Yé to Zọnlinzin to Nugbo lọ mẹ Zọnmii
“Yẹn ma tindo ayajẹ daho de hú ehe gba, dọ yẹn ni to sisè dọ ovi ṣie lẹ to zọnlinzin to nugbo mẹ.”—3 JOHANU 4.
1. Etẹ ji wẹ “nugbo wẹndagbe tọn” zinnudo?
MẸHE to Jehovah sẹ̀n “to gbigbọ mẹ podọ to nugbo mẹ” lẹ kẹdẹ wẹ e nọ kẹalọyi. (Johanu 4:24) Yé nọ setonuna nugbo lọ, bo nọ kẹalọyi nuplọnmẹ Klistiani tọn he sinai do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji lẹpo. “Nugbo wẹndagbe tọn” ehe zinnudo Jesu Klisti ji podọ do whẹsuna nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn gbọn Ahọluduta lọ gblamẹ ji. (Galatianu lẹ 2:14) Jiwheyẹwhe dike “oklọ sinsinyẹn” ni yì mẹhe yiwanna lalo lẹ dè, ṣigba whlẹngán sinai do yise tintindo to wẹndagbe lọ mẹ po zọnlinzinzin to nugbo lọ mẹ po ji.—2 Tẹsalonikanu lẹ 2:9-12; Efesunu lẹ 1:13, 14.
2. Etẹwẹ apọsteli Johanu dopẹ́ na taun, podọ kanṣiṣa tẹwẹ e tindo hẹ Gaiu?
2 Lilatọ Ahọluduta tọn lẹ yin “azọ́ntọgbẹ́ to nugbo lọ” mẹ. Taidi apọsteli Johanu po họntọn etọn Gaiu po, yé magbe nado tẹdo nugbo lọ go bo zinzọnlin to e mẹ. Po Gaiu po to ayiha mẹ, Johanu wlan dọmọ: “Yẹn ma tindo ayajẹ daho de hú ehe gba, dọ yẹn ni to sisè dọ ovi ṣie lẹ to zọnlinzin to nugbo mẹ.” (3 Johanu 3-8) Yin e ma tlẹ yin Johanu yọnhonọ lọ wẹ hẹn Gaiu wá nugbo mẹ, mẹhowhe apọsteli lọ tọn, whinwhẹ́n gbigbọmẹ tọn etọn, po owanyi otọ́ nkọtọn etọn po hẹn ẹn sọgbe dọ sunnu jọja ehe ni yin pinpọnhlan taidi dopo to ovi gbigbọmẹ tọn Johanu tọn lẹ mẹ.
Nugbo lọ po Sinsẹ̀n-Bibasi Klistiani Tọn Po
3. Etẹwẹ yin lẹndai podọ alemọyi opli he Klistiani fliflimẹ tọn lẹ nọ basi lẹ tọn?
3 Klistiani fliflimẹ tọn lẹ nọ saba pli taidi agun lẹ, to owhé mẹdopodopo tọn lẹ gbè nado plọn nugbo lọ. (Lomunu lẹ 16:3-5) Gbọnmọ dali yé nọ mọ tulinamẹ yí bo nọ whàn ode awetọ hlan owanyi po azọ́n dagbe lẹ po kọ̀n. (Heblu lẹ 10:24, 25) Gando mẹhe ylọ yede dọ Klistiani to ojlẹ godo tọn mẹ lẹ go, Tertullien (owhe 155–220 godo W.M.) wlan dọmọ: “Mí nọ pli nado hia owe Jiwheyẹwhe tọn lẹ . . . Mí nọ yí hogbe wiwe enẹlẹ do hẹn yise mítọn lodo, bo nọ vọ́ huhlọn na todido mítọn, bo nọ hẹn jidide mítọn sinyẹn deji.”—Apologie, weta 39.
