọ. Wefọ ehe yidogọ dọ e pọnte hugan na mẹde nado “nọ wakoe, bo nọ yí alọ etọn do wàzọ́n onú dagbe tọn, na ewọ nido tindo nado na mẹhe ma tindo.”—Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 13:4 go.
Be hiẹ yọnẹn dọ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ sọgan yin yiyizan etlẹ yin to haṣinṣan azọ́nwatẹn tọn lẹ mẹ ya? Azọ́nwatọ lẹ, taidi “afanumẹ” ojlẹ Biblu tọn whenu lẹ, na wadagbe nado nọ “setonuna mẹmẹnu [yetọn] lẹ hlan agbasalan to onu popo mẹ.” Ogan lẹ, kavi “mẹmẹnu lẹ,” to alọ devo mẹ, dona “nọ yí onú he yin dodo bo sọ sọzẹn” na azọ́nwatọ yetọn lẹ.—Kọlọsinu lẹ 3:22-24; 4:1; yijlẹdo 1 Pita 2:18-20 go.
Onu susu wẹ yin didọ to Biblu mẹ dogbọn nuyiwa ajọwiwa nugbodidọ tọn dali. Dile e tlẹ yindọ po awubla po e ma tin to egbehe, nugbodidọ nọ saba yin yinyọnẹn bo nọ yin yinyọn pinpẹn etọn taidi jẹhẹnu he yin ojlo tindona de. Ehe wẹ yin nuhe ji Biblu zinnudo. Jesu dọ to whedenu wayi dọmọ: “Ewọ he yin nugbonọ to onu pẹvi talala de mẹ, e yin nugbonọ to onu susu mẹ ga: podọ ewọ he yin mawadodonọ to onu pẹvi talala de mẹ, sọ yin mawadodonọ to onu susu mẹ ga.”—Luku 16:10; yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 20:10; 22:22, 23; Luku 6:31 go.
To otò Aflika tọn de mẹ, azọ́nwhé diamọndi (diamant) tọn de yin fie ajojijẹ po nugbomado susu po tin te. Dide yin bibasi nado zé omẹ devo do finẹ nado yin nukunpedonugotọ. E yin bibiọ to nukunmọnu ahọlu tọn lẹ si nado zé yinkọ enẹnọ he yé lẹndọ na jẹ na otẹ̀n lọ tọn lẹ wá. To whenuena nukunmọnu ahọlu tọn lẹ pli nado basi dide, yínkọ he yin zizejo gbọn nukunmọnu ahọlu tọn lẹ dali yin didesẹ debọ-do-dego, titengbe na nugbomadọ wutu. To godomẹ, yé wá jẹ yínkọ he gbọngodo lọ ji to hukan lọ ji—yedọ mẹhe togan lọ dè.
“Ṣigba ewọ ma ka yin dopo to hagbẹ tonudidọ tọn mẹ nẹ!” wẹ agọjẹdomẹ he dopo to nukunmọnu ahọlu tọn lẹ mẹ fọndote.
Togan lọ yigbe dọ ehe ma yin otẹ̀n tonudidọ tọn de gba.
“Ewọ yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ,” wẹ yin nuhe mẹdevo dọ.
“Podọ nuhe wutu e nado mọ azọ́n ehe niyẹn,” wẹ yin nuhe togan lọ dọ. Enẹgodo e yidogọ dọmọ: “Mí yọnẹn dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin nugbonọ, podọ omẹ alọpa he mí tindo nuhudo etọn die. Mí yọnẹn dọ mí sọgan deji do e go.”
Mọwẹ, enẹnọ he nọ yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ nọ saba mọdọ ehe yin na alè yetọn etlẹ yin to aihọn egbehe tọn mẹ.
Bẹ Nuyọnẹn He Yọn-na-Yizan Pli
Mí ko gbadopọnna kiki apajlẹ vude nuhe e zẹẹmẹdo nado “mọ oyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn.” (Howhinwhẹn lẹ 2:1-9) Suhugan ayinamẹ he jẹ, he yọn-na-yizan nọ yin mimọ to Biblu mẹ. Nunọwhinnusẹ́n lẹ he gando wiwejininọ, walọ jonọhẹmẹ tọn, hodọdopọ, zanhẹmẹ, gbẹdai, takuẹ-nina, nuyiwa hẹ vogbingbọn walọyizan tọn, po nuyiwa hẹ ohẹ́n po yin delẹ poun to nuyiwa gbẹ̀zan tọn lẹ mẹ ehe yin dogbapọnna gbọn Biblu dali. Omẹ livilivi lẹ na dekunnuna dọ vogbingbọn he tin to kọdetọn dagbe po awugbopo po ṣẹnṣẹn to gbẹ̀zan yetọn mẹ sinai do oba he mẹ yé yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ ji.
To whenuena e yindọ yọn-na-yizan yinyin yin nuhe yè na jide etọn omẹ, e namẹ susu todido alè tẹgbẹ tọn lẹ. Di apajlẹ, Biblu dopagbe dọ dodonu nuhewutu awufiẹsa po oyajiji po do tin to aihọn egbehe tọn mẹ na yin vivọjlado to madẹnmẹ gbọn whẹho lọ mẹ bibiọ sọn olọn mẹ wá dali.—Daniẹli 2:44; 2 Pita 3:11-13; Osọhia 21:1-5.
Enẹwutu, mí na tuli mì nado plọnnu susu dile mì sọgan do dogbọn Biblu dali. Eyin hiẹ ma tindo vọkan dopo, hẹn ẹn diun nado mọ dopo yí. Zinjẹgbonu basitọ linlinnamẹwe ehe tọn lẹ na gọalọna we po homẹhunhun po. Kẹdẹdile mẹsusu devo lẹ ko mọ ale yí gbọn yiyi ayinamẹ yọn-na-yizan lẹ sọn Biblu mẹ do yizan mẹ dali, hiẹ lọsu ga sọgan yin alọgọna nado yọn pinpẹn nuhọakuẹ-yinyin Ohó Jiwheyẹwhe tọn, yedọ todin podọ to sọgodo. (Pọ́n w-F 1/5/93, weda 4.)
[Yẹdide to weda 7]
Biblu yin anademẹ yọn-na-yizan de na hinhẹn gbẹzan whẹndo tọn yin ayajẹnọ