Vivọnu Awhàn Tọn

‘Owhe 12 mẹvi poun wẹ mí yin. Mí ma sọgan deanana whẹho tonudidọ tọn lẹ po awhàn po, ṣigba mí jlo na nọgbẹ̀! Mí to tenọpọn jijọho. Be e na wá to gbẹwhenu mítọn ya?’’—Pipli jọja nudi owhe 12 mẹvi lẹ tọn de

‘Mí jlo na yì wehọmẹ bo dla họntọn po whẹndo mítọn lẹ po pọ́n matin obu yinyin wiwle tọn. Yẹn lẹndọ aṣẹpatọ lẹ na dotoaina avigbè mítọn. Mí jlo gbẹzan he pọnte. Jijọho wẹ mí jlo.’—Alhaji, owhe 14 mẹvi

HOGBE he blawu ehelẹ do todido vẹkuvẹku jọja he ko jiya na owhe susu na tòwhan wutu lẹ tọn hia. Nuhe yé jlo lẹpo wẹ nado zan gbẹzan jijọho tọn poun. Ṣigba nado hẹn todido di ma nọ bọawu gba. Be aihọn matin awhàn na wá to gbẹwhenu mítọn ya?

To owhe agọe tọn lẹ mẹ, vivẹnu akọjọpli tọn lẹ ko yin didó nado doalọtena tòwhan delẹ gbọn hinhẹn adà awe lẹ po huhlọn po nado doalọwemẹ na gbekọndopọ jijọho tọn dali. Otò delẹ ko do awhànpa he na hẹn jijọho wá to gbesisọmẹ hẹ gbekọndopọ lọ lẹ hlan. Ṣigba otò vude wẹ tindo akuẹ kavi ojlo lọ nado deanana otò devo lẹ fie wangbẹna po nuvẹdomẹ po ko doadọ̀do te bo ma sọgan dike gbekọndopọ depope ni lodo to awhànfun-gbẹ́ lọ lẹ ṣẹnṣẹn. To ojlẹ susu mẹ, avùn nọ vọ́ gbajẹgbonu to osẹ kavi osun vude godo he gbekọndopọ alọdidotena awhàn tọn de ko yin alọdoemẹ pó godo. Dile (Institut international de recherches pour la paix de Stockholm), SIPRI dohia do, “jijọho nọ vẹawu nado yin hinhẹn gọwá aimẹ to whenuena awhànfuntọ lọ lẹ gbẹ́ tindo ojlo po nugopipe lọ po nado zindonukọn to avùnhiho lọ mẹ.”

Mọdopolọ, nuhahun awhàn tọn he gbayipe to adà aigba tọn susu ji todin lẹ flinnu Klistiani lẹ gando dọdai Biblu tọn de go. Owe Osọhia tọn dọho gando ojlẹ awusinyẹn tọn de go whenuena osọ́ yẹhiadonu tọn de na “de jijọho sọn aigba ji.” (Osọhia 6:4) Awhànfunfun madoalọte ehe yin apadewhe bẹdopọ ohia de tọn he dohia dọ mí to gbẹ̀nọ todin to ojlẹ he Biblu ylọdọ ‘azán godo tọn lẹ’ mẹ.a (2 Timoti 3:1) Etomọṣo, Ohó Jiwheyẹwhe tọn na mí jide dọ jijọho na bọdo azán godo tọn ehelẹ go.

Biblu basi zẹẹmẹ to Psalm 46:9 mẹ dọ jijọho nujọnu tọn na biọ dọ awhàn ni wá vivọnu, e mayin to adà aigba tọn dopo ji poun gba, ṣigba lẹdo aihọn pé. Humọ, psalm ehe dopolọ sọ dọ tlọlọ dọ awhànfunnu he nọ yin yiyizan to ojlẹ Biblu tọn mẹ lẹ—ogá po owhán po na yin didesẹ mlẹnmlẹn. Awhànfunnu he to susudeji to egbehe lẹ dona yin didesẹ mlẹnmlẹn ga eyin gbẹtọ na wá nọgbẹ̀ to jijọho mẹ to gbèdopo.