4. Adà tẹwẹ hànjiji ko yiwà to opli Klistiani tọn lẹ ji?
4 E yọnbasi dọ hànjiji na yin apadewhe opli Klistiani fliflimẹ tọn lẹ tọn. (Efesunu lẹ 5:19; Kọlọsinu lẹ 3:16) Weyọnẹntọ Henry Chadwick wlan dọ Celsus heyin homọdọdonugotọ owhe kanweko awetọ tọn mọ ohàn he kunnudenu dohia dọ mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ nọ ji lẹ taidi nuhe “vivi taun, ṣigba e gbẹwanna nuhe e nọ yiwà do ewọ ji.” Chadwick yidogọ dọ: “Clément Alexandrie tọn wẹ yin wekantọ Klistiani tintan he dọhodo ohàn wunmẹ he sọgbe na Klistiani lẹ nado yizan ji. E dọ dọ e ma dona yin wunmẹ he tindo kọndopọ hẹ wedudu he nọ fọ́n numọtolanmẹ zanhẹmẹ tọn dote gba.” (The Early Church, weda 274-5) Dile kunnudenu dohia dọ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ nọ jihàn to whenuena yé pli dopọ do, mọdopolọ wẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ saba ji ohàn sinai do Biblu ji he bẹ hogbe huhlọnnọ he nọ pà Jiwheyẹwhe po Ahọluduta lọ po lẹ hẹn do niyẹn.
5. (a) Nawẹ anademẹ gbigbọmẹ tọn nọ yin nina to agun Klistiani fliflimẹ tọn lẹ mẹ gbọn? (b) Nawẹ Klistiani nugbo lẹ ko yí hogbe Jesu tọn he tin to Matiu 23:8, 9 mẹ lẹ do yizan mẹ gbọn?
5 To agun Klistiani fliflimẹ tọn lẹ mẹ, nugopọntọ lẹ nọ plọnmẹ nugbo lọ, bọ devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ nọ gọalọna yisenọ hatọ lẹ to aliho voovo lẹ mẹ. (Filippinu lẹ 1:1) Hagbẹ anademẹtọ de he ganjẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn po gbigbọ wiwe po go nọ wleawuna anademẹ gbigbọmẹ tọn. (Owalọ lẹ 15:6, 23-31) Tẹnmẹ-yinkọ sinsẹ̀n tọn lẹ ma yin yiyizan gba na Jesu ko degbena devi etọn lẹ dọmọ: “Mìwlẹ yin yiylọdọ Labbi blo: na omẹ dopo wẹ Mẹplọntọ mìtọn podọ mẹmẹsunnu wẹ mì omẹ pó. Mì sọ ylọ mẹde otọ́ mìtọn to aihọn mẹ blo: na omẹ dopo wẹ Otọ́ mìtọn olọn tọn.” (Matiu 23:8, 9) To adà ehelẹ po susu devo lẹ po mẹ, nudopolọ-yinyin lẹ tin to Klistiani fliflimẹ tọn lẹ po Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po ṣẹnṣẹn.
Yin Homẹkẹndo na Yẹwheho Nugbo lọ Tọn Didọ
6, 7. Nawẹ Klistiani nugbo lẹ ko yin nuyiwahẹ do dile etlẹ yindọ owẹ̀n jijọho tọn de wẹ yé to lilá?
