Be E Yọnbasi Dọ Mẹlẹpo Na Sọzẹn Gbede Ya? — WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn

Be E Yọnbasi Dọ Mẹlẹpo Na Sọzẹn Gbede Ya?

JOHN ADAMS, he yin togán awetọ États-Unis tọn, yin dopo to mẹhe doalọ-wemẹ na Nulila Mẹdekannujẹ ayidego tọn, he bẹ hogbe titengbe ehelẹ hẹn dọmọ: “Mí yise to nugbo ehelẹ mẹ nado yin kunnudenu, dọ gbẹtọ lẹpo wẹ yin didá sọzẹn.” Etomọṣo, e họnwun dọ John Adams tindo ayihaawe gando zẹ́nsisọ gbẹtọ lẹ tọn go, na e wlan dọmọ: “Zẹ́nmasọ Linlẹn po Agbasalan po tọn yin zizedai gbọn Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ dali to Aliho He mẹ Gbẹtọvi Yin Awuwlena te dọ azọ́nyinyọnẹn kavi aliho nuyiwa tọn depope ma sọgan hẹn yé sọzẹn gba.” To vogbingbọn mẹ, whenuho-kàntọ Angleterre tọn H. G. Wells penugo nado lẹnnupọndo aihọn de fie gbẹtọ lẹpo na sọzẹn te ji he yin zize sinai do onú atọ̀n ji: sinsẹ̀n wiwe he mayin hinhẹnflu dopo akàn na gbẹtọvi lẹpo, wepinplọn dopolọ na mẹlẹpo, bọ awhànfuntọ depope ma na tin.

Kakajẹ din, whenuho ma ko wleawuna aihọn de he mẹ zẹ́nsisọ tin te dile Mẹdaho Wells lẹnnupọndeji do gba. Gbẹtọvi lẹ ma ko sọzẹn na taun tọn gba, podọ kinklan gbẹsọ yin ninọmẹ de he gbayipe hugan to aihọn mẹ. Be kinklan to gbẹtọ lẹ mẹ ko hẹn alemọyi depope wá na aihọn to blebu mẹ ya? Paali. Zẹ́nmasọ aihọn tọn nọ klan gbẹtọ lẹ, bo nọ dekọtọn do nuvẹun, wangbẹna, awubla, po hùnsọndai susu po mẹ. Linlẹn he tin to ojlẹ de mẹ wayi to Aflika, Australie, podọ to Agewaji Amelika tọn dọ yovo lẹ yiaga hugan mẹyuu lẹ hẹn yajiji wá na mẹyuu lẹ—gọna akọ vivasudo mlẹnmlẹn Aborigène lẹ tọn to Aigba Van Diemen tọn ji (Tasmanie todin). Juvi lẹ pinpọnhlan taidi mẹhe yido hugan lẹ to Europe wẹ hẹn Mẹvasudo pligidi Nazi tọn wá. Adọkun daho mẹjọmẹ lẹ tọn po pekọ matindo agbátọnọ gọna hẹntọnọ lẹ tọn po yin whẹwhinwhẹ́n lẹ he planmẹ jẹ Gufinfọ́n Flanse tọn heyin owhe kanweko 18tọ tọn po Gufinfọ́n Bolchevique tọn po kọ̀n to owhe kanweko 20tọ to Russie.

Dawe nuyọnẹntọ hohowhenu tọn de wlan dọmọ: “Mẹde to gandu do omẹ awetọ ji . . . na awugble etọn.” (Yẹwhehodọtọ 8:9) Ohó etọn lẹ yin nugbo vlavo mẹhe to gandudomẹji lọ lẹ yin omẹ dopodopo kavi pipli lẹ. To whenuena pipli de ze ede daga do pipli gbẹtọ tọn devo ji, awubla po yajiji po wẹ nọ sọawuhia.

Mẹlẹpo Wẹ Sọzẹn to Nukun Jiwheyẹwhe Tọn Mẹ

Be pipli gbẹtọ tọn delẹ yiaga hugan pipli devo lẹ to aliho tangan de mẹ ya? E mayin to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ gba. Biblu dọmọ: “[Jiwheyẹwhe] sọ yí ohùn dopo do dá akọta gbẹtọ lẹpo tọn na nado nọ aigba nukunmẹ lẹpo ji.” (Owalọ lẹ 17:26) Humọ, Mẹdatọ ‘ma hò nukunta ahọvi lẹ tọn pọ́n, mọ bo ma sọ dèunjọ adọkunnọ hugan wamọnọ, na azọ́n alọ etọn lẹ tọn wẹ yemẹpo.” (Job 34:19) Gbẹtọvi lẹpo wẹ gando yéde go, podọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ mẹlẹpo wẹ yin jiji sọzẹn.

