Mẹlẹpo Dona Dogbè Hlan Jiwheyẹwhe
“Dopodopo mítọn wẹ na dọho ede tọn hlan Jiwheyẹwhe.”—LOMUNU LE 14:12.
1. Dogbo tẹlẹ wẹ yin zizedai do mẹdekannujẹ Adam po Evi tọn po ji?
JEHOVAH JIWHEYẸWHE dá mẹjitọ mítọn tintan lẹ, Adam po Evi po, taidi nudida he tin to yedekannu lẹ. Dile e tlẹ yindọ yé yidò hú angẹli lẹ, nudida nuyọnẹntọ he tindo nugopipe dide nuyọnẹn tọn bibasi lẹ wẹ yé yin. (Psalm 8:4, 5) Ṣogan, mẹdekannujẹ he yin ninamẹ gbọn Jiwheyẹwhe dali enẹ ma yin gbedewema dide nuhe yọ́n po nuhe ylan po tọn bibasi na mẹdetiti gba. Yé na dogbè hlan Mẹdatọ yetọn, podọ gbèdido ehe ko dlẹnkan jẹ ovivi yetọn lẹpo dè.
2. Gbèdido nankọtọn wẹ Jehovah na hẹnmẹ basi to madẹnmẹ, podọ etẹwutu?
2 Todin he mí to dindọnsẹpọ vivọnu titonu ylankan ehe tọn, Jehovah na biọ gbèdido to aigba lọ ji. (Yijlẹdo Lomunu lẹ 9:28 go.) To madẹnmẹ, gbẹtọ jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona dogbè hlan Jehovah Jiwheyẹwhe na hinhẹn nugonu aigba ji tọn lẹ gble, yèdọ vasudo ogbẹ̀ gbẹtọvi tọn, podọ na titengbe tọn homẹkẹndido devizọnwatọ etọn lẹ.—Osọhia 6:10; 11:18.
3. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?
3 Po nukundido homẹmiọnnamẹ he tin to nukọn ehe po, alemọyinu wẹ e yin na mí nado lẹnnupọn do nuyiwa dodonọ Jehovah tọn hẹ nudida etọn lẹ to ojlẹ he wayi lẹ mẹ ji. Nawẹ Owe wiwe lẹ sọgan gọalọna mílọsu, nado basi gbèdido heyin alọkẹyi de hlan Mẹdatọ mítọn gbọn? Apajlẹ tẹlẹ wẹ sọgan yin alọgọnamẹnu, podọ detẹ lẹ wẹ mí dona dapana ma nado hodo?
Angẹli lẹ Na Dogbè
4. Nawẹ mí yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe hẹn angẹli lẹ nado dogbè na nuyiwa yetọn lẹ gbọn?
4 Nudida angẹli Jehovah tọn lẹ to olọn mẹ lẹ lọsu na dogbè kẹdẹdile míwlẹ na basi do. Jẹnukọnna Osingigọ azán Noa gbè tọn, angẹli delẹ gbọn tolivivẹ dali do ze agbasa gbẹtọ tọn do nado sọgan doalọ to kọndopọ zanhẹmẹ tọn mẹ hẹ yọnnu lẹ. Taidi nudida he tin to yedekannu lẹ, nudida gbigbọnọ ehelẹ sọgan basi dide ehe, ṣigba Jiwheyẹwhe hẹn yé nado dogbè. To whenuena angẹli tolivẹtọ lọ lẹ lẹkọyi agblò gbigbọmẹ tọn mẹ, Jehovah ma na yé dotẹnmẹ nado gọ̀ otẹn dowhenu yetọn tọn yí gba. Devi Juda dọna mí dọ yé ko yin “[whiwhla] to ogàn madopodo mẹ to zinvlu glọ hlan whẹdida azán daho lọ tọn gbè.”—Juda 6.
5. Aijijẹ tẹwẹ ko yin numimọ etọn tindo gbọn Satani po aovi etọn lẹ po dali, podọ nawẹ gbèdido na atẹṣiṣi yetọn na yin dididẹ gbọn?
