Sinsẹ̀nzọnwiwa po Alindọn lẹpo po Mahopọnna Whlepọn Lẹ — WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn

Otàn Gbẹzan Tọn

Sinsẹ̀nzọnwiwa po Alindọn lẹpo po Mahopọnna Whlepọn Lẹ

DILE E YIN DIDỌ GBỌN RODOLFO LOZANO DALI

Yẹn yin jiji to Mexique, to tòdaho Gómez Palacio, to ayimatẹn Durango tọn mẹ, to 17 septembre 1917. Gufinfọ́n Mexique-nu lẹ tọn tin to zoji. Dile etlẹ yindọ gufinfọ́n lọ wá vivọnu to 1920, tukladomẹ to awà lọ ji fie mí nọ nọ̀ zindonukọn na owhe susu lẹ to nukọnmẹ, bo hẹn gbẹninọ sinyẹnawu tlala.

TLOLO, he Mama yọnẹn dọ avùntọ́nmẹ jlo na tin to pipli atẹṣitọ lẹ tọn po awhànpa lọ po ṣẹnṣẹn, e whlá yẹn po nọvisunnu ṣie atọ̀n po nọviyọnnu awe po do ohọ̀ mẹ na azán delẹ. Onú vude wẹ mí tindo nado dù, podọ yẹn flin dọ yẹn po nọviyọnnu ṣie pẹvi po họ̀nwhla do akanma glọ. To enẹgodo, Mama basi nudide nado hẹn mí ovi lẹ yì États-Unis, fie otọ́ ṣie na wá kọnawudopọ hẹ mí te to godo mẹ.

Mí wá Californie to 1926, ojlẹ vude whẹpo Flumẹjijẹ Daho gbajẹgbonu do États-Unis ji. Mí nọ sẹtẹn yì fidepope he mí sọgan mọ azọ́n te, yì nọtẹn lẹ taidi San Joaquin Valley, Santa Clara, Salinas, po King City po. Mí plọn nado nọ wazọ́n to ogle lẹ mẹ podọ nado nọ ṣinyan atin sinsẹ́n po omá wunmẹ lẹpo po. Dile etlẹ yindọ jọja whenu ṣie yin dopo to ojlẹ azọ́n sinsinyẹn tọn mẹ, ojlẹ awuvivi tọn taun de wẹ eyin to gbẹzan ṣie mẹ.

Nugbo Biblu Tọn Jẹ Mí Dè

To mars 1928, Biblu Plọntọ de, dile Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yin yiylọ dọ to whenẹnu, dla mí pọ́n. Ewọ yin dawe mẹhomẹ, he nọ do Espagne-gbè de he yinkọ etọn yin Esteban Rivera. Hosọ alọnuwe pẹvi he e jo do lọ tọn, heyin “Fie wẹ Oṣiọ lẹ Tin Te?,” yinuwado oji e, dile nuhe e bẹhẹn lẹ lọsu wà do. Dile yẹn tlẹ yin jọja de sọ, yẹn doafọna oplọn Biblu tọn po gbẹdido hẹ Biblu Plọntọ lẹ po. To madẹnmẹ, onọ̀ ṣie po nọviyọnnu ṣie Aurora po sọ lẹzun pipàtọ zohunhunnọ Jehovah tọn lẹ.

To gblagbla 1930 tọn lẹ mẹ, Plitẹnhọ Ahọluduta tọn de yin gbigbá do San Jose na agun he nọ do Glẹnsigbe. To whenuena e yindọ omẹ hispanique tọn susu nọ wazọ́n to ogle lẹ mẹ to awà lọ ji, mí jẹ yẹwhehodọ hlan yé ji bosọ nọ basi Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn. Mí nọ wà ehe po alọgọ Kunnudetọ Amérique Latine-nu he tọ́nsọn San Francisco lẹ tọn po, he dẹ̀ndo mí na nudi kilomẹtlu 80. To madẹnmẹ, mí tindo nudi gbẹtọ 60 he nọ wá opli he nọ yin bibasi to Espagne-gbè mẹ lẹ to Plitẹnhọ Ahọluduta San Jose tọn mẹ.

