Be Dona Jehovah Tọn Na Plá We Ya?
“Dona he lẹpo nasọ wá oji we, bo plá we, eyin hiẹ na nọ tuntóai hlan ogbè OKLUNỌ lọ Jiwheyẹwhe towe tọn.”—DEUTELONOMI 28:2.
1. Etẹwẹ na dohia eyin Islaelivi lẹ na mọ dona kavi dẹhodo lẹ yí?
SẸPỌ vivọnu gbejizọnlin owhe 40 to zungbo mẹ tọn yetọn, Islaelivi lẹ dosla do Agbàdo Moabi tọn mẹ. Aigba Pagbe tọn tin to nukọn yetọn. Todin Mose wlan owe Deutelonomi tọn, he bẹ dona po dẹhodo debọdo-dego lẹ po hẹn. Eyin Islaelivi lẹ “na nọ tuntóai hlan ogbè OKLUNỌ” tọn gbọn tonusisena ẹn dali, dona lẹ na “plá” yé. Jehovah yiwanna yé taidi ‘nutindo vonọtaun’ etọn lẹ bosọ jlo nado do huhlọn etọn hia do ota yetọn mẹ. Ṣigba eyin yé ma na tuntóai hlan ẹn, dẹhodo lẹ na plá yé janwẹ.—Deutelonomi 8:10-14; 26:18; 28:2, 15.
2. Etẹwẹ yin zẹẹmẹ hogbe nuyiwa tọn Heblu tọn heyin lilẹdo “na nọ tuntóai” podọ “plá” to Deutelonomi 28:2 mẹ lẹ tọn?
2 Hogbe nuyiwa Heblu tọn heyin lilẹdo “na nọ tuntóai” to Deutelonomi 28:2 mẹ do nuyiwa he to nukọnzindo de hia. Omẹ Jehovah tọn lẹ ma dona nọ tuntóai na ẹn vlavo poun gba; yé dona nọ tuntóai na ẹn to gbẹzan yetọn lẹpo mẹ. Whenẹnu kẹdẹ wẹ dona sọn olọn mẹ wá lẹ na plá yé. Hogbe nuyiwa tọn Heblu tọn heyin lilẹdo “plá” ko yin didohia taidi hogbe gbeyinyan tọn de he nọ saba zẹẹmẹdo “nado wle” kavi “nado jẹ e kọ̀n.”
3. Nawẹ mí sọgan taidi Jọṣua gbọn, podọ etẹwutu ehe yin nujọnu taun?
3 Jọṣua heyin nukọntọ Islaelivi lẹ tọn de nado tuntóai na Jehovah, enẹwutu e mọ dona lẹ yí. Jọṣua dọmọ: “Mì bo de to azán he gbè mẹhe mì na nọ sẹ̀n . . . Na yẹn tọn po owhé ṣie po, míwlẹ na OKLUNỌ lọ sẹ̀n.” To enẹ sisè mẹ, gbẹtọ lọ lẹ yigbe dọmọ: “Jiwheyẹwhe dike blo bọ míwlẹ na do gbẹ́ OKLUNỌ dai nado sẹ̀n yẹwhe devo lẹ.” (Jọṣua 24:15, 16) Na walọ dagbe Jọṣua tọn wutu, e tin to omẹ vude he tindo lẹblanulọkẹyi lọ bo yì Aigba Pagbe tọn ji to whẹndo etọn mẹ lẹ mẹ. To egbehe, mí tin to bẹbẹnu Aigba Pagbe tọn de he klo hugan—enẹwẹ paladisi aigba ji tọn to ehe mẹ dona he sù tlala hugan Jọṣua whenu tọn lẹ to tenọpọn mẹlẹpo he tindo alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn te. Be dona mọnkọtọn lẹ na plá we ya? Yé na wàmọ eyin hiẹ nọ tuntóai na Jehovah. Nado hẹn gbemima towe lodo nado to mọwà, gbadopọnna whenuho akọta Islaeli hohowhenu tọn gọna apajlẹ dagbe mẹdopodopo lẹ tọn.—Lomunu lẹ 15:4.
Dona Kavi Dẹhodo lẹ Ya?
4. To gblọndo mẹ hlan odẹ̀ Sọlọmọni tọn, etẹwẹ Jiwheyẹwhe na ẹn, podọ etẹwẹ dona yin numọtolanmẹ mítọn gando dona mọnkọtọn lẹ go?