6 Dile etlẹ yindọ owẹ̀n jijọhonọ Ahọluduta lọ tọn wẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ lá, yé yin homẹkẹndo, dile e yin do na Jesu lọsu. (Johanu 15:20; 17:14) Whenuho-kàntọ John L. von Mosheim ylọ Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ dọ “pipli sunnu he tindo jijọ he ma nọ gbleawunamẹ lẹ tọn de, he ma nọ tindo ojlo kavi linlẹn ylankan depope gando dagbemẹ-ninọ otò lọ tọn go gbede.” Doto Mosheim dọ dọ nuhe “fọ́n homẹgble Lomunu lẹ tọn dote sọta Klistiani lẹ wẹ yindọ sinsẹ̀n-bibasi yetọn bọawu, bo ma taidi nuyiwa hùnwhẹ wiwe mẹdevo lẹ tọn.” E yidogọ dọ: “Yé ma tindo avọ́sinsan lẹ, tẹmpli lẹ, yẹdide sinsẹ̀n tọn lẹ, boṣiọ lẹ, kavi yẹwhenọduta lẹ; podọ ehe ko pé nado hẹn vlẹko gbẹtọgun wunvinọ, he lẹndọ sinsẹ̀n ma sọgan yin bibasi matin onú ehelẹ tọn wá yé ji. Enẹwutu yé nọ yin whẹgbledo dọ yé ma yise dọ Jiwheyẹwhe tin podọ, sọgbe hẹ osẹ́n Lomu tọn lẹ, mẹhe mọ whẹgbledomẹ mọnkọtọn yí lẹ nọ yin lilá taidi mẹhe nọ gbleawuna dagbemẹ-ninọ gbẹtọvi tọn lẹ.”
7 Yẹwhenọ, alọnuzọ́nwatọ, po mẹdevo he ganjẹ boṣiọ-sinsẹ̀n go na gbẹninọ lẹ po fọ́n gbẹtọgun lẹ dote sọta Klistiani, he ma nọ tindo mahẹ to nuwiwa boṣiọ-sinsẹ̀n tọn mẹ lẹ. (Owalọ lẹ 19:23-40; 1 Kọlintinu lẹ 10:14) Tertullien wlan dọmọ: “Yé yise dọ Klistiani lẹ wẹ yin asisa nugbajẹmẹji he wá Ayimatẹn lọ ji lẹpo tọn, gọna nugbajẹmẹji he wá gbẹtọ lẹ ji lẹpo. Eyin tọ̀sisa Tiber tọn gbà tòdaho lọ, eyin Nile ma sà biọ ogle lẹ mẹ, eyin jikun ma ja kavi eyin aigba sisọ, eyin huvẹ tọ́n, eyin azọ̀n-ylankan de wá, awhágbe he nọ yin sisè to afọdopolọji wẹ: ‘Mì dlan Klistiani lẹ na kinnikinni lẹ!’ ” Mahopọnna kọdetọn lọ lẹ, Klistiani nugbo lẹ ‘họ̀n sọn boṣiọ lẹ kọ̀n.’—1 Johanu 5:21.
Nugbo lọ po Hùnwhẹ Sinsẹ̀n Tọn lẹ Po
8. Etẹwutu mẹhe to zọnlinzin to nugbo lọ mẹ lẹ ma nọ dù Noẹli?
8 Mẹhe to zọnlinzin to nugbo mẹ lẹ nọ dapana hùnwhẹ he jẹagọdo Owe-wiwe lẹ na ‘hinhọ́n ma tindo kọndopọ de hẹ zinvlu’ wutu. (2 Kọlintinu lẹ 6:14-18) Di dohia, yé ma nọ dù Noẹli, he nọ yin bibasi to 25 décembre. “Mẹdepope ma yọ́n azán he ji Klisti yin jiji te taun,” wẹ The World Book Encyclopedia dọ. The Encyclopedia Americana (Vọkan 1956 tọn) dọmọ: “Hùnwhẹ Saturne tọn he nọ yin bibasi to Lomu to ṣẹnṣẹn décembre tọn lẹzun dodonu de na suhugan aṣa agọdudu Noẹli tọn lẹ.” Cyclopædia M’Clintock po Strong po tọn dọmọ: “Hùnwhẹ Noẹli tọn bibasi ma wá sọn Jiwheyẹwhe dè gba, mọjanwẹ e ma wá sọn A[lẹnu] Y[ọyọ] mẹ do niyẹn.” Podọ owe lọ La vie quotidienne en Palestine au temps de Jésus dọmọ: “Lẹngbọ lẹ . . . nọ tin to apó yetọn lẹ mẹ to awéwe-whenu; podọ ehe kẹdẹ ko dohia dọ azán aṣa tọn heyin dide na Noẹli, to awéwe mẹ, ma sọgbe gba, na owe Wẹndagbe tọn lẹ dọ dọ lẹngbọhọtọ lẹ tin to danji wutu.”—Luku 2:8-11.
