Sinsẹ̀n Klistiani Tọn to Nuyiwa to Hunyanhunyan Ṣẹnṣẹn

NUHAHUN lọ lẹpo bẹjẹeji to ajiji mẹ gbedopo to avril 1994. Agahun he gbà de hù togán Burundi po Rwanda tọn lẹ po. To ganhiho lẹ gblamẹ danuwiwa budonamẹ tọn gbajẹgbonu to Rwanda. To onú hugan osun atọ̀n kleun delẹ mẹ, hugan Rwandanu 500 000 lẹ—sunnu, yọnnu, po ovivu lẹ po—ko yin oṣiọ. Mẹdelẹ dlẹnalọdo ojlẹ lọ taidi “akọ vivasudo.”

Odá gbẹtọ 7 500 000 he nọ nọ̀ Rwanda lẹ tọn dona họ̀n yì. Ehe bẹ omẹ 2 400 000 he dín fibẹtado to otò he tin to yakẹ lẹ mẹ hẹn. E yin gbejizọnlin fibẹtado dintọ lẹ tọn he klo bosọ yin niyaniya tọn hugan to whenuho egbezangbe tọn mẹ. Osla fibẹtado dintọ lẹ tọn yin didoai po awuyiya po to Zaïre (heyin République démocratique du Congo todin), Tanzanie, po Burundi po. Delẹ to osla ehelẹ mẹ—yèdọ dehe klo hugan to aihọn mẹ—wleawu nọtẹn tọn na gbẹtọ 200 000 lẹ.

To fibẹtado dintọ ehelẹ mẹ wẹ Kunnudetọ Jehovah Tọn susu tin te, yèdọ gbẹtọ he yiwanna jijọho lẹ he nọ yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ to gbẹzan yetọn lẹ mẹ. To aigba depope he ji yé tin te, yé nọ hẹn kadaninọ go bo nọ yí nunọwhinnusẹ́n lọ he hogbe Isaia 2:4 bẹhẹn lẹ do yizan mẹ dọmọ: “Yé nasọ yí ohi yetọn do tùn agbogọdọẹ: akọta ma to na ze ohi do akọta ji bà, mọ yé ma to na plọn awhànfun bà.” Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ yin yinyọnẹn lẹdo aihọn pé taidi pipli sinsẹ̀n tọn de he ma tindo mahẹ to akọ vivasudo he jọ to Rwanda lọ mẹ.

Jesu Klisti dọ dọ hodotọ etọn lẹ mayin ‘apadewhe aihọn tọn.’ Etomọṣo, na yé “tin to aihọn mẹ” wutu, yé ma sọgan họngán sọn hunyanhunyan akọta lẹ tọn mẹ to whepoponu gba. (Johanu 17:11, 14) To akọ vivasudo lọ whenu to Rwanda, Kunnudetọ 400 delẹ hẹn ogbẹ̀ yetọn bú. Nudi Kunnudetọ po mẹhe tindo ojlo to owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn mẹ lẹ po 2 000 wẹ lẹzun fibẹtado dintọ lẹ.

Be apadewhe aihọn tọn mayin zẹẹmẹdo dọ Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ma nọ wà nudepope to whenuena nugbajẹmẹji lẹ gbajẹgbonu wẹ ya? Lala. Ohó Jiwheyẹwhe Tọn dọmọ: “Eyin mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de jẹmẹ́, bo ma tindo núdùdù gbedopo tọn, bọ dopo to mì mẹ dọ hlan yé dọ, Mì yì jijọho, awutu mìtọn ni hunmiyọn, na mì ni gọ́ho; bo ma yí onú he agbasa yetọn ma tindo lẹ na yé gba; alè tẹwẹ enẹ? Mọkẹdẹ wẹ yise, eyin e ma tindo azọ́n, yin oṣiọ to ede mẹ.” (Jakobu 2:15-17) Owanyi kọmẹnu tọn sọ nọ whàn Kunnudetọ lẹ nado gọalọna mẹhe ma tindo pọndohlan sinsẹ̀n tọn dopolọ hẹ yé lẹ.—Matiu 22:37-40.

