Nawẹ Jesu Klisti Dona Yin Finflin Gbọn?

“Na taun tọn [Jesu Klisti] yin dopo to gbẹtọ he yinuwadomẹji hugan he nkọtọn ko nọgbẹ̀ pọ́n lẹ mẹ.”—“The World Book Encyclopedia.”

GBẸTỌ he diyin lẹ nọ saba yin finflin na nuhe yé ko wà lẹ wutu. Enẹwutu naegbọn mẹsusu nọ flin Jesu na jiji etọn kakati nido yin na nuyiwa etọn lẹ? To Mẹylọhodotọklisti mẹ, mẹsusu sọgan dọ nujijọ he gando jiji etọn go lẹ. Omẹ nẹmu wẹ nọ flin bosọ nọ vánkan nado yí nuplọnmẹ dagbe hugan etọn he tin to Yẹwhehodidọ Osó ji tọn lọ mẹ zan?

Nugbo wẹ dọ, jiji Jesu tọn jiawu taun, ṣigba nuhe e wà po nuhe e plọnmẹ lẹ po wẹ yin nujọnu hugan na devi etọn dowhenu tọn lẹ. Matin ayihaawe Jiwheyẹwhe ma jlo dọ jiji Klisti tọn ni ṣinyọnnudo gbẹzan etọn taidi sunnu mẹho de gba. Ṣogan, Noẹli ko penugo nado ṣinyọnnudo gbẹtọ-yinyin Klisti tọn do ogbọ̀n otangblo Nujijọ Jiji Jesu tọn lẹ tọn mẹ.

Kanbiọ mẹhẹnlẹnnupọn tọn devo fọndote gando lehe hùnwhẹ Noẹli tọn nọ yin bibasi gbọn go. Eyin Jesu lẹkọwa aigba ji to egbehe, etẹwẹ e na lẹn gando gbigbọ ajọwiwa tọn he ko sọawuhia to Noẹli mẹ go? Owhe fọtọ́n donu awe die wayi, Jesu yì tẹmpli mẹ to Jelusalẹm. E gblehomẹ do akuẹdiọtọ lẹ po nusàtọ lẹ po he nọ yí hùnwhẹ sinsẹ̀n Juvi lẹ tọn zan nado duale go. “Mì ze onú helẹ sọn ofi;” wẹ e dọ. “Mì yí ohọ̀ Otọ́ ṣie tọn do basi ohọ̀ ajọ́ tọn blo.” (Johanu 2:13-16) E họnwun dọ Jesu ma kẹalọyi ajọwiwa ṣiṣakadopọ hẹ sinsẹ̀n gba.

Katoliki ahundoponọ Espagne tọn susu wẹ ko do ahunmẹdunamẹnu yetọn hia gando gbigbọ ajọwiwa tọn he to agayi to Noẹli whenu go. Ṣogan, eyin mí pọ́n nuhe yin adọ̀ aṣa Noẹli tọn susu tọn mí na mọdọ gbigbọ ajọwiwa tọn ehe dibla taidi nuhe ma yọ́n dapana. Linlin-kantọ Juan Arias dọmọ: “To sinsẹ̀n Klistiani tọn mẹ, mẹhe nọ mọhodọdo aliho he mẹ Noẹli wá yin ṣiṣakadopọ hẹ ‘sinsẹ̀n kosi’ lẹ tọn bosọ yin kinklandovo hlan agọdudu po agbasanu lẹ hihọ̀ po hugan hlan sinsẹ̀n te go, ma nọ yọnẹn to paa mẹ dọ etlẹ yin to bẹjẹeji etọn Nujijọ Jiji Jesu tọn lẹ . . . ko bẹ adà hùnwhẹ kosi Lomu tọn [heyin owhè tọn] susu hẹn.”—El País, 24 décembre 2001.