9. Naegbọn devizọnwatọ hohowhenu po dinwhenu Jehovah tọn lẹ po nọ dapana hùnwhẹ Paaki tọn dùdù?
9 Hùnwhẹ Paaki tọn yin linlẹn nado yin oflin fọnsọnku Klisti tọn, ṣigba asisa dejidego lẹ kọ̀n ẹn dopọ hẹ sinsẹ̀n-bibasi lalo tọn. The Westminster Dictionary of the Bible dọ dọ Paaki “to bẹjẹeji yin hùnwhẹ amakikọ-whenu tọn de he nọ doyẹyigona yẹwhe-yọnnu hinhọ́n po amakikọ Allemagne tọn de po heyin yinyọnẹn taidi Eastre, [kavi Eostre] gbọn Anglo-Saxon lẹ dali.” Depope he whẹho lọ yin, Encyclopædia Britannica (vọkan 11tọ) dọmọ: “Nudepope ma dohia dọ hùnwhẹ Paaki tọn yin dùdù to Alẹnu Yọyọ mẹ gba.” Paaki mayin hùnwhẹ Klistiani fliflimẹ lẹ tọn gba mọjanwẹ omẹ Jehovah tọn lẹ ma nọ basi i to egbehe do niyẹn.
10. Hùnwhẹ tẹwẹ Jesu zedai, podọ mẹnu lẹ wẹ ko to bibasi i to aliho he sọgbe mẹ?
10 Jesu ma degbena hodotọ etọn lẹ nado nọ basi hùnwhẹ jiji etọn kavi fọnsọnku etọn tọn gba, ṣigba e ze hùnwhẹ Oflin okú avọ́sinsan etọn tọn dai. (Lomunu lẹ 5:8) Na nugbo tọn, hùnwhẹ dopo akàn he e degbena devi etọn lẹ nado nọ basi niyẹn. (Luku 22:19, 20) Hùnwhẹ ehe, he sọ nọ yin yiylọdọ Tenu-núdùdù Oklunọ tọn gbẹsọ nọ yin bibasi to whemẹwhemẹ gbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali.—1 Kọlintinu lẹ 11:20-26.
Nugbo lọ Yin Lilá Lẹdo Aihọn Pé
11, 12. Nawẹ mẹhe to zọnlinzin to nugbo lọ mẹ lẹ nọ nọgodona nuwiwa yẹwhehodidọ tọn gbọn?
11 Mẹhe yọ́n nugbo lọ lẹ pọ́n ẹn taidi lẹblanulọkẹyi de nado klan whenu, huhlọn, po nutindo devo lẹ po dovo na azọ́n yẹwhehodidọ wẹndagbe lọ tọn. (Malku 13:10) Nunina sọn ojlo mẹ lẹ yin yiyizan nado nọgodona nuwiwa yẹwhehodidọ Klistiani fliflimẹ lẹ tọn. (2 Kọlintinu lẹ 8:12; 9:7) Tertullien wlan dọmọ: “Eyin apotin wunmẹ de tlẹ tin, e mayin akuẹ he nọ yin nina to họntonu lẹ wẹ na yì e mẹ gba, taidi dọ sinsẹ̀n yin whẹho ajọwiwa tọn de nkọtọn. Whladopo to osun dopo mẹ mẹdopodopo nọ hẹn akuẹ sọha kleun de wá—kavi to whedepopenu he e jlo, podọ eyin e jlo kẹdẹ, bo penugo; na mẹdepope ma nọ yin hinhẹn gánnugánnu; nunina sọn ojlo mẹ wá de wẹ e yin.”—Apologie, weta 39.
