Mẹjitọ lẹ Emi, Mì Tindo Homẹhunhun to Ovi Mìtọn lẹ Mẹ

“Otọ́ towe po onọ̀ towe po na jaya.”—HOWHINWHEN LE 23:25.

1. Etẹwẹ na hẹn mẹjitọ lẹ nado tindo homẹhunhun to ovi yetọn lẹ mẹ?

LEHE mimọ whinwhẹ́n atinvu de tọn nado lẹzun atingbo blibata de he nọ wleawu yẹtẹn tọn yin onú dagbe do sọ—titengbe eyin hiẹ do e bo penukundego! Mọdopolọ, mẹjitọ he penukundo ovi he to whinwhẹ́n nado yin devizọnwatọ he whèwhín Jiwheyẹwhe tọn lẹ go nọ tindo homẹhunhun daho to yé mẹ, dile howhinwhẹn Biblu tọn lọ dọ do dọmọ: “Otọ́ dodonọ tọn na jaya tlala: Ewọ he sọ ji ovi nuyọnẹntọ, na tindo ayaji-jẹ to ohò etọn mẹ. Otọ́ towe po onọ̀ towe po na jaya, homẹ mẹhe ji we tọn na hùn.”—Howhinwhẹn lẹ 23:24, 25.

2, 3. (a) Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan dapana awubla po homẹgble po gbọn? (b) Etẹwẹ atinvu lẹ po ovi lẹ po tindo nuhudo etọn nado sọgan lẹzun asisa homẹhunhun tọn?

² Ṣogan, ovi de ma nọ lẹzun “dodonọ” po “nuyọnẹntọ” po to ajijimẹ gba. Vivẹnudido daho yin nuhudo nado glọnalina ovivu lẹ ma nado lẹzun asisa “awubla” po “homẹgble” tọn po, yèdọ dile e nọ biọ azọ́nwiwa nado lilẹ́ atinvu de zun atingbo blibata de do. (Howhinwhẹn lẹ 17:21, 25) Di apajlẹ, dotin de sọgan hẹn atinvu pẹvi de jlọ bo lodo to whinwhẹ́n etọn mẹ. Osìn húhú whẹwhẹ yin titengbe, podọ atinvu de sọgan tindo nuhudo nado yin hihọ́basina sọta owánvú lẹ. To godo mẹ, alà lẹ sinsánpò nọ gọalọ nado dè atin he yọnwhanpẹ tọ́n.

³ Ohó Jiwheyẹwhe Tọn dohia dọ ovi lẹ tindo nuhudo onú mọnkọtọn lẹ taidi mẹpinplọn jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn, osìn nugbo Biblu tọn húhú namẹ, yinyin hihọ́basina sọn nuyiwa agọ̀ walọ dagbe tọn lẹ si, po mẹplọnlọdomẹgo owanyinọ tọn po nado de walọyizan he ma sọgbe lẹ sẹ. Nado wleawuna nuhudo ehelẹ, otọ́ lẹ na taun tọn yin tulina nado plọn ovi yetọn lẹ whẹ́n “to hihò po hokọnamẹ Oklunọ tọn po mẹ.” (Efesunu lẹ 6:4) Etẹwẹ ehe bẹhẹn?

Nuzindo Ohó Jehovah Tọn lẹ Ji

4. Azọngban tẹwẹ mẹjitọ lẹ tindo hlan ovi yetọn lẹ, podọ etẹwẹ yin bibiọ whẹpo yé nido sọgan hẹn ẹn di?

⁴ “Hokọnamẹ Oklunọ tọn” zẹẹmẹ do hinhẹn lẹnpọn mítọn lẹ sọgbe hẹ ojlo Jehovah tọn. To whelọnu lo, mẹjitọ lẹ, dona yí linlẹn Jehovah tọn do whẹho lẹ ji do ovivu yetọn lẹ mẹ. Podọ yé sọ dona hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn to awuwlena mẹplọnlọdomẹgo owanyinọ tọn, kavi mẹpinplọn mẹvọjlado tọn mẹ. (Psalm 103:10, 11; Howhinwhẹn lẹ 3:11, 12) Ṣigba whẹpo mẹjitọ lẹ nido sọgan wà ehe, yé lọsu dona plọn ohó Jehovah tọn lẹ ganji, dile yẹwhegan Jiwheyẹwhe tọn Mose dotuhomẹna Islaelivi hohowhenu tọn lẹ do dọmọ: “Ohó helẹ [sọn Jehovah dè], he yẹn degbena we to egbehe, na tin to ayiha towe ji.”—Deutelonomi 6:6, wekun flinflin lẹ yin mítọn.