To owhe agọe tọn lẹ mẹ, linlin-kantọ Espagne tọn po otanwe aihọn tọn susu po ko dọhodo lehe hùnwhẹ Noẹli tọn lẹ wá sọn aṣa kosi lẹ tọn mẹ do ji, podọ do adà ajọwiwa tọn yetọn lẹ ji. Gando azán he gbè hùnwhẹ Noẹli tọn lẹ nọ yin bibasi go Enciclopedia de la Religión Católica dọ madoadudẹ́ji dọ: “E taidi dọ lẹndai Ṣọṣi Lomu tọn nado yí hùnwhẹ Klistiani tọn lẹ do diọtẹnna kosi tọn lẹ wẹ zọ́n bọ e do basi dide nado yí azán ehe na hùnwhẹ lọ. . . . Mí yọnẹn dọ to whenẹnu to Lomu, kosi lẹ klan 25 décembre dovo na hùnwhẹ natalis invicti tọn heyin jijizan ‘owhè he ma sọgan yin dududeji lọ’ tọn.”

Enciclopedia Hispánica dọ nudopolọ dọmọ: “Azán 25 décembre tọn na hùnwhẹ Noẹli tọn ma sinai do dodinnanu he sọgbe jijizan Jesu tọn ji gba, kakatimọ, e sinai do hùnwhẹ avivọ-whenu tọn he nọ yin bibasi to Lomu lẹ didiọzun Klistiani tọn ji.” Nawẹ Lomunu lẹ nọ basi hùnwhẹ zizẹ owhè tọn to avivọ-whenu gbọn? Gbọn aglinjijẹ, paṣadudu, po nunina lẹ mimá po dali. To whenuena e yindọ nukọntọ ṣọṣi tọn lẹ ma jlo na doalọtena hùnwhẹ he gbayipe enẹ, yé “diọ ẹ zun Klistiani tọn” bo nọ ylọ ẹ dọ jijizan Jesu tọn kakati nido yin jijizan owhè tọn.

To bẹjẹeji, to owhe kanweko ẹnẹtọ po atọ́ntọ po whenu, owanyi na sinsẹ̀n-bibasi owhè tọn po aṣa etọn lẹ po ma doalọte po awubibọ po gba. “Mẹwiwe” Katoliki tọn Augustin (354-430 W.M.) mọ ede to dandannu glọ nado dotuhomẹna yisenọ hatọ etọn lẹ ma nado basi hùnwhẹ 25 décembre tọn dile kosi lẹ nọ basi hlan owhè do. Kakajẹ egbé, aṣa hùnwhẹ Lomu tọn lẹ gbẹ́ taidi nuhe dohuhlọn hugan.

Hùnwhẹ He Yọnhugan lọ Na Agọdudu po Ajọwiwa Po

To owhe kanweko lẹ gblamẹ, nususu wẹ yinuwa to aliho titengbe de mẹ nado diọ Noẹli zun hùnwhẹ he gbayipe hugan lọ na agọdudu po ajọwiwa po lẹdo aihọn pé. Humọ, aṣa hùnwhẹ avivọ-whenu tọn devo lẹ, titengbe dehe nọ yin bibasi to agewaji Europe tọn lẹ, wá yin dindọn biọ aṣa dowhenu Lomu tọn lọ mẹ vudevude.a Podọ to owhe kanweko 20tọ mẹ, nusàtọ lẹ po azọ́nyọnẹntọ ajọwiwa tọn lẹ po ko basi ajọ́jijla po zohunhun po na aṣa depope he sọgan hẹn ale susu wá.

Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Ayidonugo vonọtaun ko yin nina hùnwhẹ jiji Klisti tọn kakati nido yin nujọnu-yinyin jiji etọn tọn. To ninọmẹ susu mẹ, hodidọ gando Klisti go lọsu tata tlẹ ko dibla busẹ sọn hùnwhẹ Noẹli paa tọn lọ mẹ. “[Noẹli] yin hùnwhẹ aihọn tọn de, he tin na whẹndo lẹ, bọ mẹdopodopo nọ basi hùnwhẹ lọ to aliho he jlo e mẹ,” wẹ linlinwe Espagne tọn El País dọ.