4 To suhugan gandudu Ahọlu Sọlọmọni tọn whenu, Islaelivi lẹ mọ dona sẹhundaga lẹ yí sọn Jehovah dè. Yé duvivi vivomẹninọ po onú dagbe susugege lẹ tọn po. (1 Ahọlu lẹ 4:25) Dile etlẹ yindọ Sọlọmọni ma biọ adọkun agbasa tọn lẹ sọn Jiwheyẹwhe dè do, adọkun etọn wá yin yinyọnẹn gbayipe. Kakatimọ, to whenuena e gbẹ́ yin jọja bo ma ko tindo numimọ, e hodẹ̀ na ahun tonusise tọn de—yèdọ obiọ de he Jehovah na ẹn gbọn nuyọnẹn po wuntuntun po nina ẹn dali. Ehe hẹn Sọlọmọni penugo nado dawhẹna gbẹtọ lọ lẹ ganji, bo yọ́n dagbe gbọnvona oylan. Dile etlẹ yindọ Jiwheyẹwhe sọ na ẹn adọkun po gigo po, taidi jọja de, Sọlọmọni yọnẹn dọ adọkun gbigbọmẹ tọn wẹ họakuẹ hugan. (1 Ahọlu lẹ 3:9-13) Vlavo mí tindo agbasanu susu kavi lala, lehe mí dona dopẹ́ sọ eyin mí tindo nukundagbe Jehovah tọn bosọ yin adọkunnọ to gbigbọ-liho!
5. Etẹwẹ jọ to whenuena omẹ Islaeli po Juda tọn lẹ po gboawupo nado tuntóai na Jehovah?
5 Islaelivi lẹ gboawupo nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na dona Jehovah tọn lẹ. Na yé ma tuntóai na ẹn zọnmii wutu, dẹhodo heyin didọdai lẹ plá yé. Kọdetọn ehe tọn wẹ yindọ yé yin hihò gbọn kẹntọ yetọn lẹ dali bọ akọta Islaeli po Juda tọn po sọ yì kanlinmọgbenu. (Deutelonomi 28:36; 2 Ahọlu lẹ 17:22, 23; 2 Otannugbo lẹ 36:17-20) Be omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ plọnnu sọn yajiji enẹlẹ mẹ dọ dona sọn olọn mẹ wá lẹ nọ plá mẹhe tuntóai na Jehovah lẹ kẹdẹ ya? Pipotọ Juvi he lẹkọwa otò yetọn mẹ to 537 J.W.M. lẹ tindo dotẹnmẹ hundote nado dohia eyin yé ko tindo ‘ahun nuyọnẹn tọn de’ bo ko wá mọ todin dọ nuhudo tin nado nọ tuntóai na Jiwheyẹwhe zọnmii.—Psalm 90:12.
6. (a) Etẹwutu wẹ Jehovah do Hagai po Zekalia po hlan nado dọ dọdai na omẹ etọn lẹ? (b) Nunọwhinnusẹ́n tẹwẹ wẹndomẹ Jiwheyẹwhe tọn gbọn Hagai gblamẹ dohia?
6 Ju he lẹkọwa lẹ tùn agbà de bosọ bẹ tẹmpli Jelusalẹm tọn vivọ́ gbá jẹeji. Ṣigba to whenuena nukundiọsọmẹ sinsinyẹn fọ́n, zohunhun yetọn jẹ didepo ji bọ azọ́n lọ sọ doalọte. (Ẹzla 3:1-3, 10; 4:1-4, 23, 24) Yé sọ jẹ vivomẹninọ mẹdetiti tọn ze do otẹn tintan mẹ ji. Enẹwutu, Jiwheyẹwhe do yẹwhegán Hagai po Zekalia po hlan nado vọ́ zohunhun he yé tindo na sinsẹ̀n-bibasi nugbo hẹn jẹ yọyọ. Jehovah dọ gbọn Hagai gblamẹ dọmọ: “Be e yin ojlẹ de na mìlọsu nado nọ nọ̀ ohọ̀ ozànọ mìtọn lẹ mẹ, whenuena ohọ̀ [sinsẹ̀n-bibasi tọn] he mlọnai gbọgbé? . . . Mì ze ayiha mìtọn do aliho mìtọn lẹ go. Mìwlẹ ko do susu, bosọ hẹn vude wá họmẹ; mì to dùdù, ṣigba mì ma tindo pekọ. . . . Ewọ he to azọ́nkuẹ yí to azọ́nkuẹ yí nado yí i do apò po nùvo lẹ po de mẹ.” (Hagai 1:4-6) Gbigbọmẹnu lẹ yíyí do sanvọ́ na agbasanu lẹ ma nọ hẹn dona Jehovah tọn wá gba.—Luku 12:15-21.