5 Angẹli tolivẹtọ ehelẹ, kavi aovi lẹ, tindo Satani Lẹgba taidi ogán yetọn. (Matiu 12:24-26) Angẹli ylankan ehe ṣiatẹ sọta Mẹdatọ etọn bo diọavunnukunsọ jlọjẹnọ-yinyin nupojipetọ Jehovah tọn. Satani hẹn mẹjitọ mítọn tintan lẹ nado waylando, podọ ehe dekọtọn do okú yetọn mẹ to godo mẹ. (Gẹnẹsisi 3:1-7, 17-19) Dile e tlẹ yindọ Jehovah jotẹnna Satani nado biọ akanmaho olọn tọn lẹ mẹ na ojlẹ de to enẹgodo, Osọhia owe Biblu tọn dọdai dọ to ojlẹ sisọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mẹylankan ehe na yin zizedlan agblò aigba ji tọn mẹ. Kunnudenu dohia dọ ehe jọ to madẹnmẹ to whenuena Jesu Klisti mọ huhlọn Ahọluduta tọn yí godo to 1914. To godo mẹ, Lẹgba po aovi etọn lẹ po na yì vasudo madopodo tọn mẹ. To whenuena nudindọn nupojipetọ-yinyin tọn na yin nukunpedo to godo mẹ, whenẹnu gbèdido atẹṣiṣi tọn na ko yin dididẹ to aliho whẹdida dodo tọn mẹ.—Job 1:6-12; 2:1-7; Osọhia 12:7-9; 20:10.
Visunnu Jiwheyẹwhe Tọn Na Dogbè
6. Nukun tẹwẹ Jesu do pọ́n gbèdido mẹdetiti etọn tọn na Otọ́ etọn?
6 Apajlẹ dagbe nankọtọn die he ko yin zizedai gbọn Visunnu Jiwheyẹwhe Tọn, Jesu Klisti dali! Taidi gbẹtọ pipé de he sọzẹn hẹ Adam, homẹ Jesu tọn hùn nado wà ojlo sọn olọn mẹ wá lọ. Homẹ etọn sọ hùn nado yin hinhẹn nado dogbè na nuyiwa sọgbe hẹ osẹ́n Jehovah tọn. Gando e go, psalmkantọ lọ dọ po gbesisọ po dọmọ: “Homẹ ṣie hùn nado wà ojlo towe, Jiwheyẹwhe ṣie E: nugbo, osẹ́n towe tin to yẹn homẹ dọ́n.”—Psalm 40:8; Heblu lẹ 10:6-9.
7. To whenuena e to dẹ̀ho to whèjai he jẹnukọnna okú etọn tọn, naegbọn Jesu sọgan dọ ohó heyin kandai basina do Johanu 17:4, 5 mẹ?
7 Mahopọnna nukundiọsọmẹ wangbẹna tọn he Jesu tindo numimọ etọn, e wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn bo hẹn tenọgli go kakajẹ okú to yatin de ji. E gbọnmọ dali sú ahọ́ ofligọ lọ tọn nado fli gbẹtọvi lẹ sọn kọdetọn ylando Adam tọn lẹ he nọ hẹn okú wá si. (Matiu 20:28) Gbọnmọ dali, to whèjai he jẹnukọnna okú etọn, Jesu sọgan hodẹ̀ po jide po dọmọ: “Yẹn ko pagigona we to aihọn mẹ; yẹn ko dotana azọ́n he hiẹ na mi nado wà lọ. Dinvie, Otọ́ E, yí dewe titi do pagigona mi po gigo lọ po he yẹn ko tindo to dè we whẹpo aihọn do jọ.” (Johanu 17:4, 5) Jesu sọgan dọ hogbe enẹlẹ hlan Otọ́ olọn mẹ tọn etọn na e to dùdù to whlepọn gbèdido tọn ji po kọdetọn dagbe po bosọ tindo alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn.
8. (a) Nawẹ Paulu dohia gbọn dọ mí dona dogbè mídetiti lẹ tọn hlan Jehovah Jiwheyẹwhe? (b) Etẹwẹ na gọalọna mí nado mọ alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn?