Flin ga, dọ to whenuena mẹde kú, jlọjẹ lẹpo dọ e yiaga hugan mẹdevo lẹ lẹzun ovọ́. Egiptinu hohowhenu tọn lẹ ma yí enẹ se gba. Eyin Falo de kú, yé nọ ze nuyizan akuẹgegenu tọn lẹ do yọdo etọn mẹ na e nido sọgan duvivi yetọn dile e to nukọnzindo nado hẹn ogántẹn etọn go to ogbẹ̀ to okú godo de mẹ. Ṣigba be e nọ duvivi yetọn nugbo ya? Paali. Suhugan adọkunnu enẹlẹ tọn wẹ jaguda he nọ gbà yọdo lẹ fin sọyi, podọ susu to nuyizan he mayin fìnfìn lẹ mẹ wẹ sọgan yin mimọ to onú hoho-sẹdotẹn lẹ to egbehe.

To whenuena e yindọ e ko kú, e họnwun dọ Falo lọ ma nọ yí nuyizan họakuẹ enẹlẹ zan to aliho depope mẹ gba. To whenue mẹde kú, ninọmẹ mẹjọmẹ podọ mẹvọ́nu yinyin tọn, adọkun po ohẹn po tọn depope ma nọ tin ba. Biblu dọmọ: ‘Gbẹtọ nuyọnẹntọ dona kú; nulunọ, gbẹtọ kanlinjọmẹ, popolẹpo nọ dọ̀n. Na gbẹtọ lẹ taidi oyìnsú he gbẹzan etọn ma nọ dẹn, yé taidi yinvu he ojlẹ etọn whègli.’ (Psalm 49:10, 12) Eyin mí yin ahọlu lẹ kavi afanumẹ lẹ, ohó gbọdo ehelẹ gando mímẹpo go he dọmọ: “Oṣiọ lẹ ma yọ́n nude, mọ yé masọ tindo ale de ba . . . Na azọ́n ma tin, linlẹn ma tin, zinzán ma tin, kavi nuyọnẹn to kutomẹ fie hiẹ jei.”—Yẹwhehodọtọ 9:5, 10.

To nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ mímẹpo wẹ yè ji to aliho he sọzẹn de mẹ, podọ mí na dotana to okú mẹ to aliho dopolọ mẹ. To whelọnu lo, lehe e yin nuvọ́ do sọ nado ze pipli gbẹtọ tọn de daga hugan devo to ojlẹ gli gbẹwhenu mítọn tọn mẹ!

Aihọn He mẹ Mẹlẹpo na Sọzẹn Te De —Be E Yọnbasi Ya?

Ṣigba, be todido depope tin dọ to gbèdopo aihọn de na tin na gbẹtọ lẹ fie zẹ́nmasọ ma nasọ yin nujọnu te ba ya? Mọwẹ, todido tin. Diblayi owhe 2 000 die wayi to whenuena Jesu tin to aigba ji, dodonu de yin zizedai na aihọn mọnkọtọn. Jesu ze ogbẹ̀ etọn dai taidi avọ́sinsan ofligọ tọn de na gbẹtọvi yisenọ lẹpo na “mẹdepope he yí i sè ma nado dọ̀n, ṣigba e nido tindo ogbẹ̀ madopodo.”—Johanu 3:16.

Nado dohia dọ depope to hodotọ etọn lẹ mẹ ma dona ze yede daga do yisenọ hatọ lẹ ji, Jesu dọmọ: “Mìwlẹ yin yiylọ dọ Labbi blo: na omẹ dopo wẹ Mẹplọntọ mìtọn podọ mẹmẹsunnu wẹ mì omẹ po. Mì sọ ylọ mẹde otọ́ mìtọn to aihọn mẹ blo: na omẹ dopo wẹ Otọ́ mìtọn olọn tọn. Mọ yè sọ ylọ mì dọ mẹplọntọ blo; na omẹ dopo wẹ Mẹplọntọ mìtọn, yèdọ Klisti lọ. Ṣigba ewọ mẹhe klo hugan to mì ṣẹnṣẹn, wẹ na yin devizọnwatọ mìtọn. Podọ mẹdepope he na ze ede do aga, na yin zinzin dai.” (Matiu 23:8-12) To nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, devi nugbonọ Jesu tọn lẹpo wẹ sọzẹn to yise mẹ.