5. Whetẹnu podọ to aliho tẹ mẹ wẹ mẹjitọ Islaelivi lẹ tọn na plọn ovi yetọn lẹ te, podọ etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado “yí sọwhiwhe do plọnmẹ”?

⁵ Biblu pinplọn gbesisọ tọn, ayihamẹlinlẹnpọn, po odẹ̀ po nọ hẹn mẹjitọ lẹ pegan nado wà nuhe Mose degbe bọdego dọmọ: “Hiẹ nasọ yí sọwhiwhe do plọn yé [ohó Jehovah tọn lẹ] ovi towe lẹ, bosọ dọho yetọn whenuena hiẹ sinai to owhé towe gbè, podọ whenuena hiẹ to zọnlinzin to aliho ji, podọ to whenuena hiẹ mlọ́n ai, podọ to whenuena hiẹ fọ́n tite.” Hogbe Heblu tọn lọ he yin lilẹdogbedevomẹ taidi “yí sọwhiwhe do plọn” zẹẹmẹdo “nado basi dọvọdọ,” “nado dọẹ pludopludo,” “nado dọẹ to aliho he họnwun bo hunnukunmẹ de mẹ.” Doayi lehe Mose zinnudo nuhudo lọ ji yinukọn dogọ nado hẹn ohó Jehovah tọn lẹ do otẹn tintan mẹ do dọmọ: “Hiẹ nasọ sìn yé do alọ towe go na ohia de, yé nasọ tin na ozinja lẹ to nukun towe lẹ ṣẹnṣẹn. Hiẹ bo nasọ wlan yé do odòtin ohọ̀n ohọ̀ towe tọn lẹ go, podọ to họngbo towe lẹ go.” E họnwun dọ, Jehovah nọ biọ to mẹjitọ lẹ si, nado na ayidonugo owanyinọ ovi yetọn lẹ to gbesisọmẹ!—Deutelonomi 6:7-9, wekun flinflin lẹ yin mítọn.

6. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ na yí sọwhiwhe do plọn ovi yetọn lẹ, podọ po alemọyinu tẹ po?

⁶ Etẹwẹ yin “ohó helẹ” heyin Jehovah tọn he mẹjitọ lẹ na yí sọwhiwhe do plọn ovi yetọn lẹ? Mose ṣẹṣẹ basi dọvọdọ nuhe yin yiylọ paa dọ Gbedide Ao lẹ, gọna gbedide lọ lẹ ma nado hùmẹ, ma nado deayọ, ma nado jẹajo, ma nado dekunnu lalo tọn, podọ ma nado donukun onú mẹdevo tọn mẹ. Nubiọtomẹsi walọ dagbe tọn mọnkọtọn lẹ, to pọmẹ po gbedide lọ po nado “yí ayiha towe lẹpo, po alindọn towe lẹpo po, po hlọnhlọn towe lẹpo po, do yiwanna Oklunọ lọ Jiwheyẹwhe towe,” yin onú titengbe lọ he mẹjitọ Islaelivi lẹ na yí sọwhiwhe do plọn ovivu yetọn lẹ. (Deutelonomi 5:6-21; 6:1-5) Be hiẹ ma na yigbe etọn dọ ehe wẹ yin wunmẹ nuplọnmẹ lọ he ovi lẹ tindo nuhudo etọn to egbehe ya?

7. (a) Etẹ go wẹ ovi lẹ yin jijlẹdo to Biblu mẹ? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna todin?

