Mọ Homẹhunhun to Dodowiwa Jehovah Tọn Mẹ

“Ewọ he hodo dodo po lẹblanu po na mọ ogbẹ̀, dodo po yẹyi po.”—HOWHINWHẸN LẸ 21:21.

1. Aliho gbẹtọ tọn tẹlẹ wẹ ko tindo kọdetọn awubla tọn lẹ to egbehe?

“ALIHO de tin he taidi mẹ e yọ́n na gbẹtọ, ṣigba pòdo etọn aliho okú tọn wẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 16:25) Lehe howhinwhẹn Biblu tọn ehe basi zẹẹmẹ aliho suhugan gbẹtọ lẹ tọn to egbehe do sọ! To paa mẹ, nuhe gbẹtọ lẹ mọ dọ e sọgbe nado wà to nukun yedelẹ tọn mẹ wẹ nọ duahunmẹna yé, bọ yé tlẹ nọ gbẹkọ nuhudo tangan mẹdevo lẹ tọn go. (Howhinwhẹn lẹ 21:2) Onù kẹdẹ wẹ yé do nọ yìn osẹ́n po nujinọtedo otò yetọn tọn po ṣigba nọ dín aliho lẹpo nado dapana yé. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Ogbẹ́ gbẹtọvi tọn heyin kinklan, bo tin to bẹwlu mẹ de.—2 Timoti 3:1-5.

2. Nuhudo etẹ tọn wẹ mí tindo to niyaniya mẹ na dagbe gbẹtọvi tọn?

² Na dagbe mítọn, podọ na jijọho po hihọ́ gbẹtọvi lẹpo tọn po, mí tindo nuhudo osẹ́n kavi nujinọtedo dodo tọn to niyaniya mẹ—ehe mẹlẹpo jlo nado kẹalọyi bo setonuna. E họnwun dọ, osẹ́n kavi nujinọtedo gbẹtọvi tọn depope ma sọgan hẹn pekọ wá na nuhudo ehe, mahopọnna lehe omẹ lọ tindo nuyọnẹn bo yin ahundoponọ do. (Jẹlemia 10:23; Lomunu lẹ 3:10, 23) Eyin nujinọtedo mọnkọtọn tin, fie wẹ e sọgan yin mimọ te podọ etẹwẹ e na taidi? Vlavo kanbiọ titengbe hugan lọ wẹ yindọ, Eyin nujinọtedo mọnkọtọn tin, be hiẹ na setonuna ẹn matin awuwhiwhle depope ya?

Mimọ Nujinọtedo Dodo Lọ

3. Mẹnu wẹ pegan hugan nado na mí nujinọtedo he mẹlẹpo na kẹalọyi he nasọ yin alemọyinu, podọ etẹwutu?

³ Nado mọ nujinọtedo he mẹlẹpo na kẹalọyi he nasọ yin alemọyinu, mí dona dọnsẹpọ mẹde he dogbó sinmẹ agbasa tọn, aṣa, po tonudidọ tọn po gọna pọndohlan gli po madogán gbẹtọvi tọn lẹ po ma nọ glọnalina. Matin ayihaawe, omẹ dopo akàn he pegan lọ wẹ Mẹdatọ ganhunupotọ lọ, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe. E lá dọmọ: “Le olọn yiji hú aigba do, mọkẹdẹ wẹ aliho ṣie yiji hú aliho mìtọn, linlẹn ṣie hú linlẹn mìtọn.” (Isaia 55:9) Humọ, Biblu basi zẹẹmẹ Jehovah tọn taidi “Jiwheyẹwhe nugbowa tọn de, podọ matin kunnuhu; dodonọ podọ jlọjẹnọ wẹ ewọ.” (Deutelonomi 32:4) To Biblu mẹ jẹdò, mí mọ hogbe lọ dọ “dodonọ wẹ Oklunọ.” (Eksọdusi 9:27; 2 Otannugbo lẹ 12:6; Psalm 11:7; 129:4; Avigbè Jẹlemia Tọn 1:18) Mọwẹ, mí sọgan ganjẹ Jehovah go nado na mí nujinọtedo he yiaga hugan lọ na ewọ yin nugbonọ, podọ dodonọ wutu.