Be Klistiani fliflimẹ tọn lẹ pọ́n yede hlan nado sọzẹn ya? Mẹhe mọnukunnujẹ nuplọnmẹ Jesu tọn mẹ lẹ wàmọ. Yé pọ́n ode awetọ hlan dọ yé sọzẹn to yise mẹ bo do ehe hia gbọn ode awetọ yiylọ dọ “mẹmẹsunnu” dali. (Filemọni 1, 7, 20) Mẹdepope mayin tulina nado pọ́n ede taidi mẹhe pọnte hugan mẹdevo lẹ. Di apajlẹ, lẹnnupọndo aliho mẹdezewhè tọn he mẹ Pita basi zẹẹmẹ ede tọn te to wekanhlanmẹ etọn awetọ mẹ dọmọ: ‘Simọni Pita, afanumẹ de podọ apọsteli Jesu Klisti tọn, hlan yé he ko tindo yise, he sọzẹn taidi mítọn.’ (2 Pita 1:1) Jesu wẹ plọnnu Pita na taun tọn, podọ taidi apọsteli de, e tindo otẹn titengbe azọngban tọn de. Ṣogan, e pọ́n ede hlan taidi afanumẹ de bo yọnẹn dọ Klistiani devo lẹ tindo yise he sọzẹn hẹ etọn.

Mẹdelẹ sọgan dọ dọ nunọwhinnusẹ́n zẹ́nsisọ tọn ma sọgbe gba dọ Jiwheyẹwhe hẹn Islaeli yin akọta vonọtaun etọn to ojlẹ he jẹnukọnna Klistiani tọn lẹ mẹ. (Eksọdusi 19:5, 6) Yé sọgan sọalọakọ́n dọ ehe yin apajlẹ agayiyi hugan akọ̀ tọn, ṣigba e mayin mọ gba. Nugbo wẹ dọ Islaelivi lẹ, taidi kúnkan Ablaham tọn, duvivi haṣinṣan vonọtaun de tọn hẹ Jiwheyẹwhe bosọ yin yiyizan taidi asisa de na osọhia he wá sọn Jiwheyẹwhe dè lẹ. (Lomunu lẹ 3:1, 2) Ṣigba lẹndai ehe tọn mayin nado ze yé do otẹn gigo tọn de mẹ wẹ gba. Kakatimọ, na ‘gbẹtọ lẹpo nido sọgan yin didona’ wutu wẹ.—Gẹnẹsisi 22:18; Galatianu lẹ 3:8.

E wá taidi dọ suhugan Islaelivi lẹ tọn ma hodo apajlẹ yise tọgbo yetọn Ablaham tọn gba. Yé ma yin nugbonọ bosọ gbẹ́ Jesu dai taidi Mẹssia lọ. Na enẹ wutu, Jiwheyẹwhe gbẹ́ yé dai. (Matiu 21:43) Etomọṣo, homẹmimiọnnọ he to gbẹtọvi lẹ ṣẹnṣẹn ma na nọ ma mọ dona heyin opagbe etọn do lẹ yí gba. Agun Klistiani tọn yin didoai to Pẹntikọsti owhe 33 W.M. Titobasinanu Klistiani yiamisisadode gbọn gbigbọ wiwe dali lẹ tọn ehe yin yiylọdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn,” podọ e sọawuhia nado yin asisa he gblamẹ dona enẹlẹ na wá te.—Galatianu lẹ 6:16.

Hagbẹ agun lọ tọn delẹ tindo nuhudo nado yin pinplọn to whẹho zẹ́nsisọ tọn mẹ. Di apajlẹ, devi Jakobu na ayinamẹ mẹhe to gbégbòna Klistiani adọkunnọ lẹ hugan wamọnọ lẹ. (Jakobu 2:1-4) Enẹ ma sọgbe gba. Apọsteli Paulu dohia dọ Klistiani Kosi lẹ ma yido to aliho depope mẹ na Klistiani Juvi lẹ gba, podọ yọnnu Klistiani lẹ ma yido to aliho depope mẹ na sunnu lẹ gba. E wlan dọmọ: “Na ovi Jiwheyẹwhe tọn wẹ mì omẹ pó, gbọn yise mẹ, to Klisti Jesu mẹ. Na mì omẹ sọha he yè ko baptizi to Klisti mẹ lẹ, ko ze Klisti dogo. Mẹde ma tin bo yin Ju kavi Glẹki, mẹde ma tin bo yin mẹmẹglọ kavi mẹmẹdekannu, mẹde ma tin bo yin sunnu, kavi yọnnu, na omẹ dopo wẹ mì mẹpo to Klisti Jesu mẹ.”—Galatianu lẹ 3:26-28.