To godo mẹ, to 28 février 1940, yẹn basi yẹhiadonu klandowiwe ṣie tọn hlan Jehovah gbọn baptẹm osin tọn dali to plidopọ de ji to San Jose. To owhe he bọdego mẹ, yẹn yin dide taidi gbehosọnalitọ de, yèdọ lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de. Enẹgodo to avril 1943, yẹn yin oylọ-basina nado sẹtẹn yì Stockton, tòdaho de he dẹn na nudi kilomẹtlu 130, nado wleawuna agun he nọ do Espagne-gbè de. To ojlẹ lọ mẹ, yẹn to sinsẹ̀nzọnwà taidi nugopọntọ azinponọ na agun Glẹnsigbe tọn he tin to San Jose, podọ yẹn sọ to nukunpedo Kunnudetọ Espagne-gbè dotọ́ he tin to finẹ lẹ go. To whenuena yẹn ko basi tito na mẹdevo lẹ nado penukundo azọngban ehelẹ go godo, yẹn sẹtẹn yì Stockton.

Tenọgligo-Hinhẹn Yin Whiwhlepọn

To bẹjẹeji to 1940, yẹn yin oylọ-basina pludopludo wá pipli he nọ basi oylọnamẹ biọ sinsẹ̀nzọn awhàn tọn mẹ lẹ nukọn, ṣigba teninọ ṣie taidi mẹhe gbẹ́ ma nado ze awhànfunnu de na ayihadawhẹnamẹnu wutu nọ yin sisi na to ojlẹ dopodopo mẹ. Tlolo he États-Unis biọ wẹkẹ whàn awetọ mẹ to décembre 1941 godo, kọgbidinamẹ sọn pipli he nọ basi oylọnamẹ biọ sinsẹ̀nzọn awhàn tọn mẹ dè sinyẹn deji. To godo mẹ, to 1944, yẹn yin zizedo gànpamẹ. Dile yẹn to tenọpọn whẹdanamẹ ṣie, yẹn yin zizedo abò dòglọ tọn de mẹ hẹ sẹ́nhẹngbatọ lẹ. Yinyọnẹn dọ dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ wẹ yẹn yin, susu to yé mẹ kanse gando lehe sẹ́nhẹngba yetọn na yinuwa do teninọ yetọn to Jiwheyẹwhe nukọn do go.

Kunnudetọ lẹ to San Jose suahọ na yẹn nido sọgan yin tuntundote, kakajẹ whẹdanamẹ lọ whenu. Whẹ̀yidọtọ de to Los Angeles he nọtena mẹhe yin whẹylọ lẹ to whẹho jlọjẹ tovi lẹ tọn mẹ kẹalọyi whẹho ṣie matin akuẹ. Whẹ̀datọ lọ basi nudide nado na mi mẹdekannujẹ to dodonu lọ ji dọ yẹn na doalọtena gbehosọnalitọ bibasi, kẹalọyi agbasazọ́n de, bo nasọ nọ sọawuhia aṣẹpatọ lẹ to osun dopodopo mẹ. Yẹn ma kẹalọyi nudide enẹ gba, enẹwutu yẹn yin zizedo gànpamẹ na owhe awe to oganpa Lopo McNeil tọn mẹ to Ayimatẹn Washington tọn mẹ. Yẹn yí whenu ṣie zan nado plọn Biblu vẹkuvẹku to finẹ. Yẹn sọ plọn wezinzin. To nuhe ma pé owhe awe mẹ, yẹn yin didetọn na walọyizan dagbe wutu. To afọdopolọji yẹn basi tito lẹ nado bẹ lizọnyizọn gbehosọnalitọ tọn jẹeji.

Nuwiwa Heyin Hinhẹngblodeji

To awewe 1947 tọn mẹ, yẹn yin azọ́ndena nado wazọ́n to mẹhe nọ do Espagne-gbè to Tòdaho Colorado tọn mẹ, to Texas, to pọmẹ hẹ gbẹdohẹmẹtọ gbehosọnalitọ de. Ṣigba aimẹ lọ fá zẹjlẹgo sọmọ bọ mí yì San Antonio nado mọ yozò. Ṣigba, jikun nọ ja to finẹ sọmọ bọ lizọnyizọn họndekọn-jẹ-họndekọn tọn mítọn yin alọhẹndotena. Akuẹ mítọn vọ̀ to madẹnmẹ. Na osẹ delẹ mí nọ dù blẹdi he mẹ chou omú tin te po tii luzerne tọn po. Gbẹdohẹmẹtọ ṣie lẹkọyi whé, ṣigba yẹn gbọṣi finẹ. To whenuena Kunnudetọ Glẹnsigbe-dotọ́ lẹ doayi nuhudo agbasa tọn ṣie lẹ go, yé jẹ alọgọ na mi ji.