Dile etlẹ yindọ Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ lẹdo aihọn pé jlo vẹkuvẹku nado gọalọna yisenọ hatọ yetọn lẹ he to pipehẹ ninọmẹ nugbajẹmẹji tọn lẹ to Rwanda do, nukunpipedo vivẹnudido pọngbọ tọn lẹ go yin didena Whèyihọ Europe tọn. To ojlẹ alunlun 1994 tọn mẹ, pipli Kunnudetọ mẹdezejotọ lẹ tọn de sọn Europe whlẹndo nado yì gọalọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu Klistiani yetọn lẹ po to Aflika. Osla heyin tito basina ganji lẹ po dotowhé danji tọn lẹ po yin didoai na fibẹtado dintọ Rwanda tọn lẹ. Sọha daho avọ̀, avọ̀ ṣinṣinyọ́n, núdùdù, po owe Biblu tọn lẹ po wẹ yin bibẹyi gbọn agahun kavi bato mẹ podọ gbọn aliho devo lẹ dali hlan yé. Hugan gbẹtọ 7 000 heyin nukunbiana lẹ—yèdọ diblayi whla atọ̀n sọha Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ tọn he tin to Rwanda to ojlẹ enẹ mẹ—wẹ mọaleyi sọn vivẹnudido pọngbọ tọn enẹ mẹ. To décembre owhe enẹ tọn mẹ, fọtọ́n fibẹtado dintọ lẹ tọn, gọna suhugan mẹhe yin Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ, lẹkọwa Rwanda nado vọ́ owhé yetọn gbá bo bẹ gbẹninọ yetọn dai tọn jẹeji.

Awhàn to Congo

To 1996, awhàn gbajẹgbonu to lẹdo whèzẹtẹn République démocratique du Congo tọn mẹ. Lẹdo ehe tindo dogbo hẹ Rwanda po Burundi po. Whladopo dogọ huhlọn-yido-zanhẹmẹ po mẹhuhu po wá aimẹ. To sòpẹ́n he to núdọ gbọn jẹhọn mẹ lẹ po gbetato he to miyọ́n jì lẹ po ṣẹnṣẹn, gbẹtọ lẹ to hinhọ̀ngán na ogbẹ̀ yetọn lẹ. Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ yin wiwle to hunyanhunyan lọ mẹ, bọ nudi 50 yetọn kú. Mẹdelẹ yin hùhù gbọn sòpẹ́n he buali lẹ dali. Mẹdevo lẹ yin hùhù na yé yin pipli akọ devo tọn wutu kavi yin pinpọn taidi kẹntọ lẹ. Gbetato de he mẹ Kunnudetọ 150 nọ nọ̀ yin vivasudo gbọn miyọ́n dali. To gbetato devo lẹ mẹ owhé susu lẹ po Plitẹnhọ Ahọluduta Tọn delẹ po yin mimẹ̀. Na yé gbọ̀agba owhé lẹ po nutindo lẹ po tọn wutu, Kunnudetọ lẹ họ̀n yì awà devo lẹ ji bo yin alọgọna gbọn sinsẹ̀n-basitọ hatọ he tin to finẹ lẹ dali.

Huvẹ jẹgodona awhàn, na jinukun lẹ yin vivasudo, núdùdù heyin sisẹdo lẹ yin finfin, podọ aliho he ji yé nọ gbọn biọ tòmẹ lẹ yin súsú. Núdùdù he tin to aimẹ vẹahi. To bẹjẹeji mai 1997 tọn, to Kisangani, wẹli kilo dopo nọ họ̀ nudi 1 800F CFA yèdọ sọha he hugan nuhe mẹsusu sọgan penugo nado họ̀. Suhugan gbẹtọ lẹ tọn sọgan penugo nado dù núdùdù dopo gee to gbedopo. Na nugbo tọn, awutu jẹgodona núdùdù whèdomẹ. Whèdomẹ núdùdù hunsindagbe tọn nọ hẹn nugopipe agbasa tọn gbọjọ nado hoavun sọta ovà, awutu oslú po omí po tọn gọna nuhahun adọ̀mẹ tọn lẹ. Ovi lẹ na titengbe tọn jiya bosọ kú.