⁷ Otọ́ Islaelivi lẹ yin didọna dọmọ: “Asi towe na taidi ovẹn sinsẹ́nnọ to asabọ́ owhé towe tọn: Ovisunnu towe lẹ na taidi atin olivieli lẹ, lẹdo tafo towe pé.” (Psalm 128:3) Ṣogan, na mẹjitọ lẹ nado tindo homẹhunhun to “atinvu” yetọn lẹ mẹ kakati nado tindo numimọ awubla tọn, yé dona tindo ojlo mẹdetiti tọn, to ovi yetọn lẹ mẹ egbesọegbesọ. (Howhinwhẹn lẹ 10:1; 13:24; 29:15, 17) Mì dike mí ni gbadopọnna lehe mẹjitọ lẹ sọgan plọn, húsìn to gbigbọ liho, basi-hihọna bo do mẹplọnlọ ovi yetọn lẹ go po owanyi po to aliho de mẹ bọ yé nado wá tindo homẹhunhun nujọnu tọn to yé mẹ.

Mẹpinplọn sọn Ovu Whenu

8. (a) Mẹnu lẹ wẹ yinuwa taidi dòtin mẹpinplọn tọn lẹ na Timoti? (b) Whetẹnu wẹ mẹpinplọn lọ bẹjẹeji, podọ po kọdetọn tẹ po?

⁸ Lẹnnupọn do Timoti ji, mẹhe mọ godonọnamẹ yí, to yẹhiadonu liho, sọn dòtin mẹpinplọn he lodo awe tọn si—yèdọ onọ̀ etọn po onọ̀ daho etọn po. To whenuena e yindọ Glẹki de wẹ otọ́ Timoti tọn yin bọ kunnudenu sọ dohia dọ mayisenọ de wẹ ewọ yin, onọ̀ etọn Ju, yèdọ Euniki, po onọ̀ daho etọn, Loisi po, wẹ yin mẹhe plọn ‘owe wiwe lẹ [visunnu lọ] sọn ovu whenu.’ (2 Timoti 1:5; 3:15; Owalọ lẹ 16:1) Vivẹnudido vẹkuvẹku yetọn to nupinplọn Timoti mẹ—yèdọ to whenuena e gbẹ́ pò to viyẹyẹ de yin—gando “azọ́n jawu [Jehovah tọn] lẹ” go yin ahọsuna susugege. (Psalm 78:1, 3, 4) Timoti lẹzun mẹdehlan de to aigba dindẹn lẹ ji, vlavo to whenuena e gbẹ́ pò to jọja aflanmẹ de yin, podọ e tindo azọngban nukundeji tọn de to hinhẹn agun Klistiani fliflimẹ tọn lẹ lodo mẹ.—Owalọ lẹ 16:2-5; 1 Kọlintinu lẹ 4:17; Filippinu lẹ 2:19-23.

9. Nawẹ ovivu lẹ sọgan plọn nado dapana omọ̀ ojlo agbasanu lẹ tọn gbọn?

⁹ Mẹjitọ lẹ emi, wunmẹ dòtin mẹpinplọn tọn nankọtọn wẹ mì yin? Di apajlẹ, be mì jlo dọ ovi mìtọn lẹ ni wleawuna pọndohlan jlẹkaji tọn na agbasanu lẹ ya? To whelọnu lo mì dona ze apajlẹ he sọgbe dai ma nado nọ doafọna zomọ nuhiho agọe tọn lẹ kavi onú devo lẹ he mì ma tindo nuhudo etọn dandan. Eyin mì basi dide nado doafọna alemọyinu agbasanu tọn lẹ, ni ma paṣa mì blo to whenuena ovi mìtọn lẹ jẹ onú dopolọ wà ji. (Matiu 6:24; 1 Timoti 6:9, 10) Na nugbo tọn, eyin dòtin mẹpinplọn tọn lọ lẹ ma jlọ, nawẹ whinwhẹ́n atinvu lọ tọn na jlọ gbọn?