To amàkikọ-whenu he bọdego, yẹn lẹkọyi azọ́ndenamẹ ṣie mẹ to Tòdaho Colorado tọn mẹ, podọ to agọgbọnẹnmẹ agun pẹvi he nọ do Espagne-gbè de yin didoai. Enẹgodo yẹn sẹtẹn yì Sweetwater, Texas, fie yẹn gọalọ nado ze agun he nọ do Espagne-gbè devo dai te. To whenuena yẹn tin to Sweetwater, yẹn mọ wekanhlanmẹ de yí he basi oylọ na mi yì klasi 15tọ́ Wehọmẹ Biblu Pinplọn Watchtower Giliadi Tọn na azọ́nplọnmẹ mẹdehlan tọn he bẹjẹeji to 22 février 1950. To gbedewema-yíyí to alúnlùn enẹ mẹ godo to plidopọ akọjọpli tọn lọ ji to Yankee Stadium to Tòdaho New York tọn mẹ, yẹn gbọṣi tatọ́-tẹnnọ aihọn tọn heyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Brooklyn na osun atọ̀n. Yẹn mọ azọ́nplọnmẹ yí to finẹ na azọ́ndenamẹ ṣie to wekantẹn alahọ Mexique tọn mẹ.

Azọ́n to Mexique

Yẹn jẹ Tòdaho Mexico tọn mẹ to 20 octobre 1950. To nudi osẹ awe godo, yẹn yin dide taidi nugopọntọ alahọ tọn, azọ́ndenamẹ de he yẹn penukundego na owhe ẹnẹ-daa. Numimọ he yẹn ko tindo to sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ tọn mẹ, to gànpamẹ, to Giliadi, podọ to Brooklyn sọawuhia nado yin alemọyinu tlala. To whenuena yẹn jẹ Mexique, yẹn yawu mọ nuhudo lọ nado jlọ gbigbọnọ-yinyin mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu Mexique-nu mítọn lẹ tọn po dote. Nuhudo tin na titengbe tọn nado gọalọna yé nado hẹn nujinọtedo he yiaga walọ dagbe tọn heyin Ohó Jiwheyẹwhe tọn go.

To otò Amérique-latine tọn lẹ mẹ, gọna Mexique, nuyiwa aṣa tọn wẹ e yin na asu po asi po nado nọpọ́ matin alọwle sọgbe hẹ osẹ́n. Sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ, titengbe Ṣọṣi Katoliki Lomu tọn, ko na dotẹnmẹ nuyiwa aṣa tọn he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe ehe nado gbayipe. (Heblu lẹ 13:4) Gbọnmọ dali, mẹdelẹ ko lẹzun hagbẹ agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn, dile etlẹ yindọ yé ma ko wlealọ sọgbe hẹ osẹ́n. Todin tito de yin bibasi na omẹ mọnkọtọn lẹ nado yin nina osun ṣidopo nado hẹn alọwle yetọn lẹ sọgbe hẹ osẹ́n. Eyin e mayin mọ yé ma nasọ yin pinpọnhlan taidi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ba.

Na mẹsusu, hinhẹn gbẹzan yetọn lẹ sọgbe bọawu. Yé tindo nuhudo nado hẹn haṣinṣan he mẹ yé ko tin te lọ sọgbe hẹ osẹ́n poun gbọn alọwiwle dali. Mẹdevo lẹ tindo ninọmẹ gigẹdẹ taun lẹ. Di apajlẹ, mẹdelẹ ko wlealọ whlaawe, podọ etlẹ yin whlaatọ̀n, bo ma tlẹ ko tindo wema gbẹdai sọgbe hẹ osẹ́n tọn depope pọ́n. To whenuena ninọmẹ alọwle omẹ Jehovah tọn lẹ tọn wá tin to kọndopọmẹ hẹ nuplọnmẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ, dona dagbe gbigbọmẹ tọn lẹ yin vivi etọn dù to agun lẹ ṣẹnṣẹn.—1 Kọlintinu lẹ 6:9-11.