8 To ma taidi gbẹtọ pipé lọ Jesu Klisti, mapenọ wẹ mí yin. Ṣogan, mí na dogbè hlan Jiwheyẹwhe. Apọsteli Paulu dọmọ: “Etẹwutu wẹ hiẹ to owhẹ̀ mẹmẹsunnu towe tọn dá? Kavi etẹwutu wẹ hiẹ to mẹmẹsunnu towe vlẹ? Na mí omẹ po wẹ na nọte to whẹda-zìnpo Jiwheyẹwhe tọn nukọn. Na yè wlan ẹn dọ, Oklunọ dọmọ, dile yẹn tin, kligonu lẹpo na jẹdò hlan mi, Podọ odẹ́ lẹpo wẹ na yigbe hlan Jiwheyẹwhe. Enẹwutu dopodopo mítọn wẹ na dọhó ede tọn hlan Jiwheyẹwhe.” (Lomunu lẹ 14:10-12) Na mí nido sọgan wà mọ bo tindo alọkẹyi Jehovah tọn, e ko gbọn owanyi dali do na mí ayihadawhẹnamẹnu po Ohó gbọdo etọn Biblu po, nado deanana mí to nuhe mí dọ po nuhe mí wà po mẹ. (Lomunu lẹ 2:14, 15; 2 Timoti 3:16, 17) To dotẹnmẹ awuwledainanu gbigbọmẹ tọn Jehovah tọn lẹ yiyizan to gigọ́ mẹ po ayihadawhẹnamẹnu he yin pinplọn gbọn Biblu dali mítọn hihodo po na gọalọna mí nado mọ alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn. (Matiu 24:45-47) Gbigbọ wiwe Jehovah tọn, kavi huhlọn-yido-wazọ́n, yin asisa huhlọnnamẹnu po anademẹ devo tọn po. Eyin mí yinuwa to gbesisọmẹ hẹ anademẹ gbigbọ lọ tọn po alidohiamẹ ayihadawhẹnamẹnu mítọn he yin pinplọn gbọn Biblu dali po, mí dohia dọ mí ma ‘yí nukun pẹvi do pọ́n Jiwheyẹwhe,’ mẹhe mí na dogbè nuyiwa mítọn lẹpo tọn na.—1 Tẹsalonikanu lẹ 4:3-8; 1 Pita 3:16, 21.
Akọta lẹ Na Dogbè
9. Mẹnu wẹ Edominu lẹ yin, podọ etẹwẹ jọ do yé go na lehe yé yinuwa hẹ Islaeli do wutu?
9 Jehovah na hẹn akọta lẹ nado dogbè. (Jẹlemia 25:12-14; Zẹfania 3:6, 7) Lẹnnupọn do ahọluigba Edọmi hohowhenu tọn ji, he tin to huwaji Ohù Kúkú tọn po agewaji Gulf Aqaba tọn po ji. Omẹ Ṣemu tọn lẹ wẹ Edọminu lẹ yin, bo gando Islaelivi lẹ go pẹkipẹki. Dile e tlẹ yindọ tọgbo Edọminu lẹ tọn wẹ ovivi Ablaham tọn Esau yin, Islaelivi lẹ ma yin gbedena nado zingbejizọnlin gbọn Edọmi to “alihogbo ahọlu tọn” ji to aliho yetọn mẹ jei Aigba Pagbe Tọn lọ ji gba. (Osọha lẹ 20:14-21) Na owhe kanweko susu lẹ homẹkẹn Edọmi tọn wleawu biọ wangbẹna sinsinyẹn mẹ na Islaeli. To godo mẹ, Edọminu lẹ dona dogbè tulinina Babilọninu lẹ yetọn nado và Jelusalẹm sudo to owhe 607 J.W.M. (Psalm 137:7) To owhe kanweko ṣidopotọ J.W.M., awhànpa Babilọni tọn lẹ to Ahọlu Nabonidu glọ gbawhàn Edọmi tọn, bọ e lẹzun fijẹvọ, dile Jehovah ko degbè do.—Jẹlemia 49:20; Obadia 9-11.