10. Anademẹ mẹnu tọn wẹ mẹjitọ lẹ dona nọ din to whepoponu, podọ walọyizan tẹwẹ yé dona tindo?

¹⁰ Mẹjitọ he nọ tindo homẹhunhun to ovi yetọn mẹ lẹ na nọ din alọgọ sọn olọn mẹ wá whepoponu nado plọn yé, bo na nọ saba lẹnnupọn do nuhe ovi yetọn nọ jlo hugan to gbigbọ liho ji. Vinọ he tindo ovi ẹnẹ de na linlin dọmọ: “Yèdọ whẹpo ovi mítọn lẹ tlẹ do nọ yin jìjì, mí nọ saba hodẹ̀ hlan Jehovah whepoponu nado gọalọna mí nado yin mẹjitọ dagbe lẹ, nado yin anadena gbọn Ohó etọn dali, podọ nado yí i zán to gbẹzan mítọn lẹ mẹ.” E yidogọ dọmọ: “ ‘Jehovah tin to otẹn tintan mẹ’ ma yin hodidọ paa de poun gba ṣigba aliho he mí nọ zán gbẹzan mítọn lẹ te.”—Whẹ̀datọ lẹ 13:8.

“Osin” Húhú to Gbesisọmẹ

11. Etẹwẹ atinvu lẹ po ovi lẹ po biọ na whinwhẹ́n?

¹¹ Na nugbo tọn atinvu lẹ tindo nuhudo osin húhú gbọzangbọzan tọn, dile e yin didohia do gbọn aliho he mẹ atin lẹ nọ whẹ́n ganji to otọ̀ tó do. (Yijlẹdo Osọhia 22:1, 2 go.) Viyẹyẹ lẹ lọsu na whẹ́n ganji to gbigbọ liho eyin yé nọ yin nina osin nugbo Biblu tọn to gbesisọmẹ. Ṣigba mẹjitọ lẹ dona lẹnnupọn do obá he mẹ ovi yetọn na dotoai jẹ ji. Vlavo ojlẹ nupinplọn tọn he whègli gbọzangbọzan tọn lẹ na tindo kọdetọn dagbe hugan vude he digaa lẹ. Mì ma yí nukun pẹvi do pọ́n nuhọakuẹ-yinyin ojlẹ nupinplọn tọn he whègli mọnkọtọn lẹ blo. Ojlẹ lẹ yiyizan to pọmẹ yin onú titengbe nado wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki to mẹjitọ po ovi po ṣẹnṣẹn, yèdọ kanṣiṣa pẹkipẹki pludopludo he yin tuli etọn na to Owe wiwe lẹ mẹ.—Deutelonomi 6:6-9; 11:18-21; Howhinwhẹn lẹ 22:6.

12. Etẹwẹ yin nuhọakuẹ odẹ̀hiho hẹ ovivu lẹ tọn?

¹² Dopo to ojlẹ lọ lẹ mẹ hẹ ovivu lẹ sọgan yin to vivọnu azán lọ tọn. Jọja de flin dọmọ: “Mẹjitọ ṣie lẹ nọ sinai to akanma mítọn tó to ozán lẹpo mẹ bo nọ dotoai hlan mí to whenuena mí to odẹ̀ míde titi lẹ tọn hò.” To dido lehe ehe bibasi yin nuhọakuẹ do hia mẹ, devo dọmọ: “Enẹ hẹn mi tindo walọyizan lọ nado nọ hodẹ̀ hlan Jehovah to ozán lẹpo mẹ whẹpo yẹn do nọ damlọn.” To whenuena ovi lẹ nọ sè bọ mẹjitọ yetọn lẹ nọ dọho dogbọn Jehovah dali egbesọegbesọ bo nọ hodẹ̀ hlan ẹn, e nọ lẹzun gbẹtọ nujọnu tọn de hlan yé. Dawe jọja de dọmọ: “Yẹn sọgan miọn nukun ṣie lẹ to odẹ̀ mẹ hlan Jehovah bo mọ omẹ babadaho nujọnu tọn de. Mẹjitọ ṣie lẹ gọalọna mi nado mọ-nukunnujẹemẹ dọ Jehovah nọ yí adà de basi to nuhe mí nọ wà bo nọ dọ lẹpo mẹ.”

