Aṣlinu lẹ—Naegbọn Yé Do Sù Sọmọ?
“Nudepope mayin nupẹnagbanmẹ sọmọ taidi aṣli gba.” Kavi to whẹho depope mẹ wẹ howhinwhẹn Flanse tọn de dọ. Be ehe sọgan yin nuhe wutu mí do nọ tindo numọtolanmẹ dagbe to whenuena mí yọ́n aṣli de ṣigba to whedelẹnu nọ jẹflumẹ whenuena mí ma sọgan dọho dogbọn dali etọn ya? Ṣogan, to owhe kanweko lẹ gblamẹ mẹsusu ko kẹalọyi aṣlinu lẹ, bo kọ̀n yedelẹ dopọ po pipli ogbẹ́ aṣli tọn lẹ po to afọdona yanwle dopolọ mẹ.
To ogbẹ́ aṣli tọn dowhenu tọn ehelẹ mẹ wẹ hagbẹ sinsẹ̀n lalo klandovo dabla tọn heyin mimọ to Egipti, Glẹki, po Lomu po tin te. To godo mẹ delẹ to pipli ehelẹ mẹ klan sọn nuyiwadomẹji dowhenu sinsẹ̀n tọn yetọn lẹ go bo kẹalọyi ehe tindo nuyiwadomẹji tonudidọ tọn, akuẹ tọn, kavi ogbẹ́ tọn lẹ. Di apajlẹ, to whenuena pipli de he tindo yanwle dopolọ lẹ yin zizedai to Europe to ojlẹ flifli tọn mẹ, hagbẹ yetọn lẹ lẹhlan nuwiwa aṣli tọn lẹ titengbe na mẹde-hihọ́ akuẹ tọn.
Pipli aṣli tọn lẹ to ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ nọ saba yin didoai na whẹwhinwhẹ́n he tindo gbégbigbò lẹ, vlavo na “lẹndai ogbẹ́ po dagbewiwa tọn po,” sọgbe hẹ Encyclopædia Britannica, podọ “nado wà onú dagbe lẹ podọ po tito-to-whinnu wepinplọn tọn lẹ po.” Titobasinanu gbẹdido tọn devo lẹ, pipli jọja lẹ tọn, pipli ogbẹ́ tọn lẹ, po pipli devo lẹ po sọ yin aṣli tọn, kavi e whè gbau yin aṣlinu jẹ obá de mẹ ga. Na paa tọn, pipli ehelẹ nọ yin homẹvọnọ, hagbẹ etọn lẹ nọ tindo ayajẹ to aṣlinu lẹ mẹ poun. Nuwiwa mẹyido ogbẹ́ aṣli tọn mẹ lẹ tindo mẹdọndogo sinsinyẹn numọtolanmẹ tọn bo nọ na huhlọn kanṣiṣa gbigbọ họntọnjiji po pọninọ po tọn. Hagbẹ lẹ nọ duale numọtolanmẹ haṣinṣan pẹkipẹki po lẹndai tintindo tọn po. Wunmẹ ogbẹ́ aṣli tọn ehe nkọtọn lẹ ma nọ saba tọ̀pọwu na mẹhe mayin hagbẹ yetọn lẹ gba. Gbonutọ lẹ ma nọ yin zizedo ninọmẹ tapònọ tọn mẹ na aṣli lọ lẹ ma yọnẹn wutu gba.
Whenuena Aṣlinu lẹ De Owù Hia
E mayin pipli aṣli tọn lẹpo wẹ yin aṣlinu to obá dopolọ mẹ gba. Ṣigba dehe tindo “aṣli lẹ to aṣli mẹ lẹ,” dile Encyclopædia Britannica dohia do, nọ ze owù nujọnu tọn de donukọnnamẹ. E basi zẹẹmẹ dọ “gbọn yizan yinkọ vonọtaun lẹ, mẹwhlepọn sinsinyẹn lẹ kavi osọhia lẹ dali,” hagbẹ nukundeji lẹ nọ tẹnpọn nado “klan yedelẹ dovo,” bo gbọnmọ dali do nọ dozolanmẹ na “mẹhe tin to oglọ lẹ nado dovivẹnu he jẹ lẹ nado jẹ otẹn pagigona tọn lọ mẹ.” Owù he tin to pipli mọnkọtọn lẹ mẹ mayọnjlẹ. Mẹhe tin to oglọ lẹ sọgan nọ ma yọ́n nudepope dogbọn yanwle ogbẹ́ lọ tọn lẹ dali, na yé ma ko yinukọn jẹ obá osọhia oyọnẹn mọnkọtọn lẹ tọn mẹ gba. E bọawu nado biọ ogbẹ́ he yanwle etọn lẹ po aliho yé kọ̀n jijẹ tọn lẹ po mayin yinyọnẹn taun podọ, na nugbo tọn, vlavo bo ma tlẹ yin zẹẹmẹ etọn basi nawe to gigọ́mẹ gba. Ṣigba mẹhe ko yin yiyido ogbẹ́ mọnkọtọn de mẹ sọgan wá mọ to godo mẹ dọ e vẹawu nado de ede sọn e mẹ; dile e te do, ewọ yin bibla to yẹhiadonu liho gbọn gẹdẹ aṣli tọn de dali.