10. Nawẹ Moabinu lẹ yinuwa hlan Islaelivi lẹ gbọn, podọ nawẹ Jiwheyẹwhe hẹn Moabi nado dogbè gbọn?
10 Onú dopolọ jọ do Moabi go. Ahọluigba Moabi tọn tin to agewaji Edọmi tọn bo tin to whezẹtẹnwaji Ohù Kúkú tọn mẹ. Whẹpo Islaelivi lẹ do jẹ Aigba Pagbe Tọn lọ ji, Moabinu lẹ ma yinuwa hlan yé po johẹmẹ po gba, po kunnudenu po blẹdi po osin po wẹ yé na kiki nado mọaleyi to akuẹzinzan liho. (Deutelonomi 23:3, 4) Ahọlu Moabi tọn Balaki haya yẹwhegan Balaami nado hodẹ̀do Islaeli, podọ yọnnu Moabinu lẹ yin yiyizan nado klọ sunnu Islaeli tọn lẹ biọ fẹnnuwiwa po boṣiọsinsẹ̀n po mẹ. (Osọha lẹ 22:2-8; 25:1-9) Ṣigba, Jehovah ma denukunsẹ sọn wangbẹna Moabi tọn na Islaeli go gba. Dile e yin dọdai etọn dọ do, Moabi jiya vasudo tọn to alọ Babilọninu lẹ tọn mẹ. (Jẹlemia 9:25, 26; Zẹfania 2:8-11) Mọwẹ, Jiwheyẹwhe hẹn Moabi nado dogbè.
11. Moabi po Amọni po wá taidi otò tẹlẹ nkọtọn, podọ etẹwẹ dọdai Biblu tọn lẹ dohia gando titonu dinwhenu ehe tọn go?
11 E ma yin Moabi kẹdẹ gba ṣigba Amọni lọsu dona dogbè hlan Jiwheyẹwhe. Jehovah ko dọ dọdai dọmọ: “Moabi na tin di Sọdọmi, podọ ovi Amọni tọn lẹ di Gọmọla, nutindo azọ́zòmaliagbà lẹ tọn, po ojẹdò lẹ po, po ovọ́jẹ whepoponu de po.” (Zẹfania 2:9) Aigba Moabi po Amọni tọn lẹ po yin hinhẹn jẹvọ́, kẹdẹdile Jiwheyẹwhe và tòdaho Sọdọmi po Gọmọla tọn lẹ po sudo do. Sọgbe hẹ Ogbẹ́ Lẹnunnuyọnẹn Whenuho Aigba Londre tọn, dodinnanutọ lẹ sọalọakọn nado din nọtẹn vasudo Sọdọmi po Gọmọla tọn lẹ po mọ to whèzẹtẹn-waji hùto Ohù Kúkú tọn. Kunnudenu dejidego depope he na wá yin mimọ to pọndohlan ehe tọn mẹ na nọgodona dọdai Biblu tọn lẹ he to didohia dọ Jehovah Jiwheyẹwhe na hẹn titonu dinwhenu tọn lọsu nado dogbè.—2 Pita 3:6-12.
12. Dile e tlẹ yindọ Islaeli dona dogbè hlan Jiwheyẹwhe na ylando etọn lẹ wutu, etẹwẹ ko yin didọdai gando pipotọ Juvi lẹ tọn de go?
12 Dile e tlẹ yindọ Islaeli tindo nukun dagbe Jehovah tọn taun, e dona dogbè hlan Jiwheyẹwhe na ylando etọn lẹ. To whenuena Jesu Klisti wá akọta Islaeli tọn mẹ, suhugan yetọn gbẹ́ ẹ dai. Pipotọ vude poun wẹ yí yise zan bo lẹzun hodotọ etọn lẹ. Paulu yí dọdai delẹ zan na pipotọ Juvi ehelẹ to whenuena e wlan dọmọ: “Isaia dawhá gbọn Islaeli tọn dali, dọmọ, Eyin sọha ovi Islaeli tọn lẹ tlẹ yin sùsù di otọ̀kẹ́n ohù tọn, yè na whlẹ́n adade gán. Na ewọ na dotana azọ́n lọ, bo nasọ sán ẹn dogli to dodo mẹ; na azọ́n gli wẹ Oklunọ na basi to aigba ji wutu. Podọ dile Isaia dọ do jẹnukọn, dọmọ, Eyin Oklunọ awhànpa tọn ma ko pò okún de dai na mí, mí na ko dile Sọdọmi te, yè na ko sọ basi mí hlan di Gọmọla.” (Lomunu lẹ 9:27-29; Isaia 1:9; 10:22, 23) Apọsteli lọ na apajlẹ gbẹtọ 7 000 ojlẹ Elija tọn mẹ lẹ tọn he ma litaina Baali, podọ to enẹgodo e dọmọ: “Enẹwutu yèdọ mọwẹ to dinvie ga adade pò kẹdẹdile mẹdidè ojọmiọn tọn te.” (Lomunu lẹ 11:5) Pipotọ enẹ bẹ mẹdopodopo he na dogbè edetiti tọn hlan Jiwheyẹwhe hẹn.