7. Naegbọn Jehovah dọna Ju lẹ dọmọ: “Mì ze ayiha mìtọn do aliho mìtọn lẹ ji”?
7 Na yanwle egbesọ tọn lẹ to ahunmẹduna yé zẹjlẹgo wutu, Ju lẹ ko wọnji dọ dona Jiwheyẹwhe tọn lẹ taidi jikun po jibẹwawhé dagbe po na kọ̀n do yé ji, eyin yé gbọṣi tonusise hlan Jiwheyẹwhe mẹ, etlẹ yin to nukundiọsọmẹ nukọn kẹdẹ. (Hagai 1:9-11) To whelọnu lo, lehe tudohomẹnamẹ lọ sọgbe sọ dọmọ: “Mì ze ayiha mìtọn do aliho mìtọn lẹ go”! (Hagai 1:7) Nuhe Jehovah to didọna yé poun wẹ yindọ: ‘Mì lẹnnupọn! Mì pọ́n kọndopọ he tin to tuklajẹ ovọ́ mìtọn to ogle lẹ mẹ podọ to ninọmẹ gbọgbé ohọ̀ sinsẹ̀n-bibasi ṣie tọn mẹ.’ Hodidọ gbọdo yẹwhegán Jehovah tọn lẹ tọn biọ ahun todoaitọ yetọn lẹ tọn mẹ to godo mẹ, na gbẹtọ lọ lẹ vọ́ azọ́n tẹmpli tọn bẹjẹeji, bo dotana ẹn to 515 J.W.M.
8. Tudohomẹnamẹ tẹwẹ Jehovah na Ju lẹ to azán Malaki tọn gbè, podọ etẹwutu?
8 To godo mẹ, to azán yẹwhegán Malaki tọn lẹ gbè, Ju lẹ sọ jẹ ayihaawe tindo ji to gbigbọ-liho whladopo dogọ, bo tlẹ nọ ze avọ́sannu he mayin alọkẹyi lẹ donukọnna Jiwheyẹwhe. (Malaki 1:6-8) Enẹwutu, Jehovah na tuli yé nado hẹn madaotọ sinsẹ́n yetọn lẹ tọn wá agbànhọ mẹ nado whlé e pọ́n eyin e ma na hùn ovẹ́sẹ olọn tọn lẹ bo na kọ̀n dona lẹ do yé ji kaka nuhudo depope ma na tin ba. (Malaki 3:10) Lehe Ju lẹ gú sọ nado to tuklajẹ na nuhe Jiwheyẹwhe na na yé susugege eyin yé tuntóai na ogbè etọn zọnmii poun lẹ!—2 Otannugbo lẹ 31:10.
9. Gbẹzan omẹ atọ̀n he go Biblu donù tẹlẹ tọn wẹ mí na gbadopọnna?
9 To yidogọmẹ na whenuho akọta Islaeli tọn zizedonukọnnamẹ, kandai Biblu tọn sọ bẹ gbẹzan mẹsusu he mọ dona kavi dẹhodo sọn olọn mẹ wá yí tọn lẹ hẹn, sinai do vlavo yé tuntóai na Jehovah zọnmii kavi lala ji. Mì gbọ mí ni pọ́n nuhe mí sọgan plọn sọn atọ̀n to yé mẹ dè—Boazi, Nabali, po Hanna po. Gando yé go, hiẹ sọgan jlo nado hia owe Luti tọn gọna 1 Samuẹli 1:1–2:21 po 1 Samuẹli 25:2-42 po.