Dogbapọnna Nuhudo Lọ

Whladopo dogọ Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ to Europe yigbe hlan nuhudo lọ plaun. To avril 1997 pipli Kunnudetọ pọngbọ hẹnwatọ lẹ tọn he bẹ doto awe hẹn lẹ wá po amasin po gọna akuẹ. To Goma Kunnudetọ lẹdo lọ mẹ tọn lẹ ko wleawuna wedegbẹ́ pọngbọ tọn lẹ nado gbadopọnna ninọmẹ lọ na alọgọ niyaniya tọn nido sọgan yin nina. Pipli lọ dindona tòdaho lọ po awà he lẹdo e lẹ po. Wẹnsagun lẹ yin didohlan gbonu nado yì dín linlin lẹ sọn ofi dindẹn lẹ. Nudọnamẹ sọ yin mimọyi sọn Kisangani ga, he tin to hugan kilomẹtlu 1 000 do whèyihọ Goma tọn. Mẹmẹsunnu lẹdo lọ mẹ tọn lẹ gọalọ nado penukundo vivẹnudido pọngbọ tọn lẹ go to Goma, to fihe Kunnudetọ 700 lẹ nọ nọ̀.

Dopo to mẹho Klistiani Goma tọn lẹ mẹ dọmọ: “Mí yin whinwhan sisosiso nado mọ mẹmẹsunnu mítọn lẹ he ko wá sọn ofi dindẹn lẹ nado gọalọna mí. Jẹnukọnna wiwá yetọn, mí nọ gọalọna ode awetọ. Mẹmẹsunnu lẹ dona họ̀n sọn otò daho lọ mẹ yì Goma. Mẹdelẹ ko hẹn owhé yetọn bú, bosọ jó ogle yetọn lẹ do. Mí yí yé do owhé mítọn lẹ gbè bo má avọ̀ mítọn lẹ po núdùdù kleun he mí tindo po hẹ yé. Nuhe mí sọgan wà na mídelẹ ma sù sọmọ gba. Mẹdelẹ to mí mẹ to yaji sọn whèdomẹ núdùdù hunsindagbe tọn si.

“Ṣigba, mẹmẹsunnu lẹ sọn Europe, hẹn akuẹ he hẹn mí penugo nado họ̀ núdùdù, he matin bosọ vẹahi lẹ. Núdùdù lọ wá to osaa sisọ mẹ, na mẹdelẹ masọ tindo nudepope nado dù to owhé yetọn lẹ gbè bà. Mí má núdùdù lọ na Kunnudetọ lẹ po mẹhe mayin Kunnudetọ lẹ po. Eyin alọgọ lọ ma ko wá to ojlẹ he mẹ e wá do, mẹsusu dogọ na ko sọ kú, titengbe ovivu lẹ. Jehovah whlẹn omẹ etọn lẹ gán. Mẹhe mayin Kunnudetọ lẹ yin nuyiwadeji taun. Mẹsusu dọho do pọninọ po owanyi mítọn po ji. Mẹdelẹ yigbe dọ sinsẹ̀n mítọn wẹ yin sinsẹ̀n nugbo lọ.”

Dile núdùdù tlẹ yin hihọ̀ to lẹdo lọ mẹ bọ amasin lẹ yin ninamẹ do sọ, nususu gbẹ́ yin bibiọ. Nuhudo tin na avọ̀ po avọ̀ ṣinṣinyọ́n po, podọ ga na núdùdù gọna amasin susu lẹ dogọ. Alọgọ sọ yin nuhudo nado vọ́ owhé he ko yin hinhẹngble lẹ gbá.

Gbẹtọ lẹ Na po Alọtútlú Po

Mẹmẹsunnu Europe tọn lẹ sọ tin to jejeji nado gọalọ. Wekantẹn Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ tọn he tin to Louviers, France, basi oylọ na agun he tin to Vallée du Rhône podọ ga to Normandie, po apadewhe Paris tọn po, dogbọn nuhudo pọngbọ lọ tọn dali. Tofi nunọwhinnusẹn Owe wiwe tọn devo wá aimẹ he dọmọ: “Ewọ he tẹalọpò do húnhún jinọkun, nasọ tẹalọpò do gbẹ̀n ga; podọ ewọ he húnhún jinọkun gege, nasọ gbẹ̀n gege ga. Omẹ dopodopo dile e lẹn to ayiha etọn mẹ do, mọwẹ mì ni gbọ e ni na do; e yin po hùnhlún po blo, kavi huhlọn do hẹn basi tọn blo: na Jiwheyẹwhe yiwanna nunamẹtọ homẹhunnọ.”—2 Kọlintinu lẹ 9:6, 7.