Ṣigba, hú popolẹpo, e mayin osò po sòpẹ́n lẹ po wẹ nọ hẹn awhàn sinyẹn gba, kakatimọ wangbẹna po nukunkẹn po wẹ. Nukunkẹn wẹ whẹwhinwhẹ́n tangan lọ he nọ fọ́n awhàn dote, podọ wangbẹna nọ saba dekọtọn do danuwiwa mẹ. Nado sọgan de numọtolanmẹ mẹvasudo tọn ehelẹ sẹ̀, gbẹtọ lẹ dona diọ aliho he mẹ yé nọ lẹnnupọn te. Yé dona yin pinplọn nado nọ nọ̀ jijọho mẹ. Enẹwutu, yẹwhegán hohowhenu tọn, Isaia dọ dọ awhàn na doalọte kiki eyin gbẹtọ lẹ ‘ma nọ plọn awhàn ba.’—Isaia 2:4.

Ṣigba todin, mí to gbẹ̀nọ to aihọn de mẹ he nọ plọn yọpọvu po mẹho po, e mayin nuhọakuẹ jijọho tọn gba, ṣigba gigo awhàn tọn. E blawu dọ, ovi flinflin lẹ lọsu nọ yin pinplọn nado hùmẹ.

Yé Plọn Nado Hùmẹ

Alhaji jo awhànzọ́n do to whenuena e tindo owhe 14. Owhe ao poun wẹ e tindo to whenuena awhànfun-gbẹ́ gufọntọ lẹ wle e gánnu-gánnu bo plọn ẹn nado yí osò AK-47 do fùnawhàn. Whenuena e ko yin hinhẹn gánnu-gánnu zun awhànfuntọ de godo, e nọ biọ owhé lẹ gbè gánnu-gánnu nado fìn núdùdù bosọ nọ mẹ̀n owhé lẹ. E sọ nọ hùmẹ bo nọ sán awutugonu mẹdelẹ tọn sẹ̀. Todin, e vẹawuna Alhaji taun nado wọnji awhànfunfun go bo diọadana gbẹzan etọn zun tòvi paa de. Abraham, heyin yọpọvu awhànfuntọ devo, sọ plọn nado hùmẹ bo ma jlo nado gọ̀ awhànfunnu etọn jo ba. E dọmọ: “Eyin yé dọna mi nado yì asigbá-alọgbá matin osò, yẹn ma yọ́n nuhe yẹn na wà bo mọ núdù gba.”

Hugan yọpọvu awhànfuntọ 300 000—sunnu po yọnnu po—wẹ pò to awhànfun bo to kúkú to tòwhan he to yìyì madoalọte lẹdo aihọn pé lẹ mẹ. Nukọntọ gufọntọ lẹ tọn de dọmọ: “Yé nọ setonuna gbedide lẹ; yé ma nọ lẹnnupọn dogbọn kọlilẹ yì asi kavi whẹndo yetọn lẹ dè gba; podọ yé ma nọ dibu paali.” Ṣogan, ovi ehelẹ jlo bosọ jẹna gbẹzan he pọnte hugan de.

To otò he hunnukun lẹ mẹ, e sọgan vẹawu nado mọnukunnujẹ ninọmẹ kanlinjọmẹ tọn he mẹ yọpọvu awhànfuntọ lẹ tin te. Etomọṣo, ovi susu to otò he hunnukun lẹ mẹ wẹ to awhàn plọn to owhé yetọn titi lẹ gbè. Gbọnna?