Apajlẹ Gbèdido Mẹdetiti Tọn Lẹ
13. Etẹwẹ jọ do Kaini go to whenuena Jiwheyẹwhe hẹn ẹn nado dogbè nọvisunnu etọn Abẹli hùhù tọn?
13 Biblu na apajlẹ susu gbèdido mẹdetiti tọn lẹ hlan Jehovah Jiwheyẹwhe. Lẹnnupọn do visunnu tintan Adam tọn, Kaini ji taidi apajlẹ. Ewọ po nọvisunnu etọn Abẹli po basi avọ́sinsan lẹ hlan Jehovah. Jiwheyẹwhe kẹalọyi avọ́sinsan Abẹli tọn, ṣigba Kaini tọn mayin alọkẹyi gba. To whenuena e yin yiylọ nado dogbè nọvisunnu etọn hùhù po hùnyinylan po, Kaini gbọn tasinsinyẹn dali do dọna Jiwheyẹwhe dọmọ: “Be yẹn wẹ nọvisunnu ṣie gopọntọ?” Na ylando etọn tọn, Kaini yin yinyandogbé sọyì “aigba Nodi tọn ji, to whèzẹtẹn Edẹni tọn.” E ma do lẹnvọjọ sọn ahúnmẹwa hia na sẹ́nhẹngba etọn gba, kiki yasanamẹ he e jẹ na poun wẹ vẹ́ na ẹn.—Gẹnẹsisi 4:3-16.
14. Nawẹ gbèdido mẹdetiti tọn hlan Jiwheyẹwhe yin didohia to whẹho yẹwhenọ daho Eli po visunnu etọn lẹ po tọn mẹ gbọn?
14 Gbèdido mẹde tọn hlan Jiwheyẹwhe sọ yin didohia to whẹho yẹwhenọ daho Islaeli tọn Eli mẹ ga. Visunnu etọn lẹ, Họfini po Finehasi po, wà sinsẹ̀nzọn taidi yẹwhenọ he nọ penukundo nuwiwa sinsẹ̀n tọn go lẹ ṣigba “hùwhẹ whẹdida agọ̀ tọn hlan gbẹtọ lẹ, podọ osi matindo tọn hlan Jiwheyẹwhe, bo ma lẹkọ sọn wunmẹ ylanwiwa tọn lẹ mẹ gba,” wẹ whenuhokantọ Josephus dọ. ‘Gbẹtọ hlònọ’ ehelẹ ma kẹalọyi Jehovah, bo doalọ to walọyizan osí matindo na nuwiwé mẹ, bo hùwhẹ fẹnnuwiwa pligidi tọn. (1 Samuẹli 1:3; 2:12-17, 22-25) Dile otọ́ yetọn podọ yẹwhenọ daho Islaeli tọn, Eli tindo azọngban lọ nado do mẹplọnlọ yé go, ṣigba e wọhẹ yé po nukunbibọ po poun wẹ. Eli ‘zindonukọn nado to gbégbòna visunnu etọn lẹ hugan Jehovah.’ (1 Samuẹli 2:29) Ahọsuyíyí wá owhé Eli tọn ji. Visunnu awe lọ lẹ kú to azán dopolọ gbè po otọ́ yetọn po, podọ hukan yẹwhenọ-yinyin yetọn tọn yin sinsánsẹ mlẹnmlẹn to godo mẹ. Gbọnmọ dali gbèdido lọ yin dididẹ.—1 Samuẹli 3:13, 14; 4:11, 17, 18.
15. Naegbọn visunnu Ahọlu Sauli tọn Jonatani do yin ahọ́ sú?
15 Apajlẹ he gbọnvo pete devo de yin zizedai gbọn visunnu Ahọlu Sauli tọn Jonatani dali. To madẹnmẹ to whenuena Davidi ko hù Goliati po godo, “alindọn Jonatani tọn dọ̀ndo alindọn Davidi tọn go,” bọ yé basi alẹnu họntọn-yinyin tọn de. (1 Samuẹli 18:1, 3) Vlavo, Jonatani doayi e go dọ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn ko jó Sauli do, ṣigba zohunhun ewọ lọsu tọn na sinsẹ̀n-bibasi nugbo ma dèkanpò gba. (1 Samuẹli 16:14) Pinpẹn nutọn yinyọnẹn Jonatani tọn na aṣẹpipa he yin nina Davidi gbọn Jiwheyẹwhe dali ma gboawupo gbede gba. Jonatani yọnẹn dọ emi na dogbè hlan Jiwheyẹwhe, podọ Jehovah suahọ ẹ na aliho nuyiwa yẹyinọ etọn tọn gbọn hinhẹn diun dọ kúnkan whẹndo etọn tọn tin to ote na whẹndo lẹ.—1 Otannugbo lẹ 8:33-40.
