Nuyizan Ylanwiwa tọn Lẹ

ZẸẸMẸ Biblu tọn gando azọngban aovi lẹ tọn go to nuyiwa gbẹtọvi lẹ tọn mẹ na gblọndo kanbiọ dodonu tọn lẹ dogbọn ylanwiwa dali he to ninọmẹ de mẹ ma na ko yin nina gblọndo etọn gba. Di dohia, gbadopọnna hogbe ehe sọn linlinwe International Herald Tribune mẹ gando awhàn he to yìyì to alọnu to Balkans lẹ go he dọmọ: “Pipli Yovo (communauté européenne) lẹ tọn de heyin dodinnanutọ lẹ tọn ko wá tadona lọ kọ̀n dọ [awhànfuntọ lẹ] ko yí gannugannu do zanhẹ nudi gbẹtọ 20 000 Malẹnu heyin yọnnusi po awhli lẹ po ... taidi apadewhe nunọwhinnu gbesisọ tọn de heyin budonamẹ he yè wleawuna nado dobunamẹ, hẹnmẹ jọsi bo yàn yé sọn owhé yetọn lẹ gbè tọn.”

Wekinkan de to linlinwé Time mẹ tẹnpọn nado basi zẹẹmẹ ninọmẹ ehe tọn bo dọmọ: “To whedelẹnu, sunnu jọja lẹ to awhàngbenu sọgan zanhẹmẹ gannugannu nado sọgan hẹn hòmẹ mẹho yetọn lẹ, awhàngan yetọn lẹ tọn hùn, bo mọ alọkẹyi ovi hlan otọ́ tọn de yí. Zanhẹmẹ gannugannu lọ yin aliho de nado do mẹdezejo popo hlan huhlọnnọ-yinyin pipli awhànpa lọ tọn hia. Sunnu jọja de he tindo ojlo nado wà onu ylankan lẹ ko gbẹkọ ayihamẹdawhẹnamẹnu etọn go nado sọgan joawuna lẹndai sinsinyẹn pipli lọ tọn. Sunnu de nọ do gbekọndopọ mẹdezejo etọn tọn hia gbọn ylanwiwa dali.”

Ṣigba etẹwutu wẹ “lẹndai sinsinyẹn pipli lọ tọn” ylan hugan ayihamẹdawhẹnamẹnu mẹdopodopo tọn heyin hagbẹ́ etọn tọn lẹ? Taidi mẹdopodopo, dibla yin mẹlẹpo wẹ tindo ojlo lọ nado nọ jijọho mẹ po kọmẹnu etọn po. Enẹwutu etẹwutu wẹ, to ojlẹ awhàn tọn lẹ whenu, gbẹtọ lẹ nọ zanhẹmẹ gannugannu, sayanamẹ, bo nọ hù ode awetọ yetọn? Whẹwhinwhẹn titengbe dopo wẹ yindọ huhlọn aovi lẹ tọn wẹ to azọ́nwà.

Yinyọ́n nuyiwa aovi lẹ tọn sọ nọ wleawuna pọngbọ de hlan nuhe mẹdelẹ ylọ dọ “nuhahun sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ tọn.” Nuhahun lọ wẹ yin lehe yè na dọn linlẹn atọ̀n dopọ do: (1) Jiwheyẹwhe wẹ yin huhlọnnọ daho hugan lọ; (2) Jiwheyẹwhe yin owanyinọ bosọ yọ́n; podọ (3) onu jiawu lẹ nọ jọ. Mẹdelẹ tindo linlẹn lọ dọ e yọnbasi nado dọ̀n awe depope to linlin ehelẹ mẹ dopọ, ṣigba atọ̀n lọ lẹpo ma sọgan yin dindọn dopọ gbede pọn gba. Ohó Jiwheyẹwhe tọn lọsu na gblọndo lọ, podọ gblọndo enẹ bẹ gbigbọ mayọnmọ lẹ, yedọ nuyizan ylanwiwa tọn lẹ hẹn.

Atẹṣitọ Tintan Lọ

Biblu dọ na mí dọ Jiwheyẹwhe lọsu yin gbigbọ de. (Johanu 4:24) To ojlẹ lẹ godo e lẹzun Didatọ nudida gbigbọnọ livi devo lẹ tọn, yedọ visunnu angẹli lẹ. To numimọ mẹ, Daniẹli devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn mọ angẹli livi donu kanweko lẹ. Gbẹtọ gbigbọnọ lẹpo he Jehovah dá yin dodonọ bo tin to gbekọndopọmẹ hẹ ojlo etọn.—Daniẹli 7:10; Heblu lẹ 1:7.