12 Azọ́n yẹwhehodidọ-Ahọluduta tọn he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to wiwà lẹdo aihọn pé lọsu nọ yin godonọna gbọn nunina sọn ojlo mẹ wá lẹ dali. Gbọnvona Kunnudetọ lẹ, jlodotọ pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ lẹ nọ mọ ẹn taidi lẹblanulọkẹyi de nado yí nunina yetọn lẹ do nọgodona nuwiwa ehe. Tofi ga, nudopolọ-yinyin de tin to Klistiani fliflimẹ tọn lẹ po Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po ṣẹnṣẹn.
Nugbo lọ po Walọyizan Mẹdetiti Tọn Po
13. Gando walọyizan yetọn go, ayinamẹ Pita tọn tẹwẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ setonuna?
13 Taidi mẹhe to zọnlinzin to nugbo lọ mẹ lẹ, Klistiani fliflimẹ tọn lẹ setonuna ayinamẹ apọsteli Pita tọn dọmọ: “Na walọ mìtọn ni yin dagbe to Kosi lẹ ṣẹnṣẹn; dọ, le yé to hodọ do mì go di ylanwatọ, gbọn azọ́n dagbe mìtọn dali he yé na to pinpọ́n, na yé nido pagigona Jiwheyẹwhe to azán dlapọn tọn gbè.” (1 Pita 2:12) Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n hodidọ enẹ.
14. Nawẹ Klistiani lẹ nọ pọ́n ayidedai mawé tọn hlan gbọn?
14 To whenuena atẹṣiṣi tlẹ ko biọ ṣẹnṣẹn yetọn mẹ godo, Klistiani fliflimẹ tọn lẹ gbẹsọ dapana nuwiwa mawé lẹ. W. D. Killen, heyin weyọnẹntọ whenuho ṣọṣi tọn wlan dọmọ: “To owhe kanweko awetọ po atọ̀ntọ po mẹ, nudohia-tẹn he tin to tòdaho lẹpo mẹ lẹ yin nọtẹn mẹdọndogo tọn de; podọ dile etlẹ yindọ aihundatọ lẹ to paa mẹ yin mawenọ lẹ, aihundida yetọn lẹ nọ hẹn pekọwana ojlo gblezọn ojlẹ lọ tọn lẹ. . . . Klistiani nugbo lẹpo wẹ nọ pọ́n nudohia-tẹn lọ hlan po awuhiọ po. . . . Yé nọ họ̀n na mawé etọn lẹ; bọ ojlo didohia gbọzangbọzan etọn to yẹwhe po yẹwhe-yọnnu kosi tọn lẹ po mẹ nọ hẹn nujikudo sinsẹ̀n yetọn tọn lẹ hoapa.” (The Ancient Church, weda 318-19) To egbehe, hodotọ nugbonọ Jesu tọn lẹ lọsu nọ dapana ayidedai he hiọawu po dehe gblezọn lẹ po.—Efesunu lẹ 5:3-5.
Nugbo lọ po “Huhlọn Daho lẹ” Po
15, 16. Mẹnu wẹ yin “huhlọn daho lẹ,” podọ nawẹ mẹhe to zọnlinzin to nugbo lọ mẹ lẹ ko nọ pọ́n yé hlan gbọn?
15 Mahopọnna walọyizan dagbe Klistiani fliflimẹ tọn lẹ tọn, suhugan ahọluigbagán Lomu tọn lẹ tindo linlẹn agọ̀ gando yé go. Whenuho-kàntọ E. G. Hardy dọ dọ ahọluigbagán lẹ nọ pọ́n yé hlan taidi “zohunhun agọ̀nọ he dona yin wangbẹna lẹ.” Wekanhlanmẹ de to Togán Pline le jeune Bitinia tọn po Ahọluigbagán Trajan po ṣẹnṣẹn dohia dọ nukọntọ lẹ to paa mẹ ma yọ́n sinsẹ̀n Klistiani tọn ganji gba. Nawẹ Klistiani lẹ nọ pọ́n Tohọluduta lọ hlan gbọn?