13. Etẹwẹ ojlẹ nupinplọn gbesisọ tọn lẹ sọgan bẹhẹn?

¹³ Nado gọalọna ovivu lẹ nado nù osin nugbo Biblu tọn, mẹjitọ lẹ sọgan yí onú yọ́n-na-yizan susu lẹ dogọ ojlẹ nupinplọn gbesisọ tọn lẹ. Mẹjitọ ovi awe he ma ko pe owhe 13 mẹvi tọn lẹ dọmọ: “Ovi awe lọ lẹ jẹ nuplọnmẹ mọyi ji nado nọ sinai whii to Plitẹnhọ Ahọluduta Tọn mẹ sọn osẹ vude tintan gbẹzan yetọn tọn mẹ.” Otọ́ de basi zẹẹmẹ nuhe whẹndo etọn basi tọn dọmọ: “Mí basi todohukanji owe Biblu tọn lẹpo do kalti ji bo nọ plọn nado nọ tò yé do hanuhanu, bọ mímẹpo nọ tindo mahẹ to e mẹ. Ovi lọ lẹ nọ saba tin to nukundido mẹ na ehe.” Whẹndo susu lẹ nọ yí ojlẹ kleun nuplọnmẹ tọn dogọ vlavo jẹnukọn kavi to núdùdù godo. Otọ́ de dọmọ: “Núdùdù whèjai tọn lọ ko yin ojlẹ dagbe de na mí nado dọhodo wefọ Biblu egbesọ tọn lọ ji.”

14. (a) Nuwiwa alemọyinu gbigbọmẹ tọn tẹlẹ wẹ sọgan yin mimá hẹ ovivu lẹ? (b) Nugopipe nupinplọn tọn tẹwẹ ovi lẹ tindo?

¹⁴ Ovivu lẹ sọ nọ duvivi todidoai hlan kandai zohunhun Biblu tọn lẹ to Owe Ṣie heyin Otan Biblu Tọn mẹ.a Asu po asi po de doayi e go dọmọ: “To whenuena ovi lẹ tin to ovu, nuplọnmẹ de to Owe Otan Biblu tọn mẹ na yin dogbapọnna, bọ to enẹgodo ovi lọ lẹ na sọnú taidi omẹ lọ lẹ bo na yí adà lọ lẹ basi to aliho nupinpọn-do-plọnnu kleun tọn de mẹ. Yé yiwanna ehe bo nọ saba kudeji nado basi hugan otàn dopo to nupinplọn dopo mẹ.” Mì ma yí nukun pẹvi do pọ́n nugopipe ovi mìtọn tọn nado plọnnu blo! Owhe ẹnẹ mẹvi de ko hẹn weta he tin to Otan Biblu tọn mẹ lẹpo do tamẹ bo tlẹ ko sọ plọn nado hia Biblu lọ! Jọja de flin dọ to whenuena emi to nudi owhe atọ̀n daa mẹvi yin, emi nọ ṣi hogbe lọ “nudide whẹdida tọn” ylọ gbọzangbọzan, ṣigba otọ́ etọn na ẹn tuli nado zindonukọn nado nọ ylọ ẹ ganji.

15. Whẹho tẹlẹ wẹ sọgan yin yiyidogọ to hodọdopọ hẹ ovi lẹ mẹ, podọ kunnudenu tẹwẹ tin to finẹ dọ hodọdopọ mọnkọtọn lẹ họakuẹ?

¹⁵ Ojlẹ nupinplọn tọn lẹ tintindo hẹ ovivu towe lẹ sọgan sọ yin yiyizan nado wleawuna yé nado má osin nugbo tọn lọ hẹ mẹdevo lẹ, taidi gbọn gblọndo lẹ nina to opli lẹ dali. (Heblu lẹ 10:24, 25) Jọja de flin dọmọ: “To ojlẹ zepọn bibasi mítọn lẹ tọn whenu, yẹn dona na gblọndo to hogbe ṣie titi lẹ mẹ. Yẹn ma yin dotẹnmẹ na nado hia poun matin nukunnumọjẹnumẹ gba.” To yidogọ mẹ, ovi lẹ sọgan yin azọ́n plọn nado tindo mahẹ he tindo zẹẹmẹ de to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ. Yọnnu de he yin pinpọn e go whẹ́n gbọn mẹjitọ budisi Jiwheyẹwhe tọ́ lẹ dali basi zẹẹmẹ dọmọ: “Mí ma nọ taidi mẹhe yin hinhẹn po huhlọn po nado hodo mẹjitọ mítọn lẹ sọyi azọ́n kunnudegbe yetọn tọn mẹ gba. Mí yọnẹn dọ mí tindo mahẹ de, yèdọ eyin etlẹ yin nado húhú ohọ̀n tata bo jó alọnuwe pẹvi de do. Gbọn awuwle sọwhiwhe tọn jẹnukọnna nuwiwa sẹfifo dopodopo tọn lẹ dali, mí nọ yọ́n nuhe mí na dọ. Mí ma nọ fọ́n to Sibigbe afọnnu bo nọ to kinkanse eyin mí na yì lizọnyizọn lọ mẹ gbede gba. Mí yọnẹn dọ mí na yì.”