4. Etẹwẹ hogbe lọ “dodo” zẹẹmẹdo?

⁴ Nugbo wẹ dọ gbẹtọ lẹ ma yiwanna hogbe lọ “dodo” to egbehe gba. Mẹsusu tlẹ nọ yí nukun agọ̀, he ma sọgbe do pọ́n ẹn, bo nọ kọ̀n ẹn dopọ hẹ dodonọ-jijlá, kavi wiwenọ-yinyin po mẹdezizejo yẹnuwiwa tọn po. Ṣigba, zẹẹmẹ Biblu tọn na “dodowiwa” bẹ linlẹn gbesisọ, nugbonọ-yinyin, jijọ dagbe, homẹvọ, mawàylan, gbesisọ hẹ nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ kavi alọkikẹyi nujinọtedo walọ dagbe tọn, nuyiwa to aliho he sọgbe bo jlọ mẹ hẹn. Be hiẹ ma na tindo homẹhunhun to osẹ́n kavi nujinọtedo he tindo jẹhẹnu dagbe mọnkọtọn lẹ mẹ ya?

5. Basi zẹẹmẹ jẹhẹnu dodowiwa tọn dile e yin zinzan to Biblu mẹ do.

⁵ Gando jẹhẹnu dodowiwa tọn go, otanwe Encyclopaedia Judaica dọmọ: “Dodowiwa mayin linlẹn he dáblu de gba ṣigba kakatimọ e bẹ nuhe jlọ bo sọgbe to haṣinṣan lẹpo mẹ wiwà hẹn.” Di apajlẹ, dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn mayin jẹhẹnu mẹdetiti tọn he tin to ewọ mẹ kavi he ewọ tindo de gba, taidi wiwe-yinyin etọn. Kakatimọ, dohia jijọ etọn tọn to aliho he sọgbe bo jlọ lẹ mẹ wẹ e yin. Mí sọgan dọ dọ na Jehovah yin wiwe wutu, nuhe e wà podọ nuhe wá sọn ewọ dè lẹpo wẹ dodo. Dile Biblu dọ do, “dodonọ wẹ Oklunọ to aliho etọn lẹpo ji, dagbenọ to azọ́n etọn lẹpo mẹ.”—Psalm 145:17.

6. Etẹwẹ Paulu dọ gando Ju mayisenọ delẹ go to azán etọn gbè, podọ etẹwutu?

⁶ Apọsteli Paulu zinnudo nuagokun ehe ji to wekanhlanmẹ etọn hlan Klistiani he tin to Lomu lẹ mẹ. E wlan gando Ju mayisenọ delẹ go dọmọ: ‘Na dodo Jiwheyẹwhe tọn ma yọnẹn wutu, bosọ to dindin nado hẹn dodo yetọn titi lodo, yé ma jo yede hlan dodo Jiwheyẹwhe tọn gba.’ (Lomunu lẹ 10:3) Naegbọn Paulu dọ dọ omẹ mọnkọtọn lẹ ‘ma yọ́n dodo Jiwheyẹwhe tọn?’ Be Osẹ́n lọ heyin nujinọtedo dodo Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma ko yin pinplọn yé wẹ ya? Gbau. Ṣigba, suhugan yetọn nọ pọ́n dodowiwa hlan taidi jijọ dagbe he na yin tintindo gbọn sọwhiwhe yíyí do yìn nunọwhinnusẹ́n sinsẹ̀n tọn lẹ poun dali, kakati nado pọ́n ẹn hlan taidi nujinọtedo he dona deanana yé to nuyiwa yetọn hẹ mẹdevo lẹ mẹ. Taidi sinsẹ̀ngán azán Jesu gbè tọn lẹ, yé ma mọnukunnujẹ zẹẹmẹ nugbo whẹdida dodo po dodowiwa tọn po mẹ gba.—Matiu 23:23-28.