Po ayajẹ po fọtọ́n lẹ yí dotẹnmẹ hundote lọ zan nado nanumẹ. Apotin po ogbá avọ̀ tọn lẹ, afọpa, po nuzinzan devo lẹ po to yinyin bibẹplido Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lẹ mẹ to sọha susugege mẹ podọ enẹgodo yin bibẹ sọyi wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ tọn to France. Mẹdezejotọ 400 lẹ wẹ ko wleawu nado tindo mahẹ to afọdide he bọdego heyin nuyiwa “Gọalọna Zaïre” tọn mẹ. Dile agbàn heyin nina lẹ to aimẹ wá, mẹdezejotọ ehelẹ klan yé dovo, blá yé, bo bẹ avọ̀ lẹ do ogbá heyin bibẹpli 30 mẹ do gọnu-gọnu. Yèdọ ovi flinflin lẹ tin to lẹnpọn mẹ gando mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu jọja yetọn lẹ po go to Aflika bo sẹ́ aihundanu lẹ—mọto aihundida tọn lẹ, bebevi lẹ, kanlin aihundida tọn lẹ hlan yé. Ehelẹ yin bibẹdopọ po dandannu ogbẹ̀ tọn lẹ po. To popolẹpo mẹ, agbànhẹnnu mẹtlu 12 tọn ṣinẹnẹ wẹ gọ́ bo yin bibẹ sọyi Congo gbọn bato dali.

Alọgọ nẹmu wẹ ko yin didohlan Afrique centrale gbọn alọgọ Kunnudetọ fọtọ́n lẹ tọn to Belgique, France, po Suisse po dali? To juin 1997 sọha lẹndopọ etọn tọn yin amasin kilo 500 lẹ, tọnu 10 akla dojo lẹ tọn, tọnu 20 núdùdù devo lẹ tọn, tọnu 90 avọ̀dido tọn, afọpa 18 500 lẹ, po avọ̀ ṣinṣinyọn 1 000 lẹ po. Owe Biblu tọn lẹ lọsu yin bibẹ sọyi ga. Ehe lẹpo yin pinpẹn etọn yọnẹn tlala, miọnhomẹna fibẹtado dintọ lẹ bosọ gọalọna yé nado sọgan doakọnna whlepọn yetọn. Akuẹ nunina lẹ tọn to pọmẹ diblayi 80 000 000F CFA. Nunina mọnkọtọn lẹ yin kunnudenu mẹmẹsunnu-yinyin po owanyi he tin to ṣẹnṣẹn mẹhe to sinsẹ̀n basi hlan Jehovah lẹ tọn po.

Numima to Congo

Dile agbàn lẹ jẹ Congo wá ji do, mẹmẹsunnu awe po mẹmẹyọnnu dopo po wá sọn France nado wazọ́n dopọ hẹ wedegbẹ́ pọngbọ tọn lẹdo lọ mẹ tọn lẹ. Gando pẹdido heyin didohia gbọn Kunnudetọ Congo tọn lẹ dali, Joseline dọmọ: “Mí mọ wekanhlanmẹ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn susu lẹ yí. Mẹmẹyọnnu wamọnọ dopo na aṣọdonu ayọ̀n tọn de mi. Mẹdevo lẹ na fọto mẹdetiti tọn yetọn lẹ mí. Dile mí jlo na yì, mẹmẹyọnnu lẹ donunugona mi, gbo mi fán, bo viavi. Yẹn lọsu viavi ga. Mẹsusu zan hodidọ lẹ taidi, ‘Jehovah yọ́n. Jehovah nọ hò mítọn pọ́n.’ Enẹwutu yé yọnẹn dọ opẹ na nunina ehe yin hlan Jiwheyẹwhe. To whenuena mí to núdùdù má, mẹmẹsunnu lẹ po mẹmẹyọnnu lẹ po pà Jehovah po ohàn Ahọluduta tọn lẹ po. E whanmẹ taun.”