16. Naegbọn oplọn whẹndo tọn bibasi hẹ ovi lẹ to gbesisọmẹ do yin nujọnu?

¹⁶ Nuhudo lọ nado nọ wleawu ovivu lẹ po osin nugbo Biblu tọn po to whepoponu ma sọgan yin nuzindeji zẹjlẹgo gba, ehe zẹẹmẹdo dọ oplọn Biblu sẹmẹsẹmẹ whẹndo tọn yin onú titengbe. Otọ́ he tindo ovi awe de sọalọakọn dọ “nujinọtedo dopo he nọ gblehomẹna ovi lẹ wẹ yin matindo whenu tangan de na onú lẹ wiwà.” (Efesunu lẹ 6:4) E dọmọ: “Yẹn po asi ṣie po yí azán dopo po ganmẹ po bo nọ deanana oplọn whẹndo tọn to tito-to-whinnu enẹ ji po nugbonọ-yinyin po. E ma dẹn whẹpo ovi lọ lẹ do jẹ nukundo e ji to ogàn enẹ mẹ.” Nuplọnmẹ mọnkọtọn lẹpo sọn ovu whenu yin onú titengbe, to nugbo he diyin lọ hihodo mẹ he dọmọ, ‘Sọn ovú whenu wẹ ozín nọ plọn aga hihẹ́ ovi etọn.’

17. Onú titengbe hugan tẹwẹ tin taidi nina ovivu lẹ nugbo Biblu tọn lẹ?

¹⁷ Nugbo Biblu tọn nina ovivu lẹ yin onú titengbe, ṣigba apajlẹ mẹjitọ lẹ tọn sọ jẹ ga. Be ovi towe lẹ nọ mọ we to nuplọn, nọ yì opli lẹ to gbesisọmẹ, nọ tindo mahẹ to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ, mọwẹ, nọ mọ dọ hiẹ nọ tindo homẹhunhun to ojlo Jehovah tọn wiwà mẹ ya? (Psalm 40:8) Onú titengbe wẹ e yin dọ yé ni wà mọ. Po nujọnu-yinyin po, viyọnnu de dọ gando onọ̀ etọn, he ko doakọnna nukundiọsọmẹ asu etọn tọn podọ bo plọn ovi ṣidopo whẹ́n nado lẹzun Kunnudetọ nugbonọ lẹ go dọmọ: “Nuhe yinuwa do mí ji hugan wẹ yin apajlẹ Onọ̀ mítọn lọsu titi tọn—nuwiwa etọn lẹ nọ yinuwadomẹji hugan ohó etọn lẹ.”

Awuwle Hihọ́ Tọn na Ovivu Lẹ

18. (a) Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan wleawu hihọ́ he ovi lẹ tindo nuhudo etọn gbọn? (b) Wunmẹ nuplọnmẹ tẹ tọn wẹ ovivu lẹ to Islaeli mọyi dogbọn agbasagonu vijiji tọn lẹ dali?