Yí José he wá sọn hùwaji-whèzẹtẹn Espagne tọn di apajlẹ. E yin jọja aflanmẹ de he nọ duvivi avùnhiho sinsinyẹn pinplọn tọn. Ohí gaa Japon tọn de he otọ́ etọn họ̀ na ẹn taidi nunina Noẹli tọn wẹ yin nutindo he họakuẹ na ẹn hugan. Podọ e yiwanna aihundida video tọn lẹ, titengbe danuwiwa tọn lẹ. To 1^er avril 2000, e hodo apajlẹ homẹgble asuka he e nọ mọ to aihundida lọ lẹ mẹ tọn. To homẹgble zogbe de whenu, e yí ohí gaa lọ, he otọ́ etọn lọsu họ̀ na ẹn do hù otọ́ etọn, onọ̀ etọn, po nọviyọnnu etọn po. “Yẹn jlo dọ ni pò yẹn dopo kẹdẹ to aihọn mẹ; yẹn ma jlo dọ mẹjitọ ṣie lẹ ni nọ to dindin mi ba,” wẹ e dọna ponọ lẹ.

To zẹẹmẹ-bibasi do aihundida danuwiwa tọn lẹ ji mẹ, Dave Grossman heyin wekantọ de bosọ yin awhàngán de dọmọ: “Mí ko jẹ ojlẹ de mẹ bọ ahun gbẹtọ lẹ tọn ko tli bọ yasanamẹ po yajiji po ko wá lẹzun asisa ayidedai tọn: yèdọ awuvivinu kakati nido yin awuhiọnu de. Mí to mẹhuhu plọn bosọ to pinplọn nado nọ mọ ayajẹ to e mẹ.”

Alhaji po José po plọn nado hùmẹ. Depope to yé mẹ ma tindo linlẹn lọ jẹnukọn nado yin mẹhutọ lẹ gba, ṣigba azọ́nplọnmẹ wunmẹ de kavi devo hẹn lẹnpọn yetọn gblezọn. Azọ́nplọnmẹ mọnkọtọn—vlavo na yọpọvu lẹ kavi na mẹho lẹ—nọ dó danuwiwa po awhànfunfun po do ahun yetọn mẹ.

Jijọho Pinplọn Kakati Nido Yin Awhàn

Jijọho dẹn-to-aimẹ ma sọgan yin awuwlena gba eyin gbẹtọ lẹ pò to mẹhuhu plọn. To owhe susu die, yẹwhegán Isaia wlan dọmọ: “Eyin dọ hiẹ ko dotoai hlan osẹ́n [Jiwheyẹwhe tọn]! Whenẹnu wẹ jijọho towe do ko taidi otọ̀.” (Isaia 48:17, 18) To whenuena gbẹtọ lẹ kẹalọyi oyọnẹn he pegan Ohó Jiwheyẹwhe tọn bo plọn nado yiwanna osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn, danuwiwa po awhàn po nọ lẹzun awuhiọnu de na yé. Etlẹ yin todin, mẹjitọ lẹ sọgan hẹn ẹn diun dọ aihun he ovi yetọn lẹ nọ dà ma yin danuwiwa tọn. Mẹhe ko whẹ́n mẹho lẹ lọsu sọgan plọn nado duto wangbẹna po nukunkẹn po ji ga. Apajlẹ susu ko dohia Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tindo huhlọn nado diọ gbẹtọ lẹ.—Heblu lẹ 4:12.

Yí Hortêncio di apajlẹ. E gbẹ́ pò to jọja mẹ to whenuena e yin hinhẹn gánnu-gánnu nado yin azọ́nplọn di awhànfuntọ de. Awhàn pinplọnmẹ yin awuwlena nado “dó ojlo lọ do ahun mẹ na mí nado hù gbẹtọ lẹ matin obu depope,” wẹ e dọ. E fùnawhàn to tòwhan he dẹn-to-aimẹ de mẹ to Aflika. “Awhàn lọ yinuwado gbẹtọ-yinyin ṣie ji,” wẹ e yigbe dọ. “Yẹn gbẹ́ nọ flin nuhe yẹn wà lẹpo kakajẹ egbé. Nuhe yẹn yin hinhẹn po huhlọn po nado wà lọ lẹ nọ vẹ́ na mi taun.”