Gbèdido to Agun Klistiani Tọn Mẹ
16. Mẹnu wẹ Titu yin, podọ naegbọn e do sọgan yin didọ dọ e basi gbèdido dagbe ede tọn hlan Jiwheyẹwhe?
16 Owe wiwe Glẹki Klistiani tọn lẹ pà sunnu po yọnnu susu lẹ po he basi gbèdido dagbe yedelẹ tọn. Di dohia, Klistiani Glẹkinu de tin he nọ yin Titu. E ko yin linlẹn etọn na dọ e lẹzun Klistiani to gbejizọnlin mẹdehlan tintan Paulu tọn sọyì Kiplu whenu. To whenuena e yindọ Juvi lẹ po mẹdiọzun juvi lẹ sọn Kiplu po sọgan ko tin to Jelusalẹm to Pẹntikọsti owhe 33 W.M., sinsẹ̀n Klistiani tọn sọgan ko jẹ lopo lọ ji to ojlẹ vude to enẹgodo. (Owalọ lẹ 11:19) Etomọṣo, Titu sọawuhia nado yin dopo to azọ́nwahẹmẹtọgbẹ́ nugbonọ Paulu tọn lẹ mẹ. E hodo Paulu po Balnaba po to gbejizọnlin lọ mẹ sọyì Jelusalẹm to nudi owhe 49 W.M., to whenuena whẹho sinsinyẹn whẹ̀gbigbò tọn lọ do yin nukunpedego. Nugbo lọ dọ Titu ma gbòwhẹ hẹn zẹẹmẹ Paulu tọn pẹnzin dọ Kosi he yin didiọ biọ sinsẹ̀n Klistiani tọn mẹ lẹ ma dona tin to Osẹ́n Mose Tọn glọ gba. (Galatianu lẹ 2:1-3) Lizọnyizọn dagbe Titu tọn yin kunnudena to Owe wiwe lẹ mẹ, podọ Paulu tlẹ sọ yí wekanhlanmẹ he yin gbigbọdo sọn olọn mẹ wá de hlan ẹn tlọlọ. (2 Kọlintinu lẹ 7:6; Titu 1:1-4) Po kunnudenu po to vivọnu lizọnyizọn aigba ji etọn tọn mẹ taun, Titu zindonukọn nado basi gbèdido da-gbe ede tọn hlan Jiwheyẹwhe.
17. Gbèdido mẹdetiti tọn tẹwẹ Timoti basi, podọ nawẹ apajlẹ ehe sọgan gando mí go gbọn?
17 Timoti yin gbẹtọ zohunhunnọ devo de he basi gbèdido kẹalọyi ede tọn hlan Jehovah Jiwheyẹwhe. Dile etlẹ yindọ Timoti tindo nuhahun agbasalilo tọn lẹ, e do ‘yise matin yẹnuwiwa depope tọn’ hia bo ‘wadevizọn hẹ Paulu na nukọn-yiyi wẹndagbe lọ tọn.’ Gbọnmọ dali apọsteli lọ sọgan dọna hatọ Klistiani lẹ to Filippi dọmọ: “Yẹn ma tindo gbẹtọ ayihamọnọ de di [Timoti tọn nkọtọn], he na yí homẹ etọn lẹpo do jẹtukla to mì ji gba.” (2 Timoti 1:5; Filippinu lẹ 2:20, 22; 1 Timoti 5:23) To madogán gbẹtọvi tọn lẹ po whlepọn devo lẹ po nukọn, mílọsu sọgan tindo yise he ma yin yẹnuwiwa tọn bo sọgan basi gbèdido kẹalọyi míde tọn lẹ hlan Jiwheyẹwhe.