¹⁸ Dile atinvu lẹ nọ saba tindo nuhudo hihọ́ tọn sọn owánvú lẹ si do, to titonu ylankan ehe mẹ, ovivu lẹ tindo nuhudo hihọ́ tọn sọn “mẹylankan” lẹ si. (2 Timoti 3:1-5, 13) Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan namẹ hihọ́ ehe gbọn? Gbọn alọgigọna yé nado tindo nuyọnẹn sọn olọn mẹ wá dali! (Yẹwhehodọtọ 7:12) Jehovah degbena Islaelivi lẹ—gọna “ovi flinflin” yetọn lẹ—nado dotoai hlan hihia Osẹ́n lọ tọn, ehe bẹ walọyizan zanhẹmẹ he sọgbe po dehe ma sọgbe po yinyọnẹn hẹn. (Deutelonomi 31:12; Levitiku 18:6-24) Agbasagonu vijiji tọn lẹ nọ yin hodọdeji pludopludo, gọna “okún” po ‘vijinu’ po. (Levitiku 15:1-3, 16; 21:20; 22:24; Osọha lẹ 25:8; Deutelonomi 23:10) Na gblewa zẹjlẹgo aihọn egbehe tọn wutu, ovivu lẹ tindo nuhudo nado yọ́n dehe yé na yí agbasagonu he tin to nudida he Jiwheyẹwhe ylọ dọ nuhe “yọ́n tlala” mẹ nẹlẹ zán to aliho he sọgbe po dehe ma sọgbe po mẹ do.—Gẹnẹsisi 1:31; 1 Kọlintinu lẹ 12:21-24.

19. Nuplọnmẹ tẹwẹ sọgbe nado wleawu etọn na ovivu lẹ gando agbasagonu nuglọ tọn yetọn lẹ go?

¹⁹ To linlẹn he sọgbe mẹ mẹjitọ awe lọ lẹ, kavi dopodopo mẹjitọ mẹgopọntọ lẹ tọn, dona hẹn ovi lọ tindo nukunnumọjẹnumẹ agbasagonu nuglọ tọn etọn lẹ. Gbọnmọ dali yé dona basi zẹẹmẹ etọn dọ mẹdevo depope ma dona yin dotẹnmẹ na nado doalọ adà ehelẹ go gba. To whenuena e yindọ mẹhe nọ gbidikọna ovivu lẹ nọ saba tẹ́n lehe ovi lẹ nọ yinuwa hlan nuyiwa oklọ zanhẹmẹ tọn lẹ pọ́n do, ovi de dona yin pinplọn nado sinyẹnlin po nujikudo po nado dọ, “Yẹn na jẹwhẹ towe!” Plọn ovivu towe lẹ dọ to whelẹponu yé dona nọ jẹwhẹ mẹdepope he doalọ yé go to aliho he nọ hẹn yé tindo numọtolanmẹ awumavo tọn, mahopọnna lehe nukunvandomẹ he yin bibasi lọ sọgan dobunamẹ do sọ.

Awuwlena Mẹplọnlọdomẹgo Owanyinọ Tọn

20. (a) Nawẹ mẹplọnlọdomẹgo taidi alà lẹ sinsánpò gbọn? (b) Etẹwẹ yin nugandomẹgo tintan mẹplọnlọdomẹgo tọn, ṣigba etẹwẹ yin kọdetọn etọn?

²⁰ Ovivu lẹ nọ mọaleyi sọn mẹplọnlọdomẹgo owanyinọ tọn mẹ, dile atin de nọ mọyi sọn alà lẹ sinsánpò mẹ do. (Howhinwhẹn lẹ 1:8, 9; 4:13; 13:1) To whenuena alà he ma jẹ lẹ yin fínfẹ́n dlán, whinwhẹ́n dehe pò lẹ tọn nọ jẹaṣọ́. Enẹwutu eyin ovi towe lẹ to ayidonugo na nutindo agbasa tọn lẹ hugan kavi to didẹ́ hlan gbẹdido ylankan kavi ayidedai he ma sọgbe lẹ, linlẹn ylankan ehelẹ taidi alá he dona yin sinsán dlan lẹ. Eyin yé yin didesẹ, ovi towe lẹ na yin alọgọna nado whẹ́n to anademẹ gbigbọmẹ tọn mẹ. To bẹjẹeji mẹplọnlọdomẹgo mọnkọtọn sọgan taidi nuhe ma bọawu, kẹdẹdile alà lẹ sinsánpò sọgan dotukla atin de do. Ṣigba kọdetọn dagbe mẹplọnlọdomẹgo tọn nọ hẹn whinwhẹ́n to aliho he mẹ hiẹ jlo dọ ovi towe ni whẹ́n te zun yọyọ.—Heblu lẹ 12:5-11.

21, 22. (a) Etẹwẹ dohia dọ mẹplọnlọdomẹgo ma nọ bọawu nado namẹ kavi kẹalọyi? (b) Naegbọn mẹjitọ lẹ ma dona dọ̀n alọ mẹplọnlọdomẹgo tọn do godo?