Mẹhe Duto Nuhahun Zẹ́nmasọ Tọn Ji to Egbehe Lẹ

Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ tẹnpọn nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn lẹ to egbehe. Yé yọnẹn dọ zẹ́nmasọ ma tindo zẹẹmẹ depope to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ gba. Enẹwutu, yé ma tindo kinklan nukọntọ sinsẹ̀n tọn po omẹ paa tọn lẹ po, podọ yé ma yin kinklan na sinmẹ agbasa tọn kavi adọkun wutu gba. Dile etlẹ yindọ delẹ to yé mẹ sọgan yin adọkunnọ, yé ma nọ ze ayidonugo do ‘dohia nutindo agbasa tọn yetọn lẹ ji gba,’ na yé yọnẹn dọ ojlẹ gli de wẹ onú mọnkọtọn lẹ tin na. (1 Johanu 2:15-17) Kakatimọ, yemẹpo yin kinkọndopọ gbọn sinsẹ̀n-bibasi yetọn hlan Ganhunupotọ Wẹkẹ mẹ tọn, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe dali.

Kunnudetọ lẹpo wẹ kẹalọyi azọngban lọ nado tindo mahẹ to azọ́n yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn didọ hlan gbẹtọ lẹpo mẹ. Taidi Jesu, yé nọ na sisi mẹhe yin kọgbidina po mẹhe go yè gbẹkọ lẹ po gbọn dlapọn bibasina yé yì owhe yetọn lẹ gbè dali, bo nọ biọ nado plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn yé. Mẹhe aihọn nọ pọnhlan taidi mẹvọ́nu lẹ nọ wazọ́n to kọndopọmẹ hẹ mẹhe mẹdelẹ sọgan nọ pọnhlan taidi mẹjọmẹ lẹ. Jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn lẹ wẹ yin onú titengbe lọ, e mayin kinklan he zẹ́nmasọ nọ hẹnwa gba. Dile e te to owhe kanweko tintan mẹ do, mẹlẹpo wẹ yin mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po to yise mẹ.

Zẹ́nsisọ Ma Glọnalina Vogbingbọn Gba

Na nugbo tọn, zẹ́nsisọ ma zẹẹmẹdo dopolọ-yinyin mlẹnmlẹn gba. Sunnu po yọnnu lẹ po, mẹho po jọja lẹ po, yemẹpo wẹ tin to titobasinanu Klistiani tọn mẹ he bẹ gbẹtọ lẹ sọn akọ̀, ogbè, akọta, po ninọmẹ akuẹzinzan tọn susu po hẹn. Dopodopo yetọn wẹ tindo nugopipe voovo apọ̀nmẹ po agbasamẹ tọn po. Ṣigba vogbingbọn enẹlẹ ma hẹn mẹdelẹ yiaga kavi yido hugan mẹdevo lẹ gba. Kakatimọ, vogbingbọn mọnkọtọn lẹ dekọtọn do awuvivinu voovo lẹ mẹ. Klistiani enẹlẹ yọnẹn dọ nugopipe depope he yé tindo yin nunina sọn Jiwheyẹwhe dè bo mayin whẹwhinwhẹ́n depope nado tindo numọtolanmẹ agayiyi hugan tọn.

Kinklan he zẹ́nmasọ nọ hẹnwa yin kọdetọn vivẹnudido gbẹtọvi tọn nado dugán do ede ji kakati nado hodo anademẹ Jiwheyẹwhe tọn. To madẹnmẹ, Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na yitẹn to gandudu egbezangbe tọn lẹ si, podọ kọdetọn lọ na yin opodo na kinklan he gbẹtọvi lẹ ko hẹnwa, gọna onú devo lẹ he ko hẹn yajiji wá to owhe lẹ gblamẹ. Enẹgodo, to linlẹn nujọnu tọn de mẹ, ‘homẹmimiọnnọ lẹ na dugu aigba tọn.’ (Psalm 37:11) Whẹwhinwhẹ́n he nọ hẹn glòlò-jijlá nujọnu-yinyin mẹdetiti tọn wá lẹpo na juwayi. Kinklan he zẹ́nmasọ nọ hẹnwa ma nasọ yin dotẹnmẹ na nado klan mẹmẹsunnu-yinyin lẹdo aihọn pé gbẹtọ lẹ tọn pọ́n gbede ba.

[Blurb to weda 5]

Mẹdatọ ‘ma ko hò adọkunnọ tọn pọ́n hugan wamọnọ, na azọ́n alọ etọn lẹ tọn wẹ yemẹpo.’— Job 34:19.

[Yẹdide to weda 6]

Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ gbògbéna kọmẹnu yetọn lẹ

[Yẹdide to weda 7]

Jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn lẹ wẹ yin nujọnu to Klistiani nugbo lẹ ṣẹnṣẹn