Boazi Tuntóai na Jiwheyẹwhe
10. Kọndopọ tẹwẹ tin to Boazi po Nabali po ṣẹnṣẹn?
10 Dile etlẹ yindọ Boazi po Nabali po ma nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ sọ, yé tindo onú delẹ to pọmẹ. Di dohia, yé omẹ awe lẹ nọgbẹ̀ to aigba Juda tọn ji. Yé tindo aigba bosọ yin adọkunnọ, yé omẹ awe lẹ sọ tindo dotẹnmẹ hundote vonọtaun nado do dagbewanyi hia mẹhe tin to nuhudo mẹ. Kọndopọ he tin to ṣẹnṣẹn yetọn lẹpo niyẹn.
11. Nawẹ Boazi dohia dọ emi to tótunai na Jehovah zọnmii gbọn?
11 Boazi nọgbẹ̀ to ojlẹ whẹdatọ Islaeli tọn lẹ tọn mẹ. E yinuwa hẹ mẹdevo lẹ po sisi po, podọ jibẹwawhétọ etọn lẹ sọ nọ si i taun. (Luti 2:4) To tonusisena Osẹ́n lọ mẹ, Boazi hẹn ẹn diun dọ wélu lẹ yin jijodo to ogle etọn mẹ na agbátọnọ po wamọnọ lẹ po. (Levitiku 19:9, 10) Etẹwẹ Boazi wà to whenuena e se gando Luti po Naomi po go bosọ mọ lehe Luti yí sọwhiwhe do to nukunpedo asunọ yọnhonọ etọn go do? E do mẹtọnhopọn vonọtaun hia Luti bosọ degbena sunnu etọn lẹ nado dike e ni wé wélu to ogle etọn mẹ. Gbọn hogbe po nuyiwa owanyinọ etọn lẹ po dali, Boazi dohia dọ emi yin sunnu gbigbọnọ he nọ tuntóai na Jehovah. Gbọnmọ dali, e mọ nukundagbe po dona Jiwheyẹwhe tọn lẹ po yí.—Levitiku 19:18; Luti 2:5-16.
12, 13. (a) Nawẹ Boazi do sisi sisosiso hia na osẹ́n mẹfligọ tọn Jehovah tọn gbọn? (b) Dona sọn olọn mẹ wá tẹlẹ wẹ plá Boazi?
12 Kunnudenu titengbe he dohia dọ Boazi tuntóai na Jehovah wẹ aliho ṣejannabi matindo tọn he mẹ e yinuwa te to osẹ́n mẹfligọ tọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Boazi wà nuhe go e pé lẹpo nado hẹn ẹn diun dọ ogú hẹnnumẹ etọn, yèdọ Elimelẹki, heyin asu he ko kú Naomi tọn, ni gbọṣi whẹndo Elimelẹki tọn mẹ. Gbọn ‘alọwle hẹ asi nọvisunnu mẹtọn tọn gblamẹ,’ asuṣiọsi de dona wlealọ hẹ hẹnnumẹ sẹpọmẹ asu he ko kú etọn tọn na visunnu depope he yé ji nido sọgan yí ogú lọ. (Deutelonomi 25:5-10; Levitiku 25:47-49) Luti ze ede jo nado wlealọ do otẹn Naomi tọn mẹ, na Naomi ko zẹ̀ owhe vijiji tọn go wutu. To whenuena hẹnnumẹ sẹpọmẹ Elimelẹki tọn de gbẹ́ nado gọalọna Naomi, Boazi yí Luti taidi asi. Obẹdi heyin visunnu yetọn yin pinpọnhlan taidi visunnu Naomi tọn podọ whédutọ sọgbe hẹ osẹ́n Elimelẹki tọn.—Luti 2:19, 20; 4:1, 6, 9, 13-16.
13 Dona susugege lẹ plá Boazi na tonusise matin ṣejannabi etọn na osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn wutu. Gbọn visunnu yetọn Obẹdi gblamẹ, ewọ po Luti po yin nina lẹblanulọkẹyi lilẹzun tọgbo Jesu Klisti tọn de. (Luti 2:12; 4:13, 21, 22; Matiu 1:1, 5, 6) Sọn nuyiwa ṣejannabi matindo Boazi tọn lẹ mẹ, mí plọn dọ dona lẹ nọ plá mẹhe do owanyi hia mẹdevo bosọ yinuwa to kọndopọmẹ hẹ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ.