²¹ Kunnudenu etọn nọ yawu yin alọkẹyi dọ mẹplọnlọdomẹgo ma nọ bọawu to bẹjẹeji gba vlavo nado namẹ kavi nado kẹalọyi. “Visunnu ṣie to whenu yizan jẹ obá de mẹ hẹ jọja de he mẹho lẹ ko gbẹnuna mi dọ e ma yin ogbẹ́ dagbe gba,” wẹ ayidonugo he otọ́ de basi. “Yẹn dona ko yinuwa plaun hugan dehe yẹn basi do. Dile etlẹ yindọ visunnu ṣie ma doalọ to oylanwa winyandomẹ tọn de mẹ, e yí whenu vude nado sọgan vọ́ linlẹn etọn jlado.” Visunnu lọ doayi e go dọmọ: “To whenuena yẹn yin kinklan sẹ sọn họntọn vivẹ́ ṣie go, yẹn blawu sinsinyẹn.” Ṣigba e yidogọ dọmọ: “Ehe yin dide dagbe de, to whenuena e yindọ e ma dẹn to enẹgodo wẹ họntọn ṣie do yin didesẹ sọn agun mẹ.”

²² “Nukọnamẹ oplọn tọn lẹ wẹ aliho ogbẹ̀ tọn,” wẹ Ohó Jiwheyẹwhe Tọn dọ. Enẹwutu mahopọnna lehe mẹplọnlọdomẹgo de sọgan sinyẹn nado na do sọ, ma gọ̀n ma na ovi towe lẹ blo. (Howhinwhẹn lẹ 6:23; 23:13; 29:17) To nukọnmẹ, yé na gọna pẹdido dọ hiẹ jla linlẹn yetọn do. “Yẹn flindọ yẹn nọ gblehomẹ do mẹjitọ ṣie lẹ go tlala to whenuena mẹplọnlọ yin dido go e,” wẹ jọja de flin. “Todin homẹ na tlẹ gble mi dogọ eyin mẹjitọ ṣie lẹ ko gbẹ́ ma nado do mẹplọnlọ enẹ go e.”

Ahọsu lọ Jẹ na Vivẹnudido Lọ

23. Naegbọn ayidonugo owanyinọ he yin nina ovivu lẹ do jẹ na vivẹnudido lọ?

²³ Kanbiọ depope ma sọgan tin dogbọn dali etọn, ovi he mẹ mẹjitọ lẹ, po mẹdevo lẹ po, nọ tindo homẹhunhun te lẹ yin kọdetọn susu ayidonugo egbesọegbesọ, owanyinọ tọn. Ṣigba, to vivẹnudido he yin nina yé lẹpo mẹ—vlavo yé yin ovi agbasa tọn lẹ kavi gbigbọmẹ tọn lẹ—jẹ na ahọsu he sọgan yin vivi etọn du lọ. Apọsteli mẹhomẹ lọ Johanu do ehe hia to whenuena e wlan dọmọ: “Yẹn ma tindo ayajẹ daho de hú ehe gba, dọ yẹn ni to sisè dọ ovi ṣie lẹ to zọnlinzin to nugbo mẹ.”—3 Johanu 4.

[Nudọnamẹ odò tọn]

Be Hiẹ Flin Ya?

◻ Nuhudo etẹ tọn wẹ atinvu lẹ po ovi lẹ po tindo nado sọgan lẹzun nuhe jẹ na pipà?

◻ To godo mẹ, nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan yinuwa taidi dòtin mẹpinplọn kọdetọn dagbenọ tọn lẹ gbọn?

◻ Etẹwẹ sọgan yin yiyidogọ to ojlẹ nupinplọn tọn lẹ mẹ hẹ ovivu lẹ, podọ etẹwẹ yé dona yin pinplọn nado sinyẹnlin na?

◻ Nawẹ mẹplọnlọdomẹgo nọ yin alemọyinu na ovi de, dile alà lẹ sinsánpò te na atin de gbọn?

[Asisa Yẹdide tọn to weda 20]

Gbọn alọkẹyi Green Chimney’s Farm tọn dali