Dotózọnwatọ de he yinkọ etọn yin Loic yin dopo to hagbẹ ogbẹ́ lọ tọn mẹ. Mẹsusu pli do Plitẹnhọ Ahọluduta Tọn lọ mẹ bo nọte po sọwhiwhe po na e nido jẹ yé ji nado mọ alọgọ etọn yí. Po ojlo nado tindo mahẹ to e mẹ po, mẹmẹyọnnu Congo tọn dopo basi yovo-dokọ 40 bo má na mẹhe to tenọ nado mọ dotó lọ. To whenuena e yindọ nudi gbẹtọ 80 wẹ tin to ote, omẹ dopodopo mọ yovo-dokọ odá yí.

Alọgọ na Mẹhe Mayin Kunnudetọ Lẹ

Alọgọ dagbewiwa tọn ehe mayin nina Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ kẹdẹ gba. Mẹdevo lẹ ga mọaleyi, dile mẹsusu mọyi do to 1994. Ehe tin to kọndopọmẹ hẹ Galatianu lẹ 6:10, he dọmọ: “Be enẹwutu le míwlẹ mọtẹn do, mì gbọ mí ni nọ wà dagbe hlan omẹ popo, humọ hlan yé he yin yise whédo tọn lẹ,” wekun flinflin lẹ yin mítọn.

Kunnudetọ lẹ má amasin po avọ̀ po na wehọmẹ dòkọ tọn susu lẹ gọna nọtẹn he nọ penukundo tọṣiọvi lẹ go de he sẹpọ Goma. Nọtẹn he nọ penukundo tọṣiọvi lẹ go lọ yin owhé na ovi 85 lẹ. To gbejizọnlin he jẹnukọn de mẹ nado pọ́n lehe ninọmẹ lẹ te, ogbẹ́ pọngbọ tọn lọ basi dlapọn na nọtẹn he nọ penukundo tọṣiọvi lẹ go lọ bo dopagbe nado na ogbá akla dojo tọn 50, ogbá avọ̀ tọn lẹ, avọ̀ ṣinṣinyọn 100, amasin, po aihundanu lẹ po yé. Ovi lọ lẹ tò to kọhò bo jihàn na dlapọn basitọ lẹ. Enẹgodo yé basi obiọ vonọtaun de—be yé sọgan tindo bọlu de he yé na nọ gbá ya?

To osẹ delẹ godo ogbẹ́ pọngbọ tọn lọ hẹn opagbe yetọn di nado hẹn nunina lẹ wá. Yin nuyiwadeji gbọn alọtútlú lọ po nuhe e ko hia to owe Biblu tọn he ko yin nina ẹn mẹ po dali, anademẹtọ he nọ penukundo tọṣiọvi lẹ go dọ dọ emi ko tin to aliho lọ ji nado lẹzun dopo to Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ mẹ. Podọ be bọlu dopo wẹ yin nina ovi lọ lẹ ya? “Lala,” wẹ gblọndo Claude, nukunpenugotọ ogbẹ́ pọngbọ tọn lọ sọn France tọn. “Mí na yé bọlu awe.”

Osla Fibẹtado Dintọ Tọn lẹ

Alọgọ ma nọte do Congo ji gba. Fọtọ́n fibẹtado dintọ lẹ tọn ko họ̀n sọn lẹdo awhàn tọn lẹ mẹ yì otò he tin to yakẹ de mẹ fie osla fibẹtado dintọ tọn atọ̀n ko yin didoai te po awuyiya po. Kunnudetọ lẹ basi gbejizọnlin yì finẹ, ga, nado sọgan yọ́n nuhe dona yin wiwà. To whenuena linlin ehe to yinyin awuwlena, osla lọ yin nọtẹn na fibẹtado dintọ 211 000, he suhugan yetọn sọn Congo. Nudi 800 wẹ yin Kunnudetọ lẹ po ovi yetọn lẹ po gọna mẹdopodopo he tindo ojlo to wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn mẹ lẹ. Nuhahun tangan lọ to osla lẹ mẹ wẹ núdùdù whèdomẹ tọn. To osla dopo mẹ, núdùdù he pemẹnu tin na azán atọ̀n poun, podọ ehe bẹ ayivi he ko nọ ai na owhe atọ̀n hẹn.