To azán enẹlẹ gbè obá he mẹ wepinplọn tin te to Mexique yido to paa mẹ. Etlẹ yin whẹpo yẹn do wá to 1950, wekantẹn alahọ tọn ko jẹ titobasina klasi yọ́n-hia po yọ́n-kan po tọn lẹ ji to agun lẹ mẹ. Todin klasi ehelẹ sọ vọ́ yin titobasina, podọ tito lẹ yin bibasi nado hẹn yé tindo kandai to gandudu dè. Sọn 1946 gbọ́n, to whenuena yè jẹ kandai lẹ tindo ji, hugan gbẹtọ 143 000 wẹ ko yin pinplọn nado yọ́n-wehia bosọ yọ́n-wekan to Mexique to klasi heyin anadena gbọn Kunnudetọ lẹ dali lẹ mẹ!

Osẹ́n lẹ to Mexique sinyẹn tlala gando sinsẹ̀n go. Ṣigba, to owhe agọe tọn lẹ mẹ diọdo titengbe lẹ ko tin gando whẹho ehe go. To 1992 osẹ́n yọyọ de yin zizedai do whẹho sinsẹ̀n tọn lẹ ji, enẹwutu to 1993, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to Mexique ze yinkọ dai to osẹ́n liho taidi titobasinanu sinsẹ̀n tọn de.

Diọdo ehelẹ ko yin asisa ayajẹ daho tọn na mi, nude he yẹn dona ko lẹn taidi nuhe ma yọnbasi to ojlẹ bẹjẹeji tọn lẹ mẹ. To owhe susu lẹ gblamẹ, yẹn ko dla wekantẹn gandudu tọn lẹ pọ́n pludopludo bo ko pehẹ walọyizan jimadedomẹgo tọn. Ṣigba, onú dagbe wẹ eyin nado mọ lehe whẹho ehelẹ ko yin dididẹ gbọn Azọ́nwatẹn Jlọjẹ Sọgbe hẹ Osẹ́n tọn to wekantẹn alahọ mítọn tọn mẹ dali, bọ e do yindọ aliglọnnamẹnu vude poun wẹ mí nọ dukosọhẹ todin to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ.

Sinsẹ̀nzọnwiwa hẹ Alọwlemẹ Mẹdehlan De

To whenuena yẹn wá Mexique, mẹhe ko mọ gbedewema klasi Giliadi tọn yí jẹnukọn lẹ susu wẹ tin to otò lọ mẹ. Dopo to omẹ ehelẹ mẹ wẹ Esther Vartanian, heyin Kunnudetọ Armenie tọn de he ko bẹ gbehosọnalitọ jẹeji to Vallejo, Californie, to 1942. Mí wlealọ to 30 juillet 1955, podọ to enẹgodo zindonukọn to azọ́ndenamẹ mítọn mẹ to Mexique. Esther gbọṣi azọ́n mẹdehlan tọn mẹ to Tòdaho Mexico tọn mẹ, bọ mí nọ nọ̀ alahọ mẹ, fie yẹn zindonukọn nado to sinsẹ̀nzọnwà te.

To 1947, Esther ko wá azọ́ndenamẹ mẹdehlan tọn etọn tintan mẹ to Monterrey, Nuevo León, Mexique. Agun dopo he tindo Kunnudetọ 40 kẹdẹ wẹ tin to Monterrey, ṣigba to ojlẹ he mẹ ewọ yin tẹnsẹna yì Tòdaho Mexico tọn mẹ te to 1950, agun ẹnẹ wẹ ko tin to finẹ. To alahọ mítọn mẹ sẹpọ Tòdaho Mexico tọn, jọja awe heyin hẹnnumẹ whẹndo he Esther ko plọn Biblu hẹ lẹ tọn to whenuena e to sinsẹ̀nzọnwà to Monterrey tin to finẹ to alọnu din.

