Etẹwẹ Olọnzomẹ Yin Na Taun Tọn?
ETẸWẸ nọ jọ do mẹylankan lẹ go to whenuena yé kú? Be yé nọ yì miyọ́n jiji tẹgbẹ̀ tọn de mẹ fie yé nọ yin yasana kakadoi te wẹ ya? Kavi be yasanamẹ mẹylankan lẹ tọn yin ninọmẹ olá jijẹ sọn Jiwheyẹwhe dè tọn wẹ ya?
Na owhe kanweko susu, sinsẹ̀ngán Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ko pọ́n zomẹ miyọnnọ yasanamẹ awufiẹsa tọn hlan taidi ahọsumẹ ylandonọ lẹ tọn. Linlẹn ehe gbẹ́ gbayipe to sinsẹ̀n susu devo lẹ ṣẹnṣẹn. U.S.News & World Report dọ dọ, “sinsẹ̀n Klistiani tọn sọgan ko hẹn zomẹ zun hogbe heyin yinyọnẹn gbayipe de ṣigba e mayin yewlẹ kẹdẹ wẹ nọgodona sinsẹ̀n-nuplọnmẹ lọ gba. Dibla yin sinsẹ̀n tangan aihọn tọn lẹpo po sinsẹ̀n flinflin devo lẹ po wẹ kẹalọyi obu ahọsumẹ awufiẹsa tọn to okú godo ehe.” Hindu lẹ, Bouddha-sẹ̀ntọ lẹ, Malenu lẹ, Jain-sẹ̀ntọ lẹ, po Tao-sẹ̀ntọ lẹ po yise to wunmẹ zomẹ tọn delẹ mẹ.
Nalete, zomẹ ko tindo zẹẹmẹ devo to ayiha gbẹtọ lẹ tọn mẹ to egbehe. Linlinwe heyin nùdego wayi lọ dọmọ: “Dile etlẹ yindọ yẹdide zomẹ aṣa tọn gbẹsọ dọ̀n yisenọ susu dogo, pọndohlan egbezangbe tọn gando yasanamẹ tẹgbẹ̀ tọn go to nọtẹn glọ̀ndo tọn he blawu de mẹ jẹ yinyin awuwlena ji, he dohia dọ zomẹ sọgan gọ̀n ma yin nọtẹn miyọnnọ de to paa mẹ.”
Linlinwe Jésuite tọn lọ La Civiltà Cattolica dọmọ: “Mẹkiklọ wẹ e yin . . . nado lẹndọ Jiwheyẹwhe nọ yí aovi lẹ zan nado yí miyọ́n do sayana mẹhe yin whẹgbledo lẹ.” E yidogọ dọ: “Zomẹ tin nugbo, e mayin taidi nọtẹn de gba ṣigba taidi ninọmẹ de, yèdọ ninọmẹ mẹhe to oyà awufiẹsa tọn ji na e yin hinhẹn jẹla sọn Jiwheyẹwhe dè wutu tọn.” Papa Jean Paul II dọ to 1999 dọmọ: “Kakati zomẹ ni yin nọtẹn de, e nọ do ninọmẹ mẹhe desọn ojlo mẹ wá bo klan yedelẹ dovo mlẹnmlẹn sọn Jiwheyẹwhe, he yin asisa nutogbẹ̀ po ayajẹ lẹpo po tọn dè hia.” Gando yẹdide zomẹ tọn lẹ taidi nọtẹn he hùnmiyọ́n taun de go, e dọmọ: “Yé do gbẹzan flumẹjijẹ po vọjijẹ mlẹnmlẹn tọn po matin Jiwheyẹwhe hia.” Eyin papa lọ ko basi zẹẹmẹ zomẹ tọn taidi “miyọ́n jiji lẹ po lẹgba he dó avọ̀ vẹẹ bo hẹn adanwànu de po” wẹ, whenuho-kàntọ ṣọṣi tọn Martin Marty dọ dọ, “gbẹtọ lẹ ma na yí ì se gba.”
Diọdo mọnkọtọn lẹ to aimẹ wá to sinsẹ̀n devo lẹ mẹ. Linlin de sọn pipli sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ Ṣọṣi Angleterre tọn dè dọmọ: “Zomẹ mayin nọtẹn yasanamẹ tẹgbẹ̀ tọn de gba, ṣigba nudide aliho gbẹninọ tọn he mẹde wá basi na ede to godo mẹ, he ma sọgan yin didiọ ba, he jẹagọdo Jiwheyẹwhe mlẹnmlẹn sọmọ bọ vivọnu dopo akàn he e sọgan wá wẹ vasudo mlẹnmlẹn.”
Wehọmẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ tọn to Ṣọṣi Episcopal États-Unis tọn mẹ basi zẹẹmẹ zomẹ tọn taidi “okú mavọmavọ tọn na mí gbẹ́ Jiwheyẹwhe dai wutu.” U.S.News & World Report dọ dọ gbẹtọ susu lẹ to godonọna linlẹn lọ dọ “vivọnu mẹylankan lẹ tọn wẹ vasudo, e mayin yajiji tẹgbẹ̀ tọn gba. . . . [Yé] tẹkudeji dọ mẹhe gbẹ́ Jiwheyẹwhe dai to godo mẹ lẹ na yin didesẹ sọn aimẹ poun to ‘miyọ́n jiji’ zomẹ tọn de mẹ.”