16 Taidi hodotọ fliflimẹ Jesu tọn lẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin mẹmẹglọ hlan “huhlọn daho” tohọluduta tọn lẹ jẹ obá de mẹ. (Lomunu lẹ 13:1-7) Eyin nuhe togán lẹ biọ jẹagọdo ojlo Jiwheyẹwhe tọn, Klistiani lẹ nọ ze teninọ lọ dọ: “Míwlẹ ma ha nọ ma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.” (Owalọ lẹ 5:29) Owe lọ After Jesus—The Triumph of Christianity dọmọ: “Dile etlẹ sọgan ko yindọ Klistiani lẹ ma tindo mahẹ to ahọluigbagán sinsẹ̀n mẹ, yé ma nọ fọ́n bẹwlu dote gba, podọ sinsẹ̀n yetọn ma ze owù depope donukọnna ahọluigba lọ gba, dile etlẹ yindọ e gbọnvo bo nọ fọ́n homẹgble dote sọn pọndohlan kosi lẹ tọn mẹ.”
17. (a) Gandudu tẹwẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ nọgodona? (b) Nawẹ hodotọ nugbo Klisti tọn lẹ ko yí hogbe Isaia 2:4 tọn lẹ do yizan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ gbọn?
17 Klistiani fliflimẹ tọn lẹ nọgodona Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn, kẹdẹdile tọgbo Ablaham, Isaki, po Jakobu po tindo yise to ‘tòdaho he Jiwheyẹwhe basi’ bo dopagbe etọn mẹ do. (Heblu lẹ 11:8-10) Taidi Ogán yetọn, devi Jesu tọn lẹ ‘mayin apadewhe aihọn tọn.’ (Johanu 17:14-16) Podọ gando awhànfunfun po nudindọn gbẹtọvi tọn lẹ po go, yé ko doafọna jijọho gbọn ‘ohí yetọn lẹ yíyí do tùn glepọnu lẹ’ dali. (Isaia 2:4) To ayidido nudopolọ-yinyin awuvivinamẹ tọn de go mẹ, mẹplọntọ whenuho ṣọṣi tọn Geoffrey F. Nuttall dọmọ: “Walọyizan Klistiani fliflimẹ lẹ tọn hlan awhàn yin nudopolọ hẹ enẹ heyin mẹhe ylọ yede dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn podọ nugbo enẹ sinyẹnawuna mí nado yise.”
18. Etẹwutu gandudu de ma tindo whẹwhinwhẹ́n depope nado dibusi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ?
18 Taidi mẹhe tin to kada bo yin mẹmẹglọ hlan “huhlọn daho lẹ,” Klistiani fliflimẹ tọn lẹ mayin owù na gandudu tonudidọ tọn depope, podọ mọjanwẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ lọsu mayin do niyẹn. “E nọ biọ linlẹn hẹngogo po jimadedomẹgo tọn po nado yise dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin owù na gandudu tonudidọ tọn depope,” wẹ linlinwekantọ Agewaji Amelika tọn de dọ. “Yé yin pipli sinsẹ̀n tọn he ma nọ hẹn bẹwlu wá he yiwanna jijọho de.” Gandudu he mọnukunnujẹnumẹ lẹ yọnẹn dọ yé ma dona dibusi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gba.
19. Gando takuẹ lẹ go, etẹwẹ sọgan yin didọ gando Klistiani fliflimẹ tọn lẹ po Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po go?