Yigodo jẹ 1950 aigba-denamẹ yẹwhehodidọ tọn heyin mẹdehlan lẹ tọn to Tòdaho Mexico tọn mẹ bẹ suhugan tòdaho lọ tọn hẹn. Yé nọ zọnafọ gbọn aigba-denamẹ yetọn ji kavi nọ do ahi-hún hoho he nọ gọ́ na gbẹtọ lẹ. To whenuena yẹn jẹ finẹ to vivọnu 1950 tọn, agun ṣinawe wẹ tin. Todin ehelẹ ko jideji taun yì nudi 1 600, po wẹnlatọ Ahọluduta tọn he hugan 90 000 po to Tòdaho Mexico tọn mẹ, podọ to owhe he wayi mẹ, hugan gbẹtọ 250 000 wẹ wá Oflin okú Klisti tọn to finẹ! To owhe susu lẹ gblamẹ, Esther po yẹn po ko tindo lẹblanulọkẹyi nado wà sinsẹ̀nzọn to susu agun ehelẹ tọn mẹ.

To whenuena yẹn po Esther po bẹ plọnmẹ Biblu de jẹeji, mí nọ saba tẹnpọn nado hẹn otọ́ whẹndo lọ tọn tindo ojlo na whẹndo lọ blebu nido sọgan tindo mahẹ. Gbọnmọ dali, mí ko mọ whẹndo daho susu lẹ nado wá nado to Jehovah sẹ̀n. Yẹn yọnẹn dọ dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu jideji niyaniya sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn do tin to Mexique wẹ yin dọ whẹndo lẹ blebu to kọndopọmẹ nọ saba kọnawudopọ to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ.

Jehovah Ko Dona Azọ́n Lọ

Sọn 1950 gbọ́n nukọnyiyi azọ́n lọ tọn to Mexique ko yin ayidego tọn, yèdọ jideji to sọha mẹ podọ diọdo lẹ to titobasinanu liho. Homẹhunhun nujọnu tọn de wẹ e yin nado yidogọna jideji lọ to aliho pẹvi de mẹ, bo to azọ́nwa hẹ gbẹtọ johẹmẹtọ po ayajẹnọ mọnkọtọn lẹ po.

Karl Klein, he wà sinsẹ̀nzọn taidi dopo to Hagbẹ Anademẹtọ heyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ, po asi etọn, Margaret po, dla mí pọ́n to whenuena yé tin to gbọjẹ mẹ to owhe delẹ die wayi. Mẹmẹsunnu Klein jlo nado yọ́n lehe azọ́n lọ to yìyì do to aigba-denamẹ Mexique tọn mítọn ji, enẹwutu ewọ po Margaret po wá Agun San Juan Tezontla tọn mẹ, sẹpọ Tòdaho Mexico tọn, fie mí nọ yì to ojlẹ enẹ mẹ. Plitẹnhọ mítọn whè, nudi mẹtlu 4,5 na gbigblo podọ mẹtlu 5,5 na tedidi. To whenuena mí jẹ finẹ, nudi gbẹtọ 70 wẹ tin to finẹ, podọ e vẹawu nado mọ fie yè sọgan nọte te. Mẹhomẹ lẹ sinai do oján lẹ ji, jọja lẹ do oján gaa lẹ ji, podọ ovi flinflin lẹ do bliki lẹ ji kavi to kọmẹ.

Homẹhun Mẹmẹsunnu Klein tlala na ovi lọ lẹpo wẹ tindo Biblu yetọn lẹ, bosọ to wefọ Biblu tọn lẹ hùn to pọmẹ hẹ hodọtọ lọ. To hodidọ gbangba tọn lọ godo, Mẹmẹsunnu Klein dọho do Matiu 13:19-23 ji bosọ dọ dọ “aigba dagbe” he Jesu donù e go susu wẹ tin to Mexique. To alọnu din, ṣinawe to ovi he tin to mẹplidopọ lẹ mẹ to gbenẹgbe wẹ to azọ́nwa to azọ́nwatẹn daho-gbó heyin owhé alahọ tọn lẹ hinhẹngblodeji he madẹn do Tòdaho Mexico tọn. Devo to sinsẹ̀nzọnwà to Bẹtẹli, podọ susu devo lẹ yin gbehosọnalitọ!