7. Nawẹ dodowiwa Jehovah tọn yin didohia gbọn?

⁷ To vogbingbọn mlẹnmlẹn mẹ, dodowiwa Jehovah tọn yin didohia bo yin mimọ gblegede to nuyiwa etọn lẹpo mẹ. Dile etlẹ yindọ dodowiwa etọn ma sọgan na ẹn dotẹnmẹ nado miyọnnukundo ylando mẹhe waylando sọn ojlo mẹ wá lẹ tọn poun do sọ, enẹ ma dohia dọ ewọ yin Jiwheyẹwhe mẹtọnmahopọntọ he nọ biọ nususu sọn mẹsi, he yè dona dibusi bo nọla na gba. Kakatimọ, nuyiwa dodo tọn etọn lẹ ko hẹn ẹn yọnbasi na gbẹtọvi lẹ nado dọnsẹpọ ẹ bo yin whinwhlẹn sọn kọdetọn ylankan ylando tọn lẹ mẹ. Enẹwutu, nuhe sọgbe wẹ e yin dọ, Jehovah yin zẹẹmẹ basina taidi “Jiwheyẹwhe dodonọ podọ Whlẹngantọ de.”—Isaia 45:21.

Dodowiwa po Whlẹngán Po

8, 9. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Osẹ́n lọ do dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn hia te?

⁸ Nado mọnukunnujẹ kanṣiṣa he tin to dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn po nuyiwa owanyinọ mẹwhlẹngán tọn etọn po ṣẹnṣẹn mẹ, lẹnnupọndo Osẹ́n he e na akọta Islaeli tọn gbọn Mose dali ji. Ayihaawe matin dọ Osẹ́n dodo tọn de wẹ. To hodidọ godo tọn etọn lẹ mẹ, Mose flin Islaelivi lẹ dọmọ: “Akọta daho tẹwẹ tin finẹ, he tindo aṣẹdai lẹ po whẹdida dodonọ lẹ po dile osẹ́n he lẹpo te, he yẹn ze do mì nukọn to egbehe?” (Deutelonomi 4:8) Owhe kanweko susu godo, Ahọlu Davidi Islaeli tọn lá dọmọ: “Nugbo . . . wẹ whẹdida Oklunọ tọn, podọ dodo wẹ yé omẹ pó.”—Psalm 19:9.

⁹ Gbọn Osẹ́n lọ gblamẹ, Jehovah hẹn nujinọtedo pipé etọn lẹ họnwun gando dagbe po oylan po go. Osẹ́n lọ basi zẹẹmẹ gigọ́ do lehe Islaelivi lẹ dona nọ yinuwa do e mayin to whẹho sinsẹ̀n tọn lẹ mẹ kẹdẹ gba ṣigba to ajọwiwa, kọndopọ alọwle tọn lẹ, núdùdù, wiwejininọ, po whẹdida lẹ lọsu po mẹ ga. Osẹ́n lọ sọ bẹ yasanamẹ sinsinyẹn lẹ hẹn sọta sẹ́nhẹngbatọ lẹ, bo tlẹ biọ dọ owhẹ̀ okú tọn ni yin didá to whẹho delẹ mẹ.a Ṣigba dile Osẹ́n lọ dohia do, be nubiọtomẹsi dodo Jiwheyẹwhe tọn lẹ sinyẹn bo yin agbàn pinpẹn he nọ hẹn apọ̀ṣi gbẹtọ lẹ, bo nọ hò mẹdekannujẹ po ayajẹ yetọn po yí sọn yé si, dile mẹsusu nọ zinnudeji do to egbehe wẹ ya?

