Paaki Kavi Oflin​—Detẹ Wẹ Hiẹ Dona Basi?

DILE owùn 7 avril tọn to kìnkẹ̀n jei, livi susu lẹ na do kuavọna azán wiwe hugan yetọn to owhe lọ mẹ—yèdọ Paaki. To ojlẹ de mẹ wayi, yinkọ lọ gando hùnwhẹ po nùbibla azán 120 tọn po go he bẹjẹeji po gbọjẹzan he nọ yin yiylọdọ Septuagesima po bo nọ wá vivọnu to nuhe nọ yin yiylọdọ Azán Atọ̀n-to-dopomẹ tọn gbe. To egbehe yinkọ lọ nọ yin yiyizan na azán dopo nado basi hùnwhẹ oflin fọnsọnku Jesu tọn—yèdọ Sẹgbe Paaki tọn.

Ṣigba, to whèjai de to bẹjẹeji osẹ enẹ dopolọ tọn, livi susu devo lẹ na plidopọ nado basi hùnwhẹ Oflin okú Klisti tọn tọn, he sọ yin yinyọnẹn taidi Tenu-núdùdù Oklunọ Tọn. Oflin he Jesu lọsu zedai to ozán godo tọn aigba ji etọn tọn de wẹ e yin. Enẹgodo e dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Mì nọ basi ehe to oflin ṣie mẹ.”—Luku 22:19.

Detẹ wẹ hiẹ dona basi?

Bẹjẹeji Paaki Tọn

Yinkọ lọ Paaki, he nọ yin yiyizan to aigba susu ji, mayin mimọ to Biblu mẹ gba. Owe lọ Medieval Holidays and Festivals dọna mí dọ “gbọjẹzan lọ yin oyín-dona bọdo Yẹwhe-yọnnu Kosi Wunkinkẹn po Amàkikọ tọn po go, yèdọ Eostre.” Podọ mẹnu wẹ yẹwhe-yọnnu ehe yin? Sọgbe hẹ tangblodọtọ lẹ, Eostre wẹ omẹ lọ, he hùn ohọ̀n Valhalla tọn nado dokuavọna Baldur, he nọ yin yiylọdọ Yẹwhe Wewe, na wiwe-yinyin etọn wutu podọ e sọ nọ yin yiylọdọ Yẹwhe Owhè tọn, na nukọn etọn nọ na hinhọ́n gbẹtọvi lẹ wutu,” wẹ gblọndo he The American Book of Days na. E yidogọ dọmọ: “Ayihaawe de matin dọ Ṣọṣi to azán dowhenu etọn lẹ tọn mẹ kẹalọyi aṣa hoho kosi tọn lẹ bo na yé zẹẹmẹ Klistiani tọn gba. Dile hùnwhẹ Eostre tọn to yinyin bibasi na vọjlado gbẹzan tọn to ojlẹ amàkikọ tọn whenu e bọawu nado yí ì do basi hùnwhẹ fọnsọnku Jesu tọn, wẹndagbe mẹhe tọn yé nọ dọ yẹwheho etọn.”

Alọkẹyi aṣa kosi lẹ tọn ehe basi zẹẹmẹ lehe to otò delẹ mẹ aṣa Paaki tọn lẹ, taidi koklozìn Paaki tọn, azùi Paaki tọn, po akla vivi satinnọ Paaki tọn lẹ po, tindo bẹjẹeji yetọn do. Gando aṣa akla vivi satinnọ lẹ hìhì, “po aṣọ́donanu sisẹ́ sinmẹ okọ tọn po he yin ohiadogona gbọn . . . satin go,” owe lọ Easter and Its Customs dọmọ: “Satin yin yẹhiadonu kosi tọn na whenu dindẹn whẹpo e do tindo nujọnu-yinyin tẹgbẹ̀ tọn de sọn nujijọ Ahọluzangbe Wiwé tọn mẹ, podọ blẹdi lẹ po akla vivi lẹ po nọ yin ohiadogona po satin lọ po to ojlẹ he jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn lẹ mẹ.”