To nukọnmẹ, to whenuena Jiwheyẹwhe “do odòdo aigba tọn lẹ ai,” angẹli visunnu Jiwheyẹwhe tọn ehelẹ “to hanji dopọ” bo to “abobodo na homẹhun.” (Job 38:4-7) Ṣigba dopo to yé mẹ wleawuna ojlo lọ nado hò sinsẹ̀n-bibasi he jẹ na Mẹdatọ lọ yí na ede. Gbọn atẹṣiṣi sọta Jiwheyẹwhe dali, angẹli ehe yí ede do basi Satani (he zẹẹmẹdo “agọjẹdomẹtọ”) podọ lẹgba (he zẹẹmẹdo “mẹslẹtọ”).—Yijlẹdo Ezekiẹli 28:13-15 go.

To yíyí odàn de zan to Edẹni mẹ nado dọho hẹ yọnnu tintan lọ, yedọ Evi, Satani klọ ẹ nado vẹtoli na gbedide anademẹ Jiwheyẹwhe tọn ma nado dù sinsẹ́n lọ sọn atín tangan de go to jipa lọ mẹ. To enẹgodo, asu etọn kọnawudopọ hẹ ẹ. Gbọnmọ dali, asu po asi po tintan lọ kọnawudopọ hẹ angẹli lọ to atẹṣiṣi mẹ sọta Jehovah.—Gẹnẹsisi 2:17; 3:1-6.

To whenuena e yindọ nujijọ lẹ to Edẹni sọ gan taidi nuplọnmẹ he họnwun na tonusise, whẹho walọyizan tọn titengbe awe yin finfọndote to finẹ gbọn Satani dali. Tintan, Satani dọnnu dogbọn vlavo eyin gandudu Jehovah tọn do nudida etọn lẹ ji yin bibasi to dodo mẹ podọ na ojlo dagbe hugan yetọn. Vlavo gbẹtọvi lẹ sọgan wazọ́n dagbe de na gandudu do yedelẹ ji. Awetọ, Satani fọ́n kanbiọ dote eyin vlavo nudida yiaga depope na gbọṣi nugbonọ-yinyin po tonusise po mẹ hlan Jiwheyẹwhe to whenuena tonusise sọawuhia taidi nuhe ma na hẹn alè agbasanu tọn depope wá.a

Nukunnumọjẹnumẹ họnwun whẹho lọ lẹ tọn heyin finfọndote to Edẹni mẹ, gọna oyọnẹn jẹhẹnu Jehovah tọn lẹ, nọ gọalọna mí nado mọnukunnujẹ pọngbọ “nuhahun sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ” lọ tọn mẹ, heyin nado kọ̀n tintin aovi tọn dopọ hẹ jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ heyin huhlọn po owanyi po. To whenuena e yindọ nugbo wẹ dọ Jehovah tindo huhlọn matin dogbo bo yin owanyi, ewọ lọsu yọnnu in bosọ sọgbe to nuyiwa mẹ. E nọ yí jẹhẹnu ẹnẹ ehelẹ zan to jlẹkaji pipe de mẹ. Gbọnmọ dali, ewọ ma yí huhlọn daho etọn zan nado và atẹṣitọ atọ̀n lẹ sudo to afọdopolọji gba. Enẹ na ko yin nuhe sọgbe ṣigba na dandan tọn ma na ko yin nuyọnẹnnu kavi gọna owanyi gba. Humọ, ewọ ma jonamẹ bo wọnji e go poun gba, yedọ aliho nuyiwa tọn de he mẹdelẹ sọgan lẹndọ e na yin afọdide owanyi tọn. Nado ko wà enẹ ma na ko yin nuyọnẹnnu kavi nuhe sọgbe gba.