Nabali Ma Tuntóai Gba
14. Gbẹtọ wunmẹ tẹwẹ Nabali yin?
14 To ma taidi Boazi mẹ, Nabali gboawupo nado tuntóai na Jehovah. E gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn he dọmọ: “Hiẹ na yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Levitiku 19:18) Nabali mayin gbẹtọ gbigbọnọ de gba; e yin ‘fifiẹtọ bọ walọ etọn lẹ sọ ylan.’ Devi etọn lẹ lọsu tlẹ pọ́n ẹn hlan taidi ‘mẹylankan de.’ Po gbesisọ po, yinkọ etọn, heyin Nabali, zẹẹmẹdo “gúgútọ,” kavi “hlònọ.” (1 Samuẹli 25:3, 17, 25) Enẹwutu nawẹ Nabali yinuwa gbọn to whenuena e tindo dotẹnmẹ hundote nado do homẹdagbe hia mẹhe tin to nuhudo mẹ de, yèdọ Davidi, mẹyiamisisadode Jehovah tọn?—1 Samuẹli 16:13.
15. Nawẹ Nabali yinuwa hẹ Davidi gbọn, podọ nawẹ Abigaili gbọnvona asu etọn to ehe mẹ gbọn?
15 To whenuena Davidi po sunnu etọn lẹ po dosla do lẹdo he mẹ kanlinpa Nabali tọn lẹ tin te, yé basi hihọ́ na yé sọn jaguda lẹ si vọnu. “Yé yin adó de hlan mí to zánmẹ podọ to okle,” wẹ lẹngbọhọtọ Nabali tọn dopo dọ. Ṣigba, to whenuena mẹdagun Davidi tọn lẹ biọ núdùdù, Nabali ‘dawhá do yé ji bo zun yé’ bosọ do yé hlan asigbá-alọgbá. (1 Samuẹli 25:2-16) Abigaili heyin asi Nabali tọn, hẹn núdùdù yì na Davidi to niyaniya mẹ. Na Davidi ko gblehomẹ wutu, e jlo na và Nabali po sunnu etọn lẹ po sudo. Gbọnmọ dali, afọdide Abigaili tọn whlẹn ogbẹ̀ mẹsusu tọn bosọ glọnalina Davidi sọn hùnhọ́dudu mẹ. Ṣigba nukunkẹn po fifiẹ Nabali tọn po ko zẹjlẹgo. To nudi azán ao godo, “OKLUNỌ hò Nabali, bọ e kú.”—1 Samuẹli 25:18-38.
16. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Boazi tọn bo gbẹ́ aliho Nabali tọn lẹ dai gbọn?
16 Vogbingbọn nankọtọn die to Boazi po Nabali po ṣẹnṣẹn! To whenuena e yindọ mí dona gbẹ́ aliho fifiẹ po ṣejannabi Nabali tọn lẹ po dai, mì gbọ mí ni hodo apajlẹ homẹdagbe po ṣejannabi matindo Boazi tọn po. (Heblu lẹ 13:16) Mí sọgan wàmọ gbọn ayinamẹ apọsteli Paulu tọn yíyí do yizan mẹ dali he dọmọ: “Le míwlẹ mọtẹn do, mì gbọ mí ni nọ wà dagbe hlan omẹ popo, humọ hlan yé heyin yise whédo tọn lẹ.” (Galatianu lẹ 6:10) To egbehe, “lẹngbọ devo” Jesu tọn lẹ, enẹwẹ Klistiani he tindo todido aigba ji tọn lẹ, tindo lẹblanulọkẹyi dagbe wiwà hlan mẹyiamisisadode Jehovah tọn lẹ tọn, yèdọ pipotọ 144 000 lẹ tọn, he na yin nina jọmaku to olọn mẹ. (Johanu 10:16; 1 Kọlintinu lẹ 15:50-53; Osọhia 14:1, 4) Jesu nọ pọ́n nuyiwa owanyinọ mọnkọtọn lẹ hlan taidi dọ yé yin wiwà hlan ewọ tlọlọ nkọtọn, podọ dagbe ehelẹ wiwà nọ dekọtọn do dona họakuẹ Jehovah tọn lẹ mẹ.—Matiu 25:34-40; 1 Johanu 3:18.