Fidepope matin to Owe wiwe lẹ mẹ he mí mọdọ yè dọho gando aṣa ehelẹ go te, mọjanwẹ kunnudenu de ma tin dọ devi fliflimẹ Jesu tọn lẹ yí yé se gba. Na nugbo tọn, apọsteli Pita dọna mí nado “jlo oyìnnọ ohó lọ tọn he tin matin oklọ, na [mí] nido whẹ́n gbọn e dali jẹ whlẹngán.” (1 Pita 2:2) Enẹwutu naegbọn ṣọṣi Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ do kẹalọyi nuhe sọawuhia pete nado yin yẹhiadonu kosi tọn enẹlẹ biọ yise po nuyiwa yetọn lẹ po mẹ?

Owe lọ Curiosities of Popular Customs na gblọndo dọmọ: “Osẹ́n he ma yọ́n diọ Ṣọṣi fliflimẹ tọn wẹ e yin nado do nujọnu-yinyin Klistiani tọn hia hlan hùnwhẹ he diyin kosi lẹ tọn mọnkọtọn taidi nuhe ma sọgan yin didesẹ gba. To whẹho Paaki tọn mẹ diọdo lọ bọawu taun. Ayajẹ zizẹ̀ owhè jọwamọ tọn, po finfọn jọwamọnu lẹ tọn po sọn okú alúnlùn tọn mẹ, nọ lẹzun ayajẹ to zizẹ̀ Owhe dodowiwa tọn mẹ, to fọnsọnku Klisti tọn sọn yọ̀dò mẹ. Delẹ to nuwiwa kosi lẹ tọn mẹ he wá aimẹ to nudi azán 1 osun mai tọn sọ yin didiọ nado sọgbe hẹ hùnwhẹ Paaki tọn.” Kakati nado dapana aṣa he diyin kosi lẹ tọn po nuwiwa bojijlẹ tọn lẹ po, sinsẹ̀ngan lẹ kẹalọyi yé bo na yé “nujọnu-yinyin Klistiani tọn.”

‘Ṣigba be awugble de tin to enẹ mẹ ya?’ wẹ hiẹ sọgan kanse. Mẹdelẹ lẹndọ awugble de ma tin to e mẹ gba. “To whenuena sinsẹ̀n de taidi sinsẹ̀n Klistiani tọn yin hinhẹnwa sọn aṣa devo mẹ, e nọ kẹalọyi bo nọ yigbena’ delẹ to aṣa otangblo he yin hinhẹnwa sọn sinsẹ̀n hoho lẹ mẹ,” wẹ Alan W. Watts sinsẹ̀ngan Episcopal tọn de dọ, to owe etọn Easter—Its Story and Meaning [Paaki—Otan po Zẹẹmẹ etọn Po] mẹ. Mẹylọhodotọklisti ṣinyan bo hẹn nuwiwa kosi lẹ tọn he sọawuhia nado yin nunọwhinnusẹ́n dopolọ heyin pinplọnmẹ gbọn Ṣọṣi dali biọ aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn mẹ.” Na mẹsusu, nugbo lọ dọ ṣọṣi yetọn yigbena nuwiwa ehelẹ bo nọ yinuwa hẹ yé taidi nuwiwe yin whẹwhinwhẹn he pé nado kẹalọyi yé. Ṣigba kanbiọ titengbe lẹ to yinyin nukunpẹvi yi do pọ́n. Etẹwẹ yin numọtolanmẹ Jiwheyẹwhe tọn dogbọn aṣa ehelẹ dali? Be ewọ ko na anademẹ delẹ nado hodo to whẹho ehe mẹ ya?