10. Etẹwẹ yin numọtolanmẹ mẹhe yiwanna Jehovah lẹ tọn gando osẹ́n etọn lẹ go?

¹⁰ Mẹhe yiwanna Jehovah lẹ nọ hùnhomẹ susu to osẹ́n po gbedide dodo tọn etọn lẹ po mẹ. Di apajlẹ, dile mí ko mọ do, e mayin dọ Ahọlu Davidi yigbe dọ whẹdida Jehovah tọn lẹ yin nugbo po dodo po kẹdẹ wẹ gba, ṣigba e sọ tindo homẹhunhun nujọnu tọn po pinpẹn-nutọn po na yé. E wlan gando osẹ́n po whẹdida dodo Jehovah tọn lẹ po go dọmọ: “Yè nọ jlo yé hú sika, mọwẹ, hú sika kinkọ̀n he yọ́n gbahugbahu: yé sọ vivi hú owín owíntọ tọn. Mọ gbọn yé dali wẹ yè hùntó na mẹmẹglọ towe; podọ to sisọ yé whla mẹ wẹ ale susu te.”—Psalm 19:7, 10, 11.

11. Nawẹ Osẹ́n lọ sọawuhia nado yin “mẹplọntọ nado hẹn mí wá Klisti dè” gbọn?

¹¹ Owhe kanwe lẹ godo, Paulu tlẹ sọ dlẹnalọdo nuhọakuẹ-yinyin daho hugan Osẹ́n lọ tọn. To wekanhlanmẹ etọn hlan Galatianu lẹ mẹ, e wlan dọmọ: “Osẹ́n wẹ mẹplọntọ nado hẹn mí wá Klisti dè, na yè nido suwhẹna mí gbọn yise dali.” (Galatianu lẹ 3:24) To azán Paulu tọn gbè, mẹplọntọ yin devi kavi afanumẹ de to whédo daho de mẹ. Azọngban etọn wẹ e yin nado basi hihọ́na ovi lẹ bo plan yé yì wehọmẹ. To aliho mọnkọtọn de mẹ, Osẹ́n lọ nọ basi hihọ́na Islaelivi lẹ sọn walọ gblezọn po nuwiwa sinsẹ̀n akọta he lẹdo yé pé lẹ tọn po mẹ. (Deutelonomi 18:9-13; Galatianu lẹ 3:23) Humọ, Osẹ́n lọ hẹn Islaelivi lẹ yọ́n ninọmẹ ylandonọ-yinyin yetọn tọn gọna nuhudo jona po whlẹngán po tọn he yé tindo. (Galatianu lẹ 3:19) Tito avọ́sinsan tọn lẹ dlẹnalọdo nuhudo na avọ́sinsan ofligọ tọn bo wleawuna aliho dọdai tọn de he mẹ Mẹssia nugbo lọ sọgan yin yinyọnẹn te. (Heblu lẹ 10:1, 11, 12) Gbọnmọ dali, dile Jehovah to dodowiwa etọn dohia gbọn Osẹ́n lọ gblamẹ, e wàmọ po dagbemẹ-ninọ gọna whlẹngán madopodo gbẹtọ lọ lẹ tọn po to ayiha mẹ.

Mẹhe Jiwheyẹwhe Ylọ Dọ Dodonọ Lẹ

12. Ale tẹwẹ Islaelivi lẹ na ko mọyi gbọn Osẹ́n lọ yìnyìn po sọwhiwhe po dali?

¹² To whenuena e yindọ Osẹ́n he Jehovah na lọ yin dodo to aliho lẹpo mẹ, Islaelivi lẹ sọgan ko tindo teninọ dagbe de to Jiwheyẹwhe nukọn eyin yé setonuna ẹn. Mose flin Islaelivi lẹ dile yé jlo na biọ Aigba Pagbe tọn mẹ dọmọ: “E bo nasọ yin dodo hlan mí, eyin mí payiha nado nọ basi gbedide he lẹpo to Oklunọ lọ Jiwheyẹwhe mítọn nukọn, dile e ko degbena mí do.” (Deutelonomi 6:25) Humọ, Jehovah ko dopagbe dọmọ: “Mìwlẹ na nọ yìn aṣẹdai ṣie lẹ, po whẹdida ṣie lẹ po: ehe eyin omẹ de basi, e na gán gbọn yé dali: yẹn wẹ Oklunọ.”—Levitiku 18:5; Lomunu lẹ 10:5.