To whenuena awhànfuntọ hatọ de dọhona Hortêncio dogbọn Biblu dali, e yinuwado ahun etọn ji. E yiwanna opagbe he Jiwheyẹwhe dó to Psalm 46:9 mẹ nado doalọtena awhàn wunmẹ lẹpo. Lehe e zindonukọn to Biblu pinplọn lọ mẹ sọ, mọwẹ ojlo etọn nado fùnawhàn nọ to didepo do. To madẹnmẹ, ewọ po awe to hagbẹ etọn lẹ mẹ po yin yinyan sọn awhànzọ́n mẹ, bọ yé klan gbẹzan yetọn do wiwe na Jehovah Jiwheyẹwhe. “Nugbo Biblu tọn ko gọalọna mi nado yiwanna kẹntọ ṣie lẹ,” wẹ Hortêncio dọ. “Yẹn mọdọ gbọn awhànfunfun dali, yẹn to ylando wà do Jehovah, na Jiwheyẹwhe dọ dọ mí ma dona hù kọmẹnu mítọn lẹ. Nado do owanyi ehe hia, yẹn dona diọ aliho he mẹ yẹn nọ lẹnnupọn te bo ma na nọ pọ́n mẹdelẹ hlan di kẹntọ ṣie lẹ.”

Numimọ nugbo gbẹzan tọn ehelẹ dohia dọ nupinplọn to Biblu mẹ nọ ze jijọho daga nugbo. Ehe ma yin nupaṣamẹ de gba. Yẹwhegán Isaia dohia dọ kanṣiṣa tlọlọ de tin to nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn po jijọho po ṣẹnṣẹn. E dọ dọdai dọmọ: ‘Ovi towe lẹpo nasọ yin pinplọn sọn OKLUNỌ dè, jijọho ovi towe lẹ tọn na sù.’ (Isaia 54:13) Yẹwhegán ehe sọ mọ numimọ ojlẹ de tọn whenuena akọta lẹpo na lìn biọ sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke Jehovah Jiwheyẹwhe tọn mẹ nado plọn aliho etọn lẹ. Po kọdetọn tẹ po? ‘Yé nasọ yí ohí yetọn do tùn agbogọdọẹ: akọta ma to na ze ohí do akọta ji ba, mọ yé ma to na plọn awhànfun ba.’—Isaia 2:2-4.

To kọndopọmẹ hẹ dọdai enẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to mahẹ tindo to azọ́n mẹpinplọn lẹdo aihọn pé tọn de mẹ he ko gọalọna gbẹtọ livi susu nado duto wangbẹna he yin dodonu awhàn he gbẹtọ lẹ to fùnfùn tọn ji.

Jide Tin Na Jijọho Lẹdo Aihọn Pé

Gbọnvona mẹpinplọn lọ, Jiwheyẹwhe ko ze gandudu, kavi “ahọludu” de dai, he penugo nado hẹn jijọho lẹdo aihọn pé wá. Na taun tọn, Biblu ylọ Ahọlu dide Jiwheyẹwhe tọn, Jesu Klisti, dọ “Ahọvi Jijọho tọn.” E sọ zindonukọn nado na mí jide dọ, “Ahọludu etọn po jijọho po ma na ponù.”—Isaia 9:6, 7.

Etẹwẹ na mí jide dọ gandudu Klisti tọn na de awhàn wunmẹ lẹpo sẹ̀ mlẹnmlẹn? Yẹwhegán Isaia yidogọ dọmọ: “Vivẹnu OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn tọn na basi ehe.” (Isaia 9:7) Jiwheyẹwhe tindo ojlo lọ po nugopipe lọ po nado hẹn jijọho dẹn-to-aimẹ wá. Jesu tindo jide mlẹnmlẹn to opagbe ehe mẹ. Enẹ wẹ zọ́n bọ e do plọn hodotọ etọn lẹ nado nọ hodẹ̀ na wiwá Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn podọ na ojlo Jiwheyẹwhe tọn nido yin wiwà to aigba ji. (Matiu 6:9, 10) To whenuena obiọ vẹkuvẹku enẹ na ko yin hinhẹndi, awhàn ma nasọ hẹn gbakija wá aigba ji pọ́n gbede ba.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yedide to weda 7]

Nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ nọ ze jijọho nugbo daga