Hodidọ ehe do ayilinlẹn he to agayi to Espagne podọ to otò devo lẹ mẹ lẹdo aihọn pé hia. Dile hùnwhẹ Noẹli tọn lẹ to pázẹ̀ dogọ, oyọnẹn Klisti tọn to didepo. Na taun tọn, hùnwhẹ Noẹli tọn lẹ ko lẹzun nuhe yé yin to dowhenu to Lomunu lẹ whenu—yèdọ, paṣadudu, aglinjijẹ, po nunina lẹ mimá po.

Ovi de Yin Jiji Hlan Mí

Eyin Noẹli masọ tindo kanṣiṣa he họnwun de po Klisti po ba, nawẹ Klistiani nugbo lẹ dona nọ flin jiji po gbẹzan Klisti tọn po gbọn? Nudi owhe kanweko donu ṣinawe jẹnukọnna jiji Jesu tọn, Isaia dọ dọdai gando ewọ go dọmọ: “Yè ji ovi de hlan mí, yè na visunnu de hlan mí; ahọludu nasọ tin to abọ́ etọn ji.” (Isaia 9:6) Naegbọn Isaia dohia dọ jiji Jesu tọn po azọngban he bọdego po na yin nujọnu sọmọ? Na Jesu na lẹzun gandutọ huhlọnnọ de wutu wẹ. E na yin yiylọdọ Ahọvi Jijọho tọn, bọ opodo ma na tin na jijọho kavi na ahọludu etọn gba. Humọ, gandudu Jesu tọn na hẹnai “gbọn whẹdida dali; podọ gbọn dodo dali.”—Isaia 9:7.

Angẹli Gabliẹli kọngbedopọ hẹ nulila Isaia tọn to whenuena e lá na Malia dọ Jesu na yin jiji. E dọ dọdai dọmọ: “Ewọ na yin kiklo, Ovi Gigogán tọn wẹ yè na nọ ylọ ẹ: OKLUNỌ Jiwheyẹwhe nasọ yí ofìn Davidi otọ́ etọn tọn na ẹn. E nasọ duahọlu to owhé Jakobu tọn gbè kakadoi; ahọludu etọn ma na do opodo.” (Luku 1:32, 33) E họnwun dọ nujọnu-yinyin jiji Jesu tọn sinai do azọ́n he Klisti na wadotana taidi Ahọlu dide Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn ji. Gandudu Klisti tọn na hẹn ale wá na mẹlẹpo, gọna hiẹ po mẹyiwanna towe lẹ po. Na nugbo tọn, angẹli lẹ dohia dọ jiji etọn na hẹn ‘jijọho wá to gbẹtọ mẹhe mẹ Jiwheyẹwhe yin homẹhunnọ te lẹ ṣẹnṣẹn.’—Luku 2:14.

Mẹnu wẹ ma jlo na nọ̀ aihọn jijọho po whẹdida dodo tọn po de mẹ? Ṣigba nado duvivi jijọho he gandudu Klisti tọn na hẹnwa tọn, mí dona wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn bosọ tindo haṣinṣan dagbe hẹ ẹ. Jesu dọ dọ afọdide tintan nado tindo haṣinṣan mọnkọtọn wẹ nado plọnnu gando Jiwheyẹwhe po Klisti po go. “Podọ ehe wẹ ogbẹ̀ madopodo,” wẹ Jesu dọ, “dọ yé ni yọ́n hiẹ ṣokẹdẹ Jiwheyẹwhe nugbo, podọ ewọ mẹhe hiẹ dohlan, yèdọ Jesu Klisti.”—Johanu 17:3.

Eyin mí tindo oyọnẹn he pegan gando Jesu go, e ma na vẹawuna mí nado yọ́n lehe ewọ na jlo dọ mí ni flin emi gbọn. Be e na yin gbọn núdùdù, ahànnunu, po nunina lẹ mimá po to azán dopolọ he ji hùnwhẹ hohowhenu kosi lẹ tọn nọ yin bibasi te dali wẹ ya? Enẹ taidi nuhe ma sọgbe. To ozán he jẹnukọnna okú etọn mẹ, Jesu dọ nuhe e jlo na devi etọn lẹ. “Ewọ he tindo osẹ́n ṣie lẹ, bosọ yìn yé, ewọ lọ wẹ mẹhe yiwanna mi: mẹhe sọ yiwanna mi, yè na yiwanna ẹn sọn Otọ́ ṣie dè, yẹn nasọ yiwanna ẹn.”—Johanu 14:21.

Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko basi dodinnanu he siso do Owe Wiwe lẹ ji, ehe ko gọalọna yé nado mọnukunnujẹ nuhe gbedide Jiwheyẹwhe po Jesu po tọn lẹ zẹẹmẹdo mẹ. Homẹ yetọn na hùn nado gọalọna we to nukunnumọjẹnumẹ yinukọn dogọ tintindo do gbedide titengbe enẹlẹ ji mẹ na hiẹ nido sọgan flin Jesu dile e dona yin finflin do.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Apotin/Yẹdide to weda 6, 7]

Be Biblu Jẹagọdo Nunina lẹ Ninamẹ Kavi Hùnwhẹ Ayajẹ Tọn lẹ Wẹ Ya?

Nunina lẹ Ninamẹ

Biblu kẹalọyi nunamẹ, Jehovah lọsu yin yiylọdọ Mẹhe nọ na “nunina dagbedagbe po nunina he sọgbe lẹpo po.” (Jakobu 1:17) Jesu dohia dọ mẹjitọ dagbe lẹ nọ na nunina ovi yetọn lẹ. (Luku 11:11-13) Họntọn Job tọn lẹ po hagbẹ whẹndo etọn tọn lẹ po na ẹn nunina lẹ to whenuena e jẹ gángán. (Job 42:11) Etomọṣo, depope to nunamẹ ehelẹ mẹ ma biọ azán hùnwhẹ tọn vonọtaun de gba. Yé yin nina sọn ahun mẹ.—2 Kọlintinu lẹ 9:7.

Ayidedai Pọmẹ Tọn lẹ to Whẹndo Mẹ

Ayidedai pọmẹ tọn lẹ to whẹndo mẹ sọgan gọalọ taun nado kọ̀n hagbẹ whẹndo tọn lẹ dopọ, titengbe eyin yé masọ nọ nọ̀ owhé dopolọ gbè ba. Jesu po devi etọn lẹ po yì hùnwhẹ alọwle tọn de to Kana, matin ayihaawe ayidedai daho pipli whẹndo po họntọn lẹ po tọn de wẹ e yin. (Johanu 2:1-10) Podọ to oló Jesu tọn gando visunnu duvanọ lọ go mẹ, otọ́ lọ dohiagona kọlilẹ visunnu etọn tọn gbọn hùnwhẹ whẹndo tọn de dali, ehe bẹ húnhiho po wedudu po hẹn.—Luku 15:21-25.

Duvivi Núdùdù Dagbe Tọn

Biblu nọ dọho gbọzangbọzan gando devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ he to vivi núdùdù dagbe tọn dù hẹ whẹndo, họntọn lẹ, kavi sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ go. Whenuena angẹli atọ̀n dla Ablaham pọ́n, e dà núdùdù na yé ehe bẹ oyìn-lan, yìnnọsìn, oyìnnọ hihò, po akla loboto lẹ po hẹn. (Gẹnẹsisi 18:6-8) Sọlọmọni zinnudeji dọ ‘núdùdù, núnùnù, po ayajijẹ po’ yin nunina sọn Jiwheyẹwhe dè.—Yẹwhehodọtọ 3:13; 8:15.

E họnwun dọ, Jiwheyẹwhe jlo dọ mí ni duvivi núdùdù dagbe tọn to pọmẹ hẹ họntọn mítọn lẹ po whẹndo mítọn lẹ po, podọ ewọ sọ kẹalọyi nunina lẹ ninamẹ. Mí tindo dotẹnmẹ hundote susu nado wàmọ to ojlẹ depope mẹ to owhe gblamẹ.