13. Be Jehovah yin mawadodonọ to bibiọ to omẹ etọn lẹ si nado yìn Osẹ́n dodo lọ wẹ ya? Basi zẹẹmẹ.

¹³ E blawu dọ, taidi akọta de, Islaelivi lẹ gboawupo ‘nado nọ basi gbedide he lẹpo to Jehovah nukọn’ bo gbọnmọ dali hẹn dona dopagbe lọ lẹ bu. Yé gboawupo nado yìn gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹpo na Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn pé bọ yewlẹ yin mapenọ wutu. Be ehe dohia dọ owhẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn ma whẹ́n kavi dọ ewọ yin mawadodonọ wẹ ya? Paali. Paulu wlan dọmọ: “Etẹ ka wẹ mí na dọ lo? Mawadodo tin to Jiwheyẹwhe dè wẹ? E yin mọ blo.” (Lomunu lẹ 9:14) Nugbo lọ wẹ yindọ, whẹpo Osẹ́n lọ do yin nina podọ to godo etọn, Jiwheyẹwhe ko ylọ mẹdelẹ dọ dodonọ mahopọnna dọ yé yin mapenọ po ylandonọ po. Todohukanji mẹhe dibusi Jiwheyẹwhe mọnkọtọn lẹ tọn bẹ Noa, Ablaham, Job, Lahabi, po Daniẹli po hẹn. (Gẹnẹsisi 7:1; 15:6; Job 1:1; Ezekiẹli 14:14; Jakobu 2:25) Todin, kanbiọ lọ wẹ yindọ: Etẹwutu Jiwheyẹwhe ylọ omẹ ehelẹ dọ dodonọ?

14. Etẹ dọ wẹ Biblu te to whenuena e ylọ gbẹtọvi de dọ “dodonọ”?

¹⁴ To whenuena Biblu ylọ gbẹtọvi de dọ “dodonọ,” e ma dohia dọ mẹlọ ma tindo ylando kavi yin mẹpipe gba. Kakatimọ, e zẹẹmẹdo dọ mẹlọ hẹn azọngban etọn lẹ di to Jiwheyẹwhe po gbẹtọ po nukọn. Di apajlẹ, Noa yin yiylọdọ “dodonọ” podọ mẹhe “pé to whẹndo etọn lẹ mẹ” na “kẹdẹdi enẹ he Jiwheyẹwhe ko degbena ẹn lẹpo; mọwẹ e basi do.” (Gẹnẹsisi 6:9, 22; Malaki 3:18) Zekalia po Elizabẹti po, yèdọ mẹjitọ Johanu Baptizitọ tọn lẹ, “yin dodonọ to Jiwheyẹwhe nukọn, yé to zọnlinzin to osẹ́n po ali Oklunọ tọn lẹpo po mẹ mablu.” (Luku 1:6) Podọ awhàngán Itali tọn he mayin Islaelivi de he nọ yin Kọneliọsi, yin zẹẹmẹ basina taidi “dawe dodonọ de, mẹhe dibusi Jiwheyẹwhe.”—Owalọ lẹ 10:22.

15. Etẹwẹ dodowiwa tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ?

¹⁵ Humọ, dodowiwa gbẹtọvi lẹ tọn tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ nuhe tin to ahun mẹ—yèdọ yise tintindo to Jehovah mẹ gọna pinpẹn-nutọn po owanyi po na ewọ po opagbe etọn lẹ po—e mayin wiwà nuhe Jiwheyẹwhe biọ to mẹsi lẹ poun gba. Owe-wiwe dọ dọ Ablaham “yise to Oklunọ mẹ; e sọ hia ẹ hlan ẹn na dodo.” (Gẹnẹsisi 15:6) E mayin dọ Ablaham tindo yise dọ Jiwheyẹwhe tin kẹdẹ wẹ gba ṣigba e sọ tindo yise to opagbe etọn mẹ gando “okún” lọ go. (Gẹnẹsisi 3:15; 12:2; 15:5; 22:18) Enẹwutu, Jehovah sọgan yinuwa hẹ Ablaham po nugbonọ devo lẹ po bo dona yé to dodonu yise mọnkọtọn po azọ́nwiwa to kọndopọmẹ hẹ ẹ po ji mahopọnna dọ yé yin mapenọ.—Psalm 36:10; Lomunu lẹ 4:20-22.