Dile etlẹ yindọ ayilinlẹn egbezangbe tọn wẹ nado gbẹ́ linlẹn miyọ́n po whèmi po tọn dai, mẹsusu gbẹsọ tẹdo nuyise lọ go dọ zomẹ yin nọtẹn paa yasanamẹ tọn de. “Owe-wiwe dọ hezeheze dọ zomẹ yin nọtẹn paa yasanamẹ tọn de,” wẹ Albert Mohler hagbẹ Wehọmẹ Sinsẹ̀n-nuplọnmẹ Baptist Huwaji tọn to Louisville, Kentucky, États-Unis dọ. Podọ linlin he Pipli Sinsẹ̀ngán Plọtẹstant tọn lẹ wleawuna to The Nature of Hell mẹ dọmọ: “Zomẹ yin numọtolanmẹ yinyin gbigbẹdai po yasanamẹ tọn po yinyọnẹn.” E yidogọ dọmọ: “Yasanamẹ po yajiji po to zomẹ tin to obá voovo mẹ sinai do lehe ylando heyin wiwà to aigba ji lẹ sinyẹn sọ ji.”
Whladopo dogọ, be mẹylankan lẹ nọ yin yasana kakadoi to miyọ́n mẹ wẹ ya? Kavi be yé tin to ninọmẹ olá jijẹ sọn Jiwheyẹwhe dè tọn poun wẹ ya? Etẹwẹ nọ jọ do mẹde go to whenuena e kú?
[Apotin/Yẹdide to weda]
Whenuho Kleun Olọnzomẹ Tọn
Whenẹnu wẹ mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ yise to olọnzomẹ mẹ? E yin to whenu dindẹn jẹnukọnna ojlẹ Jesu Klisti po apọsteli etọn lẹ po tọn. Apocalypse de Pierre (owhe kanweko 2tọ W.M.) wẹ yin owe Klistiani tọn [heyin yiyidogọ kandai Biblu tọn lẹ] tintan he basi zẹẹmẹ yasanamẹ po yajiji ylandonọ lẹ tọn po to zomẹ,” wẹ Encyclopædia Universalis Flansegbe tọn dọ.
Ṣigba, gbèmanọpọ de tin do whẹho zomẹ tọn ji to Nukọntọ Ṣọṣi fliflimẹ tọn lẹ ṣẹnṣẹn. Justin Martyr, Clément Alexandrie tọn, Tertullien, po Cyprien po yise dọ zomẹ yin nọtẹn he hùnmiyọ́n taun de. Origène po sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ Grégoire Nysse tọn po lẹndọ yasanamẹ mẹylankan lẹ tọn yin ninọmẹ olá jijẹ sọn Jiwheyẹwhe dè tọn—yèdọ yajiji gbigbọmẹ tọn. To alọ devo mẹ, Augustin Hippone tọn yise dọ yajiji to zomẹ yin numimọ gbigbọmẹ po agbasa go po tọn—podọ mẹsusu kẹalọyi pọndohlan ehe. “To owhe kanweko atọ́ntọ mẹ, sinsẹ̀n-nuplọnmẹ kanyinylan tọn lọ dọ ylandonọ lẹ ma na yin nina dotẹnmẹ devo to gbẹzan dinwhenu tọn godo podọ miyọ́n he na dù yé ma na yin ṣíṣí gbede gbayipe gbọn filẹpo,” wẹ Wesetọ J.N.D. Kelly wlan.
To owhe kanweko 16tọ whenu, nukọntọ Plọtẹstant tọn lẹ taidi Martin Luther po Jean Calvin po mọnukunnujẹ zomẹ yasanamẹ tọn mẹ nado yin yẹhiadonu olá jijẹ sọn Jiwheyẹwhe dè kakadoi tọn. Ṣigba, linlẹn lọ dọ zomẹ yin nọtẹn yasanamẹ tọn de lẹkọwa to owhe kanweko awe he bọdego lẹ mẹ. Yẹwhehodọtọ Plọtẹstant tọn Jonathan Edwards tlẹ nọ yí yẹdide zomẹ tọn lẹ do dobuna Amẹlikanu Jọnun owhe kanweko 18tọ tọn lẹ.
Ṣigba, to madẹnmẹ to enẹgodo, obu zomẹ tọn jẹ didepo ji. “E dibla busẹ sọn aimẹ to owhe kanweko 20tọ whenu,” wẹ U.S.News & World Report dọ.
[Yẹdide]
Justin Martyr yise dọ zomẹ yin nọtẹn he hùnmiyọ́n taun de
Augustin Hippone tọn plọnmẹ dọ yajiji to zomẹ yin numimọ gbigbọmẹ po agbasa go po tọn