To whenuena yẹn wá Tòdaho Mexico tọn mẹ, hagbẹ 11 poun wẹ tin to alahọ mítọn mẹ. Todin mí tindo 1 350 he to azọ́nwa to owhé lọ gbè, nudi 250 yetọn to azọ́n họgbigbá tọn wà heyin alahọ yọyọ gbigbá tọn. To whenuena azọ́n ehe lẹpo na wá vivọnu, vlavo to 2002, mí na penugo nado mọ adọtẹn na nudi gbẹtọ 1 300 to owhé he yin hinhẹngblodeji mítọn lẹ gbè. Nado lẹnnupọn dọ to 1950 mí tindo nuhe ma pé wẹnlatọ Ahọluduta tọn 7 000 to otò lọ blebu mẹ, ṣigba todin mí tindo hugan 500 000! Ahun ṣie gọfla na ayajẹ to whenuena yẹn mọ aliho he mẹ Jehovah ko dona vivẹnudido mẹmẹsunnu whiwhẹnọ Mexique-nu mítọn lẹ tọn, he wazọ́n sinsinyẹn sọmọ nado pà ewọ te lẹ.

Pinpannukọn Avùnnukundiọsọmẹ Daho De

Dopo to avùnnukundiọsọmẹ ṣie he klohugan lẹ mẹ to agọe wẹ yin azọ̀n. To paa mẹ, yẹn ko yin mẹhe tindo agbasalilo de. Ṣigba to novembre 1988, yẹn jẹazọ̀n asaku-awàku tọn de he yinuwado nugopipe nulẹnpọn tọn ṣie ji tlala. Pẹdido wẹ na Jehovah, gbọn nuwiwa lanmẹyiya tọn po nukunpedomẹgo devo lẹ po dali, yẹn ko jẹgangan jẹ obá de mẹ, ṣigba apadewhe to agbasagonu ṣie lẹ mẹ ma nọ zé dile yẹn nọ jlo do gba. Yẹn zindonukọn nado to nukunpedo dee go bosọ to nukunpedomẹgo dotowhé tọn mọyi nado dapana tadudu sinsinyẹn po kọdetọn devo lẹ po he gbọṣi aimẹ.

Dile etlẹ yindọ yẹn ma sọgan wà onú susu dile e na jlo mi do, yẹn mọ pekọ to yinyọnẹn mẹ dọ yẹn ko penugo nado gọalọna mẹsusu nado plọnnu dogbọn lẹndai Jehovah tọn lẹ dali podọ nado lẹzun devizọnwatọ klandowiwe etọn lẹ. Yẹn sọ duvivi hodidọ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu Klistiani susu lẹ po dile e yọnbasi do to whenuena yé dla alahọ mítọn pọ́n; yẹn tindo numọtolanmẹ dọ mí nọ na tuli ode awetọ.

To yinyọnẹn dọ Jehovah nọ yọ́n pinpẹn sinsẹ̀nzọn mítọn hlan ẹn tọn podọ dọ nuhe mí ko wà ma yin to ovọ́ mẹ gba ko hẹn mi lodo tlala. (1 Kọlintinu lẹ 15:58) Mahopọnna dogbó po awutuzọ̀n ṣie lẹ po, yẹn ko yí hogbe Kọlọsinu lẹ 3:23, 24 tọn lẹ do ahun mẹ he dọmọ: “Nudepope he mì to wiwà, mì nọ yí ayiha dódó do wà ẹ, kẹdẹdi hlan Oklunọ, e ma yin hlan gbẹtọ gba. Na mì ni yọnẹn dọ Oklunọ dè wẹ mìwlẹ na mọ alè ogú tọn yí te.” To tonusisena tudohomẹnamẹ ehe mẹ, yẹn ko plọn nado sẹ̀n Jehovah po alindọn lẹpo po mahopọnna whlepọn lẹ.

[Yẹdide to weda 24]

To 1942 whenuena yẹn yin gbehosọnalitọ

[Yẹdide to weda 24]

Asi ṣie bẹ azọ́ndenamẹ mẹdehlan tọn etọn jẹeji to Mexique to 1947

[Yẹdide to weda 24]

Hẹ Esther to egbehe

[Yẹdide to weda 26]

Amiyọn mẹ to aga: Whẹndo Bẹtẹli Mexique tọn mítọn to 1952 po yẹn po to nukọn

To aga: Hugan gbẹtọ 109 000 plidopọ to aihundatẹn Tòdaho Mexico tọn ehe mẹ na plidopọ agbegbe tọn de to 1999

Amiyọn mẹ to odò: Owhé alahọ yọyọ mítọn tọn he ko sẹpọ vivọnu todin