19 Takuẹ lẹ súsú yin aliho dopo he mẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ nọ na sisi “huhlọn daho lẹ” te. To wekanhlan Ahọluigbagán Lomu tọn Antonin le Pieux (owhe 138-161 W.M.) mẹ, Justin Martyr dọ dọ Klistiani lẹ nọ sú takuẹ yetọn lẹ “sọn ojlo mẹ hugan mẹdevo lẹ.” (Première Apologie, weta 17) Podọ Tertullien dọna togán Lomu tọn lẹ dọ takuẹ-ṣinyantọ yetọn lẹ dù “ahọ́ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn didohia tọn do Klistiani lẹ” na yé nọ sú takuẹ yetọn lẹ po ahundopo po wutu. (Apologie, weta 42) Klistiani lẹ mọaleyi sọn Pax Romana, kavi Jijọho Lomu tọn mẹ, sọn osẹ́n po titojininọ etọn po, aliho dagbe lẹ, po gbejizọnlin ohù ji tọn he tindo hihọ́ etọn po mẹ. To yinyọnẹn dọ yé duahọ do otò lọ mẹ, yé setonuna hogbe Jesu tọn lẹ dọmọ: “Mì yí nuhe yin Sesali tọn hlan Sesali, podọ nuhe yin Jiwheyẹwhe tọn hlan Jiwheyẹwhe.” (Malku 12:17) To egbehe, omẹ Jehovah tọn lẹ nọ hodo ayinamẹ ehe bo ko yin pipà na nugbonọ-yinyin yetọn to takuẹ lẹ súsú mẹ.—Heblu lẹ 13:18.
Nugbo Lọ—Nuhe Nọ Kọnmẹdopọ De
20, 21. Gando mẹmẹsunnu-yinyin jijọhonọ de go, etẹwẹ ko yin nugbo gando Klistiani fliflimẹ tọn lẹ po devizọnwatọ egbezangbe Jehovah tọn lẹ po go?
20 Na yé zinzọnlin to nugbo lọ mẹ wutu, Klistiani fliflimẹ tọn lẹ yin kinkọndopọ to mẹmẹsunnu-yinyin jijọhonọ de mẹ, dile Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ te do to egbehe. (Owalọ lẹ 10:34, 35) Wekanhlanmẹ de heyin zinzinjẹgbonu to The Moscow Times mẹ dọmọ: “[Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ] heyin yinyọnẹn ganji taidi họntọnjihẹmẹtọ, mẹhe jọmẹ, bo yin homẹdagbenọ bosọ bọawu nado yinuwa hẹ lẹ, ma nọ gbidikọna mẹdevo lẹ gbede bosọ nọ dín jijọho to haṣinṣan yetọn hẹ mẹdevo lẹ mẹ to whepoponu . . . Alọgodo-kuẹ-yítọ, ahànnumunọ, kavi amasin adínọ-ṣizantọ depope matin to ṣẹnṣẹn yetọn, podọ whẹwhinwhẹ́n lọ bọawu taun: Yé nọ tẹnpọn nado yin anadena gbọn nujikudo sinai do Biblu ji yetọn lẹ dali to nuhe yé nọ wà bo nọ dọ lẹpo mẹ. Eyin mẹhe tin to aihọn mẹ lẹpo tẹnpọn nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ Biblu dile Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ basi do, aihọn kanylantọ mítọn na gbọnvo taun.”
21 Encyclopedia of Early Christianity dọmọ: “Ṣọṣi fliflimẹ tọn mọ ede taidi whẹndo gbẹtọvi tọn dopo to ehe mẹ pipli he ko tin to okẹ̀n mẹ dai lẹ, Ju lẹ po Kosi lẹ po, sọgan nọpọ́ to jijọho mẹ te.” Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ sọ yin mẹmẹsunnu-yinyin akọjọpli tọn he yiwanna jijọho de—yèdọ ogbẹ́ aihọn yọyọ tọn de na nugbo tọn. (Efesunu lẹ 2:11-18; 1 Pita 5:9; 2 Pita 3:13) To whenuena ogán nuhọ́tọ lẹ tọn to Pretoria Show Grounds to Afrique du Sud mọ lehe Kunnudetọ akọ̀ lẹpo tọn pli dopọ to jijọho mẹ do to finẹ taidi afọzedaitọ plidopọ tọn lẹ, e dọmọ: “Yemẹpo wẹ jọmẹ, bo nọ dọho to aliho dagbe mẹ na yedelẹ, walọyizan heyin didohia to azán vude he wayi ehelẹ mẹ—popolẹpo dekunnuna gbẹtọ wunmẹ he hagbẹ mìtọn lẹ yin, bosọ dohia dọ mẹlẹpo nọpọ́ taidi whẹndo ayajẹnọ de.”