16. Etẹ mẹ wẹ yise tintindo to ofligọ lọ mẹ ko dekọtọn do?

¹⁶ To godo mẹ, dodowiwa gbẹtọvi lẹ tọn sinai do yise tintindo to avọ́sinsan ofligọ Jesu Klisti tọn mẹ ji. Paulu wlanwe gando Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ go dọmọ: “Omẹ yè to whẹsuna vọ́nu gbọn ojọmiọn [Jiwheyẹwhe tọn] dali, gbọn ofligọ he tin to Klisti Jesu mẹ.” (Lomunu lẹ 3:24) Tofi, Paulu to hodọ gando mẹhe yin dide nado yin whédutọgbẹ́ hẹ Klisti to Ahọluduta olọn tọn mẹ lẹ go. Ṣigba avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn sọ hùn dotẹnmẹ lọ do nùvo na livi susu devo lẹ nado tindo teninọ dodo de to Jiwheyẹwhe nukọn ga. To numimọ de mẹ, apọsteli Johanu mọ “gbẹtọ susugege, he mẹdepope ma sọgan hia, . . . ṣite to ofin lọ nukọn podọ to Lẹngbọvu lọ nukọn, [bọ] yè do aṣọ́vọ̀ wewe na yé.” Aṣọ́vọ̀ wewe lọ nọtena dihó matindo po dodonọ-yinyin yetọn to Jiwheyẹwhe nukọn po na yé ko “yàn aṣọ́vọ̀ yetọn bosọ hẹn yé zun wewe to ohùn Lẹngbọvu lọ tọn mẹ” wutu.—Osọhia 7:9, 14.

Hùnhomẹ to Dodowiwa Jehovah Tọn Mẹ

17. Afọdide tẹlẹ wẹ dona yin zize nado doafọna dodowiwa?

¹⁷ Dile etlẹ yindọ Jehovah ko gbọn owanyi dali wleawuna Visunnu etọn, Jesu Klisti, taidi aliho he gblamẹ gbẹtọvi lẹ na jẹ teninọ dodo tọn de kọ̀n to nukọn etọn, kọdetọn lọ ma nọ wá na ede gba. Mí dona do yise hia to ofligọ lọ mẹ, hẹn gbẹzan mítọn wá kọndopọmẹ hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn, klan míde do wiwe na Jehovah, bo do e hia gbọn baptẹm osin tọn dali. Enẹgodo, mí dona to afọdona dodowiwa zọnmii, to pọmẹ hẹ jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn devo lẹ. Paulu na ayinamẹ Timoti, heyin Klistiani he ko yí baptẹm bo tindo oylọ olọn mẹ tọn de dọmọ: “Nọ hodo dodo, jijọ-di-Jiwheyẹwhe, yise, owanyi, homẹfa, walọmimiọn.” (1 Timoti 6:11; 2 Timoti 2:22) Jesu lọsu zinnudeji dọ mí dona to vivẹnudo zọnmii to whenuena e dọmọ: “Mì [nọ] dín ahọludu Jiwheyẹwhe tọn, po dodo etọn po whẹ́.” Mí sọgan dovivẹnu vẹkuvẹku nado dín dona Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lẹ, ṣigba be mí nọ dovivẹnu to aliho dopolọ mẹ nado doafọna aliho dodo Jehovah tọn lẹ ya?—Matiu 6:33.

18. (a) Naegbọn e ma bọawu nado doafọna dodowiwa? (b) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Lọti tọn mẹ?