Etomọṣo, Kunnudetọ lẹ tin to gbigbọ dagbe mẹ. Dile etlẹ yindọ owe Biblu tọn vude wẹ yé tindo, yé nọ deanana opli lẹ to gbangba nado hẹn yéde lodo to gbigbọmẹ. Yé sọ hẹn alọnu yetọn ján to wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn lilá mẹ hlan mẹdevo lẹ to osla lọ mẹ.—Matiu 24:14; Heblu lẹ 10:24, 25.

Ogbẹ́ dodinnanutọ Kunnudetọ lẹ tọn bẹ dotó dopo hẹn. Dile etlẹ yindọ aṣẹpipa lẹ na dotẹnmẹ yé nado yí azán kleun delẹ zan poun to osla dopodopo mẹ do, yé basi opli amasinzọnwiwa tọn hẹ gbẹtọ lẹ. Yé jo amasin po akuẹ po dai do Klistiani mẹho lẹ dè. Gbọnmọ dali, mẹmẹsunnu lẹ penugo nado luntọ́n. Yé sọ tindo todido ga dọ mẹmẹsunnu Kunnudetọ he tin to osla lọ mẹ lẹ na lẹkọ do owhé yetọn lẹ gbè to madẹnmẹ.

Etẹwẹ dogbọn sọgodo dali? Jesu Klisti dọ dọdai dọ azán mítọn na yin dehe gọ́ na hunyanhunyan, ojlẹ de heyin hiadogona gbọn awhàn lẹ po whèdomẹ núdùdù tọn po dali. (Matiu 24:7) Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ yọnẹn dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn kẹdẹ wẹ na hẹn yajiji he tin to aimẹ todin to aigba ji wá opodo. To gandudu etọn glọ, owhé aigba ji tọn mítọn na lẹzun paladisi jijọho tọn de, yèdọ susugege, podọ ayajẹ madopodo na gbẹtọvi tonusetọ lẹ. (Psalm 72:1, 3, 16) To ojlẹ dopolọ mẹ, Kunnudetọ lẹ na lá wẹndagbe Ahọluduta olọn mẹ tọn enẹ bo nasọ to nukọnzindo nado gọalọna sinsẹ̀n-basitọ hatọ́ lẹ po mẹdevo lẹ po to ojlẹ nuhudo tọn lẹ mẹ.

[Blurb to weda 4]

Sọn 1994, Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ to Europe kẹdẹ ko do hugan tọnu 190 núdùdù, avọ̀, amasin, po nunina pọngbọ tọn devo lẹ po hlan lẹdo Otọsisa Daho Aflika tọn lẹ mẹ

[Apotin to weda 6]

Owanyi Klistiani Tọn Yin Yiyi-do-Yizan Mẹ

Dopo to mẹhe tindo mahẹ to nuyiwa “Gọalọna Zaïre” tọn lẹ mẹ to France wẹ Ruth Danner. Taidi ovivu de, e yin zize do osla ganpa yasanamẹ Nazi tọn mẹ na yise Klistiani tọn etọn wutu. E dọmọ: “Mí yin homẹhunnọ sọmọ nado wà nude na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn he tin to Aflika lẹ po! Ṣigba nudevo de tin he hẹn mi yin homẹhunnọ tlala. To 1945, to whenuena mí lẹkọ wá owhé sọn Allemagne, e taidi dọ mí ma tindo nudepope nkọtọn. Yèdọ avọ̀ he mí dó lẹ yin dehe mí whé. Ṣigba, to madẹnmẹ, mí mọ alọgọ agbasanu lẹ tọn yí sọn mẹmẹsunnu gbigbọmẹ tọn mítọn Amelika tọn lẹ dè. Enẹwutu vivẹnudido pọngbọ tọn ehe na mi dotẹnmẹ nado suahọ homẹdagbe heyin didohia hlan mí sọn whenu dindẹn die wayi tọn. Lẹblanulọkẹyi nankọtọn die nado yin apadewhe whẹndo daho mẹmẹsunnu lẹ he nọ yí owanyi Klistiani tọn do yizan mẹ lẹ tọn!”—Johanu 13:34, 35.

[Yẹdide to weda 7]

To madẹnmẹ—paladisi aigba ji tọn de po onú susu po na mẹlẹpo