E biọ ojlẹ nado didẹ̀ whẹho lọ lẹ he Satani fọndote. E na biọ whenu nado dohia vlavo eyin gbẹtọvi lẹ sọgan dugan do yedelẹ ji ganji matin Jiwheyẹwhe. Gbọn dotẹnmẹ jodona atẹṣitọ atọ̀n lọ lẹ nado to gbẹnọ zọnmii dali, Jehovah sọ hẹn ẹn yọnbasi na nudida lẹ nado tindo mahẹ to dido alọsọakọ́n lalo Satani tọn hia gbọn sinsẹ̀n Jiwheyẹwhe po nugbonọ-yinyin po to ninọmẹ awusinyẹnnamẹ tọn lẹ glọ.b

Jehovah ko dọ hezeheze na Adam po Evi po dọ eyin yé dù sọn atín sinsẹ́n gbẹdai lọ mẹ, yé na kú. Podọ yé ka sọ kú nugbo, dile e tlẹ yindọ Satani na jide Evi dọ e ma na kú. Satani lọsu tin to whẹgbledo okú tọn glọ; to alọnu din e gbẹ to nukọnzindo nado to gbẹtọvi lẹ hẹn buali. Na nugbo tọn, Biblu dọmọ: “Aihọn lẹpo sọ mlọnai to omẹ ylankan lọ mẹ.”—1 Johanu 5:19; Gẹnẹsisi 2:16, 17; 3:4; 5:5.

Angẹli Devo lẹ Ṣiatẹ

E ma dẹn to nujijọ Edẹni tọn godo bọ, angẹli devo lẹ kọnawudopọ to atẹṣiṣi lọ mẹ sọta nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn. Biblu dọmọ: “E sọ wá jọ, whenuena gbẹtọ ṣẹ̀ susudeji to aigba ji, bọ yé sọ to viyọnnu ji hlan yé, bọ visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọ mọ viyọnnu gbẹtọ tọn lẹ dọ yé yọ́nwhanpẹ; bọ yé sọ mọ asi na yede sọn enẹ he yé dè lẹpo mẹ.” To hogbe devo mẹ, angẹli ehelẹ “jó fininọ jlọjlọ yetọn [to olọn mẹ] do” bo wá aigba ji, bo diọwunmẹ zun gbẹtọ, bo duvivi awuvivi zanhẹmẹ tọn hẹ yọnnu lẹ.—Gẹnẹsisi 6:1, 2; Juda 6.

Kandai lọ zindonukọn to Gẹnẹsisi 6:4 mẹ dọmọ: “Nẹfilimi lẹ tin to aihọn mẹ to azán nẹlẹ mẹ; podọ to enẹgodo ga, whenuena visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọ biọ họmẹ yì viyọnnu gbẹtọ tọn lẹ de, bọ yé sọ jivi na yé: ehelẹ wẹ yin mẹgángán he tin to hohowhenu, sunnu he diyín lẹ.” Visunnu ovi-flusọ angẹli tọn ehelẹ he yọnnu lẹ ji he angẹli lẹ yin otọ́ yetọn tindo huhlọn zẹjlẹgo, yedọ “yin mẹgangan.” Yé yin sunnu danuwatọ lẹ, kavi Nephi·limʹ, yedọ hogbe Heblu tọn de he zẹẹmẹdo “enẹnọ he nọ hẹn mẹdevo lẹ nado jai.”

Onu ayidego tọn wẹ e yin dọ nujijọ ehelẹ to nukọnmẹ mọ otẹ̀n to otangblo nukunhunhun hohowhenu tọn lẹ mẹ. Di apajlẹ, otan hoho Babiloni tọn he ko dẹn họ owhe 4 000 lẹ basi zẹẹmẹ alọslonamẹ huhlọn he hugan gbẹtọ tọn heyin Gilgamesh tọn, yedọ omẹ huhlọnnọ, danuwatọ he diyín de mẹhe “ojlo etọn ma jo mẹhe tin to alọji depope do na mẹyiwanna etọn.” Apajlẹ devo, sọn otangblo Glẹki tọn mẹ, wẹ yin Hercules (kavi Héraclès) he tindo huhlọn he hugan gbẹtọ tọn. Ovi Alcmene tọn, yedọ gbẹtọvi de, bọ otọ́ etọn yin yẹwhe Zeus, Hercules tọnyì na gbejizọnlin voovo danuwiwa tọn lẹ to asi etọn po ovi etọn lẹ po hùhù godo to ninọmẹ nuyiwa alẹnọ tọn de mẹ. Dile e tlẹ yindọ otàn mọnkọtọn lẹ nọ yin yiyidogọ dile yé nọ yin didọ sọn whẹndo de mẹ jẹ devo mẹ, yé kọngbedopọ po nuhe Biblu dọ dogbọn Nẹfilimi lẹ po angẹli heyin otọ́ atẹṣitọ yetọn lẹ po dali.