¹⁸ Nado dọ hojọho, e ma bọawu nado doafọna dodowiwa gba. Nuhe zọ́n lọ wẹ yindọ mímẹpo yin mapenọ bọ ayilinlẹn jọwamọ tọn mítọn nọ dẹ́ hlan mawadodo kọ̀n. (Isaia 64:6) Humọ, gbẹtọ he ma nọ kiya na aliho dodo Jehovah tọn lẹ sọmọ wẹ lẹdo mí pé. Ninọmẹ mítọn dibla taidi Lọti tọn, mẹhe nọgbẹ̀ to tòdaho Sọdọmi he diyin tlala na kanyinylan etọn mẹ. Apọsteli Pita basi zẹẹmẹ nuhewutu Jehovah mọ ẹn taidi nuhe jẹ nado whlẹn Lọti gán sọn vasudo he to unklẹn lọ mẹ. Pita dọmọ: “Dawe dodonọ nẹ, le e nọ̀ yé mẹ, bo to sisè, bosọ to jijọ ylankan yetọn mọ, ayiha [dodo] etọn to gbigble egbesọegbesọ.” (2 Pita 2:7, 8) Enẹwutu, dopodopo mítọn dona kanse ede dọ: ‘Be yẹn nọ suwhẹna walọ fẹnnuwiwa tọn he mí nọ mọ lẹdo mí pé lẹ to ayiha ṣie mẹ wẹ ya? Be yẹn nọ pọ́n ayidedai kavi aihundida danuwiwa tọn he gbayipe lẹ hlan taidi nuhe ma sọgbe hẹ nujlomẹ mẹtọn poun wẹ? Kavi be e nọ sayana ayiha ṣie dile jijọ ylankan mọnkọtọn lẹ wà na Lọti do ya?’

19. Dona tẹlẹ wẹ mí na mọyi eyin mí hùnhomẹ to dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn mẹ?

¹⁹ To azán ylankan he gọna owù ehelẹ mẹ, mimọ homẹhunhun to dodowiwa Jehovah tọn mẹ yin hihọ́ daho de na mí. Gando kanbiọ lọ go dọ: “Oklunọ, mẹnu wẹ na wáwáṣi to gòhọ towe mẹ? Mẹnu wẹ na sinai to osó wiwe towe ji?” Ahọlu Davidi yigbe dọ: “Ewọ he zinzọnlin jlọjlọ, bo to azọ́n dodo tọn wà.” (Psalm 15:1, 2) Eyin mí doafọna dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn bo mọ homẹhunhun to e mẹ, mí na penugo bo hẹn haṣinṣan dagbe de go hẹ ẹ bo nasọ to vivi nukundagbe po dona etọn tọn po dù zọnmii. Gbọnmọ dali, gbẹzan mítọn na tindo pekọ, osi mẹdetiti tọn, po jijọho ayiha mẹ tọn po. “Ewọ he hodo dodo po lẹblanu po na mọ ogbẹ̀, dodo po yẹyi po,” wẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ. (Howhinwhẹn lẹ 21:21) Humọ, nuhe go mí pé lẹpo wiwà nado wà nuhe jlọ bo sọgbe to nuyiwa mítọn lẹpo mẹ na dekọtọn do haṣinṣan ayajẹ tọn lẹ po gbẹzan dagbe hugan po mẹ—yèdọ to walọyizan-liho podọ to gbigbọ-liho. Psalm-kàntọ lọ lá dọmọ: “[Ayajẹnọ] wẹ mẹhe yìn whẹdida lẹ, podọ ewọ he wà dodo to ojlẹ lẹpo mẹ.”—Psalm 106:3.

[Nudọnamẹ odò tọn]

Be Hiẹ Sọgan Basi Zẹẹmẹ Ya?

• Etẹwẹ yin dodowiwa?

• Nawẹ whlẹngán tindo kanṣiṣa hẹ dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn gbọn?

• Etẹwutu Jiwheyẹwhe ylọ gbẹtọvi lẹ dọ dodonọ?

• Nawẹ mí sọgan mọ homẹhunhun to dodowiwa Jehovah tọn mẹ gbọn?

[Yẹdide to weda 15]

Ahọlu Davidi do homẹhunhun ahundoponọ hia na osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ

[Yẹdide to weda 16]

Jiwheyẹwhe ylọ Noa, Ablaham, Zekalia, Elizabẹti, po Kọneliọsi po dọ dodonọ. Be a yọ́n nuhe zọ́n ya?