18. Mẹnu wẹ Lidia yin, podọ gbigbọ tẹwẹ e dohia?
18 Lidia yin yọnnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn de he kunnudenu dohia dọ e basi gbèdido dagbe edetiti tọn hlan Jiwheyẹwhe. Ewọ po whédo etọn po tin to omẹ tintan he kẹalọyi sinsẹ̀n Klistiani tọn lẹ mẹ to Europe na nuwiwa Paulu tọn to Filippi to nudi owhe 50 W.M. wutu. Na yinyin Tiatila vijiji, Lidia vlavo yin mẹdiọzun Juvi de, ṣigba Juvi vude sọgan ko nọ̀ Filippi matin sinagọgu depope. Ewọ po yọnnusi mẹdezejotọ devo lẹ po nọ pli to otọ̀ de tó to whenuena Paulu dọho na yé. Taidi kọdetọn de, Lidia lẹzun Klistiani de bo vẹ̀ Paulu po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po nado nọ ede. (Owalọ lẹ 16:12-15) Johẹmẹ he Lidia dohia gbẹ́ po to ohia titengbe Klistiani nugbo lẹ yinyọnẹn tọn yin.
19. Gbọn onú dagbe tẹlẹ wiwà dali wẹ Dọlka do basi gbèdido dagbe mẹdetiti tọn de hlan Jiwheyẹwhe?
19 Dọlka yin yọnnu devo he basi gbèdido dagbe edetiti tọn hlan Jehovah Jiwheyẹwhe. To whenuena e kú, Pita yì Jọppa nado yì siọ obiọ devi he tin to finẹ lẹ tọn. Sunnu awe he pe Pita lọ lẹ “hẹn ẹn wá biọ gbàngàn aga tọn lọ mẹ: asuṣiọsi lẹpo sọ ṣite to e dè bo to avivi, bosọ to awù po avọ̀ po he Dọlka gbò whenuena e tin to yé dè dohia ẹ.” Dọlka yin hinhẹn gọwa ogbẹ̀. Ṣigba be ewọ dona yin finflin na gbigbọ johẹmẹ etọn tọn kẹdẹ wẹ ya? Lala. “Nuplọntọ” de wẹ ewọ yin podọ po jide po ewọ lọsu doalọ to azọ́n devi lẹ bibasi tọn mẹ. Mọdopolọ yọnnu Klistiani lẹ to egbehe nọ ‘sù to azọ́n dagbe nunina lẹblanu tọn lẹ po mẹ.’ Homẹ yetọn sọ nọ hùn nado tindo mahẹ zohunhun tọn to wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn lilá po devi lẹ bibasi po mẹ ga.—Owalọ lẹ 9:36-42; Matiu 24:14; 28:19, 20.
20. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí sọgan kanse mídelẹ?
20 Biblu dohia hezeheze dọ akọta lẹ po dopodopo gbẹtọ lẹ tọn po dona dogbè na Oklunọ Nupojipetọ lọ Jehovah. (Zẹfania 1:7) Enẹwutu, eyin mí ko yin kinklandowiwe hlan Jiwheyẹwhe, mí sọgan kanse mídelẹ dọmọ, ‘Nukun tẹwẹ yẹn do nọ pọ́n lẹblanulọkẹyi po azọngban he Jiwheyẹwhe na mi lẹ? Wunmẹ gbèdido mẹdetiti tọn tẹwẹ yẹn to bibasi hlan Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po?’
Etẹwẹ Yin Gblọndo Towe Lẹ?
◻ Nawẹ hiẹ sọgan dohia gbọn dọ angẹli lẹ po Visunnu Jiwheyẹwhe Tọn po na dogbè hlan Jehovah?
◻ Apajlẹ Biblu tọn tẹlẹ wẹ tin nado dohia dọ Jiwheyẹwhe na hẹn akọta lẹ nado dogbè?
◻ Etẹwẹ Biblu dọ dogbọn gbèdido mẹdetiti tọn hlan Jiwheyẹwhe dali?
◻ Mẹnu lẹ wẹ yin omẹ dopodopo he tin to kandai Biblu tọn mẹ he basi gbèdido dagbe hlan Jehovah Jiwheyẹwhe?
[Yẹdide to weda 8]
Jesu Klisti basi gbèdido dagbe mẹdetiti tọn de na Otọ́ olọn mẹ tọn etọn
[Yẹdide to weda 13]
Taidi Dọlka, Klistiani yọnnu lẹ to egbehe nọ basi gbèdido dagbe yedetiti lẹ tọn hlan Jehovah Jiwheyẹwhe
[Asisa Yẹdide tọn to weda 11]
Okú Abẹli tọn/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.