Pọndohlan Jiwheyẹwhe Tọn Tintindo

“Azán Paaki tọn, Hùnwhẹ Fọnsọnku Oklunọ Mítọn tọn, yin dehe klo hugan to hùnwhẹ lẹpo mẹ to Ṣọṣi Klistiani tọn mẹ,” wẹ Christina Hole dọ to owe etọn Easter and Its Customs [Paaki po Aṣa Etọn lẹ Po] mẹ. Wekantọ devo lẹ kọngbedopọ. “Azán wiwe kavi hùnwhẹ depope matin to owhe Klistiani tọn mẹ he sọgan yin yiyijlẹdo nujọnu-yinyin Sẹgbe Paaki tọn go gba,” wẹ ayidonugo he Robert J. Myers basi to owe etọn Celebrations mẹ. Ṣigba, enẹ, fọ́n kanbiọ delẹ dote. Eyin hùnwhẹ Paaki tọn bibasi yin onú titengbe sọmọ, naegbọn gbedi-de tangan de ma do tin to Biblu mẹ nado wà mọ? Be kandai de tin dọ devi fliflimẹ Jesu tọn lẹ dù Sẹgbe Paaki tọn de ya?

E ma yindọ Biblu gboawupo nado na anademẹ na nuhe na yin bibasi kavi nuhe ma dona yin bibasi wẹ gba. Jiwheyẹwhe zinnudeji tlọlọ to ehe didọ mẹ hlan akọta Islaeli hohowhenu tọn, podọ dile e yin didọ jẹnukọn do, nudọnamẹ he họnwun lẹ yin nina na Klistiani lẹ nado zindonukọn nado nọ basi Oflin okú Klisti tọn. (1 Kọlintinu lẹ 11:23-26; Kọlọsinu lẹ 2:16, 17) Zinjẹgbonu dowhenu The Encyclopædia Britannica tọn dọna mí dọmọ: “Dohia hùnwhẹ Paaki bibasi tọn de matin to Alẹnu Yọyọ mẹ gba, kavi to wekinkan Yẹwhenọ apọstoliki lẹ tọn mẹ gba. Klandowiwe ojlẹ titengbe delẹ tọn yin linlẹn de he Klistiani fliflimẹ tọn lẹ ma tindo . . . Mọkẹdẹ wẹ Oklunọ kavi apọsteli etọn lẹ ma degbe nado basi ehe kavi hùnwhẹ devo depope gba.”

Mẹdelẹ nọ tindo numọtolanmẹ dọ ayajẹ he nọ wá sọn hùnwhẹ mọnkọtọn lẹ mẹ po aglinjijẹ he yé nọ hẹn wá po yin whẹjijọ he pé he yé tindo nado nọ basi yé. Nalete, mí sọgan plọnnu, sọn nujijọ lọ mẹ to whenuena Islaelivi lẹ kẹalọyi nuwiwa sinsẹ̀n-bibasi Egiptinu lẹ tọn bo vọ́ oyín dona ẹn nado yin “hùnwhẹ . . . hlan Oklunọ.” Yé lọsu “sinai nado dù podọ nado nù, bo fọ́n tite nado daihun.” Ṣigba nuyiwa yetọn hẹn homẹgble Jehovah Jiwheyẹwhe tlala, podọ e sayana yé badabada.—Eksọdusi 32:1-10, 25-28, 35.

Ohó Jiwheyẹwhe Tọn họnwun taun. Mimá depope ma sọgan tin to “hinhọ́n” yise nugbo tọn lẹ po “zinvlu” aihọn Satani tọn po ṣẹnṣẹn gba; “kọndopọ” depope ma sọgan tin to Klisti po sinsẹ̀n-bibasi kosi tọn po ṣẹnṣẹn gba. Mí yin didọna dọmọ: “Mì tọ́n sọn ṣẹnṣẹn yetọn, bo nọ olá, [wẹ Jehovah dọ, NW ], mì gàn do onú mawé go blo; Yẹn nasọ yí mì.”—2 Kọlintinu lẹ 6:14-18.

To whenuena e yindọ hùnwhẹ Oflin tọn kẹdẹ wẹ yin gbedena to Biblu mẹ na Klistiani lẹ—bo ma yin Paaki—, e dona yin bibasi. Enẹwutu nawẹ mí sọgan basi i to aliho he jẹ mẹ gbọn?

[Yẹdide to weda 5]

“Hùnwhẹ . . . hlan Jehovah” Islaelivi lẹ tọn hẹn homẹgble Jiwheyẹwhe tlala

[Asisa Yẹdide tọn to weda 2]

Wepa: M. Thonig H./Armstrong Roberts.