Yin Didona na Nugbo lọ Pinplọn Mẹdevo Lẹ
22. Etẹwẹ to jijọ na Klistiani lẹ ko to nugbo lọ sọhia wutu?
22 Gbọn walọyizan po nuwiwa yẹwhehodidọ tọn yetọn po gblamẹ, Paulu po Klistiani devo lẹ po to ‘nugbo lọ sọhia.’ (2 Kọlintinu lẹ 4:2) Be hiẹ ma yigbe dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to onú dopolọ wà bo to nugbo lọ plọn akọta lẹpo ya? Gbẹtọ lẹ to alọkẹyi sinsẹ̀n-bibasi nugbo lọ lẹdo aihọn pé bo to wiwọ̀ wá ‘osó ohọ̀ Jehovah tọn ji’ to sọha he to jijideji tẹgbẹ̀ de mẹ. (Isaia 2:2, 3) To owhe dopodopo mẹ, omẹ fọtọ́n lẹ nọ yin bibaptizi to yẹhiadonu mẹ na klandowiwe yetọn hlan Jiwheyẹwhe, he nọ dekọtọn do agun yọyọ susu didoai mẹ.
23. Nawẹ a nọ pọ́n mẹhe to nugbo lọ plọn akọta lẹpo lẹ hlan gbọn?
23 Dile etlẹ yindọ ninọmẹ voovo lẹ mẹ wẹ yé wá sọn, omẹ Jehovah tọn lẹ yin kinkọndopọ to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ. Owanyi yetọn nọ do yé hia taidi devi Jesu tọn lẹ. (Johanu 13:35) Be hiẹ sọgan mọdọ ‘Jiwheyẹwhe tin to ṣẹnṣẹn yetọn na nugbo tọn ya’? (1 Kọlintinu lẹ 14:25) Be hiẹ ko kọnawudopọ hẹ mẹhe to nugbo lọ plọn akọta lẹpo lẹ ya? Eyin mọwẹ, do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn dẹn-to-aimẹ hia na nugbo lọ bo zinzọnlin to e mẹ kakadoi.
Nawẹ Hiẹ Na Yigbe Gbọn?
• To nuyiwa sinsẹ̀n-bibasi tọn mẹ, nudopolọ-yinyin tẹwẹ tin to Klistiani fliflimẹ tọn lẹ po Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po ṣẹnṣẹn?
• Hùnwhẹ sinsẹ̀n tọn dopo akàn tẹwẹ mẹhe to zọnlinzin to nugbo lọ mẹ lẹ nọ basi?
• Mẹnu lẹ wẹ yin “huhlọn daho lẹ,” podọ nawẹ Klistiani lẹ nọ pọ́n yé hlan gbọn?
• Nawẹ nugbo lọ nọ kọnmẹdopọ gbọn?
[Yẹdide to weda 21]
Opli Klistiani tọn lẹ ko yin dona de na mẹhe to zọnlinzin to nugbo lọ mẹ lẹ
[Yẹdide to weda 23]
Jesu degbena hodotọ etọn lẹ nado nọ basi Oflin okú avọ́sinsan etọn tọn
[Yẹdide to weda 24]
Taidi Klistiani fliflimẹ tọn lẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ na sisi “huhlọn daho lẹ”