Whlepọn po Dona Hanna Tọn lẹ Po
17. Whlepọn tẹlẹ wẹ Hanna pannukọn, podọ nawẹ e yinuwa gbọn?
17 Dona Jehovah tọn sọ plá Hanna heyin yọnnu jijọ dagbenọ de. E nọgbẹ̀ to lẹdo osó Eflaimi tọn lẹ ji hẹ asu Levinu etọn, heyin Ẹlkana. Na eyin alọkẹyi gbọn Osẹ́n dali wutu, Ẹlkana tindo asi devo heyin Pẹnina. Hanna yin wẹnsinọ, yèdọ vlẹko de na Islaelivi yọnnu de, to whenuena Pẹnina tindo ovi susu. (1 Samuẹli 1:1-3; 1 Otannugbo lẹ 6:16, 33, 34) Ṣigba, kakati nado nọ miọnhomẹna Hanna, Pẹnina nọ yinuwa to aliho owanyi matindo tọn mẹ he nọ gblehomẹna Hanna jẹ obá avi po núdùdù madu tọn po mẹ. Dehe tlẹ sọ ylan hugan wẹ yindọ, e nọ jọ to “whemẹ whemẹ,” to whelẹponu he whẹndo lọ yì ohọ̀ Jehovah tọn mẹ to Ṣilo. (1 Samuẹli 1:4-8) Mẹtọnmahopọn nankọ die to adà Pẹnina tọn mẹ, podọ whlepọn nankọ die na Hanna! Etomọṣo, Hanna ma gblewhẹdo Jehovah pọ́n gbede; mọjanwẹ e ma nọ sinai do whégbè to whenuena asu etọn jei Ṣilo gba. Enẹwutu, dona họakuẹ de wá plá ẹ to godo mẹ.
18. Apajlẹ tẹwẹ Hanna zedai?
18 Hanna ze apajlẹ dagbe de dai na omẹ Jehovah tọn lẹ to egbehe, titengbe mẹhe hodidọ he ma sọgbe mẹdevo lẹ tọn sọgan ko gbleawuna lẹ. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, mẹdetiti kinklan dolá mayin pọngbọ lọ gba. (Howhinwhẹn lẹ 18:1) Hanna ma dike whlepọn etọn lẹ ni de ojlo he e tindo na fie Ohó Jiwheyẹwhe tọn nọ yin pinplọn te bọ omẹ etọn lẹ nọ pli do etọn pò gba. Enẹwutu e lodo to gbigbọ-liho. Odẹ̀ whanpẹnọ etọn heyin kinkàndai to 1 Samuẹli 2:1-10 mẹ do lehe gbigbọnọ-yinyin etọn siso sọ hia.a
19. Nawẹ mí sọgan do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na onú gbigbọmẹ tọn lẹ gbọn?
19 Taidi devizọnwatọ egbezangbe Jehovah tọn lẹ, mí ma nọ basi sinsẹ̀n to gòhọtúntún de mẹ gba. Etomọṣo, mí sọgan do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn hia na onú gbigbọmẹ tọn lẹ, yèdọ dile Hanna basi do. Di dohia, mí sọgan do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn sisosiso mítọn hia na adọkun gbigbọmẹ tọn lẹ gbọn tintin to opli Klistiani tọn lẹ, plidopọ lẹdo tọn lẹ, po agbegbe tọn lẹ po ji to gbesisọmẹ mẹ dali. Mì gbọ mí ni nọ yí ojlẹ ehelẹ zan nado na tuli ode awetọ to sinsẹ̀n-bibasi nugbo Jehovah tọn mẹ, mẹhe ko na mí ‘lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀n wiwe bibasi hlan ẹn to nugbonọ-yinyin po dodowiwa po mẹ matin obu’ tọn mẹ.—Luku 1:74, 75; Heblu lẹ 10:24, 25.
20, 21. Nawẹ Hanna yin ahọsuna na mẹdezejo hlan Jiwheyẹwhe etọn gbọn?
20 Jehovah mọ mẹdezejo hlan Jiwheyẹwhe Hanna tọn bosọ suahọ ẹ susugege. To gbejizọnlin whẹndo lọ tọn dopo yì Ṣilo whenu, Hanna he to avivi hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe vẹkuvẹku bo dopà dọmọ: “OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn, eyin hiẹ nugbonugbo na pọ́n nukunbibia deviyọnnu towe tọn, bo flin mi, bo ma wọn deviyọnnu towe gba, ṣigba bo na yọpọsunnu de hlan deviyọnnu towe, whenẹnu yẹn na na ẹn hlan OKLUNỌ to azán ogbẹ̀ etọn tọn lẹpo mẹ.” (1 Samuẹli 1:9-11) Jiwheyẹwhe se ovẹvivẹ Hanna tọn bosọ na ẹn visunnu de, he e ylọ dọ Samuẹli. To whenuena e deanọna ẹn, e plan ẹn yì Ṣilo na e nido sọgan to devizọnwa to gòhọtúntún mẹ.—1 Samuẹli 1:20, 24-28.