Na nuyiwadomẹji angẹli ylankan lẹ tọn po visunnu asuka yetọn lẹ po dali, aigba lọ lẹzun nuhe gọ po danuwiwa po sọmọ bọ Jehovah basi dide nado và aihọn lọ sudo gbọn osingigọ daho de dali. Nẹfilimi lẹpo sudo gọna gbẹtọ jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn lẹ; gbẹtọvi dopo kẹdẹ he lùntọ́n wẹ Noa dodonọ lọ po whẹndo etọn po.—Gẹnẹsisi 6:11; 7:23.

Nalete, angẹli ylankan lọ lẹ ma kú gba. Kakatimọ, yé klọ́n agbasa gbẹtọvi yetọn tọn lẹ dai bo lẹkọyì lẹdo gbigbọnọ mẹ. Na tolivivẹ yetọn lẹ wutu, yé ma yin alọkẹyi nado biọ whẹndo angẹli dodonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ bà; mọjanwẹ yé ma sọ yin dotẹnmẹ jodona bà nado zé agbasa gbẹtọ tọn dó dile yé basi do to azán Noa tọn gbè gba. Etomọṣo, yé zindonukọn nado to nuyiwadomẹji husudo yizan to whẹho gbẹtọvi lẹ tọn mẹ, to huhlọn “ogan [aovi lẹ, NW] tọn,” yedọ Satani Lẹgba tọn glọ.—Matiu 9:34; 2 Pita 2:4; Juda 6.

Kẹntọ Gbẹtọvi lẹ Tọn

Satani po aovi lẹ po ko nọ saba yin hlọnhutọ po kanylantọ lẹ po. Satani, gbọn aliho voovo lẹ dali, và lẹngbọpa Job tọn sudo bo hù susu mẹmẹsi etọn lẹ. Enẹgodo, e hù ovi Job tọn ao lẹ gbọn hinhẹn “jẹhọn daho de” nado họ́ ohọ̀ he mẹ yé tin te liai. To enẹgodo, Satani yí “nutitẹ̀ fifiẹ lẹ do hò Job, sọn afọgbẹn afọ̀ etọn tọn jẹ ahọ̀ndomẹ etọn.”—Job 1:7-19; 2:3, 7.

Aovi lẹ nọ do ninọmẹ nuyiwa ylankan dopolọ tọn hia. To azan Jesu tọn gbè, yé hẹn gbẹtọ lẹ nado lẹzun unbọpẹnnọ po nukuntọnnọ po. Yé hẹn dawe de nado dlan zannu do ede. Yé hò visunnu de liai bo “bo sọ dlẹn ẹn.”—Luku 9:42; Matiu 9:32, 33; 12:22; Malku 5:5.

Linlin lẹ lẹdo aihọn pé dohia dọ Satani po aovi lẹ po ylan hugan gbede pọn. Yé doazọ̀n mẹdelẹ po awutu sinsinyẹn po. Yé nọ dotukla mẹdevo lẹ gbọn amlọnmadọ dali kavi gbọn hinhẹn yé kudlọ ylankan lẹ kavi gbọn huhlọn ṣiṣizan zanhẹmẹ tọn dali. Yé tlẹ sọ nọ hẹn mẹdelẹ lẹzun alẹnọ, hlọnhutọ, kavi nado hù yede.

Nawẹ Yé na yin Dotẹnmẹ Jodona Dẹnsọ?

Satani po aovi etọn lẹ po ma na yin dotẹnmẹ jodona kakadoi gba. Po whẹwhinwhẹn dagbe po Jehovah ko na yé dotẹnmẹ nado tin kaka jẹ azán mítọn gbè, ṣigba todin ojlẹ yetọn whegli. To bẹjẹeji owhe kanweko ehe tọn whenu, afọdide nujọnu tọn de yin zize nado na dogbo lẹdo nuwiwa yetọn tọn. Owe Osọhia tọn basi zẹẹmẹ dọmọ: “Awhàn de sọ tin to olọn mẹ: Mikaẹli [Jesu Klisti he yin finfọnsọnku lọ] po angẹli etọn lẹ po to avunhò hẹ dlagọni lọ [Satani]; dlagọni lọ sọ to avunhò po angẹli etọn lẹ po, yé ma sọ gbawhàn; mọ otẹ̀n ma sọ tin na yé to olọn mẹ ba. Yé sọ yàn dlagọni daho lọ jẹgbonu, odàn hoho lọ, he yé nọ ylọ Lẹgba, podọ Satani, he nọ to aihọn lẹpo klọ: yè yàn ẹn dlan aigba ji, bo sọ yàn angẹli etọn lẹ jẹgbonu po e po.”—Osọhia 12:7-9.

Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Linlin lọ zindonukọn dọmọ: “Enẹwutu mì to ayajẹ, mì olọn lẹ emi, po mì he nọnọ yé mẹ lẹ po.” Angẹli dodonọ lẹ sọgan jaya na Satani po aovi etọn lẹ po ma sọ tin to olọn mẹ bà. Ṣigba etẹwẹ dogbọn mẹhe tin to aigba ji lẹ dali? Biblu dọmọ: “Dindọn hlan aihọnmẹnu lẹ, podọ hlan yé he tin to ohù mẹ lẹ, na Lẹgba lọ ko jẹte wá mì de, po homẹgble daho po wutu, na e yọnẹn dọ whenu gli de wẹ e tindo.”—Osọhia 12:12.

To homẹgble yetọn mẹ Satani po aovi etọn lẹ po to huhlọn yizan nado hẹn dindọn susu hugan wá jẹnukọnna opodo yetọn he tin to yakẹ. To owhe kanweko ehe mẹ wẹkẹ whàn awe ko tin podọ hugan awhàn pẹvi-pẹvi 150 lẹ ko tin sọn vivọnu wẹkẹ whan awetọ tọn gbọ́n. To hogbe yizan ganji mítọn mẹ wẹ hogbe danuwiwa ojlẹ mítọn tọn lẹ ko sọawuhia te: “owán ylankan yido fùnawhàn,” “awhànfunnu nuzanusẹvaun,” “aigba mẹhùhù tọn,” “opa zanhẹmẹ gannugannu tọn lẹ,” “mẹhùhù debọdo-dego,” po “bọmbu atomiki” po. Linlin lẹ nọ yin gigọ po whẹho amasin adinọ, hlọnhùhù, bọmbu dide, mẹlàn-dùdù, mẹhùhù, huvẹ, po yasanamẹ po.

Wẹndagbe lọ wẹ yindọ onu ehelẹ yin na whenugli. To sọgodo he tin to yakẹ lọ mẹ, Jiwheyẹwhe whladopo dogọ na yinuwa sọta Satani po aovi etọn lẹ po. To zẹẹmẹ basina numimọ de sọn Jiwheyẹwhe dè dali, apọsteli Johanu dọmọ: “Yẹn sọ mọ angẹli de jẹte sọn olọn mẹ ja odò, e tindo họ̀nhungan odò mapote lọ tọn, kọ̀gàn daho de sọ tin to alọ etọn mẹ. E sọ dè alọ bo hẹn dlagọni lọ, odàn hoho lọ, he yin Lẹgba, Satani, bo dogàn ẹn họ̀ owhe fọtọ́n, bo sọ dọn ẹn dlan odò mapote lọ mẹ, bo súnúdo e, bo yí hiadonu do tlẹ ẹ, na e klọ akọta lẹ ba blo, kaka owhè fọtọn na do pé.”—Osọhia 20:1-3.

To enẹgodo, Lẹgba po aovi etọn lẹ po na yin túntún “dote [na] whenu gli de,” podọ to enẹgodo yé na yin vivasudo kakadoi. (Osọhia 20:3, 10) Ojlẹ jiawu nankọ wẹ enẹ na yin! Na didesẹ sọn aimẹ pete Satani po aovi etọn lẹ po tọn na dagbe, Jehovah na “yin popo to onú popo mẹ.” Podọ mẹlẹpo na nugbo tọn na “hẹnhomẹhun yede to jijọho susu mẹ.”—1 Kọlintinu lẹ 15:28; Psalm 37:11. (Pọ́n w-F 1/2/94, weda 4.)

[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]

[Yẹdide to weda 7]

Be gbẹtọ kẹdẹ wẹ nọ hẹn onu mọnkọtọn lẹ wá, kavi be ylanwatọ, yedọ huhlọn mayọnmọ de tindo mahẹ to whẹgbledo lọ mẹ ya?

[Asisa Yẹdide tọn]

Amìdònu lẹ to jìjì to Koweït, to 1991: Chamussy/Sipa Press

[Yẹdide to weda 7]

Ojlẹ dagbe jiawu nankọ wẹ e na yin to whenuena aovi lẹ ma na sọ dotukla gbẹtọvi lẹ bà!