Nalete, aṣlinu lẹ tindo owù, to whenuena pipli de doafọna yanwle he ma sọgbe hẹ osẹ́n kavi danuwiwa tọn lẹ podọ to whelọnu lo tẹnpọn nado whla tintin to aimẹ etọn. Kavi eyin tintin to aimẹ etọn po lẹndai etọn lẹ po yin yinyọnẹn, e sọgan tẹnpọn nado whla hagbẹ etọn lẹ po lẹndai whenu-gli tọn etọn lẹ po. Ehe yin nugbo na mẹwhinwhan yiaga pipli nukunbianamẹtọ lẹ tọn he nọ whàn aihọn lọ to ojlẹ delẹ mẹ po mẹgbeyinyan nukunbianamẹ tọn yetọn lẹ po.
Mọwẹ, aṣlinu sọgan tindo owù, na mẹdopodopo podọ na ogbẹ́ blebu. Lẹnnupọn do ogbẹ́ aṣli jọja aflanmẹ lẹ tọn ji he nọ yanwẹnna po danuwiwa po do homẹvọnọ lẹ ji, gbẹdido danuwatọ lẹ tọn taidi ogbẹ́ nuglọ tọn Mafia tọn, pipli huhlọnnọ yiaga wiwe taidi Ku Klux Klan tọn lẹ,a to ma donu pipli nukunbianamẹtọ susu devo lẹ go lẹdo aihọn pe he to tintẹnpọn nado hẹn vivẹnudido lẹ nado jẹ jijọho po hihọ́ aihọn tọn po kọ̀n gble lẹ.
Etẹwẹ Yé Sọgan Wà Todin?
To owhe 1950 tọn gblamẹ, taidi kọdetọn Awhàn Nuglọ Tọn lọ tọn, pipli aṣli tọn lẹ yin titobasina to otò Wheyihọ Europe tọn susu lẹ mẹ nado yinuwa taidi dodonu na afọdide agọjẹdonu tọn lẹ eyin Soviétique tẹnpọn gbede nado gbawhàn Wheyihọ Europe tọn. Di apajlẹ, sọgbe hẹ linlinwe Allemagne tọn lọ Focus, “adanwànu bẹdotẹn aṣli tọn 79 lẹ” wẹ yin didoai to Autriche to ojlẹ ehe lọ mẹ. E mayin otò Europe tọn lẹpo wẹ yọnẹn dogbọn pipli ehelẹ dali gba. Linlinwe de to aliho lẹnpọn dagbe tọn mẹ na linlin to bẹjẹeji 1990 tọn lẹ dọ: “Dehe mayin yinyọnẹn wẹ sọha nẹmu hagbẹ ehelẹ tọn wẹ gbẹ pò to aimẹ to egbehe podọ nuhe yé sọgan penugo nado wà to agọe.”
Mọwẹ, na nugbo tọn. Mẹnu wẹ sọgan yọnẹn na taun tọn sọha pipli aṣli tọn he tin to ojlẹ ehe taun mẹ he sọgan to avosanamẹnu zedonukọnnamẹ hugan dehe depope mítọn sọgan lẹndo?
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Pipli États-Unis tọn ehe hẹn nuyiwa sinsẹ̀n tọn heyin ogbẹ́ aṣli fliflimẹ tọn lẹ go gbọn yizan satin he to miyọnji de taidi yẹhiadonu etọn dali. To ojlẹ he ko wayi mẹ, e nọ basi mẹgbeyinyan zanmẹ tọn lẹ, bọ hagbẹ etọn lẹ nọ doaṣọ́ po tewu po gọna avọ̀ wewe bo nọ to homẹgble yetọn dohia do mẹyuu lẹ, Katholiki lẹ, Juvi lẹ, jonọ lẹ, po pipli azọ́nwatọ lẹ tọn po ji.