21 Hanna yiwanna Jiwheyẹwhe bosọ hẹn opà he e dó to kọndopọmẹ hẹ Samuẹli di. Podọ lẹnnupọndo dona họakuẹ he ewọ po Ẹlkana po duvivi etọn na visunnu vivẹ yetọn sẹ̀n Jehovah to gòhọtúntún mẹ wutu ji! Mẹjitọ Klistiani susu nọ tindo ayajẹ po dona mọnkọtọn lẹ po na visunnu po viyọnnu yetọn lẹ po nọ sẹ̀n taidi wẹndagbe-jlatọ whenu gigọ́ tọn, hagbẹ whẹndo Bẹtẹli tọn, kavi to aliho devo he nọ pagigona Jehovah lẹ mẹ wutu.
To Tótunai na Jehovah Zọnmii!
22, 23. (a) Nujikudo etẹ tọn wẹ mí na tindo eyin mí to tótunai na ogbè Jehovah tọn zọnmii? (b) Etẹwẹ na yin dogbapọnna to hosọ he na bọdego mẹ?
22 Nujikudo tẹwẹ mí na tindo eyin mí to tótunai na Jehovah zọnmii? Mí na wàdọkun to gbigbọmẹ eyin mí do owanyi ahundoponọ hia Jiwheyẹwhe bọ aliho gbẹzan tọn mítọn dohia dọ devizọnwatọ klandowiwe etọn wẹ mí yin. Eyin afọdidona aliho nuyiwa tọn mọnkọtọn tlẹ zẹẹmẹdo dọ mí dona doakọnna whlepọn sinsinyẹn lẹ, dona Jehovah tọn na plá mí dandan, to aliho susugege mẹ hugan ehe mí sọgan donukun.—Psalm 37:4; Heblu lẹ 6:10.
23 Dona susu wẹ Jiwheyẹwhe na na omẹ etọn lẹ to sọgodo. Na tonusise yíyí do tuntóai na Jehovah wutu, “gbẹtọ susugege” de na yin whinwhlẹngán gbọn “nukunbibia daho” mẹ podọ yé nasọ tindo ayajẹ gbẹninọ to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ tọn. (Osọhia 7:9-14; 2 Pita 3:13) Finẹ wẹ Jehovah na hẹn pekọ wá na nuhudo dodonọ omẹ etọn lẹ tọn lẹpo to gigọ́mẹ te. (Psalm 145:16) Ṣigba, dile hosọ he na bọdego na dohia do, mẹhe to tótunai na ogbè Jehovah tọn zọnmii lẹ tlẹ nọ ‘mọ nunina dagbedagbe po nunina he sọgbe lẹ po yí sọn aga’ todin.—Jakobu 1:17.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Hodidọ Hanna tọn lẹ tindo kọndopọ delẹ hẹ hogbe yọnnu alọji Malia tọn lẹ, he e dọ tlolo to whenuena e yọnẹn dọ emi na lẹzun onọ̀ Mẹssia tọn godo.—Luku 1:46-55.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn whenuho Islaeli tọn mẹ gando dona Jiwheyẹwhe tọn lẹ go?
• Vogbingbọn tẹwẹ tin to Boazi po Nabali po ṣẹnṣẹn?
• Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Hanna tọn gbọn?
• Etẹwutu mí dona to tótunai na ogbè Jehovah tọn zọnmii?
[Yẹdide to weda 1]
Ahọlu Sọlọmọni hodẹ̀ bo biọ ahun tonusise tọn de, podọ Jehovah sọ na ẹn nuyọnẹn
[Yẹdide to weda 12]
Boazi yinuwa hẹ mẹdevo lẹ to sisi po homẹdagbe po mẹ
[Yẹdide to weda 15]
Hanna yin didona susugege na e ganjẹ Jehovah go wutu